Στο πλαίσιο του 25ου ΦΝΘ, συζητήσεις, βραβεία αγοράς, masterclasses και Χρυσός Αλέξανδρος

Η Αγορά του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης απένειμε τα βραβεία της στην Αποθήκη Γ΄, την Τετάρτη 8 Μαρτίου. Αξιοποιώντας όλα τα διαθέσιμα εργαλεία και τις νέες τεχνολογίες, η Αγορά του Φεστιβάλ παρουσίασε έναν νέο κύκλο δράσεων και υποστήριξε επιτυχημένες πρωτοβουλίες που πραγματοποιήθηκαν τόσο σε φυσικούς χώρους στη Θεσσαλονίκη όσο και διαδικτυακά.

Η φετινή Αγορά στέφθηκε με μεγάλη επιτυχία, καθώς περισσότεροι από 400 διεθνείς επισκέπτες συμμετείχαν στις εκδηλώσεις της.

Τους παρευρισκόμενους καλωσόρισε η επικεφαλής της Αγοράς, Αγγελική Βέργου.

«Τις τελευταίες ημέρες, λόγω του δυστυχήματος στα Τέμπη, βιώσαμε έντονα συναισθήματα. Ωστόσο, είναι τιμή μας που υποδεχτήκαμε τόσο τα πρότζεκτ σας όσο και όλους εσάς στο 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Πριν ξεκινήσουμε, θέλω να ευχαριστήσω την ομάδα της Αγοράς. Χωρίς την ενέργεια, τα χαμόγελα και τη σκληρή δουλειά σας, όλο αυτό δεν θα ήταν δυνατό να συμβεί. Συγχαρητήρια, λοιπόν, στον Θάνο, στην Έρρικα, στη Δήμητρα, στην Κατερίνα, στη Μελίν, στη Σεργίνα, στη Ραχήλ, στη Ραφαέλλα, στη φανταστική ομάδα παραγωγής μας, στους σπουδαίους εθελοντές μας, στους συναδέλφους στο τμήμα Πληροφορικής, στο τμήμα Επισκεπτών, στο τμήμα Οπτικοακουστικών, στο κινηματογραφικό μας συνεργείο, καθώς και στο ελληνικό και στο διεθνές πρόγραμμα».

Η κ. Βέργου συνέχισε λέγοντας: «Θέλουμε επίσης να ευχαριστήσουμε όλους τους εισηγητές, τους ομιλητές και τους εκλεκτούς προσκεκλημένους που μοιράστηκαν τις γνώσεις τους με τους κινηματογραφιστές στη διάρκεια της Αγοράς. Ove, είσαι μαζί μας τόσα πολλά χρόνια, σε ευχαριστούμε που είσαι μέλος της ομάδας ως εισηγητής και συντονιστής. Brigid, σε ευχαριστούμε πολύ που ήσουν μαζί μας φέτος και παρείχες πολύτιμες συμβουλές στα πρότζεκτ. Η Philippa Kowarsky, μια αγαπημένη φίλη του Φεστιβάλ, ήταν επίσης εισηγήτρια μαζί με τη Natalia Libet και τη Mila Turajlić για τα πρότζεκτ του Thessaloniki Pitching Forum. Anna Glogowski, σε ευχαριστώ για τη συμβουλευτική και την παρουσίαση των πρότζεκτ του Agora Docs in Progress. Κωνσταντίνε Αϊβαλιώτη, Selin Murat, Ieva Ubele και Bonnie Williams, σας ευχαριστώ για τις γνώσεις που μοιραστήκατε στο Agora Lab μαζί με τους προσκεκλημένους καθηγητές, Jan Rofekamp, Λευτέρη Φυλακτό και Marion Schmidt. Ευχαριστώ και πάλι την Bonnie για την προετοιμασία του Meet the Future και τη βοήθειά της στην παρουσίαση των πέντε δημιουργών από τη Μολδαβία. Κυρίως, θέλουμε να ευχαριστήσουμε τις Brigid O’Shea και Marion Schmidt, συνιδρύτριες της Ένωσης Ευρωπαϊκού Ντοκιμαντέρ, για τη συνεργασία στην επιλογή των πρότζεκτ και στο πρόγραμμα των Agora Talks. Έχει έρθει, όμως, η στιγμή για την ανακοίνωση των βραβείων της Αγοράς», κατέληξε σχετικά.

Το Onassis Culture, στηρίζοντας με συνέπεια την ανάπτυξη του ανεξάρτητου ελληνικού κινηματογράφου, στο πλαίσιο συνεργασίας του με το Φεστιβάλ, τιμά με το Onassis Film Award (5.000 ευρώ) ένα από τα ελληνικά πρότζεκτ που συμμετέχουν στο Thessaloniki Pitching Forum ή στο Agora Docs in Progress.

