Ένα μουσικό φεστιβάλ έρχεται και συνδυάζει παραδοσιακό ήχο, τραπ και εθνογραφικό σινεμά
Η Στέγη ταξιδεύει στην Κόνιτσα μαζί με τον βραβευμένο με Γκράμι παραγωγό Christopher King.
Πώς συνδέονται η παραδοσιακή μουσική των Βαλκανίων, το εθνογραφικό σινεμά και οι τραπ/χιπ χοπ αυτοσχεδιασμοί; Το φετινό καλοκαίρι ξεκινά με ένα μυσταγωγικό μουσικό τριήμερο, κατά το οποίο ο τόπος και η παράδοση συνδέονται με τη μουσική κληρονομιά και δημιουργούν μια ενδιαφέρουσα outsider ιστορία.
Από τους δίσκους γραμμοφώνου 78 στροφών με δημοτικά τραγούδια της συλλογής του Christopher King έως τους μουσικούς και χορευτές από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων αλλά και τις σπάνιες προβολές ταινιών του John Cohen και των αδερφών Μανάκια, το «Γιατί ΄ναι μαύρα τα βουνά» συστήνεται ως μια πνευματική εμπειρία που δεν θυμίζει σε τίποτα παραδοσιακό πανηγύρι. Απόδειξη; Ο εκρηκτικός μουσικός σχηματισμός του Νέγρου του Μοριά με τον Odydoze, δύο τολμηρών καλλιτεχνών που, έπειτα από παραβιάσεις ρευστών μουσικών συνόρων, παρουσιάζουν το «τραμπέτικο»: μια ολόφρεσκη, τολμηρή μείξη τραπ/χιπ χοπ με το ρεμπέτικο τραγούδι. Ένα εγχείρημα που αβίαστα μας εξηγεί πως, όταν το παλιό ενώνεται με το νέο, μπορεί να προετοιμάσει το έδαφος για νέα είδη, κανόνες και εξαιρέσεις.
Μαζί τους, μουσικά συγκροτήματα και τραγουδιστές και από τις δύο πλευρές των ελληνικών συνόρων, που έχουν προσκληθεί για να παρουσιάσουν τη μουσική τους με τη συνοδεία χορευτών. Χορευτικές οργανώσεις της Ηπείρου έχουν επίσης κληθεί να συνεργαστούν. Για κάθε μέρα της εκδήλωσης, ο Christopher King θα προβεί σε μια σύντομη παρουσίαση βασισμένη σε εμπορικές ηχογραφήσεις που έγιναν μεταξύ 1913-1958 και προέρχονται από το προσωπικό του αρχείο. Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων βραδιών (Παρασκευή και Σάββατο), θα προβληθεί ταινία σχετική τόσο με την περιοχή όσο και με τη μουσική της. Αυτές τις προβολές θα πλαισιώσουν ο Christopher King καθώς και ο Atanas Chuposki, επικεφαλής κινηματογραφολόγος της Ταινιοθήκης της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας
Ο King οραματίζεται ένα δημόσιο πρόγραμμα που θα φωτίσει και θα εμπλουτίσει τις γνώσεις μας για τους μουσικούς πολιτισμούς κατά μήκος των βόρειων ελληνικών συνόρων. Πιστεύει ότι η μουσική δεν είναι ένα στατικό, ομοιογενές πράγμα, αλλά ένα σύνθετο ανθρώπινο φαινόμενο που δεν έχει σύνορα. Και ότι ο πολιτισμός και η ιστορία μπορούν να κατανοηθούν μέσα από τον φακό της μουσικής.
Πρόγραμμα
Παρασκευή 9 Ιουνίου | 20:30-23:30
Ο Christopher King θα παρουσιάσει το “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” παίζοντας 78άρια από την Αλβανία και περιγράφοντας το μουσικό τους πλαίσιο.
- 1η πράξη – Ισοκράτισσες (επτά τραγουδίστριες πολυφωνικών από τη νότια Αλβανία και τη βόρεια Ελλάδα)
- 2η πράξη – Κώστας Καραπάνος και Aurel Qirjo (βιολιστικά ντουέτα ηπειρώτικης ορχηστρικής μουσικής που επηρέασε τη σύγχρονη μουσική για κλαρίνο της περιοχής)
- 3η πράξη – προβολή του ντοκιμαντέρ “Pericles in America” (1988) του Αμερικανού John Cohen (για τον Περικλή Χαλκιά, πατέρα του Πετρολούκα)
Σάββατο 10 Ιουνίου | 20:30-23:30
Ο Christopher King συνεχίζει την αφήγηση του “Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων” παίζοντας 78άρια από την Ήπειρο και τη Μακεδονία.
- 1η πράξη – Νέγρος του Μοριά και Odydoze (ελληνικό χιπ χοπ και τραπ με samples από 78άρια των νότιων Βαλκανίων)
- 2η πράξη – Vasil Ziu και The Soul of Myzeqe (σάζι από την κεντρική Αλβανία [Lushnje] με κλαρίνο, ακορντεόν, ντέφι και τραγούδι)
- 3η πράξη – Προβολή βωβών ταινιών των αδερφών Μανάκια (πρωτοπόρων κινηματογραφιστών των νότιων Βαλκανίων, 1905-1912) με ζωντανή ορχήστρα (οι μουσικοί θα συνεργαστούν και θα παίξουν ένα αυτοσχέδιο σάουντρακ για κάθε ταινία μικρού μήκους). Την προβολή θα προλογίσει ο Atanas Chuposki.
Κυριακή 11 Ιουνίου | 20:30-23:30
Ο Christopher King κλείνει την αφήγηση παίζοντας 78άρια από τη Μακεδονία και τη Θράκη.
- 1η πράξη – Bajsa Arifovska Folk Group (η Ρομά μουσικός Bajsa Arifovska, από το Μπέροβο της Βόρειας Μακεδονίας, και το σύνολό της ερμηνεύουν chalgia [αστική μουσική] και παραδοσιακή μουσική των χωριών της Βόρειας Μακεδονίας)
- 2η πράξη – Εβρίτικη Ζυγιά (παραδοσιακή χορευτική μουσική από τη Θράκη)
Εργαστήριο
Σάββατο 10 Ιουνίου | 11:00 | Πλατεία της Παλιάς Αγοράς
Διάρκεια: 90-120 λεπτά | Γλώσσα: Ελληνικά
Εργαστήριο πολυφωνικού τραγουδιού με τις Ισοκράτισσες
Μέσω του εργαστηρίου, το κοινό και οι συμμετέχοντες θα είναι σε θέση να κατανοήσουν και να εμπεδώσουν τα στοιχεία και τη μορφή του πολυφωνικού τραγουδιού, ειδικά τη φωνητική του δομή. Θα γνωρίσουν τον πρωτεύοντα τονικό ρόλο, το ίσο, και ως εκ τούτου θα μάθουν να προσδιορίζουν τις διαφορές σε σχέση με άλλες πολυφωνίες. Θα πειραματιστούν επίσης με τους άλλους φωνητικούς και τονικούς ρόλους και θα τραγουδήσουν σε μικρότερες ομάδες υπό την καθοδήγηση των μελών των Ισοκρατισσών.
Δομή του εργαστηρίου:
Γενική περιγραφή του ηπειρώτικου πολυφωνικού τραγουδιού. Ζωντανή εκτέλεση ενός παραδείγματος. Εισαγωγή στους μεμονωμένους φωνητικούς και τονικούς ρόλους, χωρισμένων σε μέρη. Οι συμμετέχοντες τραγουδούν όλοι μαζί μια πεντατονική μελωδία (το τραγούδι και οι στίχοι θα δοθούν). Δουλεύοντας με το ίσο: εξήγηση του ρόλου του και αλληλεπίδραση με τους συμμετέχοντες. Εισαγωγή στους άλλους κύριους ρόλους: παρουσίαση του καθενός και διερεύνηση της σχέσης μεταξύ των φωνών. Οι συμμετέχοντες τραγουδούν σε μικρότερες ομάδες, με τη βοήθεια των Ισοκρατισσών.
Δηλώστε συμμετοχή στο εργαστήριο
Το σπίτι της Χάμκως
Ανάμεσα σε επιβλητικά βουνά, μύθους και θρύλους, το σπίτι της Χάμκως –της μητέρας του Αλή Πασά των Ιωαννίνων– είναι μια καλοκρυμμένη χρονομηχανή στην πεδιάδα της Κόνιτσας. Ιστορικό και διατηρητέο μνημείο που κάποτε το περιέβαλλε ένας ψηλός περίβολος με πολεμίστρες και μυστικές εισόδους, το συγκρότημα κτιρίων του αρχοντικού της Χάμκως μεταφέρει απευθείας τον επισκέπτη στον 18ο και 19ο αιώνα· σημείο συνάντησης ανθρώπων και παραδόσεων των Βαλκανίων, αλλά και γόνιμο έδαφος για να τεθούν τα στέρεα θεμέλια του εδώ και τώρα. Σήμερα, λίγα είναι αυτά που παραμένουν ακέραια στον αρχαιολογικό χώρο: η επιβλητική τοξωτή είσοδος, ο υπερυψωμένος πύργος, κάποια βοηθητικά κτίρια, καθώς και τμήματα από τον πανύψηλο περίβολο του συγκροτήματος.
Επιμελητικό σημείωμα
«Τα ισχύοντα εθνικά σύνορα στα νότια Βαλκάνια προέκυψαν από την κατάρρευση της πολυεθνοτικής Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στις αρχές του 20ού αιώνα. Οι μουσικές παραδόσεις στις περιοχές των νότιων Βαλκανίων αποτύπωναν το μωσαϊκό των διαφόρων εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων που κατοικούσαν στην ευρύτερη ζώνη. Ωστόσο, η μουσική στις συγκεκριμένες περιοχές έχει πλέον αποκτήσει εθνικά χαρακτηριστικά αντί για εθνοτικά, καθώς τα σύνορα παγιώθηκαν και οι πληθυσμοί μετακινήθηκαν. Παρ’ όλα αυτά, οι κοινές καταβολές αυτών των διαφορετικών μουσικών παραδόσεων εξακολουθούν να είναι εμφανείς μέχρι σήμερα, καθώς εξελίσσονται στις σύγχρονες μορφές τους.
Το “Why the Mountains Are Black: The Musical Cultures of the Southern Balkans” [Γιατί ’ναι μαύρα τα βουνά: Οι μουσικές κουλτούρες των νότιων Βαλκανίων] διερευνά το πώς αυτές οι παραδόσεις εξελίχθηκαν, άλλαξαν, απορροφήθηκαν και εκδηλώθηκαν στον 21ο αιώνα. Τις τρεις μέρες μουσικής, χορού και σπάνιου κινηματογράφου από τις δύο πλευρές των βόρειων ελληνικών συνόρων επιμελείται ο βραβευμένος με Grammy παραγωγός και συγγραφέας Christopher King. Οι εκδηλώσεις υλοποιούνται σε παραγωγή της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση και φιλοξενούνται στο σπίτι της Χάμκως στην Κόνιτσα, ένα πραγματικό και νοητό κέντρο της νότιας βαλκανικής μουσικής. Για να εκτιμήσουμε πλήρως το πλούσιο πολιτιστικό αγαθό της ελληνικής δημοτικής μουσικής, πρέπει να γνωρίσουμε όλα τα μέρη που συμβάλλουν στο σύνολό του.»
— Christopher King, εθνομουσικολόγος, συγγραφέας, παραγωγός και πρεσβευτής της παραδοσιακής μουσικής.
Συντελεστές
*Ημερομηνίες ισιτήρια. Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας. Χώρος Κόνιτσα, περισσότερα ΕΔΩ.
