Όταν η μοναξιά παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στις ταινίες

Όλοι μας έχουμε βρεθεί κάποια στιγμή εκεί. Με ένα κενό μέσα μας, αδύνατο να καλύψουμε. Κοιτάζοντας τοίχους, ταβάνια, ή και έξω από το παράθυρο και νιώθοντας  αποστασιοποιημένοι από τον κόσμο γύρω μας. Τέτοιες στιγμές που δε μας αρέσει να προβάλουμε και κρύβουμε επιμελώς. Είναι όμως, και θα είναι, αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης εμπειρίας.

Μετά από ένα χρόνο πανδημίας και μήνες κλεισμένοι μέσα στα σπίτια μας, το συναίσθημα αυτό έγινε ίσως υπερβολικά οικείο σε πολλούς από εμάς.

Η μοναξιά είναι ένα θέμα που έχει φυσικά απασχολήσει πολλούς καλλιτέχνες. Δεν είναι λίγες οι ταινίες που την κρύβουν μέσα στις αφηγήσεις τους, στα χαρακτηριστικά των πρωταγωνιστών τους, στην αλήθεια γύρω τους. Ταινίες για μοναχικούς ανθρώπους, που πασχίζουν να συνδεθούν με άλλους, χαμένοι σε απρόσωπες, μεγάλες πόλεις, στοιχειωμένοι από το παρελθόν ή αναζητώντας ποια είναι η ουσία τελικά αυτής της ζωής. Ορισμένες από αυτές τις ταινίες είναι αληθινά αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου.  Όλες τους όμως μιλάνε στη ψυχή κάθε μοναχικού ανθρώπου εκεί έξω.

1. Chungking Express

Ο αστυνομικός 223 (Takeshi Kaneshiro) αγοράζει κάθε μέρα μια κονσέρβα ανανά που λήγει 1 Μαΐου, τη μέρα των γενεθλίων του, αλλά και εκείνη που θα ξεπεράσει το χωρισμό του. Το βράδυ της πρώτης Μαΐου, αποφασισμένος να ερωτευτεί την πρώτη γυναίκα που θα μπει στο μπαρ που βρίσκεται, γνωρίζει μια μυστηριώδη γυναίκα με ξανθιά περούκα.

Ο αστυνομικός 663 (Tony Leung Chiu-wai) θρηνεί και εκείνος το χωρισμό του. Όταν η πρώην του αφήνει το κλειδί του διαμερίσματος του σε μια καντίνα που συχνάζει, η σερβιτόρα που δουλεύει εκεί και έχει ερωτευτεί τον 663 (Faye Wong) μπαίνει κρυφά στο διαμέρισμα του, προσπαθώντας να κάνει τη ζωή του καλύτερη.

Τρία πράγματα μου έρχονται στο μυαλό όταν ακούω το όνομα Wong Kar-Wai: Η αξεπέραστη αισθητική του, ο έρωτας και οι μοναχικοί του χαρακτήρες. Το Chungking Express είναι δυο ξεχωριστές ιστορίες ανεκπλήρωτου έρωτα και μοναξιάς, που διαδραματίζονται στο Hong Kong, μια ιλιγγιώδη περιοχή με τάχιστους ρυθμούς, που εύκολα μπορούν να οδηγήσουν τη μοναξιά σε απομόνωση. Η πρώτη ιστορία είναι πιο γρήγορη και πιο μυστήρια και αντικατοπτρίζεται σε αυτήν η αποξένωση στο ψυχρό, αστικό περιβάλλον, που έρχεται σε αντιδιαστολή με (και κατά συνέπεια ενισχύεται από) τον αθεράπευτο ρομαντισμό του πρωταγωνιστή της, που επανειλημμένα φιλοσοφεί πάνω στις σχέσεις με την πρόφαση μιας κονσέρβας ανανά.

Η δεύτερη ιστορία είναι πιο ανάλαφρη και φωτεινή, άρρηκτα συνδεδεμένη με το soundtrack της, το θρυλικό California Dreamin’ των The Mamas & the Papas. Για άλλη μια φορά κεντρικό θέμα είναι ο πόνος του ανεκπλήρωτου έρωτα και η μοναξιά, όμως εδώ αντιμετωπίζεται με περισσότερη αισιοδοξία και με μια ευχάριστη νότα.

