12 μέρες στους Δρόμους του Κουδουνιού

Κάθε χρόνο, την περίοδο του Φεβρουαρίου, πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη το Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Συνάντησης Κωδωνοφόρων “Οι δρόμοι του Κουδουνιού». Φέτος το Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθεί μεταξύ 1-12 Φεβρουαρίου 2017 με εκδηλώσεις που θα απλωθούν σε όλη την πόλη.

Αυτή θα είναι η 4η χρονιά που θα πραγματοποιηθεί το Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Συνάντησης Κωδωνοφόρων, αναμένοντας να φιλοξενήσει 1500 τελεστές από την Ελλάδα και την Ευρώπη. Οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ θα διαρκέσουν 12 ημέρες και περιλαμβάνουν καλλιτεχνικές εικαστικές δράσεις που εμπνέονται από το έθιμο της κωδωνοφορίας, προβολές ταινιών, εκθέσεις φωτογραφίας, workshops, θέατρο σκιών «Ο Καραγκιόζης κωδωνοφόρος» κ.α.. Στις 12 Φεβρουαρίου οι εκδηλώσεις κορυφώνονται με τη μεγάλη πομπή των κωδωνοφόρων που ξεκινάει από το Λευκό Πύργο και καταλήγει στο άγαλμα του Μεγάλου Αλέξανδρου, όπου η κάθε ομάδα κωδωνοφόρων παρουσιάζει για 15 περίπου λεπτά το έθιμό της στο κοινό. Εκείνη την ημέρα, όλη η πόλη δονείται κυριολεκτικά από τον επιβλητικό ρυθμό των κουδουνιών ενώ Θεσσαλονικείς και επισκέπτες παρασύρονται και συγκινούνται από το φαντασμαγορικό θέαμα των κωδωνοφόρων, την διαφορετικότητα των μεταμφιέσεων τους, την ένταση του ήχου χιλιάδων κουδουνιών που χτυπούν ταυτόχρονα, αλλά κυρίως από το πάθος, την ένταση και την ορμή των εκατοντάδων κωδωνοφόρων που κατακλύζουν τη Θεσσαλονίκη. Όλες οι δράσεις του Φεστιβάλ έχουν  ως στόχο να συνδέσουν την παράδοση στα δρώμενα της κωδωνοφορίας στην Ελλάδα με τα αντίστοιχα του Ευρωπαϊκού χώρου και να αποτελέσουν πηγή έμπνευσης στους σύγχρονους καλλιτέχνες να προσεγγίσουν μέσα από την τέχνη τους και με τη δική τους δημιουργική ματιά τα έθιμα των κωδωνοφόρων.

Η απαρχή του εθίμου της κωδωνοφορίας χάνεται στα βάθη των αιώνων και συναντά τις κοινότητες των ποιμένων και των αγροτών που, σε κάθε γωνιά του ευρωπαϊκού χώρου, είχαν έναν κοινό φόβο: εκείνο της κακής σοδειάς, και μία κοινή ελπίδα: την πλούσια συγκομιδή. Μέσα από δραματικές παραστάσεις με συλλογικές μεταμφιέσεις με μάσκες, δέρματα ζώων, κουδούνια, επιδίωκαν να εξευμενίσουν τις μυστηριακές δυνάμεις που επηρεάζουν τη γονιμότητα στη φύση και να απομακρύνουν με τρόπο εκκωφαντικό τους κακούς δαίμονες που την εμποδίζουν. Σημαντικό ρόλο σε αυτή την ιεροπραξία έχει το κουδούνι. Στο μαγικό του ήχο ο άνθρωπος απέδιδε υπερφυσικές ιδιότητες που πίστευε ότι συνέβαλαν στην προστασία της επιβίωσης της κοινότητας.

Έθιμα της κωδωνοφορίας τελούνται μέχρι και σήμερα σε όλη την Ελλάδα και την Ευρώπη. Σύγχρονοι τελεστές, που ευλαβικά κρατούν τα έθιμα τους προσκυνώντας τον Άγιο τους, χαιρετώντας του νεκρούς τους, χορεύοντας και πανηγυρίζοντας ακόμη διονυσιακά, προσθέτοντας συχνά στη  θεατρολογία των εθίμων τους σύγχρονα στοιχεία. Είναι μαγικό το πόσο ίδιοι και πόσο διαφορετικοί είναι μεταξύ τους οι σύγχρονοι κωδωνοφόροι. Είναι συγκινητικό να διακρίνει κανείς κοινά στοιχεία ανάμεσα σε ομάδες κωδωνοφόρων που ζουν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά και δεν έχουν έρθει ποτέ μεταξύ τους σε επαφή, αλλά με το ίδιο πάθος, την ίδια ορμή, τον ίδιο παλμό και την ίδια ένταση δονούν τα κουδούνια τους για να εξευμενίσουν τις δυνάμεις του κακού.

