Ο Ελληνιστικός Κόσμος του Καβάφη στην ΦΑΑΘ

Ο Ηλίας Κοντοζαμάνης παρουσιάζει τον «Ελληνιστικό Κόσμο του Καβάφη», μέσα από 40 ιστορικά ποιήματα του Κ.Π. Καβάφη, αναγνωρισμένα, κρυμμένα, αποκηρυγμένα και ατελή.

Ο ελληνιστικός κόσμος του Κ.Π Καβάφη, με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του ασιατικού χώρου, κουβαλά αγάπες, συγκινήσεις, φθορές, στοιχεία του αισθητισμού της Ασίας, παιδεία, γλώσσα και σκέψη που διαμορφώθηκαν με βάση τον ελληνικό πολιτισμό.

Μεθαύριο, θαρρώ· έτσ’ είπε ο πλοίαρχος. Τουλάχιστον στην θάλασσά μας πλέουμε· νερά της Κύπρου, της Συρίας, και της Aιγύπτου, αγαπημένα των πατρίδων μας νερά. (Επάνοδος από την Ελλάδα)

Η έκθεση που γίνεται στην αίθουσα τέχνης της Φιλοπτώχου Αδελφότητας Ανδρών Θεσσαλονίκης (Αγίας Σοφίας 38) από τις 20 Μαρτίου έως και τις 5 Απριλίου 2019, παρουσιάζει τον «Ελληνιστικό Κόσμο» του ποιητή, όπως τον αποτύπωσε ο ίδιος στα ιστορικά ποιήματά του, με τα ελαττώματα και τα προτερήματά του, παραλληλίζοντας πρόσωπα και γεγονότα με αντίστοιχα πρόσωπα και γεγονότα της εποχής του. Ποιήματα –άγνωστα πολλά στο ευρύ κοινό- παρουσιάζονται σε πίνακες που εκτίθενται για πρώτη φορά, με πρωτότυπο τρόπο μέσα από τον χρωστήρα του Ηλία Κοντοζαμάνη.

«Μέσα από αυτά τα ποιήματα, αλλά και με αυτή την έκθεση καταδεικνύεται για μια ακόμα φορά, ότι οι Έλληνες διαχρονικά δεν άλλαξαν παρά τα παθήματά τους.Το ισχύει και για εμάς, γνήσιους απογόνους των Ελλήνων του αρχαίου και του ελληνιστικού κόσμου, χωρίς αμφισβήτηση, και μερικές φορές τόσο ίδιο. Σαν να μη μεσολάβησε τίποτε από τότε. Γι’ αυτό και, όπως είπε ο Ευρυπίδης, “όλβιος όστις της ιστορίης έσχεν μάθησιν”, δηλαδή «πραγματικά είναι πλούσιος εκείνος που διδάχθηκε πώς να ερευνά συστηματικά»,λέει ο δημιουργός.

Ένα εικαστικό μάθημα ιστορίας

Η περιήγηση στη νέα έκθεση του εικαστικού Ηλία Κοντοζομάνη, είναι μια διαδρομή σε μια ολόκληρη εποχή, για την οποία λίγα έχουμε πληροφορηθεί. Πολλά από τα ποιήματα που αποτυπώνονται ως πίνακες ζωγραφικής, είναι εντελώς άγνωστα, όλα συνοδεύονται από πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες για την ελληνιστική εποχή, για τους επιγόνους του Μεγάλου Αλεξάνδρου, για την από παλιά ελληνική, ασιατική πολιτεία…

Οι κεντρικές θεματικές της έκθεσης βασίζονται

Οι κεντρικοί πίνακες της έκθεσης βασίζονται στα ποιήματα:

• «Στα 200 π.Χ» Οι στοίχοι: Εμείς οι Αλεξανδρείς, οι Αντιοχείς/ οι Σελευκείς, κι οι πολυάριθμοι επίλοιποι Έλληνες Αιγύπτου και Συρίας/ κ οι εν Μηδία, κ οι εν Περσίδι,κι όσοι άλλοι/… και την κοινήν ελληνική λαλιά/ως μέσα στην Βακτριανή την πήγαμεν, ως τους Ινδούς. 

