ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ: Φόρος τιμής στις γυναίκες π’ αγαπούμε

Λεξεις: Βούλα Παλαιολόγου

Ενδιαφέρουσες και αξιόλογες οι επιλογές της φετινής διοργάνωσης που εστιάζουν σε έργα και ημέρες αξιοθαύμαστων, υπέροχων γυναικών που μπροστά ή πίσω από τον φακό αποκαλύπτουν τη “θεία ουσία τους” , όπως έλεγε κι ο ποιητής*.

Γυναίκες αυτόφωτες, δυναμικές, που με ακατάβλητη θέληση υψώνουν ανάστημα στα στερεότυπα, αφήνοντας ανεξίτηλο στίγμα στην καλή πλευρά της ανθρώπινης περιπέτειας. Γυναίκες αξιοθαύμαστες, γνωστές ή άσημες μαχήτριες της καθημερινής ζωής που χαιρόμαστε να μνημονεύονται. Σε εποχές που ψεκασμένες θεωρίες θέλουν ακόμα τις γυναίκες …παιδομηχανές, καλό είναι να θυμόμαστε τέτοιες επιδραστικές προσωπικότητες, “γιατί οι γυναίκες π’ αγαπούμε / τη μεταίδουν και σ’ εμάς / αυτήν τη θεία ουσία τους”*.

LISA: ΜΙΑ ΣΤ’ ΑΛΗΘΕΙΑ ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΑΛΗΘΙΝΗ ΙΣΤΟΡΙΑ

Κυρίες και κύριοι, the one and only Λάιζα Μινέλι! Γνωστές, άγνωστες, πικρές και πιπεράτες πτυχές της πολυθρύλητης ζωής μιας σταρ, που πολλοί λατρέψαμε -κυρίως, αλλά όχι μόνο- ως Σάλι Μπόουλς στο λατρεμένο ΚΑΜΠΑΡΕ του Μπομπ Φος ή ως Φρανσίν στο NEW YORK, NEW YORK του Σκορσέζε. Μεγαλωμένη ανάμεσα σε χολιγουντιανά μεγαθήρια, χωρίς ποτέ να θεωρηθεί nepo kid, με πληθωρικό sui generis ταλέντο που ανανέωσε το αμερικάνικο μιούζικαλ, η σπουδαία (πληθωρική όσο κι ευάλωτη) ντίβα μιλάει ακομπλάριστα σε α’ πρόσωπο για στάσεις και σταθμούς στη ζωή και στην καριέρα της. Έστω με ελαφρά επιβράδυνση (συνέπεια πρότερης ιογενούς εγκεφαλίτιδας που με πείσμα κατάφερε να αναχαιτίσει) και αναπόφευκτη βραχνάδα. Συνοδεύοντας ενίοτε ατάκες και σιωπές με το αναγνωρίσιμο βλεφάρισμα τσαχπινιάς / υπαινιγμού στα μακριά εκείνα τσίνορα που τόσο αγαπάμε (κυρίως όταν θέλει να αποφύγει κάποιες λεπτομέρειες που “τσούζουν” μέσα της).

Ξεκινώντας με ένα καταιγιστικό μοντάζ εξωφύλλων, φωτογραφιών και κλιπ, το βιογραφικό ντοκιμαντέρ του Bruce David Klein εστιάζει στην περίοδο μετά τον θάνατο της μητέρας της Τζούντι Γκάρλαντ, όταν οι gossip στήλες καραδοκούν σε κάθε της βήμα, καθώς η ίδια καλείται να αντιμετωπίσει ουκ ολίγες προκλήσεις στο δρόμο προς τη δόξα, την αίγλη, τα Όσκαρ, τα Emmys, Tonys, Grammys και λοιπά. Πλούσιο σε αυθεντικό αρχειακό υλικό, απολαυστικό, απενεχοποιημένο (από ωραιοποιήσεις εκ του περισσού), όσο και στοχαστικό, το φιλμ αναφέρεται στις σχέσεις με τους μέντορές της Φρεντ Εμπ, Σαρλ Αζναβούρ, Μπομπ Φος, κ.ά., στα προσωπικά της σκαμπανεβάσματα, τους τέσσερις γάμους, τις τρεις αποβολές, τα πάρτι, τα προβλήματα υγείας. Λαμπερά φώτα, πάθη, λάθη, εξαρτήσεις, αδυναμίες, ξεδιπλώνουν προσδοκίες, ματαιώσεις, μεγαλεία, αντιφάσεις. Στην αφήγηση συμπράττουν φίλοι και συνεργάτες της (Μία Φάροου, Μπεν Βερίν, Τζόελ Γκρέι, Τσίτα Ριβέρα κ.ά.).

Λατρεύουμε Λάιζα, αυτήν την εξωστρεφή, απρόβλεπτη, ακούραστη και όλο σπίθα προσωπικότητα. Χαρήκαμε κάθε λεπτό στην ταινία. Μείναμε σε μια λέξη της αείμνηστης Τσίτα Ριβέρα (έτερον ιερό ταλέντο του Μπρόντγουεϊ για τουλάχιστον 7 δεκαετίες, επίσης ηθοποιός, τραγουδίστρια, χορεύτρια, η πρώτη βραβευμένη Λατίνα της γενιάς της, που πέθανε λίγο πριν ολοκληρωθεί το ντοκιμαντέρ), που απευθυνόμενη με έπαρση και θέρμη στο φακό για την φίλη της Λάιζα, ανέκραξε: “Ευλογημένη”!

