Η διεθνής καριέρα της πόλης

της Χρύσας Νάνου

Αρχική εικόνα: Θόδωρος Καρανίκας

Κατά την τελευταία 20ετία πάντως,  δεν έλειψαν οι αφορμές –μετρημένες για να είμαστε ειλικρινείς– χάρη στις οποίες οι λέξεις Thessaloniki, Salonique, Salonicco, Salonika, Selanik, Solun και οι όποιες άλλες παραλλαγές του ονόματος  της πόλης κυκλοφόρησαν ανά την υφήλιο. Τις θυμόμαστε.

Φαντάσματα, λαμαρίνες και offbeat διαδρομές

Ένας ξένος ιστορικός, ο καθηγητής του πανεπιστημίου Κολούμπια Μαρκ Μαζάουερ ανέλαβε να καρφιτσώσει την κουκκίδα με το όνομα «Θεσσαλονίκη» στον παγκόσμιο χάρτη της εκδοτικής παραγωγής. Το γοητευτικό βιβλίο του «Θεσσαλονίκη, Πόλη των φαντασμάτων», προϊόν επίμονης ιστορικής έρευνας, κυκλοφόρησε το 2004 σε Ευρώπη και Αμερική από τους Alfred A. Knopf / Harper Collins και δύο χρόνια αργότερα στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Αλεξάνδρεια». Ανατρέχοντας στο πλούσιο σε ιστορικά γεγονότα παρελθόν της Θεσσαλονίκης, ο συγγραφέας – ερευνητής αναφέρεται στην πληθυσμιακή της συγκρότηση, τα θρησκευτικά ζητήματα, τα ήθη, το εμπόριο, την οθωμανική κατάκτηση και την ιστορία του εβραϊκού πληθυσμού της. «Ένα σπουδαίο βιβλίο για μια πόλη μοναδική όχι μόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας», σύμφωνα με την «Guardian».

Κι αν ο Μαζάουερ είδε «φαντάσματα» να κυκλοφορούν ανάμεσά μας, μία Ελληνοαμερικανίδα δημοσιογράφος, η Τζοάνα Κακκίσης έκανε τη δική της έρευνα και φαίνεται πως δεν συνάντησε στη Θεσσαλονίκη παρά μόνο… ζωντανούς. Στο ιστορικής πια σημασίας δημοσίευμά της στους «New York Times», που μας ξάφνιασε ευχάριστα τον Απρίλιο του 2007, η καλοπροαίρετη δημοσιογράφος έκανε έναν παρακινδυνευμένο συσχετισμό αποκαλώντας τη Θεσσαλονίκη ως το «Σιάτλ των Βαλκανίων». Κάνοντας βόλτα όχι μόνο στην Αριστοτέλους και την Άθωνος, αλλά και στη Ζεύξιδος και σε στενάκια κοντά στην Τσιμισκή, η ανταποκρίτρια της νεοϋορκέζικης εφημερίδας έμεινε –όσο αυτό είναι δυνατό– μακριά από γραφικότητες και στάθηκε περισσότερο στην offbeat πλευρά της πόλης, τη ζωντάνια στα στέκια του φοιτητόκοσμου, τα εναλλακτικά μουσικά ρεύματα, την αδιαφιλονίκητη παράδοση του καφέ, τις σινεφίλ αναζητήσεις, τα αρώματα των μπαχαρικών στο Καπάνι, τις γεύσεις στα ουζερί.

Τον Ιούνιο του 2003 οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έκρυβαν την ικανοποίησή τους για τα πρώτα βήματα που έγιναν προς τη θέσπιση του Ευρωπαϊκού Συντάγματος στην Σύνοδο Κορυφής της Χαλκιδικής – Θεσσαλονίκης. Έξι χρόνια αργότερα, αυτό που δύσκολα θα ξεχάσουμε  οι περισσότεροι είναι όχι οι  βασικές αρχές του πολύπαθου Συντάγματος αλλά οι εικόνες της Θεσσαλονίκης ως «πόλη της λαμαρίνας» οι οποίες κυκλοφόρησαν μέσω καναλιών και ίντερνετ σε όλο τον κόσμο. Υπό τον φόβο των καταστροφών λόγω των κινητοποιήσεων που είχαν προγραμματίσει κοινωνικά κινήματα στο πλαίσιο της Αντισυνόδου, οι καταστηματάρχες του κέντρου οχυρώθηκαν στα καταστήματά τους καλύπτοντας με λαμαρίνες  τις προσόψεις τους. Ακόμη κι έτσι δεν έλειψαν οι καταστροφές. Στα επεισόδια που έγιναν πολλά καταστήματα παραδόθηκαν στις φλόγες όπως επίσης και είσοδοι πολυκατοικιών,  υποκαταστήματα τραπεζών, οχήματα και κάδοι απορριμμάτων, ενώ ακολούθησαν λεηλασίες.

Το μουσείο της Ευρώπης, το Λούβρο και η ελληνική Silicon Valley

26 Απριλίου 2005 στο Palais Rohan στο Στρασβούργο. Η τότε διευθύντρια του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, δρ. Αναστασία Τούρτα, παραλαμβάνει από τον Πρόεδρο της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης,  κ. van der Linden, το «Βραβείο Μουσείου» του Συμβουλίου της Ευρώπης για το 2005, μια από τις σημαντικότερες διακρίσεις στον χώρο της ευρωπαϊκής πολιτιστικής κληρονομιάς. Είναι η πρώτη φορά από το 1977 –έτος θέσπισης του βραβείου– που ένα ελληνικό μουσείο μπαίνει στην τάξη των σημαντικότερων ευρωπαϊκών μουσείων με κριτήριο, μεταξύ άλλων, «ισορροπία μεταξύ συντήρησης, διατήρησης και παρουσίασης των εκθεμάτων […], την απουσία προθηκών και την ανάδειξη των εργασιών συντήρησης […] την φιλικότητα προς τον επισκέπτη και τον παιδαγωγικό του χαρακτήρα». Μια σημαντική διάκριση για την πόλη που μάλλον πέρασε απαρατήρητη για τους πολίτες της.

1100 τετραγωνικά στην κεντρική αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων του χολ Ναπολέων ΙΙΙ του Λούβρου. 627 έργα (τα 2/3 των εκθεμάτων) από την Ελλάδα που πλαισιώθηκαν από μακεδονικές αρχαιότητες της συλλογής του Λούβρου. Μια εκπληκτική έκθεση που οργανώθηκε από το Λούβρο και το Αρχαιολογικό Μουσειο Θεσσαλονίκης δημιούργησε ουρές επί 3 μήνες στο διάσημο παρισινό μουσείο. Ειδικοί του Λούβρου και του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης συνεργάστηκαν στενά για την παρουσίαση της Ιστορίας της Αρχαίας Μακεδονίας από τους μυκηναϊκούς χρόνους μέχρι την εποχή της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Κοινός τους στόχος ήταν να συμβάλουν σε μια εκ νέου ανακάλυψη του Μεγάλου Αλεξάνδρου προβάλλοντας την ελληνική καταγωγή του και τις διάφορες πτυχές του μύθου του. Στην είσοδο της έκθεσης δέσποζε ένα υπέροχο ψηφιδωτό, «το κυνήγι λιονταριού», αναπαράσταση έργου του 4ου αιώνα π.Χ.

Μπορεί η Θεσσαλονίκη να συγκριθεί με τη Βαρκελώνη και τη Ζυρίχη; Το περιοδικό «Monocle», το πιο εκλεκτικό ίσως και επιδραστικό έντυπο στον κόσμο αυτή τη στιγμή, απάντησε καταφατικά και στο τεύχος Μάιος/Ιούνιος 2008 συμπεριέλαβε στις σελίδες του ένα εκτενές εκθειαστικό αφιέρωμα για την ελληνική πόλη του Βορρά, η οποία θα πρωταγωνιστήσει τα επόμενα χρόνια στον νευραλγικό τομέα της Information Technology μέσω της Τεχνόπολης. Με τον τίτλο «Greek Revival», ο συντάκτης του αφιερώματος Saul Taylor εστίασε, μεταξύ άλλων, στην ενεργειακά γεωστρατηγική θέση της πόλης στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, την πριμοδότησή της με 6 δις ευρώ για επενδύσεις και την αναβάθμιση των υποδομών που την καθιστούν καίριο παίκτη στην αναδυόμενη βαλκανική περιοχή.

Η φωτογραφία είναι της Ειρήνης Βουρλούμη για το άρθρο της The Telegraph

Η τέχνη, ο τουρισμός και ο δήμαρχος

Οι ΝΥ Τimes επανήλθαν με εκτενές άρθρο για την Θεσσαλονίκη, το χειμώνα του 2011 γράφοντας για την έκρηξη τέχνης που παρ’ όλες τις δυσκολίες συντελούνταν στη Θεσσαλονίκη με την Μπιενάλε. Η εφημερίδα αναφερόταν στην από παλιά πολιτιστική παράδοση της πόλης που υπήρξε σταυροδρόμι πληθυσμών και στη συνέχεια επικεντρώνετι στην παρουσίαση μερικών από τις urban ομάδες και τα πρόσωπα που θεωρεί πως συνθέτουν το τωρινό της πρόσωπο.

Ένα από πιο προβλημένα θεσσαλονικιώτικα πρόσωπα στο εξωτερικό είναι φυσικά και του δημάρχου, Γιάννη Μπουτάρη, με αφιερώματα στο πρόσωπό του σε ένα μεγάλο μέρος του ξένου τύπου, με πιο πρόσφατη αυτό της “The Telegraph” στις 10 Μαρτίου, με τίτλο: “Γιάννης Μπουτάρης: Το ελληνικό όραμα της ελπίδας”. Είναι ο δήμαρχος του μήνα Οκτωβρίου του 2012 στο έγκυρο site  citymayors.com, ενώ ο γερμανικός τύπος τον εκθειάζει μετά από μια επίσκεψή του στο Βερολίνο τον Φεβρουάριο της ίδιας χρονιάς: “Αν όλοι οι έλληνες πολτικοί ήταν σαν τον δήμαρχο της Θεσσαλονίκης, η Ελλάδα δεν θα βρισκόταν στο οικονομικό χάος που βρίσκεται σήμερα.”, διαβάζουμε. Σε εκτενές άρθρο του Spiegel, μέλος της ευρωπαϊκής επιτροπής στην Αθήνα λέει: “Ο Μπουτάρης είναι η εξαίρεση, ένας φάρος. Όλοι οι υπόλοιποι μπορούν να μάθουν κάτι από αυτόν.”