*Διαθέσιμο στο CINOBO.

2. HER

O Theodore (Joaquin Phoenix) είναι ένας ευαίσθητος άντρας, που δουλειά του είναι να γράφει προσωπικά γράμματα για άλλους ανθρώπους. Πληγωμένος από το πρόσφατο διαζύγιο του, δένεται όλο και περισσότερο με ένα λειτουργικό σύστημα  με τεχνητή νοημοσύνη, που αναπτύσσει δική του προσωπικότητα (Scarlett Johansson). Η φιλία τους σύντομα εξελίσσεται σε αγάπη.

Είναι τέτοια η μοναξιά του Theodore, που εύκολα πλημμυρίζει λίγο-πολύ κάθε σκηνή της ταινίας, από την αισθητική και τα χρώματα της, στη μόνιμα λυπημένη έκφραση του Phoenix, μέχρι τα πλάνα από τους αυστηρούς ουρανοξύστες, θέα των μεγάλων παραθύρων του σπιτιού του, και φυσικά τους μονολόγους του για τη χαμένη του αγάπη. Στον κόσμο της ταινίας, ο Theodore δεν είναι ο μόνος που έχει σχέση με ένα λειτουργικό σύστημα, αντιθέτως είναι αποδεκτό και όλο και πιο διαδεδομένο. Σε ένα κόσμο που οι άνθρωποι είναι προσηλωμένοι και απορροφημένοι στις συσκευές τους, ένα τέτοιο σενάριο δεν φαντάζει απίθανο. Η ταινία όμως δεν είναι τόσο για την εξέλιξη της τεχνολογίας και το ρόλο της στις ζωές μας, αλλά περισσότερο για το πώς ο κεντρικός της ήρωας αποδέχεται και ξεπερνά έναν πολυδάπανο χωρισμό. Υπάρχει όμως, χωρίς αμφιβολία, και ένα κοινωνικό σχόλιο εντός της ταινίας, σχετικά με την αποκοπή μας από τους ανθρώπους γύρω μας και την αυξανόμενη δυσκολία μας να χτίσουμε σχέσεις και σωστή επικοινωνία.

3. Frances Ha

Η Frances (Greta Gerwig) είναι 27 χρονών και ζει στη Νέα Υόρκη, όμως δεν έχει διαμέρισμα. Προσπαθεί να γίνει χορεύτρια, όμως η τύχη ακόμα δεν της έχει χτυπήσει τη πόρτα. Όταν η καλύτερη της φίλη φεύγει από το διαμέρισμα που νοικιάζουν μαζί για να μείνει στη γειτονιά των ονείρων της, η Frances μετακομίζει με δύο φίλους της. Η μια δυσκολία εμφανίζεται μετά την άλλη και η Frances θα πρέπει να βρει τις ισορροπίες στη ζωή της.

Μια ταινία για τις δυσκολίες και τον παραλογισμό του να είσαι 20-κάτι. Η Frances έχει ιδιαίτερη ιδιοσυγκρασία  και ταπεραμέντο, είναι χορεύτρια, αλλά και δεν είναι, και σίγουρα δεν έχει λεφτά. Η ζωή της δεν έχει κάποια κατεύθυνση και στον κόσμο γύρω της φαίνεται σαν να μην ταιριάζει. Το μόνο που είναι σίγουρο είναι η αφοσίωση και η αγάπη για την κολλητή της, Sophie.  Η Sophie όμως πρέπει να προχωρήσει με τη ζωή της, αφήνοντας τη Frances πίσω. Όλη η μοναξιά και η αβεβαιότητα της πρωταγωνίστριας, που βρίσκεται σε ένα στάδιο της ζωής της που περίμενε τα πράγματα αλλιώς, σε μια περίοδο που αισθάνεται ότι έχει «βαλτώσει», αποτυπώνεται εξαιρετικά στην ταινία, προκαλώντας τη συμπάθεια και την ταύτιση όλων εμάς που η κατάσταση της μας είναι λίγο πολύ γνώριμη.

