Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας: Μια γιορτή δημιουργίας που μεγαλώνει, παρά τις ελλείψεις

Για έναν Σαλονικιό ο δρόμος για το Φεστιβάλ Ολυμπίας είναι μακρύς, κοπιαστικός αλλά η θυσία της απόστασης σίγουρα αξίζει αν σκεφτεί κανείς τις μοναδικές εμπειρίες που θα ζήσει. Κι αυτό γιατί το Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας για Παιδιά και Νέους, είναι η σημαντικότερη και μεγαλύτερη παιδική – νεανική κινηματογραφική διοργάνωση της χώρας. Ως θεσμός κλείνει φέτος τα 28 χρόνια αδιάλειπτης παρουσίας και συνεχίζει να επιβεβαιώνει χρόνο με τον χρόνο γιατί αποτελεί μια από τις πιο ζωντανές, ουσιαστικές και αγαπημένες κινηματογραφικές πρωτοβουλίες. Διαθέτει μια δυνατή, δημιουργική ομάδα στη βάση του – εθελοντές και συμμετέχοντες που αγαπάνε το φεστιβάλ, το παρακολουθούν από παιδιά και ζυμώνονται με αυτό – που με υποδειγματική οργάνωση και μια ξεκάθαρη καλλιτεχνική ταυτότητα κοιτάζει τον κόσμο. 

Κι αυτό χωρίς να πτοείται, παρά τη σταθερή του εξέλιξη και τη διεθνή του απήχηση, από προβλήματα όπως η έλλειψη επαρκών χώρων για τη διεξαγωγή του. Το λέμε αυτό γιατί το ιστορικό Δημοτικό Θέατρο Απόλλων, ιστορικό νεοκλασικό της πόλης, παραμένει ένας όμορφος αλλά μικρός χώρος, με εμφανή την ανάγκη για συντήρηση στο εσωτερικό του. Για αυτό και στην έναρξη του φετινού φεστιβάλ ο δήμαρχος Πύργου προχώρησε στην εξαγγελία, που αν επιβεβαιωθεί στην πράξη ο Απόλλωνας θα συντηρηθεί προσεχώς – ευχάριστα νέα χωρίς αμφιβολία. 

Η ανάπλαση του ΑΣΟ

Πέρα από τον Απόλλωνα ή τον Ορφέα (την έτερη αίθουσα της πόλης), φέτος, το Φεστιβάλ είχε στο ξεκίνημα του έναν επιπλέον λόγο να πανηγυρίζει. Κι αυτό γιατί η δεύτερη εξαγγελία που ανακοινώθηκε στην τελετή έναρξης ήταν ότι το πολυσυζητημένο έργο ανάπλασης του συγκροτήματος του πρώην εργοστασίου ΑΣΟ μπαίνει επιτέλους σε τροχιά υλοποίησης. Μετά από αμέτρητες συζητήσεις και καθυστερήσεις πολλών ετών, η αρμόδια επιτροπή της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας ενέκρινε τη δημοπράτηση της «Επανάχρησης του πρώην εργοστασίου ΑΣΟ Πύργου» σε έναν πολυχώρο πολιτισμού και εκπαίδευσης. Εκεί θα στεγαστεί μόνιμα το Φεστιβάλ Ολυμπίας και θα δημιουργηθεί ένα Ευρωπαϊκό Κέντρο Νεανικής Οπτικοακουστικής Δημιουργίας.

Η ιδέα δεν είναι καινούρια. Έχει πολλά χρόνια που το Φεστιβάλ είχε επισημάνει τις προοπτικές για το εγκαταλελειμμένο για δεκαετίες βιομηχανικό συγκρότημα του ΑΣΟ, ένα τεράστιο κτίριο στο κέντρο του Πύργου. Το νέο συγκρότημα θα περιλαμβάνει μεγάλο αμφιθέατρο, πλατό, στούντιο ηχογράφησης, χώρους μοντάζ και πολλαπλούς χώρους δράσεων — μια πραγματική πολιτιστική ανάσα για την ευρύτερη περιοχή αλλά και για τη διοργάνωση. Οι άνθρωποι του Φεστιβάλ ελπίζουν ότι το αργότερο ως το 2028 όλα θα έχουν ολοκληρωθεί και θα μπορούν πλέον να δημιουργούν με μεγαλύτερη άνεση τα επόμενα βήματα τους.