Αυτή είναι και η κινητήρια δύναμη των «Δρόμων του Κουδουνιού». Η επιθυμία να ενώνονται οι δρόμοι των κωδωνοφόρων, μία φορά το χρόνο, σε μία μεγάλη συνάντηση σε μία κοινή πομπή στην πόλη της Θεσσαλονίκης, δημιουργώντας ένα ψηφιδωτό από χρώματα, μάσκες, μεταμφιέσεις, μουσικές και φυσικά από την απόλυτη δύναμη του ήχου χιλιάδων κουδουνιών που δονούνται όλα μαζί. Και αυτές οι συναντήσεις να αποτελέσουν μία μοναδική ευκαιρία διερεύνησης των εθίμων της κωδωνοφορίας στην Ελλάδα και την Ευρώπη.

Το φεστιβάλ διοργανώνεται από την ομάδα δράσης «Οι δρόμοι του Κουδουνιού» υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού, του Δήμου Θεσσαλονίκης και στηρίζεται από σημαντικούς φορείς της πόλης.

Η μεγάλη πομπή

Την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 2017, με μια δυναμική πομπή στο κέντρο της πόλης, με τη συμμετοχή περίπου 1.500 κωδωνοφόρων, χορευτών και μουσικών από την Ελλάδα, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και τη Σερβία και με τη συνοδεία 100 οργανοπαιχτών, που θα αναβιώσουν το γνωστό έθιμο και θα είνια το αποκορύφωμα των εκδηλώσεων του φεστιβάλ.

Η πομπή αναμένεται να ξεκινήσει στις 11.00 το πρωί από τον Λευκό Πύργο με προορισμό το άγαλμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, με την κάθε ομάδα να παρουσιάζει για ένα 10λεπτο το έθιμο στους θεατές. Η εκδήλωση αναμένεται να ολοκληρωθεί στις 16.00. Αλλαγή πραγματοποιήθηκε στο δρομολόγιο της πομπής «λόγω των έκτακτων κυκλοφοριακών ρυθμίσεων που θα ισχύσουν την Κυριακή 12 Φεβρουαρίου στο πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης, εξαιτίας της εκκένωσης των περιοχών γύρω από το σημείο που βρέθηκε η βόμβα στη Μοναστηρίου. Έτσι η πομπή των κωδωνοφόρων μεταφέρεται στο χώρο της νέας παραλίας μεταξύ Λευκού Πύργου και αγάλματος Μεγάλου Αλέξανδρου. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν η μεγάλη πομπή των κωδωνοφόρων να ξεκινήσει από το Λευκό Πύργο με προορισμό την Πλατεία Αριστοτέλους.

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζοντας τις προσπάθειές του για την πέραν της «καταγραφής» φωτογραφία, συμμετέχει και εφέτος με μία σειρά φωτογραφικών δράσεων και εκθέσεων στο «4ο Ευρωπαϊκό Φεστιβάλ Κωδωνοφορίας», και σας προσκαλεί την Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 2017, στις 20.00

Στο Αλατζά Ιμαρέτ για τα εγκαίνια της ομαδικής θεματικής έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο:“ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ “. 

Στην έκθεση συμμετέχουν:

Μανώλης Βάρνας, Δημήτρης Δεσποινούδης, Δημήτρης Δικμάνης, Τάνια Ζώτου, Τριάδα Μαραγκόζη, Νάνσυ Ντόκα, Παύλος Παπαδόπουλος, Καίτη Παπαναούμ, Σούλα Παλέτζα, Άγγελος Σοφιανίδης, Έλσα Τζιάνα, Αλέκα Τσιρώνη, Σταύρος Ξηρός, Αλεξάνδρα Φωτιάδου

Την έκθεση συνοδεύουν προβολές video για την κωδωνοφορία και εγκατάσταση/έκθεση μάσκας από τον γλύπτη Γιώργο Μαυρίκο. Ο Μαυρίκος (εμπνευσμένος από το «έθιμο») με οστά ζώων και φυσικά υλικά δημιουργεί μάσκες οι οποίες μεταδίδουν το βίαιο, ζωώδες, απειλητικό στοιχείο των βασικών ενστίκτων, ιδιαίτερα όταν τις χρησιμοποιεί στις performances του, δείχνοντας με πρωτόγονα άμεσο τρόπο, το πιο σκοτεινό ανθρώπινο ψυχικό υλικό.

*9 – 26 Φεβρουαρίου 2017, Αλατζά Ιμαρέτ : Κασσάνδρου 91-93 Τηλ. 2310 278587. Διάρκεια έκθεσης: . Ημέρες και ώρες λειτουργίας : Τρίτη – Κυριακή: 11.00 – 18.00, Δευτέρα κλειστά

*Φωτογραφία και Κωδωνοφορία

Λίγα λόγια για την ανάγκη εμπλοκής της φωτογραφίας στα «λαϊκά δρώμενα»

Το Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης συνεχίζει και φέτος  τη διπλή του προσπάθεια: ενημέρωση του κοινού για τα δρώμενα της Κωδωνοφορίας (προέλευση από τα βάθη της αρχαιότητας) και εμπλοκή των φωτογράφων στην αναπαράσταση των παραδοσιακών αυτών δρώμενων. Αυτή η προσπάθεια ακολουθεί δύο άξονες: τη διοργάνωση μιας ακόμη σειράς ομαδικών θεματικών φωτογραφικών εκθέσεων, εντός και εκτός έδρας, καθώς και ομαδικών θεματικών φωτογραφίσεων για την εξοικείωση των φωτογράφων με τις δυσκολίες του συγκεκριμένου αυτού είδους και τη δημιουργία νέου υλικού.

Όπως θα περίμενε κανείς, οι σε εξέλιξη εκθέσεις στέκουν στο μεταίχμιο της ατομικής δημιουργίας, στο μεταίχμιο της συνεργασίας του παλαιού με το καινούργιο, στο μεταίχμιο της εναλλαγής, φυσικά και με βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες επιδιώξεις. Οι εκθέσεις που δημιουργούνται έχουν κεντρικούς ήρωες αυτούς που ενδιαφέρονται και εργάζονται ακατάπαυστα για να περισυλλέξουν τα σκόρπια κομμάτια της παλαιάς και της νέας πολιτιστικής μας παράδοσης ή κληρονομιάς.

Οι φωτογράφοι ενώνουν τις δυνάμεις τους με τις ανά την επικράτεια τοπικές πρωτοβουλίες διαφύλαξης  ή εμπλουτισμού του λεξιλογίου έκφρασης, κοινωνικής ενσωμάτωσης και διερεύνησης του εγώ. Οι φωτογράφοι, με μία παραδοσιακή τεχνική/αποστολή του μέσου (αυτή της αδιαμεσολάβητης καταγραφής των όσων συμβαίνουν γύρω τους) με τη συμμετοχή τους στην καταγραφή των δρώμενων, εμπλουτίζουν τα εκφραστικά τους μέσα προς νέες (ή μήπως ξεχασμένες;) πολιτιστικές κατευθύνσεις και δημιουργικές ενατενίσεις.

Η μακροχρόνια εμπλοκή των φωτογράφων με κάτι έξω από τις σύγχρονες αισθητικές πρακτικές της σημερινής τέχνης,  είναι προφανές πως σε βάθος χρόνου, αποδίδει προς δύο κατευθύνσεις: με τον εμπλουτισμό της σημερινής θεματολογίας τους (δυνατότητες), αλλά και με μία πιο πολύμορφη σύμμειξη/ανάπτυξη των τεχνών (αναδημιουργία).

Μέσω του δημιουργικού ανάμειξης της φωτογραφίας με τα δρώμενα της δικής μας παράδοσης (που παραδοσιακά δεν την περιλαμβάνουν) ίσως λειτουργήσει μία άλλου τύπου ανάπτυξη και μια σε βάθος διάνθιση των παραδοσιακών πρακτικών και αξιών. Έχουμε ανάγκη μια νέα έμπνευση για μετεξέλιξη και των δύο πόλων αυτής της συνεργασίας, για μία αξιοποίηση των δημιουργημάτων του λαού, δίχως λαϊκισμούς.

Η νεώτερη των εικαστικών τεχνών, η φωτογραφία, καλείται να λειτουργήσει με θεματογραφία κάποια από τα παλαιότερα έθιμα της Ελληνικής υπαίθρου, τόσο ίδια και τόσο διαφορετικά μεταξύ τους, να αναδείξει συνδέσεις και διαφοροποιήσεις. Η σημερινή φωτογραφική δημιουργία καλείται, αφού ξεπεράσει το φολκλόρ, να βρεθεί σε συνομιλία με το πολιτιστικό ένστικτο του Έλληνα, και με μια άλλου τύπου καταγραφή ή φωτογραφία ντοκουμέντου να φέρει τις σύγχρονες δημιουργικές αξίες σε διάλογο με την μέθεξη της συν- μετοχής στην τέλεση.

Ας μην ξεχνάμε πως η άμεση συμμετοχή όλων, ίσως, είναι αυτό που έχει ανάγκη η χώρα μας στη νέα εποχή που ανέτειλε.

Βασίλης Καρκατσέλης, Καλλιτεχνικός διευθυντής του Φωτογραφικού Κέντρου Θεσσαλονίκης

 Το υπόλοιπο εκθεσιακό πρόγραμμα στη Θεσσαλονίκη

Τρίτη   7 Φεβρουαρίου

Εγκαίνια έκθεσης ΚΟΥΔΟΥΝΙΑ σε Καφέ Νίκης 35 και στο Αίθριο της ΧΑΝΘ.

Την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2017, στις 20.00, στο αίθριο στη ΧΑΝΘ, θα εγκαινιαστεί η φωτογραφική έκθεση ” Κωδωνοφορίες II”: Μία έκθεση φωτογραφίας στο πλαίσιο του 4ου Ευρωπαϊκού Φεστιβάλ Κωδωνοφορίας 2017: «ΟΙ ΔΡΟΜΟΙ ΤΟΥ ΚΟΥΔΟΥΝΙΟΥ»

Το Αίθριο, στο διατηρητέο κτήριο της ΧΑΝΘ, είναι ένα σκηνικό, με  μουσικές που σας ταξιδεύουν, βασισμένο στο φώς  της ανοιχτής οροφής, που θυμίζει αυλή. Φιλοξενεί εκδηλώσεις, φιλικές συγκεντρώσεις, εκθέσεις, παρουσιάσεις, θεατρικά δρώμενα και άλλα events.

Στην έκθεση συμμετέχουν:

Γιώργος Βασιλειάδης, Καλλιόπη Γκουλέτσου, Δημήτρης Δεσποινούδης, Γκέλη Δούμπη, Τάνια Ζώτου, Άννα Καλλίδου, Βασίλης  Καρκατσέλης, Λευτέρης Μικρός, Εύη Μούρνου, Σούλα Παλέτζα, Γιάννης Πομάκης και η Μένη Σεϊρίδου.

*Τρίτη 7 Φεβρουαρίου, Νικολάου Γερμανού 1, εντός του κεντρικού κτιρίου της ΧΑΝΘ, στη Θεσσαλονίκη (τηλ 2315 558598) για τα εγκαίνια της θεματικής ομαδικής έκθεσης φωτογραφίας, με τίτλο: «Κωδωνοφορίες II».

Τρίτη  7 Φεβρουαρίου

Επίσης την Τρίτη 7 Φεβρουαρίου 2017, στις 20.00 σας προσκαλούμε στο Καφέ Νίκης 35 (Λεωφ. Νίκης 35) για τα εγκαίνια της θεματικής έκθεσης φωτογραφίας, του Τηλέμαχου Γαροφαλλίδη, με τίτλο: «Κουδουνοφόροι».

Οι φωτογραφίες της έκθεσης είναι ένα κλικ στην παρέλαση των κουδουνοφόρων, που γίνεται στον παραλιακό δρόμο της Θεσσαλονίκης, από το Λευκό Πύργο μέχρι την Πλατεία Αριστοτέλους, κάθε τέτοια εποχή. Οι κουδουνοφόροι  ταράζουν την ησυχία της πόλης συνδέοντας μας με το βαθύ παρελθόν, το θεό Διόνυσο και τις αρχαίες γιορτές αναγέννησης της φύσης. Είναι ένα πάντρεμα της «Σαλονίκης» με τις περιοχές της Ελλάδας και των Βαλκανίων που συνεχίζουν αυτό το έθιμο. Η πομπή των κουδονοφόρων είναι ένας θεσμός που μας ταξιδεύει στα χρώματα, τους ήχους και τις μουσικές, στα σύμβολα, στο αρχέγονο της ανθρώπινης ύπαρξης.

Με τον δικό τους τρόπο οι φωτογραφίες αποτυπώνουν αυτές τις μοναδικές στιγμές για την πόλη μας και συμβάλουν με τον τρόπο τους στη διαιώνιση αυτού του πανάρχαιου εθίμου. Καθόλου τυχαία ο τόπος της έκθεσης βρίσκεται επάνω στην πορεία των κουδουνοφόρων.

Τετάρτη 8 Φεβρουαρίου 20.00 Αλατζά Ιμαρέτ, Κασσάνδρου 91-93

Εγκαίνια έκθεσης φωτογραφίας «Στους δρόμους του κουδουνιού».

Συμμετέχουν: Μανώλης Βάρνας, Δημήτρης Δεσποινούδης, Δημήτρης Δικμάνης, Τάνια Ζώτου, Τριάδα Μαραγκόζη, Νάνσυ Ντόκα, Παύλος Παπαδόπουλος, Καίτη Παπαναούμ, Σούλα Παλέτζα, Άγγελος Σοφιανίδης, Έλσα Τζιάνα, Αλέκα Τσιρώνη, Σταύρος Ξηρός και η Αλεξάνδρα Φωτιάδου.

Τρίτη – Κυριακή: 11.00 – 18.00,  έως 26 Φεβρουαρίου.

(Παραγωγή: Φωτογραφικό Κέντρο Θεσσαλονίκης)

Σάββατο 11 Φεβρουαρίου 11.00 – 14.00 Δημαρχείο Θεσσαλονίκης Αίθουσα νερού Βασ. Γεωργίου 1,  Θεσσαλονίκη

Εφηβικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα «για ποιόν κτυπά».

(Παραγωγή: Εθνολογικό Μουσείο Θράκης)

16.00 με 20.00  Δημαρχείο Θεσσαλονίκης Αίθουσα νερού Βασ. Γεωργίου 1, Θεσσαλονίκη

Εργαστήριο κινούμενης εικόνας “stop motion animation”

με ανακυκλώσιμα υλικά για παιδιά, με τον Βαγγέλη Βλαχάκη.

(Παραγωγή: «οι δρόμοι του κουδουνιού»)

19.00 Θέατρο Βαφοπούλειου Πνευματικού Κέντρου, Βαφόπουλου 3, Θεσσαλονίκη.

Παράσταση Θεάτρου σκιών Χρήστου Στανίση «Ο Καραγκιόζης στο δρόμο των κουδουνιών»

(Παραγωγή: «οι δρόμοι του κουδουνιού»)

Κυριακή 12 Φεβρουαρίου 11.00 – 16.00 Λευκός Πύργος – Άγαλμα Μεγάλου Αλεξάνδρου

Μπάντα δρόμου «Κρουστόφωνο».

Πομπή ομάδων κωδωνοφόρων από το Λευκό Πύργο στο άγαλμα του Μεγάλου Αλέξανδρου μέσω της παραλιακής οδού. Αναπαράσταση δρώμενων στην πλατεία. (Παραγωγή: «οι δρόμοι του κουδουνιού»)

*Ο Τηλέμαχος Γαροφαλλιδης γεννήθηκε, μεγάλωσε και δουλεύει σαν φωτογράφος στην Θεσσαλονίκη. Σπούδασε φωτογραφία και κινηματογράφο. Με τον ερχομό της ψηφιακής εποχής μετεκπαιδεύτηκε στην ψηφιακή φωτογραφία. Παρακολούθησε και παρακολουθεί σεμινάρια με Έλληνες, Ευρωπαίους και Αμερικάνους φωτογράφους, πιστεύοντας ότι η Τέχνη και ειδικά αυτή της φωτογραφίας δεν είναι κάτι το στατικό αλλά κάτι που συνεχώς εξελίσσεται.«Όλοι εμείς που την αγαπάμε έχουμε υποχρέωση να μην κωφεύουμε. Μαθαίνουμε, παρακολουθούμε τις εξελίξεις, τις εφαρμόζουμε στην πράξη, πειραματιζόμαστε» λέει.  Διακόσμησε με δουλειές του ξενοδοχεία, cafeé και bar ανά την Ελλάδα, βιβλιοπωλεία και …ένα μπακάλικο. Σε κάποια σπίτια, τοίχοι στολίζονται με φωτογραφίες του. Εφημερίδες, περιοδικά και εκθέσεις φιλοξένησαν κατά καιρούς φωτογραφίες του.