Ένας άνθρωπος με όραμα, που επέμενε να λέγεται “Έλληνας”

Λέξεις-εικόνες: Βαγγελιώ Χρηστίδου

Σίμος Κορεξενίδης: Ο σκηνοθέτης του «Teriade», μιλάει για την προσωπικότητα που τον «άγγιξε»

Ζεστός, με χιούμορ, ρομαντικός και παθιασμένος. Αυτός είναι ο Σίμος Κορεξενίδης, τουλάχιστον όταν μιλάει για το Στρατή Ελευθεριάδη – Τεριάντ, τον διάσημο Έλληνα κριτικό τέχνης και συλλέκτη, που έγινε το πρόσωπο που αναλύεται και παρουσιάζεται στο ομώνυμο ντοκιμαντέρ του. Λίγο πριν την πρώτη του προβολή, αύριο Κυριακή 13/3 στις 8 το βράδυ, στην αίθουσα Tonia Marketaki, μου εξήγησε «γιατί τον Τεριάντ». Κι εν μέσω άλλων, τι περιμένει από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ, έχοντας και την εμπειρία του ομώνυμου Φεστιβάλ της Δράμας, της γεννέτειράς του.

Βρέθηκε στο σπίτι μου χτες το βράδυ, μαζί με τον συμπαραγωγό και μοντέρ της ταινίας για το Στρατή Ελευθαριάδη – Τεριάντ, Γιώργο Χρυσαφάκη. Επέμενα στη συνέντευξη, γιατί τον Τεριάντ τον εκτιμώ πολύ, για το έργο που έχει αφήσει πίσω του στο νησί του, τη Λέσβο. Εκατοντάδες έργα των μεγαλύτερων ζωγράφων του προηγούμενου αιώνα, σε πίνακες και βιβλία. Αντίτυπα των περιοδικών του, που κυκλοφορούσαν στο Παρίσι και κάλυπταν όλη την ευρωπαϊκή τέχνη. Ένα μεγάλο θησαυρό, που αρκετοί ακόμη δεν έχουν εκτιμήσει και είναι κρίμα.

Ο Σίμος Κορεξενίδης, με «κέρδισε» με τη μία. Και με το χαρακτήρα του, αλλά πιο πολύ με το πάθος του για την τέχνη και για την προσωπικότητα του Τεριάντ, στην οποία αφιέρωσε τα τελευταία πέντε χρόνια της ζωής του. Ο Δραμινός σκηνοθέτης, που λίγα χρόνια πριν είχε παρουσιάσει με την ίδια ομάδα στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης το «Μαρίνα Βαλιέρι. Η μικρή ανιψιά του Καβάφη», που είχε προκαλέσει τα χειροκροτήματα του κοινού, μου είπε για το πεντάχρονο αυτό ταξίδι του «Teriade”.

Πότε και πώς, ξεκίνησε η έρευνα για το ντοκιμαντέρ; Τον Τεριάντ τον γνωρίζατε τότε;

«Αρχίσαμε την έρευνα το 2010, μετά από πρόταση της παραγωγού του ντοκιμαντέρ, Βαρβάρας Γκιγκιλίνη. Μου τηλεφώνησε και μου είπε την πολύπαθη ιστορία του Μουσείου – Βιβλιοθήκης Τεριάντ στη Βαριά Λέσβου, ζητώντας μου να κάνουμε κάτι για να σωθεί το ίδρυμα. Τότε, δεν ήξερα ούτε ποιος ήταν ο Τεριάντ, ούτε είχα βρεθεί στο Μουσείο. Μας πήρε πάρα πολλή έρευνα, με πολύ ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις και μας πήγαν πίσω τόσο η κρίση, όσο και τα θέματα που αντιμετώπιζε το ίδιο το Μουσείο. Πολλές φορές σκέφτηκα να τα παρατήσω, αλλά μετά θα ήμουν άλλος ένας από αυτούς που εγκατέλειψαν τον Τεριάντ. Και δεν το ήθελα…».

Γιατί ο Τεριάντ; Τι σας κράτησε;

«Η προσωπικότητά του, το όραμά του. Ο Τεριάντ ανάγκασε το Σαγκάλ να έρθει στην Ελλάδα για να ζωγραφίσει το “Δάφνις και Χλόη”, για να “πιάσει” το ελληνικό φως. Ήταν ένα πνεύα μεγάλο, που κοιτούσε μπροστά. Στις κριτικές του, ακόμη κι αν διαφωνούσε, ποτέ δεν χαρακτήριζε κάποιον ως “κακό” ζωγράφο, πάντα είχε τον τρόπο να τεκμηριώσει αυτό που έβλεπε, συνδύαζε την ελληνική με τη γαλλική κουλτούρα. Σεβόταν τη δημιουργία, έλεγε την αλήθεια με πολύ ωραίο τρόπο. Ο Τεριάντ, ανέδειξε το Θεόφιλο, ένα τόσο σημαντικό και μεγάλο κεφάλαιο κι αποτέλεσε το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στη λαϊκή και τη σύγχρονη ζωγραφική. Τον εκτιμούσε, χωρίς να τον εκθειάζει όπως άλλοι και ήταν ο πρώτος που του έδωσε το χώρο, τα χρώματα και τους καμβάδες, για να τον βοηθήσει να δημιουργήσει».

