«Στα εννιά»: Mια ταινία για τις ανθρώπινες σχέσεις στο σήμερα

Ο Άγγελος Σπάρταλης είχε καιρό να έρθει στη Θεσσαλονίκη και στο Φεστιβάλ με νέα ταινία αλλά το αποτέλεσμα της νέας του δουλειάς αγαπήθηκε από το φεστιβαλικό κοινό και χειροκροτήθηκε θερμά. Με τον συμβολικό τίτλο Στα Εννιά ο Άγγελος Σπάρταλης φτιάχνει στη νέα του ταινία μια μάλλον αλληγορική μεταφυσική μιας γειτονιάς όπου ο τόπος, οι άνθρωποι, οι μνήμες, οι επιθυμίες μπλέκονται μεταξύ τους.

Πρωταγωνίστρια της ιστορίας του είναι ένα εννιάχρονο κορίτσι, η Αλίκη, ένα υπερβατικό όν – ένα φάντασμα με άλλα λόγια – που παραπέμπει με έναν έντεχνο αλλά μεταμοντέρνο αφηγηματικά τρόπο στην γνωστή ηρωίδα του Λιούις Κάρολ. Η εννιάχρονη Αλίκη ζει μόνη της σε ένα παράδοξο περιβάλλον μιας ιδεατής κανονικότητας: πάει σχολείο, μαγειρεύει, μελετάει, παίζει στο πιάνο την Ωδή στη Χαρά από την 9 η του Μπετόβεν (μια μελωδία που σίγουρα τρέφει ευφορικές αυταπάτες στους ακροατές της), τακτοποιεί μέσω web-banking τους λογαριασμούς του σπιτιού. Θα έλεγε κανείς πως η παρουσία της αποτελεί μια αντεστραμμένη φαντασιακή εικόνα ενός υπαρκτού κόσμου που έχει στο επίκεντρο ένα παιδί, το οποίο διεκδικεί το χώρο του στα κλειστά airbnb διαμερίσματα μιας γειτονιάς, δεν χάνει την αθωότητα της ηλικίας του ενώ παρεμβάλλονται σκέψεις, αναμνήσεις της πρότερης (;) οικογενειακής ζωής του αλλά και στοιχεία από τα παιδικά όνειρα του, που αποτελούν και το μόνο έγχρωμο υλικό της ταινίας.

Τα στοιχεία αυτά ίσως ενισχύονται και από τον χώρο δράσης της ταινίας, αυτής της γειτονιάς, σε μια μεγαλούπολη (στα Εξάρχεια της Αθήνας) που μοιάζει τελείως απρόσωπη και η επικοινωνία επιτυγχάνεται εξ αποστάσεως τηλεφωνικά ή μέσα από τα δεκάδες συνθήματα που είναι γραμμένα με σπρεϊ στους τοίχους της γειτονιάς, εικόνα που γοητεύει τον φακό της ταινίας καθώς τους δίνει αρκετές φορές την προσοχή του. Σκουπιδιάρηδες, παλιατζήδες, ρακοσυλλέκτες, αστυνομικοί κυκλοφορούν κυρίως στους δρόμους της ενώ πλέον την έχουν καταλάβει οι ερμπιενμπίδες και οι τουρίστες, οι οποίοι παρατηρούν τα πάντα (ακόμα και τις μολότοφ των διαδηλώσεων) υπό τη μορφή αξιοθέατου και αξιοπερίεργου. Οι πάλαι ποτέ κάτοικοι της γειτονιάς έχουν μεταβληθεί σε μεσίτες των ακινήτων τους μεταποιώντας όχι μόνο τα σπίτια τους σε παραθεριστικά σημεία αλλά επιπλέον τα συναισθήματα, τις μνήμες και τις αναμνήσεις τους από αυτά.

Καθόλου τυχαία επομένως ο Α. Σπάρταλης δημιουργεί και τους υπόλοιπους χαρακτήρες της ταινίας του μέσα σε αυτό το περιβάλλον μιας αλληγορικής αφήγησης που εξετάζει τις ανθρώπινες σχέσεις, τις χαμένες ευκαιρίες που γεννιούνται από αυτές και διέπεται από επαναλαμβανόμενα μοτίβα με στοιχεία ενίοτε χιουμοριστικά ή/και φάρσας ή ακόμα και επιτηδευμένης υπερβολής (που μπορεί εύκολα να παρεξηγείται) και αφορούν αυτούς τους ανθρώπινους χαρακτήρες που έχουν χάσει κάτι από την αλήθεια τους.

Χαρακτηριστική εδώ η χιουμοριστική αναφορά της νεαρής γυναίκας που περιπλανιέται στους δρόμους της πόλης και φωνάζει υστερικά στο κινητό μιλώντας με την μητέρα της – σαφής αναφορά ίσως στο ρόλο της οικογένειας που αποτελεί πηγή μιας στερεοτυπικής, ηθικοπλαστικής και καταπιεστικής συμπεριφοράς που ορίζεται από αντιθετικές συνθήκες ανάμεσα στο υπαρκτό και το πραγματικό, στην αθωότητα και την υποκρισία, στο αποστασιοποιημένο παρόν και στη χαμένη μνήμη και τα όνειρα που συνθλίβονται σε αυτό που ορίζεται ως κανονικότητα. Αντίστοιχη είναι και η αναφορά στο ζευγάρι των Αλεπουδέληδων (όπως ονομάζονται), οι οποίοι προσπαθούν να εκμεταλλευτούν αυτό το περιβάλλον εισβάλοντας με το έτσι θέλω στο σπίτι που «μένει» η μικρή Αλίκη, συμβιβασμένοι σε μια πλαστή πραγματικότητα εκβιάζοντας ένα υποτιθέμενο καλύτερο μέλλον για τους εαυτούς τους, που έχει στηθεί βέβαια με σαθρό τρόπο και ανατρέπεται τόσο «εύκολα» όσο κερδήθηκε.

Το Στα Εννέα είναι μια ενδιαφέρουσα υπόμνηση στα φαντάσματα που μπορούν στοιχειώσουν την ανθρώπινη υπόσταση, όπως η αγάπη, η αίσθηση της απώλειας και της μνήμης.

* Η νέα ταινία του Άγγελου Σπάρταλη έκανε την πρεμιέρα της στο ελληνικό πρόγραμμα του πρόσφατου 60ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, κέρδισε το θερμό χειροκρότημα του κοινού και ετοιμάζεται για την εμπορική διανομή της στις αίθουσες.