*Διαθέσιμο στο CINOBO.

4. Anomalisa

Ένας συγγραφέας βιβλίων για την εξυπηρέτηση πελατών, ο Michael (David Thewlis), ζει μια μονότονη ζωή, μέχρι που γνωρίζει μια θαυμάστρια του, η οποία καταφέρνει να αλλάξει τη μουντή του καθημερινότητα.

Δημιούργημα του Charlie Kaufman, ένα animation βαθιά υπαρξιακό, όπως και οι υπόλοιπες ταινίες που έχει γράψει ή και σκηνοθετήσει (Synecdoche, New York), ιδιαίτερο και παράξενο, με μοναχικούς χαρακτήρες, όπως τα σενάρια του Kaufman συνηθίζουν. Ο Michael ζει σε έναν κόσμο που όλοι οι άνθρωποι του ακούγονται ίδιοι, είναι μελαγχολικός και ιδιαίτερα μοναχικός. Ακολουθούμε τον Michael σε ένα ταξίδι του, παρακολουθούμε τις μονότονες στιγμές και τις μονότονες συζητήσεις του με λεπτομέρεια. Βιώνουμε την αμηχανία αυτών των στιγμών. Στο ταξίδι όμως αυτό, ο Michael γνωρίζει μια γυναίκα, τη Lisa (Jennifer Jason Leigh), που η φωνή της είναι διαφορετική από όλων των υπολοίπων, μια γυναίκα που δεν θέλει να χάσει από την ζωή του. Θα έχει η ιστορία καλό τέλος ή είναι ο πρωταγωνιστής του Kaufman καταδικασμένος σε μια ζωή που δεν θα νιώσει ποτέ χαρούμενος;

5. Paris, Texas

Ένας ξένος βρίσκει τον Travis (Harry Dean Stanton) να περιπλανιέται στην έρημο και επικοινωνεί με τον αδερφό του, Walt (Dean Stockwell). Ο Travis φαίνεται να μην έχει  ιδέα ποιος είναι. Έχει εξαφανιστεί εδώ και τέσσερα χρόνια και το γιό του, Hunter, φροντίζουν ο Walt και η γυναίκα του,. Μένει για λίγο καιρό με την οικογένεια του αδερφού του, σύντομα όμως πρέπει να ξεκινήσει ένα ταξίδι επανένωσης με τη γυναίκα του Jane (Nastassja Kinski), μαζί με τον γιο του.

To Paris, Texas είναι μια ιστορία εγκατάλειψης, αποξένωσης και επανένωσης, μετάνοιας και εξιλέωσης, το ταξίδι ενός άντρα στοιχειωμένου από το παρελθόν του και από τον άνθρωπο που κάποτε υπήρξε. Η ταινία ξεκινάει στο απέραντο τοπίο της ερήμου, με έναν άντρα καταδικασμένο να περιπλανιέται, παραιτημένο από τη ζωή. Τι έκανε ο Travis τα τελευταία τέσσερα χρόνια; Φαίνεται να περιφέρονταν ασταμάτητα, χωρίς λόγο και χωρίς προορισμό και να σταμάτησε πρώτη φορά μόλις στην αρχή της ταινίας. Η βαθιά του θλίψη και η μοναξιά του, η μάλλον αδύνατο να γιατρευτεί, τον ακολουθούν σε όλη τη διαδρομή προς την επανένωση του με όσους αγάπησε και πλήγωσε, με τον αδερφό, το παιδί του και τη γυναίκα που αγάπησε και προς την αποκατάσταση της ισορροπίας σε όλα όσα γκρέμισε.

*Διαθέσιμο στο CINOBO.

