Το ισπανικό κίνημα, οι εξώσεις και οι ελληνικοί πλειστηριασμοί

του Μιχάλη Γουδή

Η μικρή αίθουσα που φιλοξενεί τη συνέντευξη τύπου είναι γεμάτη κατά βάση από Ισπανούς δημοσιογράφους. Η ίδια είναι χαμογελαστή και ήρεμη, καθώς αλλάζει θέση, για να διώξει τον σπάνιο, βρυξελλιώτικο ήλιο από τα μάτια της. Βρίσκεται στην πρωτεύουσα της Ευρώπης για συνομιλίες με ευρωβουλευτές, ώστε να φτάσει επιτέλους στο ευρωκοινοβουλίο το ψήφισμα που φέρει τις υπογραφές 1.5 εκατομμυρίου πολιτών. Η Ada Colau, επικεφαλής του κινήματος PAH (Platforma de Afectados por la Hipoteca) που υπερασπίζεται τους πολίτες που χάνουν ή κινδυνεύουν να χάσουν το υποθηκευμένο σπίτι τους μέσω πλειστηριασμού στην Ισπανία.

Τα τελευταία 6 χρόνια περισσότερες από 350.000 έχουν υποστεί έξωση στην Ισπανία και είδαν τα σπίτια τους να καταλήγουν στην ιδιοκτησία των τραπεζών. Των ίδιων τραπεζών που σώθηκαν από τον ευρωπαϊκό μηχανισμό χρηματοπιστωτικής σταθερότητας. Η ισχύς του νόμου Κατσέλη που προστατεύει από τους πλειστηριασμούς πρώτης κατοικίας εκπνέει σε μερικές ημέρες. Είναι η Ελλάδα η επόμενη στη σειρά για να ακολουθήσει τη μοίρα της Ισπανίας που δοκιμάζει την κοινωνική συνοχή της χώρας;

Οι εικόνες με τον πυροσβέστη που είχε αρνηθεί να σπάσει την πόρτα της ηλικιωμένης σε ένα διαμέρισμα στη Βαρκελώνη, προκειμένου να ολοκληρωθεί η διαδικασία της έξωσης, είχαν κάνει το γύρο του κόσμου. Ανάμεσα στο πλήθος που είχε συγκεντρωθεί, κρατώντας πανό και φωνάζοντας συνθήματα υπέρ του “κοινωνικού κράτους” και κατά των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας, ήταν και η Ada Colau. “Η κυβέρνηση μας χαρακτηρίζει τρομοκράτες, ενώ είμαστε ένα εντελώς ειρηνικό κίνημα”, δήλωσε η 39χρονη Καταλανή κοινωνική ακτιβίστρια, παρουσιάζοντας την PAH σε συνέντευξη τύπου στις Βρυξέλλες.

Η κατάσταση στην Ισπανία είναι διαφορετική σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη, μια και εκεί μετά τον πλειστηριασμό της κατοικίας του, ο δανειολήπτης υποχρεούται να συνεχίσει να αποπληρώνει το δάνειό του. Ακόμη όμως και αν το αποπληρώσει μέχρι τελευταίου σεντ, ούτε τότε θα του επιστραφεί το σπίτι του! Έτσι χιλιάδες άνθρωποι έρχονται αντιμέτωποι με ένα δυσβάσταχτο αδιέξοδο. Κάπως έτσι γεννήθηκε και το κίνημα της PAH.

“Δύο είναι τα βασικά μας αιτήματα”, υπογραμμίζει η Ada Colau, “Πρώτον, να έχουν δικαίωμα οι άνθρωποι στην αποπληρωμή των χρεών τους, δηλαδή αν τελικά αποπληρώσουν το δάνειό τους, να παίρνουν πίσω το σπίτι τους ή αν δεν μπορούν να το πληρώσουν και το χάσουν, να μην κουβαλούν επιπλέον το χρέος σε όλη τους τη ζωή. Είναι άδικο να έχουν σωθεί τόσες φορές οι τράπεζες και οι άνθρωποι καμία.” Και συμπληρώνει: “Δεύτερον, ζητούμε να σταματήσουν οι εξώσεις και τα σπίτια που βγάινουν σε πλειστηριασμό να μετατρέπονται σε κοινωνική στέγη. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε τόσα πολλά άδεια σπίτια και τόσους αστέγους ή ανθρώπους που μένουν υπό άθλιες συνθήκες”.

Πρόσφατα, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με έδρα το Λουξεμβούργο εξεδωσε απόφαση, σύμφωνα με την οποία δεν επιτρέπεται η έξωση, εάν ο ένοικος πρόκειται να μείνει άστεγος. “Η Ισπανία παραβιάζει συνεχώς αυτή την απόφαση, σεβόμενη περισσότερο τις τράπεζες”, τονίζει η συγγραφέας του βιβλίου “Υποθηκευμένες Ζωές”. Γι’ αυτό το λόγο και με όπλο της το 1.5 εκατομμύριο υπογραφές απλών πολιτών στις αποσκευές, η Ada Colau αισιοδοξεί πως το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εκδώσει ψήφισμα, με το οποίο να θέτει την Ισπανία και τα υπόλοιπα κράτη- μέλη προ των ευθυνών τους.

Στη χώρα μας μέχρι το τέλος του τρέχοντος έτους παραμένει σε ισχύ ο νόμος 3869/2010, γνωστός και ως νόμος Κατσέλη, σύμφωνα με τον οποίο από τη διαδικασία του πλειστηριασμού διασώζεται η κύρια ή μοναδική κατοικία του δανειολήπτη. Το ακατάσχετο για μεμονωμένο δανειολήπτη είναι 300.000 ευρώ και για ζευγάρι με 2 παιδιά είναι 450.000 ευρώ. Οικονομικοί αναλυτές εκτιμούν, χρησιμοποιώντας στοιχεία των τραπεζών, πως τα κόκκινα, μη εξυπηρετούμενα, δάνεια που αφορούν αγορά πρώτης κατοικίας ξεπερνούν κατά πολύ τις 100.000, ανάγοντας έτσι την απόφαση σχετικά με την ανανέωση ή μη της νομοθετικής ρύθμισης Κατσέλη σε μείζον πολιτικό ζήτημα.

Η ελληνική κυβέρνηση διατείνεται πως η τρόικα πιέζει για άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας και ο πολιτικός κόσμος στο σύνολό του διαμηνύει σε όλους τους τόνους πως δεν πρόκειται η Ελλάδα να ακολουθήσει το δρόμο της Ισπανίας. Από τον πρωθυπουργό μέχρι τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης και από τον υπουργό οικονομικών μέχρι τους τηλεοπτικούς πανελίστες- εκπροσώπους του πολιτικού κόσμου, καθίσταται σαφές πως η ήδη δοκιμαζόμενη κοινωνική συνοχή στην Ελλάδα δεν μπορεί να αντέξει ένα τέτοιο μέτρο. Ωστόσο, ο διαθέσιμος χρόνος τελειώνει και οριστική απόφαση δεν ανακοινώνεται. Μία είδηση την προηγούμενη εβδομάδα φάνηκε να προλειαίνει το έδαφος για άρση των πλειστηριασμών, αναφέροντας πως η συγκεκριμένη ρύθμιση προστατεύει μεταξύ άλλων και “προκλητικές περιπτώσεις εύρωστων δανειοληπτών…”

Με δεδομένο το δυσανάλογα υψηλό ποσοστό ιδιόκτητης κατοικίας σε σχέση με τα ενοικιαζόμενα σπίτια και λαμβάνοντας υπόψη τη συναισθηματική και κοινωνία σημασία του ιδιόκτητου σπιτιού στην Ελλάδα, αναρωτιέται κανείς τι θα μπορούσε να συμβεί στην αυγή του 2014, αν αρθεί τελικά το απαγορευτικό των πλειστηριασμών. Βλέποντας τις φούσκες στις αγορές ακινήτων ολόκληρης της Ευρώπης η Ada Colau έκανε λόγο για πανευρωπαϊκό ζήτημα που ξεπερνάει τα ισπανικά σύνορα. Θα μπορούσε το επαπειλούμενο κύμα πλειστηριασμών να αφυπνίσει τα αντανακλαστικά της ελληνικής κοινωνίας; Η άμμος στην κλεψύδρα εκπνέει και σύντομα θα μάθουμε. Πάντως, το κίνηματης PAH που από την κυβέρνηση της Ισπανίας θεωρείται “τρομοκρατική οργάνωση”, έλαβε τον περασμένο Ιούνιο το Ευρωπαϊκό Βραβείο Πολιτών από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο…

*Δείτε το κίνημα εδώ