Ξύλινα καΐκια που αρμενίζουν στον κόλπο, βόλτες στο παραλιακό μέτωπο, στην πλατεία Αριστοτέλους, στα βυζαντινά και οθωμανικά μνημεία, στις γκαλερί τέχνης, στα hot spots της μαγειρικής και στα μποέμ νυχτερινά κέντρα ή μια βόλτα με τα πόδια μέσα από τα ερείπια της Άνω Πόλης. Αυτά προτείνει το National Geographic κατατάσσοντας τη Θεσσαλονίκη στους 20 κορυφαίους προορισμούς που πρέπει να επισκεφθεί κάποιος το 2013. Η Θεσσαλονίκη αναφέρεται επίσης στο άρθρο σαν ένα «από τα τελευταία αστικά μέτωπα στη νότια Ευρώπη, που δεν έχουν ακόμη εγκλωβιστεί από κάποια γιγαντιαία μαρίνα».

Σαρκό, Χρυσοί Φοίνικες και σφηνάκια βότκας

Η μητέρα του, Αντρέ, είναι γόνος της οικογένειας Μαλλάχ (στα Εβραϊκά: αγγελιαφόρος ή άγγελος), μιας από τις παλαιότερες εβραϊκές οικογένειες της Θεσσαλονίκης. Ο παππούς του, Ααρών ή Μπενίκο,  γεννήθηκε εδώ το 1890 για να μεταναστεύσει στη συνέχεια στη Γαλλία. Ο ίδιος ο Νικολά Σαρκοζί δεν ξεχνάει τις ρίζες του. «Είμαι ο γιος ενός Ούγγρου μετανάστη και ο εγγονός ενός Έλληνα της Θεσσαλονίκης», είχε πει  τον Μάιο του 2007 στην πρώτη δημόσια ομιλία του, μετά την εκλογή του στην προεδρία της Γαλλικής Δημοκρατίας. Φήμες ήθελαν τον Γάλλο πρόεδρο να έρχεται στη Θεσσαλονίκη το 2008 για να κάνει εδώ τον γάμο του με την Κάρλα Μπρούνι, ενώ από την ίδια χρονιά υπάρχει  ανοιχτή πρόσκληση από τον δήμαρχο Β. Παπαγεωργόπουλο, ο οποίος θέλει να του απονείμει το χρυσό κλειδί της πόλης. Η αλήθεια είναι ότι ο Σαρκοζί δεν πάτησε το πόδι του στη γενέτειρα του παππού του παρά μόνο μία φορά, κι αυτό όταν ήταν ακόμη νέος και άγνωστος, το 1973 και τότε το έκανε για να εισπράξει… οικογενειακά μερίδια. Περισσότερο φως  στις ελληνικές ρίζες του  Σαρκοζί έριξε το βιβλίο «Εγώ, ο εγγονός ενός Έλληνα» των Χρήστου Ράπτη, Γιώργου Αναστασιάδη και Λέοντα Ναρ.

Αν και έδρα του Διεθνούς Φεστιβάλ Κινηματογράφου, η Θεσσαλονίκη έχει μάλλον κακές σχέσεις με τον κινηματογραφικό φακό. Μία από τις ελάχιστες παρουσίες της πόλης σε κινηματογραφική ταινία έμελλε ωστόσο να γράψει  ιστορία. Ο λόγος για την ταινία «Μία αιωνιότητα και μια μέρα» του Θόδωρου Αγγελόπουλου που το 1998 βραβεύτηκε με τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ των Κανών. Αν και δεν θα περίμενε κανείς μία αγγελοπουλική δημιουργία να λειτουργήσει ως… τουριστική ατραξιόν, τα πλάνα του φιλμ από την Τσιμισκή και την παραλία πρόσθεσαν γοητεία και ποίηση στη συλλογική μνήμη της πόλης.

Όταν ο Γάλλος αρχιτέκτονας και πολεοδόμος Ερνέστος Εμπράρ σχεδίαζε την πλατεία και τον άξονα της Αριστοτέλους στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, σίγουρα δεν είχε κατά νου τη… βότκα, η ιστορία όμως και η αρχιτεκτονική παίζουν καμιά φορά περίεργα παιχνίδια. Η πλατεία Αριστοτέλους φωτογραφίζεται από ψηλά παραπέμποντας σε μπουκάλι στην περίφημη πια διαφήμιση της Absolut Vodka με τίτλο «Absolut Thessaloniki», για την οποία οι δημιουργοί της ορκίζονται ότι δεν είναι διόλου «πειραγμένη».

Μπείτε και κάντε like εδώ για να ενημερώνεστε για όλα τα γραμμένα αποκλειστικά για το parallaximag.gr άρθρα.