6. Columbus

Ένας φημισμένος καθηγητής αρχιτεκτονικής αρρωσταίνει ξαφνικά ενώ βρίσκεται σε περιοδεία και έτσι ο αποξενωμένος του γιός, Jin (John Cho), πηγαίνει από την Seoul στο Columbus της Indiana, μια πόλη γνωστή για τα σημαντικά για την αρχιτεκτονική τους κτήρια, για να τον φροντίσει. Εκεί γνωρίζει την Casey (Haley Lu Richardson), μια νεαρή με πάθος για την αρχιτεκτονική, που δουλεύει στην βιβλιοθήκη της περιοχής. Μαζί εξερευνούν την πόλη και τα σημαντικά της κτήρια, αλλά και τα διλήμματα και τα συναισθήματα τους, λαμβάνοντας σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή τους.

Δύο άνθρωποι που έχουν μια θεμελιώδη σύνδεση με την αρχιτεκτονική, για διαφορετικό λόγο ο καθένας, φαίνεται να έχουν κολλήσει στο Columbus της Indiana, μια πόλη-ορόσημο του αρχιτεκτονικού μοντερνισμού. Και οι δυο κουβαλούν το δικό τους φορτίο, που και στις δυο περιπτώσεις σχετίζεται με τους γονείς τους. Η αρχιτεκτονική είναι ο κρίκος που τους ενώνει και οι περισσότερες συζητήσεις τους στρέφονται γύρω από τα κτήρια του Columbus, όμως μέσα από αυτές ανακαλύπτουμε τους χαρακτήρες και τα βιώματα τους και μια αθεράπευτη μοναξιά που υπάρχει μέσα τους.

7. Lunchbox

Η Ila (Nimrat Kaur), μια μοναχική γυναίκα στην Ινδία, αποφασίζει να προσθέσει μπαχαρικά στο μεσημεριανό του άντρα της, με την ελπίδα να δώσει γεύση στον γάμο τους. Το μεσημεριανό καταλήγει στα χέρια του Saajan (Irrfan Khan), ενός απότομου και απόμακρου άντρα. Όταν καταλαβαίνει η Ila ότι το φαγητό δεν έφτασε στα χέρια του άντρα της, προσθέτει ένα σημείωμα στο φαγητό της επόμενης μέρας και μέσω αυτής της ιδιόρρυθμης αλληλογραφίας χτίζεται μια ασυνήθιστη φιλία.

Άλλη μια ιστορία για δύο ψυχές που πασχίζουν να νιώσουν σύνδεση σε μια πόλη εκατομμυρίων. H Ila ζει στο πλάι ενός άντρα που δεν τη βλέπει. Ο Saajan ζει μόνος του ύστερα από μια σημαντική απώλεια, αποκομμένος ουσιαστικά από τους ανθρώπους γύρω του.  Ένα ζεστό φαγητό που φτάνει στα λάθος χέρια, καταφέρνει να ζεστάνει ξανά τις καρδιές και των δυο. Μια απλή και ήσυχη ταινία που διαδραματίζεται σε μια πολύβουη πόλη, ευαίσθητη και με τη σωστή δόση χιούμορ.

*Διαθέσιμο στο CINOBO.

8. Inside Llewyn Davis

Στη Νέα Υόρκη, το 1961, ο Llewyn Davis (Oscar Isaac), ένα τραγουδιστής folk μουσικής, μετά τον θάνατο του φίλου και συνεργάτη του, προσπαθεί παρά τις δυσκολίες να χτίσει όνομα στο χώρο της μουσικής. Χωρίς σπίτι, βασίζεται στην καλοσύνη φίλων και γνωστών για να έχει ένα μέρος να κοιμηθεί και ξεκινάει ένα ταξίδι, αναζητώντας το μεγάλο του άνοιγμα στη βιομηχανία.

