Γι΄αυτούς που δεν επέστρεψαν…

Θυμήσου…

Μια εξαιρετική έκθεση εγαινιάζεται σήμερα, Κυριακή 29 Ιανουαρίου 2017, στις 2 μετά το μεσημέρι, στο Εβραϊκό Μουσείο Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για την παγκόσμια μέρα μνήμης του Ολοκαυτώματος και αφορά την αναβίωση της εβραϊκής κοινότητας της Θεσσαλονίκης στην περίοδο 1944-1946.

 «Την Επαύριον του Ολοκαυτώματος»

Η έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου της Θεσσαλονίκης αναφέρεται σε ένα ελάχιστα διερευνημένο θέμα: Την επιστροφή όσων εβραίων επέζησαν του Ολοκαυτώματος στη γενέθλια πόλη και το πλαίσιο μέσα στο οποίο προσπάθησαν να ξεκινήσουν από την αρχή τη ζωή τους, έχοντας χάσει τους περισσότερους, συχνά και όλους τους συγγενείς τους.

Διαβάστε ακόμη  Και κάπως έτσι ο Ντάριο από τη Θεσσαλονίκη επέζησε του Ολοκαυτώματος!

Η τύχη των εβραϊκών συνοικιών, η αφαίρεση του νεκροταφείου, η προσπάθεια αλλά και οι δυσκολίες για την ανάκτηση κατοικιών και καταστημάτων, η ομαδική διαβίωση σε δημόσια κτίρια μέχρι να επιτευχθεί αυτή, είναι μερικά από τα θέματα που εξετάζονται στην έκθεση. Ταυτόχρονα, επιχειρείται η ανασύσταση του γεωγραφικού και κοινωνικού χώρου, με βάση τα ατομικά στοιχεία και τις φωτογραφίες όσων επέστρεψαν. “Την Επαύριον του Ολοκαυτώματος” από τους 46.091 Θεσσαλονικείς Εβραίους που μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης της κεντρικής Ευρώπης, επέστρεψαν μόνο 1.950 (ποσοστό 4% περίπου).

Η έκθεση αποτελείται από οκτώ ενότητες:

Η πρώτη ενότητα αναφέρεται στις αντίξοες συνθήκες που επικρατούσαν στη Θεσσαλονίκη τους πρώτους μήνες μετά την απελευθέρωση.

Η δεύτερη καταγράφει την απώλεια των «εβραϊκών συνοικισμών», δηλαδή των κυρίως εργατικών συνοικιών με εβραϊκό πληθυσμό, οι οποίες είτε κατεδαφίστηκαν στη διάρκεια της κατοχής είτε καταλήφθηκαν από αστέγους, εφοδιασμένους με κρατικές άδειες.

Η τρίτη ενότητα αφορά στην καταλήστευση των επιτύμβιων πλακών του εβραϊκού νεκροταφείου, επί ολόκληρους μήνες μετά την απελευθέρωση, προκειμένου να οικοδομηθεί ο Αγιος Δημήτριος και άλλα κτίρια, και τελικά την αποξένωση της εβραϊκής κοινότητας από το νεκροταφείο της, μετά από συνεχή χρήση πέντε αιώνων.

Η τέταρτη ενότητα περιγράφει το νομικό κομφούζιο που δημιουργήθηκε σχετικά με τη διαδικασία ανάκτησης των εβραϊκών περιουσιών εξαιτίας της πολυνομίας, η οποία παρέτεινε την κατοχή των ακινήτων από τους μεσεγγυούχους.

Η πέμπτη ενότητα αναφέρεται σε δεκάδες άστεγους επιβιώσαντες, που μέχρι να επιλυθεί το ζήτημα της κατοικίας τους, διέμεναν ομαδικά μέσα σε κοινοτικά κτίρια.

Η έκτη ενότητα περιγράφει την ανασύσταση της Ισραηλιτικής Κοινότητας ως νομικού προσώπου και τις προσπάθειες για την ανάκτηση της κοινοτικής περιουσίας.

Η έβδομη ενότητα αποτελείται από ψηφιακές εφαρμογές, που αναδεικνύουν τη διασπορά όσων επέστρεψαν πάνω στον αστικό ιστό.

Την έκθεση κλείνει το «κουτί της μνήμης», όπου οι επισκέπτες καλούνται να καταθέσουν τις μαρτυρίες τους για πρόσωπα και κτίρια που παρουσιάζονται στην έκθεση.

Τα στοιχεία της έκθεσης (κυρίως φωτογραφίες και έντυπα) προέρχονται από τα αρχεία της Ισραηλιτικής Κοινότητας και του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας, καθώς και από ιδιωτικές συλλογές. Η έκθεση-αποκλειστική παραγωγή του Εβραϊκού Μουσείου Θεσσαλονίκης, ετοιμάστηκε με την επιμέλεια του εφόρου του, Ευαγγέλου Χεκίμογλου, και με αποκλειστική χρηματοδότηση του Ιδρύματος Rothschild. Είναι προϊόν επεξεργασίας των αρχείων της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης, του Εβραϊκού Μουσείου Ελλάδας και άλλων φορέων και παρουσιάζει ανέκδοτο, ως επί το πλείστον, υλικό.

 Για το Μουσείο

Το Εβραϊκό Μουσείο στεγάζεται στην παλιά εµπορική στοά της Αγιού Μηνά, υποδειγµατικά ανακαινισµένη σε ένα από τα ελάχιστα κτίρια που σώθηκαν από τη φωτιά του 1917. Φιλοξενεί τη µεγάλη ιστορία των Εβραίων της Θεσσαλονίκης και φυσικά ένα µεγάλο κοµµάτι της ιστορίας της ίδιας της πόλης. Ο χώρος στον οποίο στεγάζεται σήμερα το μουσείο χτίστηκε το 1904 και στο παρελθόν λειτούργησε ως εμπορική στοά. Στον πάνω όροφο βρίσκονταν γραφεία και στον κάτω μαγαζιά, κάτι που φαίνεται από τα στόρια τα οποία είναι ενσωματωμένα στους τοίχους. Το 1997, όταν η Θεσσαλονίκη ανακηρύχτηκε πολιτιστική πρωτεύουσα της Ευρώπης, αποφασίστηκε να μεταφερθεί το εβραϊκό μουσείο, που ως τότε βρισκόταν στην οδό Βασιλέως Ηρακλείου 24 και ονομαζόταν Κέντρο Εβραϊκής Ιστορίας, στην τωρινή του τοποθεσία, στην οδό Αγίου Μηνά 13. Για το λόγο αυτό, το κτήριο της εμπορικής στοάς ξεκίνησε να ανακαινίζεται και το 2001 άρχισε να λειτουργεί.

Το κτίριο είναι διώροφο, πολύ καλά διατηρημένο και περιέχει μία σειρά από έργα τέχνης, χρηστικά αντικείμενα, σύμβολα και παραδοσιακές φορεσιές των Ισραηλινών. Τα ενδιαφέροντα εκθέματα του μουσείου προσελκύουν ετησίως περίπου 12.000 επισκέπτες. Ανάμεσά τους διακρίνονται πάρα πολλοί Ισραηλινοί, οι οποίοι επισκέπτονται το μουσείο κυρίως την περίοδο Μαΐου- Οκτωβρίου με σκοπό να αναζητήσουν τις ρίζες τους και να διεκδικήσουν την πολιτιστική κληρονομιά που τους αντιστοιχεί. Επιπλέον, μεγάλος είναι ο αριθμός των σχολείων που επισκέπτονται το μουσείο, την περίοδο Οκτωβρίου-Μαΐου.

Τα εκθέματα του μουσείου είναι όλα γνήσια και τα περισσότερα από αυτά προέρχονται από δωρεές, ενώ άλλα αγοράστηκαν. Τα τέσσερα αρχαιότερα εκθέματα είναι αρχαίες ρωμαϊκές στήλες, οι οποίες χρονολογούνται τον 3ο-4ο αιώνα. Η πιο σημαντική από αυτές χρησιμοποιήθηκε στο τέλος του 16ου αιώνα ως εβραϊκή επιτύμβια στήλη.

*Αγίου Μηνά 13, Τηλ. 2310 250406. Μέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη, Παρασκευή. Κυριακή: 11π.µ. µε 2 µ.µ.. Τετάρτη, Πέµπτη: 11 π.µ. µε 2 µ.µ. και 5 µ.µ. µε 8 µ.µ.