ΚΑΙΤΗ ΔΡΟΣΟΥ: ΚΙΒΩΤΙΟ ΜΝΗΜΗΣ

Πορτρέτο της Καίτης Δρόσου (1924 – 2016), ποιήτριας, δημοσιογράφου, δοκιμιογράφου, μεταφράστριας και πιστής συντρόφου (από το 1959 μέχρι το τέλος της ζωής του το 1978) του λογοτέχνη Άρη Αλεξάνδρου. Φύση ποιητική και αδάμαστη, μια πολυσχιδής αγωνίστρια της ζωής και της γραφής, μια γυναίκα που έζησε στο πετσί της και κατέγραψε με την πένα της τις ταραχές, τα μεγάλα οράματα και τα παθήματα μιας πολυκύμαντης εποχής. Εποχής όπου κυριαρχούσαν οι διώξεις, οι εξορίες, οι στερήσεις, οι απώλειες. Οι αμφισβητήσεις και οι ματαιώσεις. Με πατέρα δημοσιογράφο και μάνα την Σμυρνιά Στάσα που την έφερε με βάρκα βρέφος τριών μηνών στη χαώδη Αθήνα λίγο μετά τον μικρασιατικό διωγμό, έζησε την κατοχική πείνα έγκυος η ίδια στη συνέχεια, και κατόπιν τις φυλακίσεις και τις εκτοπίσεις του συντρόφου της. Άπατρις και διεθνίστρια στο μεγαλύτερο μέρος του βίου της, ζούσε φτωχικά στη μικρή παριζιάνικη σοφίτα της, που χωρούσε μετά βίας ένα κρεβάτι, ένα τραπέζι και πολλά βιβλία. Αντιμέτωπη με το πένθος μετά την απώλεια του Άρη Αλεξάνδρου, αποφασίζει στα 60 της να μάθει καλά τα ρωσικά για να ολοκληρώσει μεταφράσεις και πονήματά του, που έμεναν ημιτελή. Αφοσιωμένη σε αυτήν την αποστολή γράφει μετά τον θάνατό του για τον εαυτό της: “Ζωντανή; / Η φρέσκια σάρκα του σάρακα”.

Προσωπική φίλη του Γιάννη Ρίτσου σε όλη της τη ζωή, έγραφε από μικρή και με προτροπή του δημοσίευσε κάποια ποιήματα. Έχοντας όμως στο πλευρό της τον Άρη Αλεξάνδρου και βιώνοντας απο κοινού μια δύσκολη ζωή (εξόριστη στη Σοβιετική Ένωση μετά τον εμφύλιο και αυτοεξόριστη στο Παρίσι στη χούντα), παραμέρισε τους εξομολογητικούς στίχους της, γράφοντας για άλλους ποιητές, μεταφράζοντας και εκδίδοντας ανολοκλήρωτα γραπτά του Αλεξάνδρου. Συναναστράφηκε με πολλούς σημαντικούς Έλληνες και ξένους στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα, ενώ χάρη σε αυτήν το ελληνικό κοινό ήρθε σε επαφή με την ποίηση του Μαγιακόφκι, της Αχμάτοβα, κ.ά.

Με την υπογραφή της Αθανασίας Δροσοπούλου, το ντοκιμαντέρ ρίχνει φως σε μερικές αποσπασματικές και απαλλαγμένες από περιττούς σχολιασμούς στιγμές της ζωής και της λογοτεχνικής της παρουσίας.

Ανιχνεύοντας κι άλλες κυψέλες ενδιαφέροντος με γυναίκες σε πρώτο πλάνο στο φετινό 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ θα σταθούμε επίσης: KICK OFF (ΣΤΗ ΣΕΝΤΡΑ, Διεθνές Διαγωνιστικό) που μας συστήνει -κόντρα σε κάθε ταμπού- μια γυναικεία ομάδα ποδοσφαίρου σε ένα απομακρυσμένο χωριό του Κιργιστάν. ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΜΑΧΗΤΡΙΕΣ – Μέρος Β΄ 1944-1960 του Λεωνίδα Βαρδαρού που αναδεικνύει μαρτυρίες από αγωνίστριες της Αντίστασης και του δημοκρατικού στρατού. Μεταξύ τους η εξαίρετη ηθοποιός Αλέκα Παϊζη και η “κόκκινη” Πότα Κακκαβά, ανένδοτη μέχρι τα 93 της (πέθανε τον Γενάρη του 2025) που δήλωνε “πάντα με τους ξεβράκωτους και τους αδικημένους”.

Επίσης αναμένουμε: ΚΟΜΜΑΤΙΑ ΤΗΣ ΜΟΝΚ για την πρωτοπόρα και μοναδική στο είδος της περφόμερ της αβαν-γκαρντ σκηνής Μέρεντιθ Μονκ, TWIGGY για την διάσημη λιγνόκορμη ιέρεια του στυλ, σύμβολο της ποπ κουλτούρας και της γυναικείας απελευθέρωσης, ΜΑΡΛΙ ΜΑΤΛΙΝ: ΟΧΙ ΠΙΑ ΜΟΝΗ, ταινία λήξης με πρωταγωνίστρια την οσκαρική βωβή ηθοποιό, και βέβαια, το αφιέρωμα στην πολυσχιδή LAUREN GREENFIELD καλλιτέχνιδας που αφουγκράζεται όσο λίγοι το παλμό της σύγχρονης ζωής στις μεγαλουπόλεις.

* “…έχουν οι γυναίκες π’ αγαπούμε θεία την ουσία…” : Νίκος Εγγονόπουλος, Ύμνος Δοξαστικός για τις Γυναίκες Π’ Αγαπούμε