Η ταινία των αδερφών Coen θυμίζει αρκετά το Frances Ha του Noah Baumbach, από την άποψη ότι και οι δύο ταινίες είναι για δυο νεαρούς καλλιτέχνες που προσπαθούν να τα καταφέρουν στη Νέα Υόρκη, μοναχικούς και ιδιόρρυθμους, και οι δύο χωρίς σπίτι, που στο τέλος της ταινίας βιώνουν κάποιου είδους ενηλικίωση. Η ζωή του Llewyn έχει στιγματιστεί από μια απώλεια. Στους γύρω του δεν είναι ιδιαίτερα συμπαθής και όσο και αν προσπαθεί να κατοχυρώσει μια θέση στη μουσική σκηνή, ακούει πως δε μπορεί να συνδεθεί με το κοινό. Ισχύει ότι αντιμετωπίζει δυσκολίες στο να ταιριάξει με τους γύρω του. Η μελαγχολία του, η εσωστρέφεια του και η ενίοτε αγενής συμπεριφορά του τον κρατάνε αποστασιοποιημένο. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με τους οποίους συναναστρέφεται δεν είναι και οι πιο συμπαθής. Στο ταξίδι του, καλύτερη του συντροφιά είναι μια γάτα. Η μοναξιά, η απώλεια, η αποτυχία και η θλίψη είναι άρρηκτα συνδεδεμένες στη ταινία.

9. Punch-drunk Love

Ο Barry Egan (Adam Sandler) είναι ένας συνεσταλμένος, κοινωνικά αδέξιος άντρας, που ζει μια μοναχική, μονότονη ζωή, εν μέρει λόγω των εφτά του αδερφών. Μια σειρά γεγονότων όμως, κυρίως το ότι ερωτεύεται την συνάδελφο της αδερφής του, Lena Leonard (Emily Watson), ταράζουν τη μουντή του ζωή. Όταν η σχέση του με την Lena απειλείται από κάποιους εκβιαστές, ο Barry πρέπει να βάλει τα πράγματα στη θέση τους.

Ευαίσθητος και ιδιόρρυθμος, ο Barry δυσκολεύεται να συνδεθεί με άλλους ανθρώπους. Εγκλωβισμένος σε ένα κόσμο που, όσο και αν τον νοιάζεται, δεν τον καταλαβαίνει, βιώνει μια δυσβάστακτη μοναξιά. Είναι τόσο βαρύ το φορτίο της, που σε μια απελπισμένη ανάγκη να επικοινωνήσει, o Barry καλεί μια ροζ γραμμή, που θα τον οδηγήσει αργότερα σε μπλεξίματα. Όταν όμως επιτέλους ερωτευτεί και νιώσει την αποδοχή και την τρυφερότητα που τόσο έχει ανάγκη, όλα αλλάζουν μέσα του, μα και γύρω του.  Είναι σκληρό να νιώθεις μόνος και μια αγκαλιά κρύβει μεγάλη δύναμη, όπως δείχνει η τροπή της ιστορίας του Barry.

10. Taxi Driver

Υποφέροντας από αϋπνία, ο Travis Bickle (Robert De Niro), ένας βετεράνος του πολέμου του Βιετνάμ, πιάνει δουλειά ως ταξιτζής, τριγυρνώντας τη νύχτα τους δρόμους της Νέας Υόρκης, αηδιασμένος από τη διαφθορά, καθώς ονειρεύεται να καθαρίσει την πόλη από τη βρώμα της. Αφού γνωρίσει την Betsy (Cybill Shepherd), παθαίνει εμμονή με την ιδέα του να σώσει τον κόσμο.

Μια λίστα σαν και αυτή δεν θα μπορούσε να είναι ολοκληρωμένη χωρίς το αριστούργημα του Martin Scorsese. Η απόλυτη ταινία για την αποξένωση στον αστικό ιστό. Ο Travis είναι ένας παρατηρητής. Περιπλανιέται χωρίς νόημα στους νυχτερινούς δρόμους της Νέας Υόρκης και παρατηρεί τα πάντα από απόσταση. Όπως επισημαίνει και ο ίδιος, είναι «ο μοναχικός άνθρωπος του θεού». Καθώς η βία ξεχειλίζει γύρω του, μα και μέσα του, η ανάγκη να βιώσει κάτι αγνό γίνεται όλο και πιο απελπισμένη. Αποφασίζει να πάρει την κατάσταση στα χέρια του και να αναλάβει τον ρόλο του σωτήρα, προβάλλοντας τον εαυτό του, τα συναισθήματα, τις απόψεις και τη μοναξιά του στα άτομα που πιστεύει ότι πρέπει να σώσει.

Δείτε Επίσης: