Τα Άπαντα του Μάρκου Βαμβακάρη σε μια μοναδική έκδοση

Το 2024 που μας αφήνει σε λίγες μέρες μας προσφέρει άλλο ένα σημαντικό βιβλίο. Αυτή τη φορά για τον Μάρκο Βαμβακάρη. Τίτλος του «Μάρκος ο Συριανός», μια έκδοση που την υπογράφουν οι Γιώργος Θανόπουλος και Διονύσης Μανιάτης και έχει σαν κύρια φιλοδοξία να αποτελέσει μια μικρή εγκυκλοπαίδεια σχετικά με τον βίο και το έργο του σπουδαίου ρεμπέτη.

Ο στόχος αυτός είναι ξεκάθαρος, μάλιστα εξ αρχής, αφού ο ένας εκ των δύο επιμελητών της έκδοσης στο προλογικό του σημείωμα εξηγεί πως η πρόθεση τους δεν ήταν να γραφτεί άλλη μια βιογραφία του Μάρκου – αυτό άλλωστε έχει γίνει στο παρελθόν και έχουμε αρκετά τέτοια βιβλία – αλλά να γίνει μια συνολική καταγραφή και παρουσίαση – όσο είναι εφικτό και με τον πληρέστερο τρόπο – για το σύνολο των τραγουδιών και του μουσικού έργου του Βαμβακάρη.

Πολύτιμη η συμβολή σε αυτό το εγχείρημα και των δύο γιων του Μάρκου, του Στέλιου Βαμβακάρη, που ήταν βαθύς γνώστης του έργου του πατέρα του και παραχώρησε ένα πολύτιμο και πρωτότυπο υλικό από το αρχείο της οικογένειας (αν και μοιάζει με τραγική ειρωνεία το ότι ο ίδιος δεν πρόλαβε να χαρεί αυτή την έκδοση καθώς πέθανε λίγο μετά την ολοκλήρωση της έρευνας των δύο επιμελητών) αλλά και του Βασίλη Βαμβακάρη, που επίσης υποστήριξε και ενθάρρυνε την έρευνα και την έκδοση του τόμου μέχρι το τέλος.

Ξεφυλλίζοντας και διαβάζοντας τις 400 σελίδες του τόμου έχεις την ευκαιρία να δεις, να διαβάσεις και να ακούσεις έναν μοναδικό πλούτο που αφορά τον Μάρκο Βαμβακάρη. Ανάμεσα στα εντυπωσιακά στοιχεία του τα QR codes με τα οποία ο αναγνώστης κατευθύνεται στην παρακολούθηση μοναδικών αρχείων – ντοκουμέντων με σπάνιο υλικό για τον Βαμβακάρη, ανάμεσα στα οποία η συνέντευξη που του έκανε η Ελένη Καραϊνδρου το 1969 ή τον Μίκη Θεοδωράκη να παρουσιάζει τον Μάρκο Βαμβακάρη αλλά και τον Βασίλη Τσιτσάνη σε ένα ντοκιμαντέρ του 1963 για την βελγική τηλεόραση.

Εντυπωσιακή είναι και η καταγραφή της βιογραφίας του Μάρκου με το πως έγραψε μερικά από τα εμβληματικά τραγούδια του αλλά και οι τεράστιες δυσκολίες που πέρασε μέχρι το τέλος. Με κυρίαρχο στοιχείο την έμφυτη εσωτερική μελαγχολία και την λαϊκότητα της καταγωγής του ο Βαμβακάρης περνάει αυτά τα στοιχεία μέσα στους στίχους και την μουσική του. Στη συνέχεια διαβάζουμε για την διαδρομή του στα μαγαζιά και στα κουτούκια της εποχής, τις σχέσεις του με τις γυναίκες, την επαφή του με το πολιτικό κλίμα της εποχής, τα βιώματα του πολέμου, την καθοριστική επαφή του με τον Μάνο Χατζιδάκι και την ιστορική διάλεξη του για το Ρεμπέτικο το 1949, που ουσιαστικά έβαλε προσδιόρισε το λαϊκό και έντεχνο τραγούδι στα χρόνια που ακολούθησαν.

Πέρα από την αφήγηση που αφορά την ζωή του Μάρκου, ο ενδιαφερόμενος αναγνώστης (και κυρίως ο ερευνητής που ενδιαφέρεται για το ρεμπέτικο) θα βρει πλούσιο υλικό με στοιχεία που σίγουρα εμπλουτίζουν την έρευνα γύρω από τον Βαμβακάρη. Ανάμεσα τους το σύνολο των στίχων αλλά και τα εξώφυλλα των δίσκων που εξέδωσε ο καλλιτέχνης μέχρι το τέλος της ζωής του είτε στις 78, είτε στις 45 είτε στις 33 στροφές. Συνοδευτικά θα βρει επίσης πλούσιο τεκμηριωμένο υλικό πληροφοριών με τους ερμηνευτές και τις δισκογραφικές που εξέδωσαν τους δίσκους.

Μικρή παρένθεση εδώ η στενή σχέση που ανέπτυξε με την Θεσσαλονίκη μέχρι το τέλος της ζωής του. Η πρώτη του εμφάνιση στην πόλη συμβαίνει το 1937, κερδίζοντας ενθουσιώδη σχόλια ενώ κάθε βράδυ γίνεται το αδιαχώρητο στο Κέντρο που τραγουδάει.

Αργότερα στη Θεσσαλονίκη, σε ένα κακόφημο μαγαζί στην οδό Ειρήνης (πάνω από το Βαρδάρη) ο Μάρκος θα γνωρίσει τον Πρόδρομο Τσαουσάκη, πριν γίνει γνωστός τραγουδιστής αλλά και τον περίφημο διευθυντή της αστυνομίας, το Νικόλαο Μουσχουντή, που ήταν γνωστός για την αγάπη του για το ρεμπέτικο. Ο Βαμβακάρης αγάπησε την πόλη και τους ανθρώπους της και αυτό τον οδήγησε κάποια στιγμή στο να συνθέσει το τραγούδι «1912», στο οποίο περιγράφει την αγάπη του για την Θεσσαλονίκη: «Ωραία την επέρασα μες στη Θεσσαλονίκη, θυμήθηκα το ‘12 που πήραμε τη νίκη».

Ακόμη περισσότερο ενδιαφέρον ίσως παρουσιάζει το κεφάλαιο με τα ακυκλοφόρητα τραγούδια του συνθέτη, όπου γίνεται μια εμπεριστατωμένη καταγραφή των άγνωστων τραγουδιών του Μάρκου, η επίδραση του στην λεγόμενη σημερινή pop culture και φυσικά το ειδικό λεξιλόγιο που χρησιμοποιούσε ο Βαμβακάρης στους στίχους του, κάτι που διευκολύνει ίσως τον αμύητο φίλο των ρεμπέτικων να μπει πιο εύκολα στο πνεύμα και στην κουλτούρα της εποχής του ρεμπέτικου.

Τέλος στο τελευταίο κεφάλαιο ο αναγνώστης θα βρει σειρά από ενδιαφέρουσες αφηγήσεις ανθρώπων που έζησαν τον Μάρκο όπως ο Άκης Πάνου, ο Δήμος Μούτσης, ο Πάνος Σαββόπουλος και ο Κώστας Χατζηδουλής, ο Μανώλης Ρασούλης.

Info: Το βιβλίο «Μάρκος ο Συριανός» των Γ. Θανόπουλου και Δ. Μανιάτη κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Music Corner