Οι νέοι σκηνοθέτες της Θεσσαλονίκης και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν

Ο κινηματογράφος εξελίσσεται συνεχώς, μέσα από νέους δημιουργούς, νέες “φωνές” με όραμα, πάθος, όρεξη και δημιουργικότητα.  Πόσο δύσκολο είναι όμως να ακουστούν οι φωνές τους και το κινηματογραφικό τους όραμα; Τι δυσκολίες αντιμετωπίζουν;

Μιλήσαμε με δυο νεαρές, ανερχόμενες σκηνοθέτριες από το Τμήμα Κινηματογράφου του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, και μας ανέλυσαν τη δική τους εμπειρία, τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν αλλά και πώς τις διαχειρίστηκαν.

Αρχικά ήρθαμε σε επαφή με την Μένη Τσιλιανίδου. Η Μένη σκηνοθέτησε την ταινία μικρού μήκους “Απαρατάτεμε”, τα γυρίσματα της οποίας πραγματοποιήθηκαν στην Θεσσαλονίκη μέσα στον περασμένο Μάιο. Η ταινία αφορά τη σχέση παππού- εγγονής.

Όταν ρωτήσαμε την Μένη για τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, ξεκίνησε λέγοντας πως η πρώτη και κυριότερη δυσκολία που αντιμετωπίζει ένας νέος σκηνοθέτης είναι η εύρεση ομάδας. Αναφέρθηκε στον κινηματογράφο ως “ομαδικό άθλημα”, κάτι που σημαίνει πως τα άτομα που θα απαρτίσουν την ομάδα παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της ταινίας.

“Απαιτείται να βγει ένα επαγγελματικό αποτέλεσμα χωρίς όμως να υπάρχει κάποια χρηματική αμοιβή. Γι’ αυτό πρέπει ένας σκηνοθέτης να εμπιστεύεται καλλιτεχνικά τα άτομα που θα επιλέξει, αλλά και η ίδια η ομάδα να πιστεύει εξίσου στον σκηνοθέτη και στο project”, ανέφερε χαρακτηριστικά, ενώ μας τόνισε πόσο σημαντικό είναι το ομαδικό πνεύμα στη δημιουργία μιας ταινίας.

Ένα ακόμη πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι νέοι σκηνοθέτες, είναι φυσικά η εύρεση χρημάτων. Οι περισσότερες ανεξάρτητες ταινίες που γυρίζονται είναι micro budget, και οι δημιουργοί προσπαθούν να βρουν χρηματοδότηση με διάφορους τρόπους: πάρτι οικονομικής ενίσχυσης, χορηγίες, καμπάνιες crowdfunding. Τα χρήματα αυτά καλύπτουν τις ανάγκες του γυρίσματος, από την ενοικίαση εξοπλισμού μέχρι το catering, αλλά και πληρωμή άλλων αναγκών. Παρόλο που στο Τμήμα Κινηματογράφου πραγματοποιούνται πολλά κινηματογραφικά projects, δεν διατίθενται χρήματα, ωστόσο, όπως μας είπε η Μένη, οι επιβλέποντες καθηγητές είναι πολύ υποστηρικτικοί με όποιον τρόπο μπορούν.

Η προ-παραγωγή της ταινίας αποτελεί επίσης μια δύσκολη υπόθεση. Η εύρεση τοποθεσιών με τις απαραίτητες άδειες, η εύρεση ηθοποιών και οι πρόβες είναι κομμάτια χρονοβόρα αλλά πολύ σημαντικά στην εξέλιξη της ταινίας. Κι όμως, η λύση σε όλα είναι η καλή προετοιμασία.

Όσον αφορά τη διαδικασία του γυρίσματος, η σκηνοθέτρια είπε πως υπάρχουν φυσικά πολλές πρακτικές δυσκολίες, μιας και πρόκειται για μια απαιτητική διαδικασία, αλλά εάν υπάρχει καλή διαχείριση και προετοιμασία και καλός συντονισμός της ομάδας, όλα κυλούν ομαλά. Για ακόμα μια φορά καταλήγουμε στο συμπέρασμα πως οι συνεργάτες και το κλίμα στο σετ παίζει σημαντικό ρόλο στη διαχείριση όλων των δυσκολιών.

Η ταινία “Απαρατάτεμε” είναι road trip, οπότε όπως είναι λογικό, τα γυρίσματα ήταν ακόμα πιο απαιτητικά, μιας και η ομάδα ήταν αντιμέτωπη και με τις καιρικές συνθήκες, κάτι το οποίο δεν μπορούσαν να αλλάξουν ή να εμποδίσουν. Μάλιστα, η Μένη ανέφερε πως παρόλο που τα γυρίσματα κανονικά θα κρατούσαν έξι μέρες, πήραν μια μέρα παραπάνω λόγω κακών καιρικών συνθηκών. Επίσης, μιας και ένας από τους πρωταγωνιστές της ταινίας ήταν ηλικιωμένος, η ομάδα είχε προνοήσει ώστε να είναι όσο πιο εύκολο γίνεται το γύρισμα για εκείνον αλλά και για την υπόλοιπη ομάδα φυσικά. Τα γυρίσματα της ταινίας ήταν πολύωρα, όμως επικρατούσε καλό κλίμα και αυτό ήταν κάτι που “εξαφάνιζε” τις δυσκολίες και την κούραση.