Το αρχικό ποίημα-πίνακας της έκθεσης ορίζει τον ελληνικό κόσμο του Κ.Π Καβάφη και θέτει το εύρος της εικαστικής περιήγησης.

• Στα «Νομίσματα» με ινδικές επιγραφές από τα σχεδόν άγνωστα ποιήματα του Καβάφη. Στην ενότητα αυτή ο Ηλίας Κοντοζαμάνης «ανασκάπτει» πολύτιμες ιστορικές πληροφορίες και τις αποτυπώνει εικαστικά. 
• Στον «Αγέλαο», από τα ατελή ποιήματα του Αλεξανδρινού, που αναφέρεται στην προσπάθεια του Αγέλαου, στρατηγού της Αιτωλικής Συμπολιτείας να πείσει τον Φίλιππο τον Ε της Μακεδονίας, να ενώσει όλους τους Έλληνες προ του κοινού εχθρού, των Ρωμαίων. Το ποίημα τονίζει διαχρονικά το μεγαλείο, αλλά και το μεγάλο ελάττωμα της φυλής. Τη διχόνοια.
• Ακόμη παρουσιάζονται πίνακες εμπνευσμένοι από ποιήματα του Καβάφη που αναφέρονται στις μεγάλες ελληνικές δυναστείες των επιγόνων του Μ Αλεξάνδρου, των Αντιγονιδών, των Σελευκιδών και των Πτολεμαίων.
• Πίνακες εμπνευσμένοι από τα ελληνιστικά βασίλεια του Πόντου και της Μεσοποταμίας, έτσι όπως τα αποτυπώνει ο Κ.Π Καβάφης στους στίχους του, με τους ελληνίζοντες βασιλείς, που άλλοι είχαν καταγωγή ελληνική, αλλά σίγουρα όλοι παιδεία ελληνική και θαυμασμό για το ελληνικό πνεύμα. 
• Στη δυναστεία των Ασμοναίων Εβραίων (Αλέξανδρος Ιανναίος και Αλεξάνδρα, Αριστόβουλος), για την οποία ελάχιστα γνωρίζουμε, 
•  Στους Έλληνες της διασποράς (οι Ταραντίνοι διασκεδάζουν, Ποσειδωνιάται), απογόνους είτε παλαιών αποίκων είτε μετοίκων, οι οποίοι ξέχασαν τη γλώσσα τους, όπως οι σημερινοί Έλληνες δεύτερης και τρίτης γενιάς μετανάστες
• Στους έλληνες φιλοσόφους του ελληνιστικού κόσμου (Απολλώνιος, Τυανεύς και Αμμώνιος Σακκάς) συνεχιστές του αρχαίου ελληνικού πνεύματος
• Στα λεγόμενα ψευδοϊστορικά ποιήματα του Καβάφη

Ιστορικά πορτρέτα

Και τώρα μη με αρχίζεις ευφυολογίες,

τα «Πού οι Έλληνες;» και «Πού τα Ελληνικά

πίσω απ’ τον Ζάγρο εδώ, από τα Φράατα πέρα».

Τόσοι και τόσοι βαρβαρότεροί μας άλλοι

αφού το γράφουν, θα το γράψουμε κ’ εμείς. («Φιλέλλην» Καβάφης)

«Τα δευτερεύοντα πρόσωπα που αντλήθηκαν από τα ποιήματα του Καβάφη, επιλέχθηκαν είτε γιατί ήταν σημαντικά (Ιούδας Μακκαβαίος στο ποίημα «Αλέξανδρος Ιανναίος και Αλεξάνδρα»), είτε για τα γοητευτικά γεγονότα της ζωής τους (όπως η πριγκίπισσα της Μακεδονίας και, μετέπειτα βασίλισσα της Συρίας, Στρατονίκη στο ποίημα «Οροφέρνης» και η Βερενίκη Β’ στο ποίημα «Καισαρίων»).