Το Onassis Film Award, που απονεμήθηκε σε ντοκιμαντέρ που συμμετείχε στο Thessaloniki Pitching Forum, παρουσίασε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ, Ορέστης Ανδρεαδάκης.

HOLY HUMAN ANGEL

Σκηνοθεσία: Αγγελική Αριστομενοπούλου, Παραγωγή: Γιούρι Αβέρωφ, Ρέα Αποστολίδη – Anemon Productions, Βίκυ Μίχα – Asterisk*, Heather Millard – Compass Films, Ελλάδα, Ισλανδία

Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης ανακοίνωσε το σκεπτικό του Onassis Culture: «Μια συγκινητική ιστορία για ένα γενναίο άτομο και την αποδοχή που λαμβάνει από μια οικογένεια τόσο τρομερά υποστηρικτική που σε γεμίζει ελπίδα. Ένα ντοκιμαντέρ που ξεχειλίζει από ατμοσφαιρικές, συναρπαστικές και συναισθηματικά φορτισμένες εικόνες. Το Holy Human Angel είναι μια αριστοτεχνική και σφαιρική προσφορά που θα θέλαμε να δούμε να προβάλλεται σύντομα στις κινηματογραφικές αίθουσες».

«Ευχαριστώ όλους τους εισηγητές και την ομάδα της Αγοράς. Το φεστιβάλ είναι το σπίτι μας για εμάς τους Έλληνες κινηματογραφιστές. Είναι σημαντικό να παρουσιάζουμε τη δουλειά μας και το βραβείο αυτό σημαίνει πολλά» ανέφερε η Αγγελική Αριστομενοπούλου .

Ακολουθούν τα βραβεία του Thessaloniki Pitching Forum:

Τη διεθνή επιτροπή του Thessaloniki Pitching Forum αποτελούν οι:

Ελένη Χανδρινού, Σύμβουλος & Παραγωγός – CigaleFilms, Βέλγιο Nevena Milašinović, Sales and Acquisitions Executive – Lightdox, Ελβετία Sara Rüster, International Distribution Manager –  Swedish Film Institute, Σουηδία

Το βραβείο Thessaloniki Pitching Forum που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

THE NATIVE DANCE

Σκηνοθεσία: Alaa Dajani, Παραγωγή: Kesmat ElSayed, Laura Kloeckner – SEERAFILMS, Αίγυπτος, Γερμανία

«Μια ταινία που υπόσχεται μια συναρπαστική οπτική προσέγγιση, συνδυάζοντας αρχειακό υλικό και κινούμενα σχέδια, αφηγούμενη την ιστορία Βρετανών που ανάγκασαν αγρότες από την Αίγυπτο να σκάψουν χαρακώματα στην Ευρώπη, στη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η κριτική επιτροπή βρήκε την ιδέα της ομάδας εμπνευσμένη και τους ευχήθηκε τα καλύτερα σε αυτό το δύσκολο και δημιουργικό έργο», ανέφερε σχετικά η κριτική επιτροπή.

«Είμαστε πολύ χαρούμενοι που είμαστε εδώ, ήταν μια υπέροχη εμπειρία» ανέφερε η Alaa Dajani.

Το Βραβείο ΕΡΤ – Thessaloniki Pitching Forum που συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο 2.000 ευρώ, απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

THE MAN WITH THE BROKEN ARM

Σκηνοθεσία: Αθανάσιος Βασιλείου, Παραγωγή: Orlane Dumas – Les films de l’Aube Sauvage, Κωνσταντίνος Βασίλαρος – StudioBauhaus, Γαλλία, Ελλάδα

«Μια ταινία που μέσα από μια οδυνηρή προσωπική ιστορία θα μας αναδείξει το σκοτάδι της επταετούς δικτατορίας στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’70. Η οπτική και αφηγηματική προσέγγιση είναι τα στοιχεία που ανέδειξαν τις μεγάλες καλλιτεχνικές δυνατότητες των συντελεστών, σε μια ταινία που είναι δυστυχώς ακόμα επίκαιρη και σημαντική για τον σημερινό κόσμο».

«Ευχαριστώ πολύ για το όμορφο αυτό βραβείο, είμαι πολύ χαρούμενος», ανέφερε ο Αθανάσιος Βασιλείου.

Το βραβείο DAE – Documentary Association of Europe που προσφέρει συμβουλευτικές συνεδρίες και δωρεάν συνδρομή μέλους, απονέμεται στα πρότζεκτ:

JANA

Σκηνοθεσία: Muhammad Reza Azadi, Παραγωγή: Ali Haider – Filmkhaana, Maaria Sayed – Draw4Films, Πακιστάν, Ιταλία

«Jana σημαίνει ζωή και αυτή η ταινία μιλάει για τον εκτοπισμό, την ανθεκτικότητα και την ελπίδα ενός ζευγαριού και του νεογέννητου παιδιού τους, που δραπετεύουν από τους Ταλιμπάν. Μια ταινία που δίνει φωνή σε μια γυναίκα που ζει σε μια κοινωνία που της έχει στερήσει αυτό το δικαίωμα. Mia ιστορία που είναι απαραίτητο να μην ειπωθεί πολλές φορές ακόμη».

