Το δόγμα του σοκ

Ξεκίνησα, μάλλον ετεροχρονισμένα, να το διαβάζω. Έχει πια, σχεδόν περάσει η φρενίτιδα εθνικής μας εξοικείωσης με τους όρους και τα σχετικά βιβλία επεξήγησης της χρηματοπιστωτικής κρίσης, που προηγήθηκε τα δύο τελευταία χρόνια. Τώρα, που πλέον έχουμε ταυτίσει το πεπρωμένο μας με μια χρεοκοπημένη οικονομία και φαίνεται να έχουμε παραδοθεί, αν όχι στην μοιρολατρία, σε μια στάση αναμονής για το πότε ο ευρωπαϊκός ουρανός θα πέσει στα ελληνικά μας κεφάλια, δεν φαίνεται να συνεχίζει να υπάρχει λόγος να ξανά αναρωτηθούμε για τα πώς και τα γιατί.

Όμως, το βιβλίο της Naomi Klein δεν είναι απλά, ένα ακόμη εγχειρίδιο, ενός αυτοεκπληρούμενου προφήτη. Έχει σίγουρα τα στοιχεία δημοσιογραφικής έρευνας (κάθε κεφάλαιο παραπέμπει σε εκτενή βιβλιογραφία/πηγές/παραπομπές/συνεντεύξεις), οικονομικής ανάλυσης και θεωρίας της οικονομίας και αγκιστρώνεται, όσο είναι εφικτό όταν διαπραγματεύεται κανείς την ιστορία της παγκόσμιας οικονομίας, στην πολιτική ουδετερότητα. Σε εισάγει στην θεμέλια λίθο της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας και σε κομβικά σημεία επικράτησης της στο οικονομικό στερέωμα. Αναλύει το βασικό της εργαλείο, το δόγμα επιβολής ‘‘Σοκ και Δέος’’. Ενορχηστρωμένης επιβολής , οικονομικής και ιδεολογικής, όταν αναπάντεχες και τραγικές καταστάσεις, καταστάσεις αποδιοργάνωσης, απενεργοποιούν σχεδόν τα πάντα: από την αγκίστρωση του κοινού νου στο κοινωνικό κράτος του κευνσιανισμού μέχρι και τον ίδιο τον κοινό νου, την ίδια την λογική.

Αλλά, επιμένω. Δεν είναι ένα ακόμη εγχειρίδιο που υποτιτλίζει την καθημερινότητα που ζούμε τώρα. Προσιδιάζει, όπως όλες οι καλοειπωμένες ιστορίες, και σε ένα οικονομικό παραμύθι για νεότερη κοινωνική διαδρομή της ανθρωπότητας. Με αφορμή τις ιδεολογικές μαγγανείες του Μίλτον Φρίντμαν ( του εμπνευστή-γκουρού της οικονομίας της ελεύθερης αγοράς), ξεκινά μια ιστορία διαπάλης από τη Χιλή και την Αργεντινή μέχρι την κατακερματισμένη Πρώην Σοβιετική Ένωση και το ‘‘έξυπνα’’ βομβαρδισμένο Ιράκ. Μια ιστορία με κακούς και διεφθαρμένους, με καλούς και μάρτυρες. Με απληστία και βασανιστήρια, με θύτες και θύματα.

Τώρα που φτάνω στις τελευταίες σελίδες, μου φαίνεται ότι αυτό το βιβλίο κλείνει το μάτι στην λογοτεχνία και όχι στα πολιτικοοικονομικά δοκίμια. Και αφηγείται μια εκδοχή της ανθρώπινης ιστορίας, πιο κοντά στα σύμβολα του συλλογικού υποσυνείδητου των μύθων και ταυτόχρονα ακέραια, σκληρά πραγματική.

* H Στεφανία Πολυχρονίου είναι 24 χρονών και απόφοιτη της Νομικής Σχολής