Τα πορτρέτα των ιστορικών προσώπων ζωγραφίστηκαν με βάση τα αγάλματα και τα νομίσματά τους, όπου υπήρχαν. Όπου δεν υπήρχαν, καθώς και τα πορτρέτα των προσώπων των ψευδοϊστορικών ποιημάτων, ζωγραφίστηκαν με βάση τα χαρακτηριστικά της φυλής, τα ενδύματα της εποχής και την αισθητική περιγραφή του Καβάφη», εξηγεί ο Ηλίας Κοντοζαμάνης.

Σύντομο βιογραφικό Ηλία Κοντοζαμάνη

Ο Ηλίας Κοντοζαμάνης γεννήθηκε στην Καλαμάτα, με καταγωγή από τον Πελεκάνο (Πέλκα) της επαρχίας Βοΐου Κοζάνης. 

Τελείωσε το Δημοτικό, το Γυμνάσιο και το Λύκειο στην Καλαμάτα. Πήρε πτυχίο νομικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών και ακολούθησε τον δικαστικό κλάδο.

Διετέλεσε Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Διοικητικού Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης από το 1994 έως το 1998, μέλος του πρώτου Διοικητικού Συμβουλίου της Εθνικής Σχολής Δικαστών το 1995, διδάσκων στην Εθνική Σχολή Δικαστών από το 1998 έως το 2005, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Διοικητικών Δικαστών από το 2001 έως το 2003, Διευθυντής Κατάρτισης και Επιμόρφωσης Κατεύθυνσης Διοικητικής Δικαιοσύνης στην Εθνική Σχολή Δικαστών από το 2014 έως το 2017 και Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διεύθυνσης του Διοικητικού Εφετείου Θεσσαλονίκης από το 2014 έως το 2018. 

Ασχολήθηκε με τη ζωγραφική από νεαρή ηλικία χρησιμοποιώντας διάφορες τχνικές. Από το 1994 ασχολήθηκε με την αγιογραφία με τις οδηγίες του Ιωάννη Βράνου, καθηγητή της Αθωνιάδας Σχολής. Έχει κάνει ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής, στην Κάζα Μπιάνκα το 2014 με θέμα “αγιογραφίες και πορτρέτα του φαγιούμ” και στο Λαογραφικό και Εθνολογικό Μουσείο Μακεδονίας Θράκης με θέμα “Ο Βυζαντικός Κόσμος του Ηλία Κοντοζαμάνη” τον Σεπτεμβρίου 2016, που παρουσιάστηκε και στο Σισμανόγλειο Μέγαρο στην Κωνσταντινούπολη, τον Νοέμβριο του 2016, στη Βέροια στο Μεντρεσέ Τζαμί τον Δεκλεμβριο του 2016, στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών τον Μάϊο και τον Ιούνιο του 2017, στη Σύρο, στην αίθουσα Γ. και Ε. Βάτη τον Σεπτέμβριο του 2017, στα Ιωάννινα στο Σουφαρί Σαράϊ τον Νοέμβριο του 2017, στην Καβάλα στο σπίτι του Μωχάμετ Άλι τον Ιανουάριο του 2018 και στο Λονδίνο στο Ελληνικό Κέντρο τον Φεβρουάριο του 2018. Ομαδικές εκθέσεις στη Νέα Υόρκη, τον Φεβρουάριο του 2015, στο Κέντρο Ρωσικού Πολιτισμού στη Θεσσαλονίκη “Έλληνες και Ρώσοι αγιογράφοι” και στη ΜΥRO GALLERY τον Απρίλιο του 2018 (αγιογραφίες και πορτρέτα φαγιούμ).

Έργα του υπάρχουν στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης, στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου της Περιστεράς του νομού Θεσσαλονίκης, στη Μονή Λυγιάς του νομού Ηλείας, στη Μονή Τιμίου Προδρόμου στη Γορτυνία του νομού Αρκαδίας, στη Μονή Βαρσών στην Τρίπολη, στο Σουφαρί Σαράϊ στα Γιάννενα και σε ιδιωτικές συλλογές. 

Το βιβλίο “Κωνσταντινούπολη, ένας έρωτας” είναι η πρώτη του επαφή με την ελληνική λογοτεχνία.

Ηλίας Κοντοζαμάνης