«Ήμουν χαρούμενη που καταφέραμε να είμαστε εδώ με την ομάδα μου, οπότε δεν περίμενα κάτι περισσότερο. Ευχαριστώ πάρα πολύ για το βραβείο», είπε η Muhammad Reza Azadi.

OUR FEMININE WARS

Σκηνοθεσία: Zaina Erhaim, Παραγωγή: Brian Hill – Century Films, Ηνωμένο Βασίλειο, Συρία Σε συνεργασία με CIRCLE Women Doc Accelerator

«Ένα δυνατό πρότζεκτ που προκύπτει από ένα μωσαϊκό φωνών από γυναίκες που ζουν στην εξορία και δείχνει τον τρόπο που βοηθούν η μία την άλλη να θεραπευτούν. Επιστρέφοντας στο παρελθόν τους, οι ηρωίδες διεκδικούν το δικαίωμά τους σε ένα καλύτερο παρόν και μέλλον. Μια ταινία που φιλοδοξεί να δώσει δύναμη και ελπίδα».

«Δεν περίμενα αυτό το βραβείο. Ευχαριστώ πολύ για τις δύο υπέροχες αυτές μέρες», ανέφερε η Zaina Erhaim.

Το βραβείο Aylon Productions Digital Services (Ψηφιοποίηση υλικού από την Aylon Productions) απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

FAR FROM MAINE

Σκηνοθεσία: Roy Cohen, Παραγωγή: Roy Cohen – Roy Cohen Films, Serge Gordey – Temps Noir, Ισραήλ, Γαλλία

«Μια ιστορία για την ελπίδα και την εξαπάτηση που διαδραματίζεται στη Μέση Ανατολή με επίκεντρο την ειρηνευτική διαδικασία των τελευταίων δεκαετιών. Ο σκηνοθέτης κάνει ένα προσωπικό ταξίδι πίσω στις μέρες όπου η νέα γενιά προσπαθούσε να χτίσει γέφυρες ανάμεσα στις δύο αντιμαχόμενες πλευρές».

«Τα ντοκιμαντέρ είναι τόσο σημαντικά γιατί δεν εμπιστευόμαστε και πολύ τα μέσα ενημέρωσης το τελευταίο διάστημα. Σας ευχαριστώ πολύ», είπε ο Roy Cohen.

Το βραβείο Beldocs Networking που προσφέρει διαμονή και διαπίστευση για το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Beldocs στις 9-13 Μαΐου 2023 απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

MAOMI – LARGER THAN LIFE

Σκηνοθεσία: Judit Oláh, Παραγωγή: Inez Mátis – Pi Productions, Annika Mayer – Majmun Films, Anna Stylińska, Katarzyna Slesicka – My Way Studio, Ουγγαρία, Γερμανία, Πολωνία

«Ένα ζευγάρι που ζει εκτός των κανόνων για δεκαετίες, μια ιστορία που ξεδιπλώνεται με τη χρήση όμορφου αρχειακού υλικού από τα νεανικά τους χρόνια, καθώς και πλάνα από το σήμερα. Μια εμψυχωτική ταινία για μια επαναστατική γυναίκα μιας επαναστατικής γενιάς».

«Είχαμε δύο υπέροχες μέρες στο Φεστιβάλ και ευχαριστούμε πολύ», είπε η Judit Oláh.

Τέλος, απονεμήθηκε το βραβείο Μεσογειακού Ινστιτούτου Κινηματογράφου που αντιστοιχεί σε υποτροφία για το Doc Lab, ένα πρόγραμμα ανάπτυξης σεναρίων ντοκιμαντέρ, αξίας 2.000 ευρώ, στο πλαίσιο του προγράμματος MFI Script 2 Film, όπου αναπτύσσονται σενάρια για 35 ταινίες μεγάλου μήκους. Το πρόγραμμα αποτελείται από ένα εργαστήριο συγγραφής σεναρίου διάρκειας δύο εβδομάδων στο νησί της Νισύρου, στα τέλη Ιουνίου και στις αρχές Ιουλίου, καθώς και από μια ακόμη συνάντηση διάρκειας μίας εβδομάδας, τον Οκτώβριο στη Ρόδο.

Στη διάρκεια της παρουσίασης του βραβείου, ο σκηνοθέτης Μάρκος Γκαστίν αναφέρθηκε στην απώλεια του Λάκη Παπαστάθη: «Σήμερα πέθανε ένας από τους δασκάλους του ελληνικού ντοκιμαντέρ, ο Λάκης Παπαστάθης. Ήταν πρωτοπόρος και δίδαξε πολλές γενιές».

Στη συνέχεια, απονεμήθηκε το βραβείο στο πρότζεκτ:

THE MAN WITH THE BROKEN ARM

Σκηνοθεσία: Αθανάσιος Βασιλείου, Παραγωγή: Orlane Dumas – Les films de l’Aube Sauvage, Κωνσταντίνος Βασίλαρος – StudioBauhaus, Γαλλία, Ελλάδα

Το σκεπτικό της κριτικής επιτροπής: «Φέτος το συγκεκριμένο βραβείο απονέμεται σε ένα έργο που μας υπενθυμίζει τη δύναμη των εικόνων, τόσο στη σημερινή μας ζωή όσο και στο προσωπικό και συλλογικό μας παρελθόν. Το έργο χρησιμοποιεί αρχειακό υλικό που διεγείρει το ιστορικό μας ασυνείδητο και κάνει τις μνήμες να αναδύονται στην επιφάνεια, σε παρόντα χρόνο. Οι εικόνες έρχονται αντιμέτωπες με την αντίληψή μας για το τι είναι πραγματικό και τι επινοημένο. Αν το παρελθόν μας είναι κατασκευασμένο από επινοήσεις της προπαγάνδας, πώς μπορούν οι αναμνήσεις μας να είναι αυθεντικές; Πώς να περιηγηθούμε σε ό,τι είναι κατασκευασμένο; Και τι είναι αληθινό; Για να βοηθήσουμε στη διαμόρφωση μιας σύνθετης αφήγησης για τη μνήμη, τις εικόνες και την τραυματική ιστορική κληρονομιά, απονέμουμε το βραβείο MFI 2023 στην ταινία The Man with the Broken Arm σε σκηνοθεσία Αθανάσιου Βασιλείου και παραγωγή Orlane Dumas – Les films de l’Aube Sauvage, Κωνσταντίνου Βασίλαρου–StudioBauhaus».

Τέλος, στο πλαίσιο της νεοσύστατης συνεργασίας ανάμεσα στην Αγορά και στο Dok Leipzig, το βραβειο Dok Leipzig Accelerator απονεμήθηκε στην ταινία:

JANA

Σκηνοθεσία: Muhammad Reza Azadi, Παραγωγή: Ali Haider – Filmkhaana, Maaria Sayed – Draw4Films, Πακιστάν, Ιταλία

Ένα νεαρό ζευγάρι Αφγανών μαθαίνει πως περιμένει το πρώτο του παιδί ακριβώς τη μέρα όπου οι Ταλιμπάν καταλαμβάνουν την εξουσία στη χώρα. Η προσωπική ιστορία των Sajjad και Leila είναι μια σπαρακτική αποτύπωση της μάχης για ζωή κάτω από αδιανόητα δύσκολες συνθήκες.

Ακολουθούν τα βραβεία Docs in Progress:

Στα πλαίσια του Docs in Progress της Αγοράς του 25ου ΦΝΘ, 11 πρότζεκτ από τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο παρουσιάστηκαν σε κλειστές συνεδρίες αποκλειστικά σε καλεσμένους επαγγελματίες του χώρου, σε παραγωγούς, sales agents, διανομείς και εκπροσώπους φεστιβάλ.

Τη διεθνή επιτροπή των Docs in Progress αποτελούν οι:

Maëlle Guenegues, Εκπρόσωπος πωλήσεων, CAT&Docs – Γαλλία Laurien ten Houten, Industry Relations και Talks Manager στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ του Άμστερνταμ [IDFA], – Ολλανδία Ηλίας Γεωργιόπουλος, Διανομέας – Danaos Cinema & Danaos Films – Ελλάδα

Το βραβείο 2|35 Post–Production απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

POST LOVE Σκηνοθεσία: Alexis Taillant, Παραγωγή: Nadège Labé – Wendigo Films, Γαλλία

«Επειδή το POST LOVE ρίχνει ένα ζεστό και στοργικό φως σε ένα θέμα που ξεπερνά την εμπειρία της LGBTQ+ κοινότητας και μιλάει σε όλους μας.  Οι συντελεστές προσεγγίζουν τους χαρακτήρες της ταινίας με τρυφερότητα και απόλυτο σεβασμό».

«Ευχαριστώ την κριτική επιτροπή και την Αγορά και χαίρομαι πολύ που είμαι εδώ», ανέφερε ο Alexis Taillant.

Το βραβείο MuSou για υπηρεσίες ήχου και μουσικής, απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

SAVANNA AND THE MOUNTAIN

Σκηνοθεσία-Παραγωγή: Paulo Carneiro – BAM BAM CINEMA, Συμπαραγωγή: Alex Piperno – La Pobladora Cine, Πορτογαλία, Ουρουγουάη

«Δεν το περίμενα και ευχαριστώ πολύ όλους τους συνεργάτες μου στο pitching. Είδα ενδιαφέρουσες ταινίες αυτές τις μέρες και τώρα πάμε να δημιουργήσουμε σινεμά», ανέφερε ο Paulo Carneiro.