Ακόμα και μετά τα γυρίσματα της ταινίας, οι δυσκολίες δεν σταματούν. Το post production είναι εξίσου σημαντικό, χρονοβόρο και δύσκολο: μοντάζ, διορθώσεις και πολλά ακόμα, ενώ εξίσου δύσκολη είναι και διανομή της ολοκληρωμένης πλέον ταινίας σε διάφορα φεστιβάλ. Κάτι πολύ ενδιαφέρον που μας είπε η Μένη, είναι ότι το κάθε γύρισμα, η κάθε ταινία είναι μια εμπειρία, είτε καλή είτε κακή, πάντα έχει κάτι να προσφέρει στον δημιουργό.

“Χρειάζεται χρηματοδότηση σχεδόν για τα πάντα”

Έπειτα, συνομιλήσαμε με ακόμα μια νέα σκηνοθέτρια από το Τμήμα Κινηματογράφου, την Ιφιγένεια Θεοδωρίδη. Η ταινία που σκηνοθέτησε ονομάζεται “Κέτσαπ Στην Μουστάρδα Σου”. Πρόκειται επίσης για road trip μικρού μήκους, με πρωταγωνίστριες δυο αδελφές που ύστερα από πολλά χρόνια συγκατοίκησης καλούνται να ζήσουν χώρια. Η ταινία προβλήθηκε στο Διεθνές Φεστιβάλ Δράμας φέτος τον Σεπτέμβριο.

Όταν η Ιφιγένεια ερωτήθηκε για τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι νέοι σκηνοθέτες, το πρώτο πράγμα που ανέφερε ήταν η έλλειψη πόρων και χρηματοδότησης. “Η δημιουργία μιας ταινίας είναι σύνθετη διαδικασία και χρειάζεται χρηματοδότηση σχεδόν για τα πάντα, κάτι το οποίο κάνει ανέφικτο για ένα άτομο να ασχοληθεί με τη σκηνοθεσία εάν δεν έχει κάποιο οικονομικό υπόβαθρο, ή αν δεν βρει χρηματοδότηση για το project του”, μας είπε, ενώ συμπλήρωσε πως οι χρηματοδοτήσεις είναι λίγες, αλλά ο ανταγωνισμός μεγάλος, ενώ πολλές φορές το budget καθορίζει και την ποιότητα της ταινίας.

Όπως ανέφερε και η Μένη, έτσι και η Ιφιγένεια αναφέρθηκε στην δυσκολία που υπάρχει για να βρεθεί μια σωστή ομάδα. Στις ταινίες που γυρίζονται στα πλαίσια εργασιών του Τμήματος Κινηματογράφου τα πράγματα είναι λίγο πιο εύκολα: οι φοιτητές συνεργάζονται μεταξύ τους, δημιουργούν ομάδες με άτομα που ήδη γνωρίζουν. Σε γυρίσματα εκτός σχολής όμως, σε πιο επαγγελματικά projects, όπως είπε η Ιφιγένεια, οι κύκλοι είναι πιο κλειστοί και δύσκολα μπαίνει κανείς σε αυτούς. “Δεν είναι εύκολο να προσεγγίσουμε τους συνεργάτες που θέλουμε, και ούτε είναι σίγουρο πως κι εκείνοι θα μας εμπιστευτούν στο να ξεκινήσουμε κάτι δικό μας”, πρόσθεσε.

Η σκηνοθέτρια έθιξε επίσης το ζήτημα της μετά- παραγωγής (post production). Ανέφερε την σημασία των φεστιβάλ στην ανάδειξη των νέων ταινιών. Όπως πολύ σωστά έθεσε, τα φεστιβάλ παρόλο που προωθούν τις ταινίες, δεν αποφέρουν εύκολα κέρδος, άλλωστε δεν είναι και αυτός ο χαρακτήρας τους.

“Ένα άτομο στον χώρο του κινηματογράφου πρέπει να δουλέψει πολύ σκληρά, χωρίς να αμειφθεί για τον κόπο του. Η αμοιβή που μπορούμε να πούμε πως έρχεται, είναι η δημόσια ανάδειξη του ονόματος μας”.

Μέσα λοιπόν από τις εμπειρίες των δυο σκηνοθετριών, μπορούμε να καταλάβουμε ποιες είναι οι βασικές δυσκολίες και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι νέοι κινηματογραφιστές.

Κι όμως, μέσα από θέληση, επιμονή και σκληρή δουλειά μπορούν να αναδείξουν το κινηματογραφικό τους όραμα. Ένα είναι το σίγουρο: μέσα από τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες έρχεται η εξέλιξη…