Μέσα στο Φεστιβάλ

Οι εξαγγελίες αυτές βέβαια δεν είναι αρκετές για να ζεστάνουν με τον ίδιο τρόπο την αίθουσα του Απόλλωνα στον παρόντα χρόνο, ένας χώρος που γεμίζει με παιδιά, έφηβους αλλά και ενήλικες θεατές και δημιουργεί μια μοναδική θαλπωρή. Αυτή η ζεστασιά και ο πηγαίος ενθουσιασμός, άλλωστε, κορυφώνεται κάθε φορά που ανοίγουν τα φώτα της αίθουσας και αρχίζει μια νέα συζήτηση πάνω στις ταινίες που μόλις είδαν ανταλλάσσοντας εικόνες, ιδέες, απόψεις. Τα ίδια ακριβώς ισχύουν και στις προβολές της Κάμερα Ζιζάνιο, που φέτος έγιναν στο κτήριο της Νομαρχίας. Και αυτός ο παράλληλος θεσμός φέτος έσβησε τα 25α κεράκια του, με τους νεαρούς θεατές να χειροκροτούν κάθε ταινία με την ίδια θέρμη και υποδέχονται τους συνομήλικους τους δημιουργούς με αρκετό ενθουσιασμό. Και η περιγραφή αυτή δεν σημαίνει και πολλά αν δεν το ζήσετε μόνοι σας, αυτοπροσώπως. Το παιδικό κοινό είναι η ραχοκοκαλιά και δίνει ζωή στο Φεστιβάλ, μετατρέποντάς το επομένως σε μια φωλιά κινηματογραφικής μαγείας. Και όταν αυτή η ατμόσφαιρα συναντά το προσεκτικά επιλεγμένο πρόγραμμα ταινιών, τότε το αποτέλεσμα είναι πραγματικά μοναδικό.

Τα Ίχνη μιας Συνάντησης 

Μιλώντας για το πρόγραμμα πρέπει να πούμε ότι το Φεστιβάλ δεν περιορίζεται σε ασφαλείς επιλογές. Αντίθετα, στρέφει το βλέμμα του όσο πιο μακριά μπορεί, σε χώρες όπως λχ το Εκουαδόρ, το Περού ή η Κολομβία. Οι ταινίες του δεν φοβούνται να μιλήσουν τη γλώσσα των παιδιών: αληθινά, καθαρά, χωρίς διδακτισμό. Επιλέγει έργα με σπάνια ευαισθησία, που ανοίγουν παράθυρα σε νέες εμπειρίες και σε τρόπους ζωής. Η νεανική οπτική, η διαφορετικότητα, η αισιοδοξία, αλλά και η ανάγκη για έναν καλύτερο κόσμο διαπερνούν τις περισσότερες από τις ταινίες, δημιουργώντας ένα σταθερά υψηλό καλλιτεχνικό επίπεδο. Δεν θα σταθώ σε τίτλους και δημιουργούς, άλλωστε στις δύο μέρες που βρέθηκα στον Πύργο όσα και να προλάβαινα να δω πάλι θα ήταν λίγα. Το σύνολο όμως είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετικό και ενθουσιάζει όλους τους θεατές, μικρούς και μεγάλους. Θα σημειώσω όμως πως φέτος το Φεστιβάλ αναδεικνύοντας την πρόοδο που έχει επιτευχθεί και στον ελληνικό κινηματογράφο γύρω από τις ταινίες για παιδιά, φιλοξενεί ένα νέο διαγωνιστικό τμήμα που αφορά στην θεματική αυτή. Τίτλος του τμήματος : Ίχνη – Προς έναν σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο για παιδιά.