Το βραβείο του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου που αντιστοιχεί σε χρηματικό έπαθλο 3.000 ευρώ απονέμεται στο ελληνικό πρότζεκτ:

ΙΕΡΑ ΟΔΟΣ ~ 21 ΧΛΜ

Σκηνοθεσία: Νικολέτα Παράσχη, Παραγωγή: Μαρία Καραγιαννάκη – Chase The Cut, Συμπαραγωγή: Νικολέτα Παράσχη, Ελλάδα

«Μια παρέλαση συναρπαστικών μορφών και χαρακτήρων, που συναντιούνται σε μια διαδρομή που μοιάζει να ξεπερνά τον χρόνο και εκπέμπει αρχαϊκή πνευματικότητα και ιερότητα, αλλά συνάμα αγκαλιάζει τις πιο σκοτεινές πτυχές που αναπτύσσονται και στις δύο πλευρές του δρόμου»

«Ευχαριστώ πολύ και χαίρομαι που είμαι εδώ με άλλους κινηματογραφιστές», ανέφερε η Νικολέτα Παράσχη.

Το βραβείο της εταιρείας Νεανικό Πλάνο για τον υποτιτλισμό στα αγγλικά ή τα γαλλικά απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

THE GOSPEL ACCORDING TO CIRETTA Σκηνοθεσία: Caroline von der Tann, Παραγωγή: Antonella Di Nocera – Parallelo 41 Produzioni, Ιταλία

«Η πληθωρική προσωπικότητα του Ciretta καταφέρνει να δημιουργήσει ένα νέο ευαγγέλιο σαν χιονοστιβάδα. Κηρύσσει έναν καταιγισμό λέξεων, τραγουδιών και συναισθημάτων που αξίζουν τις καλύτερες υπηρεσίες μετάφρασης και υποτιτλισμού».

«Ευχαριστώ την κριτική επιτροπή και το Φεστιβάλ για την υπέροχη υποδοχή του πρότζεκτ μας», είπε η Caroline von der Tann.

Το βραβείο Guidance Award της Paradiddle Pictures για υπηρεσίες που σχετίζονται με τη διανομή, τα φεστιβάλ, την προβολή ενός πρότζεκτ στο πλαίσιο του Agora Lab απονέμεται στο ντοκιμαντέρ:

KATERINA Σκηνοθεσία: Άλκηστη Ευθυμίου, Παραγωγή: Μίνα Ντρέκη – Marni Films, Ελλάδα

«Αποφασίσαμε να δώσουμε το βραβείο σε μια νεοσύστατη ομάδα για να ενισχύσουμε αυτό που πιστεύουμε ότι θα είναι μια πολύ επιτυχημένη και δημιουργική συνεργασία».

Agora Talks: Ένας θαυμαστός νέος εικονικός κόσμος

Στο πλαίσιο των Agora Talks της Αγοράς του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης πραγματοποιήθηκε η συζήτηση με θέμα «Ένας θαυμαστός νέος εικονικός κόσμος». Στην εκδήλωση που διεξήχθη στο MOMus – Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, επαγγελματίες του ντοκιμαντέρ μοιράστηκαν πρακτικές συμβουλές και εμπειρίες με τους διαπιστευμένους του Φεστιβάλ. Ομιλητές ήταν οι Sten-Kristian Saluveer, Cannes Next, Maxime Montagne, sales agent, Wide, Γιολάντα Μαρκοπούλου, σκηνοθέτιδα και visual artist, ενώ τη συζήτηση συντόνισε o Δημήτρης Χαρίτος, αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Τη συζήτηση άνοιξε o Δημήτρης Χαρίτος. «Ένα θαυμαστό νέο σύμπαν σχηματίζεται και εμείς είμαστε οι εικονικοί του κάτοικοι. Σε αυτό το Agora Talk, δημιουργοί ταινιών VR, AR, XR και Immersive συναντώνται με επαγγελματίες του ντοκιμαντέρ, παραγωγούς, εκπροσώπους ξένων Φεστιβάλ και εταιρειών πωλήσεων, καθώς και ακαδημαϊκούς, και συζητούν για τις ανεξάντλητες δυνατότητες ενός εκπληκτικού κινηματογραφικού μέσου και τις άπειρες ευκαιρίες εφαρμογών που θα προκύψουν από την τάχιστη τεχνολογική εξέλιξη».

