Ένας έρωτας στα νερά της Ισλανδίας

Από την Τουρκία και την Ωκεανία μέχρι την Αφρική και την Ιαπωνία, ο συγγραφέας Πιερ Λοτί μετατρέπει το ταξίδι σε ένα είδος ποιητικού ονείρου και λυτρωτικής διαφυγής. Στοιχεία σαν κι αυτά συναντάμε και στο μυθιστόρημά του «Ψαράς της Ισλανδίας» (το σημαντικότερο ίσως από το σύνολο της παραγωγής του), που μόλις κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Στερέωμα, σε εξαιρετική μετάφραση της Ιφιγένειας Μποτουροπούλου, αξιέπαινη τόσο για τη γλωσσική της ευλυγισία και πλαστικότητα όσο και για τον λυρισμό της. Το ταξίδι τώρα δεν είναι έξω αλλά στο εσωτερικό της Γαλλίας και πιο συγκεκριμένα στο παραθαλάσσιο και βροχερό (κάτι σαν μόνιμο φθινόπωρο) τοπίο της Βρετάνης, όπου παρακολουθούμε τη δύσκολη ζωή των ψαράδων οι οποίοι πλέουν κάθε άνοιξη προς τον Βορρά, αναζητώντας την ψαριά τους στα κακότροπα (ακόμα και το καλοκαίρι) νερά της Ισλανδίας. Ο Λοτί μιλάει για την τραχιά καθημερινότητα της Βρετάνης και για την αγωνία των οικογενειών των ψαράδων που περιμένουν την επιστροφή τους από την Ισλανδία, όντας υποχρεωμένες συχνά να θρηνήσουν την απώλειά τους, που αποτυπώνεται πικρά στις επιτοίχιες πλάκες του τοπικού νεκροταφείου. Οι δεσμοί που αναπτύσσουν οι άνθρωποι στις μικρές κοινότητες, οι χαρές και οι γιορτές τους, μα κυρίως το πένθος τους για τους αγαπημένους που χάνονται στη θάλασσα, πνιγμένοι στην αφιλόξενη αγκαλιά της, είναι τα κεντρικά μοτίβα του συγγραφέα στον «Ψαρά της Ισλανδίας», όπου διακρίνουμε εύκολα την κοινωνική αλλά και την εθνογραφική ματιά του. Το βασικό όμως θέμα του Λοτί είναι ο έρωτας: ο τρελός έρωτας που γεννιέται ανάμεσα στον γοητευτικό και απρόσιτο, τουλάχιστον στην αρχή, Γιαν και την όμορφη και ευγενική Γκωντ, η οποία θα εγκαταλείψει το πλούσιο σπίτι της για να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στην ταπεινότητά του. Θα σεβαστεί παρόλα αυτά η θάλασσα την αγάπη της Γκωντ, που τόσο έχει αγωνιστεί για να παντρευτεί τον αγέλαστο κατά τα άλλα Γιαν ή θα ακολουθήσει ο τελευταίος την άδοξη τύχη του αδελφού του που βρήκε τον θάνατο στην άλλη άκρη του πλανήτη; Ο Λοτί θα αποκαλύψει το καλά κρυμμένο μυστικό του μόνο στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου, αλλά η διαδρομή μέχρι εκεί θα είναι συναρπαστική: με συνεχή ενίσχυση του σασπένς, με εικόνες και τόπους (από τη στεριά και από τη θάλασσα) που μένουν για πάντα στη μνήμη, όπως και με μιαν αδρή πλην άκρως λεπτομερειακή, περιεκτική και λεπταίσθητη προσέγγιση του χθαμαλού και ποικιλοτρόπως βασανισμένου ψαράδικου βίου. Ένας συγγραφέας που αξίζει κάθε κόπο να θυμηθούμε και να ξαναδιαβάσουμε, πολλώ δε μάλλον που ο «Ψαράς της Ισλανδίας» μεταφέρεται για πρώτη φορά στα ελληνικά. Ο Πιέρ Λοτί γεννήθηκε το 1850 στο Ροσφόρ της Γαλλίας και πέθανε το 1922. Έκανε καριέρα ως αξιωματικός του Ναυτικού για πάνω από σαράντα χρόνια. Ταξιδεύοντας σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης, και μένοντας για μεγάλα διαστήματα στο εξωτερικό, ο Λοτί έγραψε βιβλία με εξωτικό πλην κάθε άλλο φολκλορικό διάκοσμο και προσανατολισμό. Η βαθύτερη μελαγχολία και ο αγχώδης χαρακτήρας του δεν τον εμπόδισαν να κρίνει και να επικρίνει την αποικιοκρατική πολιτική και στάση της Γαλλίας και της Αγγλίας ενώ στα μυθιστορήματά του εκείνα που κυριαρχούν δεν είναι τόσο η πλοκή και η δράση όσο οι χαμηλοί και διεισδυτικοί τόνοι στην περιγραφή των προσώπων και η υποβλητική ατμόσφαιρα ως προς την απόδοση των χώρων.

Β. Χατζηβασιλείου ΑΠΕ