Ήταν, λοιπόν, μια αποκάλυψη για εσάς;

«Ναι κι έγινε μια αγάπη. Ξεκινήσαμε να κάνουμε κάτι μικρό για το Μουσείο του που ήταν παρατημένο και παραμελημένο. Άρχισα να ανακαλύπτω τις φιλίες του, το ποιοι έχουν γράψει στα περιοδικά του, τους φωτογράφους που γνώριζε. Δεν ξέρω αν μπορεί κανείς να το νιώσει σήμερα, πόσο σημαντικό είναι κάτι τέτοιο. Όσο τον γνώριζα, τόσο τον αγαπούσα. Αυτή η αγάπη, είναι που με έφτασε στο τέλος. Ο Τεριάντ ήταν στο κέντρο της Ευρώπης, έκανε τη Μυτιλήνη κέντρο πολιτισμού και ο κόσμος δεν το καταλαβαίνει ακόμη».

Το ντοκιμαντέρ εν συντομία;

«Καταπιανόμαστε με τα έργα του Τεριάντ κι εστιάζουμε σε αυτό που κουβαλούσε μέσα του. Κάποιοι, κάνουν λόγο για ματαιοδοξία. Κι όμως, εκτός του ότι κάτι τέτοιο δεν φαίνεται πουθενά, το λέει και η Καμάρα κάποια στιγμή, στο ντοκιμαντέρ: το θέμα, είναι τι έμεινε. Δύο Μουσεία στη Λέσβο, ένα το ομώνυμο κι ένα του Θεόφιλου. Παρά την πρόταση που του έγινε να γίνει Γάλλος, δε δέχτηκε, επέμενε ότι είναι Έλληνας, ήθελε να αφήσει το όνομά του συνδεδεμένο με τη γη του. Κάναμε γυρίσματα στη Μυτιλήνη, το Μόλυβο, την Πέτρα, την Αθήνα και το Παρίσι, όπου βρήκαμε τη διαχειρίστρια του Ιδρύματος Teriade».

Πώς νιώθετε τώρα, που η ταινία είναι ένα βήμα πριν την προβολή; Τι περιμένετε να γίνει στο Φεστιβάλ;

«Είμαι κάτι παραπάνω από χαρούμενος, που έχουμε ολοκληρώσει την ταινία και είμαστε λίγο πριν την προβολή. Τι περιμένουμε; Να κάνουμε γνωστό τον Τεριάντ. Αν γίνει αυτό, αν βοηθήσουμε την Πολιτεία να δείξει ενδιαφέρον για το Μουσείο που παραμένει κλειστό, θα είναι μεγάλη χαρά για εμάς. Από τη Θεσσαλονίκη έχω πολύ καλές εμπειρίες από τα εφηβικά μου χρόνια, στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ έχω ξαναέρθει το 2011, η “Μαρίνα Βαλιέρι” τότε είχε πάει πολύ καλά, εύχομαι το ίδιο και για το “Teriade”».

*Το Μουσείο – Βιβλιοθήκη – Teriade στη Βαριά Μυτιλήνης, παραμένει κλειστό λόγω κωλυσιεργίας αρμοδίων, έλλειψης προσωπικού και διάλυσης του δ.σ. του. Δίπλα του, το εκκλησάκι της Αγίας Παρασκευής, όπου ήταν να ζωγραφίσει ο Τσαρούχης, μετά από παρότρυνση του Τεριάντ. Η Εκκλησία έβαλε το χέρι της κι αυτό δεν έγινε ποτέ κι έτσι η Λέσβος έχασε άλλον έναν εν δυνάμει μουσειακό χώρο (προσέξτε το σημείο, μέσα στην ταινία). Και τα δύο Μουσεία – Teriade και Θεοφίλου – είναι δύο πραγματικά διαμάντια.

*Η ταινία θα προβληθεί αύριο Κυριακή 13/3 και ώρα 20:00 στην αίθουσα Tonia Marketaki και την Τρίτη 15/3 στις 15:30 στην αίθουσα Frida Liappa.