Τον λόγο πήρε ο υποψήφιος για Όσκαρ το 2017, Sten-Kristian Saluveer, ο οποίος συστήθηκε στο κοινό. «Ευχαριστώ το Φεστιβάλ για την πρόσκληση και τα υπέροχα φιλμ που βλέπω. Ασχολούμαι τα τελευταία 25 χρόνια με στρατηγικές καινοτομίας με έδρα την Εσθονία και την Ιαπωνία, είμαι παραγωγός οπτικοακουστικών μέσων και επιχειρηματίας περιεχομένου και τεχνολογίας, ιδρυτής της Storytek και επικεφαλής του NEXT στο Marché Du Film του Φεστιβάλ των Καννών. Είμαι επίσης συνεργάτης στο Exit Academy – ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα καθοδήγησης και παροχής συμβουλών που βοηθά τους παθιασμένους ιδρυτές startup να κατακτήσουν τις δεξιότητες για να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες των εταιρειών τους προς επιτυχημένες εξόδους».

Το Φεστιβάλ ευχαρίστησε με τη σειρά του ο Maxime Montagne. «Χαίρομαι που θα μιλήσουμε για το VR. Τα τελευταία έξι χρόνια εργάζομαι ως sales agent για τη Wide. Ασχολούμαστε με το παραδοσιακό σινεμά, αλλά από το 2016 συνεργαζόμαστε με δημιουργούς και παραγωγούς που ενδιαφέρονται για το VR και θέλουν να βρουν εταιρείες διανομής για το έργο τους».

Αμέσως μετά, τον λόγο πήρε η Γιολάντα Μαρκοπούλου: «Είμαι ενθουσιασμένη που βρίσκομαι εδώ ως νέα στο χώρο. Προέρχομαι κυρίως από τον κόσμο του θεάτρου και του performance». Η κ. Μαρκοπούλου παρουσίασε το βίντεο του White Dwarf, μίας διαδραστικής εγκατάστασης εικονικής πραγματικότητας, στο οποίο παρουσιάζεται με όρους εικονικής πραγματικότητας ένα κομμάτι της ιστορίας της πρώτης ατομικής βόμβας σε μια εμβυθιστική εμπειρία. Το White Dwarf είχε εγκαινιάσει το venue του All Around Cinema, στο Λιμάνι της Θεσσαλονίκης, στο πλαίσιο του νεοσύστατου τμήματος Immersive-All Around Cinema του 63ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.

Ο κ. Χαρίτος συστήθηκε με τη σειρά του στο κοινό. «Είμαι καθηγητής στο Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επίσης ο επικεφαλής του νέου τμήματος Ψηφιακές Τέχνες και Σινεμά, όπου φέτος θα έχουμε τους πρώτους μας απόφοιτους. Έχω σπουδάσει Αρχιτεκτονική και δούλεψα με διαδραστικά περιβάλλοντα».

Στην ερώτηση του Δημήτρη Χαρίτου για το πώς θα κάνουμε τους νέους κινηματογραφιστές να ενσωματωθούν σε αυτή την αγορά του VR, o Sten-Kristian Saluveer απάντησε: «Πρόκειται για την καλύτερη εποχή που διανύουμε για το VR. Εννοώ, ότι τους τελευταίους 18 μήνες υπάρχει μια έκρηξη στην τεχνολογία και στο συγκεκριμένο κομμάτι. Έχουμε εργαλεία όχι μόνο για την εικόνα, αλλά και τον ήχο. Και πλέον είναι διαθέσιμα σε όλους. Η τεχνολογία αυτή είναι ο συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο κόσμο του σινεμά και του immersive world. Με τα μέσα που διαθέτει ο καθένας που έχει τις δεξιότητες, μπορεί να δημιουργήσει VR ταινίες από το σπίτι του. Οι πλατφόρμες συνεχώς αυξάνουν το κοινό τους, οπότε το μόνο που χρειαζόμαστε είναι να εκπαιδεύσουμε και τους δημιουργούς ώστε να φτιάχνουν καλύτερες ιστορίες. Υπάρχουν πολλά προγράμματα που έχουν δημιουργηθεί αποκλειστικά για τους σκηνοθέτες με σκοπό να περάσουν στο κόσμο του VR. Υπάρχουν πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες εκεί έξω».

Μιλώντας από την εμπειρία του, ο Maxime Montagne τόνισε: «Προωθούμε και πουλάμε περισσότερο VR υλικό τα τελευταία χρόνια. Όλο και πιο πολύ δημιουργοί το προτιμούν. Είναι ένα trend που συνεχώς αναπτύσσεται. Υπάρχει μια επανάσταση σε αυτόν τον τομέα και πλέον οι σκηνοθέτες έχουν εξοικειωθεί με το VR. Ωστόσο, επειδή διαφέρει από το παραδοσιακό σινεμά πρέπει να βρεθεί μια ισορροπία με το storytelling και τη διαδραστικότητα».