Ο διευθυντής του Φεστιβάλ Παντελής Παντελόγλου μιλώντας στην έναρξη της διοργάνωσης για το πρόγραμμα – 64 ταινίες από 46 χώρες – τόνισε άλλωστε και τον διττό ρόλο του Φεστιβάλ: την ενθάρρυνση παραγωγής παιδικού και νεανικού κινηματογράφου και την καλλιέργεια κινηματογραφικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Φυσικά μένουν να γίνουν πολλά ακόμα σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο ώστε να στηριχθεί η παιδική ταινία και η κινηματογραφική εκπαίδευση στη χώρα μας. Για αυτό και το Φεστιβάλ δεν περιορίζεται σε μια εβδομάδα προβολών καθώς το πρόγραμμα του συνοδεύεται από 60 εργαστήρια σε σχολεία της ευρύτερης περιοχής. Και φυσικά, πέρα από το δεκαήμερο της διοργάνωσης, υπάρχει και η ετήσια δράση που στηρίζει σημαντικά με εκπαιδευτικές δράσεις αρκετά σχολεία της Δυτικής Ελλάδας.

Κάπως έτσι παράλληλα με τις προβολές του επίσημου προγράμματος, τις ημέρες αυτές διεξαγόταν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ και η 3η Συνάντηση για το Σινεμά στην Εκπαίδευση, ένα σημαντικό γεγονός που έφερε στον Πύργο ειδικούς από όλο τον κόσμο — εκπαιδευτικούς, θεωρητικούς, μελετητές και κινηματογραφιστές. Η ανταλλαγή ιδεών ήταν πλούσια και δημιουργική: πώς ο κινηματογράφος μπορεί να γίνει εργαλείο μάθησης, πώς βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν την έννοια της διαφορετικότητας, πώς συμβάλλει σε ένα πιο ώριμο βλέμμα απέναντι στα έμφυλα ζητήματα και, κυρίως, πώς τα παιδιά μπορούν να αποκτήσουν οπτικό γραμματισμό σε μια εποχή όπου δέχονται καθημερινά έναν ανεξέλεγκτο οπτικό καταιγισμό, ποιες είναι οι επίσημες πλατφόρμες και πολιτικές γύρω από το σινεμά στην εκπαίδευση στην Ευρώπη.

Στέκομαι ιδιαίτερα στο ανοιχτό workshop των Ιουλίας Μέρμηγκα και Ιωάννας Γιακουμάτου που άνοιξε μια χρήσιμη συζήτηση γύρω από την «οικολογία της προσοχής». Εκεί, συζητήθηκαν οι δυσκολίες του σύγχρονου ψηφιακού περιβάλλοντος, ο τρόπος που τα παιδιά αντιλαμβάνονται την εικόνα, αλλά και οι αντιφάσεις των ενηλίκων: πώς ζητάμε δηλαδή από τα παιδιά να περιορίσουν τον χρόνο μπροστά σε μια οθόνη, την ίδια στιγμή που κι εμείς καταφεύγουμε με καταχρηστικό τρόπο σε αυτή για να «ξεφύγουμε» ή να ενημερωθούμε. Μια γόνιμη συζήτηση για ένα θέμα που αφορά κάθε σχολείο, κάθε γονιό και κάθε παιδί.

Σε μια εποχή που η παιδική και νεανική δημιουργικότητα συχνά παραγκωνίζεται, το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Ολυμπίας παραμένει ένας ακλόνητος θεσμός, που αποδεικνύει πως ο πολιτισμός δεν χρειάζεται απαραίτητα τεράστιες υποδομές για να ανθίσει αλλά σίγουρα όταν υπάρχουν, τα πράγματα γίνονται πιο εύκολα. Εκείνο που ίσως χρειάζεται περισσότερο είναι όραμα, αφοσίωση και ανθρώπους που πιστεύουν στη δύναμη του κινηματογράφου — και αυτά, ευτυχώς, το Φεστιβάλ Ολυμπίας τα έχει όλα.