Σύμφωνα με τη Γιολάντα Μαρκοπούλου «είναι εκπληκτικό το πως η ζωή φέρνει ευκαιρίες μπροστά σου. Ενδιαφερόμουν μόνο για τις ταινίες και δεν είχα σκεφτεί το VR. Όταν δημιουργήσαμε μια θεατρική παραγωγή για το Πλανητάριο να το μετατρέψουμε σε VR. Δεν το είχαμε επιχειρήσει ξανά. Εκείνο που κάναμε ήταν να αλλάξουμε την ιστορία. Πρέπει να πειραματιζόμαστε και να ψάχνουμε νέους τρόπους στο storytelling. Να εκπαιδευόμαστε και να αλληλοεπιδρούμε μεταξύ μας και να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας. Η τεχνολογία είναι εκεί οπότε ας το εκμεταλλευτούμε με σκοπό να προσελκύσουμε ένα μεγαλύτερο κοινό».

Τι είδους storytelling μπορούμε να δημιουργήσουμε με το VR; Σύμφωνα με τον κ. Montagne: «Το VR συνδυάζει το σινεμά, το θέατρο, τη μουσική, τον χορό και είναι λίγο από όλα. Εξαρτάται από το κάθε πρότζεκτ τι θα χρησιμοποιήσει και γι’ αυτό κάθε εμπειρία είναι διαφορετική. Το ότι ενσωματώνει τόσα πολλά δημιουργεί τόσο πολλές καλλιτεχνικές δυνατότητες. Οι δημιουργοί προέρχονται από πολλά backgrounds και αυτό είναι το πιο ενδιαφέρον με το VR, το ότι σου δίνει άπειρες ευκαιρίες για να δημιουργήσεις». «Το μυστικό είναι ότι έχεις πολλά εργαλεία να χρησιμοποιήσεις. Το κοινό δεν είναι ακόμη εκπαιδευμένο για αυτού του είδους τα πρότζεκτ. Ωστόσο, είναι πολύ ενθουσιασμένο όταν έρχεται να δει κάτι διαφορετικό», σημείωσε η κ. Μαρκοπούλου.

Όπως τόνισε ο κ. Χαρίτος: «Στην ουσία οι δημιουργοί πρέπει να ξεκινήσουν από την αρχή προκειμένου να φτιάξουν VR ταινίες. Πρόκειται για πιο ελεύθερες και λιγότερο δομημένες δουλειές, οι οποίες δεν περιορίζουν το συναίσθημα. Αφήνουν το κοινό να πάει όπου θέλει χωρίς ο δημιουργός να το καθοδηγεί σε ένα συγκεκριμένο μονοπάτι». Σύμφωνα με τον Maxime Montagne, οι χώροι προώθησης VR ταινιών είναι «σε events και φεστιβάλ, αλλά και σε γκαλερί και σε μουσεία. Όπως και online αγορές αφιερωμένες στο VR. Υπάρχουν πολλές δυνατότητες και πολύ δυνατοί παίκτες που θέλουν να επενδύσουν στο VR». Στο κοινό βρισκόταν ο γάλλος δημοσιογράφος David Cage, ο οποίος προσέθεσε: «Υπάρχει πολλή δημιουργικότητα στο VR και είναι πολύ θετικό που τα φεστιβάλ ασχολούνται με την εικονική πραγματικότητα».

Agora Talk by iMEdD: Το σημείο συνάντησης της δημοσιογραφικής έρευνας και της παραγωγής ντοκιμαντέρ

Η ομιλία της Αγοράς με τίτλο «iMEdD Talk: Το σημείο συνάντησης της δημοσιογραφικής έρευνας και της παραγωγής ντοκιμαντέρ» πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη, 8 Μαρτίου, στο MOMus-Μουσείο Φωτογραφίας στο πλαίσιο του 25oυ Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Την εκδήλωση προλόγισε ο Θάνος Σταυρόπουλος από την ομάδα της Αγοράς: «Έχουμε μαζί μας τον Δημήτρη Μπουνιά, project manager του iMEdD, ο οποίος θα συντονίσει τη συζήτηση με τον Micael Pereira».

Ο καλεσμένος της αποψινής συζήτησης, Micael Pereira, είναι senior ρεπόρτερ της κορυφαίας πορτογαλικής εφημερίδας Expresso και μέλος της Διεθνούς Κοινοπραξίας Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ). Ο Pereira ασχολείται με τη δημοσιογραφία από το 1994 και είναι ανταποκριτής των Δημοσιογράφων Χωρίς Σύνορα (RSF) για την Πορτογαλία. Μεταξύ άλλων, συμμετείχε στις παρακάτω έρευνες του ICIJ: Offshore Leaks, Panama Papers, Bahama Leaks, Paradise Papers, Luanda Leaks και Pandora Papers.

Στο σημείο αυτό τον λόγο πήρε ο κύριος Μπουνιάς, ο οποίος παρουσίασε στο κοινό το iMEdD: «Το iMEdD (incubator for Media Education and Development) δημιουργήθηκε στις αρχές του 2019 με αποστολή να υποστηρίξει τη γενναία, καλή και καινοτόμo δημοσιογραφία. Την αποστολή μας κατέστησε δυνατή το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Βάση μας είναι η Ελλάδα, αλλά δρούμε παγκοσμίως, με μια σειρά από προγράμματα, όπως το incubator που υποστηρίζει δημοσιογραφικά projects ως την ολοκλήρωσή τους. Παρέχουμε, επίσης, προγράμματα εκπαίδευσης στο distance security, σε ερευνητικές τακτικές και στην επαλήθευση υλικού, σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς. Δημιουργήσαμε επίσης το iMEdD Lab, το οποίο δημιουργεί και διαμοιράζεται βάσεις δεδομένων, αλλά και διαδικτυακές εφαρμογές για χρήση από το κοινό και τους επαγγελματίες. Συμμετέχουμε, επίσης, σε διακρατικές έρευνες, είμαστε ιδρυτικά μέλη του European Press Prize και οργανώνουμε το iMEdD International Journalism Forum, το πρώτο διεθνές δημοσιογραφικό συνέδριο με βάση την Ελλάδα, το οποίο θα πραγματοποιηθεί στις 28-30 Σεπτεμβρίου 2023 στην Αθήνα», ανέφερε σχετικά.

«Η τομή μεταξύ ερευνητικής δημοσιογραφίας και παραγωγής ντοκιμαντέρ ήταν μέρος του οράματος και της προσπάθειάς μας από την πρώτη μέρα. Αισθανόμαστε μεγάλη ικανοποίηση που δύο projects που υποστηρίξαμε προβλήθηκαν στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης: πρόκειται για το Invisible της Μαριάννας Κακαουνάκη που συμμετείχε στο τμήμα Newcomers το 2021, και το The Other Half του Γιώργου Μουτάφη που έκανε την παγκόσμια πρεμιέρα του στο πλαίσιο της περσινής διοργάνωσης. Χαιρόμαστε που μπορούμε να αποκαλούμε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης συνεργάτη μας, καθώς βελτιώνουμε τη σχέση μας κάθε χρόνο. Πέρυσι υποστηρίξαμε το βραβείο Podcast in Development, βασισμένο σε δημοσιογραφική έρευνα και τεκμηρίωση, το οποίο απονεμήθηκε στον Ανδρέα Βάγια για το Mute – Η σιωπηλή βία της μεσοτοιχίας». Το podcast θα παρουσιαστεί σε μια ειδική ακρόαση που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 10 Μαρτίου, στη μία το μεσημέρι, στο Πράσινο Δωμάτιο του Ολύμπιον. Ο κ. Μπουνιάς πρόσθεσε, επίσης: «Συμμετέχουμε στο Φεστιβάλ και με το podcast Κυνηγώντας τους Ιντιάνα Τζόουνς στο Μανχάταν του Άρη Χατζηστεφάνου».

«Είμαστε εδώ για να εξερευνήσουμε, και να μάθουμε από εσάς, πώς η παραγωγή ντοκιμαντέρ μπορεί να ανυψώσει τις δημοσιογραφικές έρευνες και την επιρροή τους, αλλά και το αντίστροφο» σημείωσε. «Πώς η έρευνά μας μπορεί να αποτελέσει υλικό για ένα φοβερό ντοκιμαντέρ. Στοχεύουμε η συζήτηση αυτή να επιστρέψει στις ρίζες της δημοσιογραφίας και τον ρόλο της ως Τέταρτης Εξουσίας που ελέγχει την εξουσία και εκθέτει δομές που υπονομεύουν το κοινό συμφέρον», ανέφερε, καλωσορίζοντας τον Micael Pereira, αναφέροντας κάποια στοιχεία από τη ζωή και το έργο του.

«Είναι τιμή μας να έχουμε τον Micael Pereira μαζί μας απόψε, με την τεράστια εμπειρία του, ο οποίος χρησιμοποιεί εργαλεία του επαγγέλματος και τα μεταπλάθει σε επιδραστικές οπτικές ιστορίες» σημείωσε. Με το Organized Crime and Corruption Reporting Project – OCCRP, o Micael Pereira συμμετείχε στο Suisse Secrets. Επίσης, ήταν μέλος της ομάδας του Cities for Rent, μιας διασυνοριακής συνεργατικής έρευνας για τις εταιρείες-ιδιοκτήτες ακινήτων που διεξήχθη από το Arena for Journalism στην Ευρώπη και το οποίο κέρδισε το Ευρωπαϊκό Βραβείο Τύπου 2022 στην κατηγορία Καινοτομία.

«Έγινα δημοσιογράφος κατά λάθος», είπε ο Pereira. «Οι σπουδές μου ήταν στη Φυσική, και πολλές φορές νιώθω ακόμη σαν φοιτητής φυσικής, με τον τρόπο που στη δημοσιογραφία αναπτύσσουμε τα ερωτήματα για να βρούμε τις απαντήσεις. Είναι η πρώτη μου φορά σε φεστιβάλ ντοκιμαντέρ, είμαι αρχάριος στο είδος, ενώ το πρώτο μου ντοκιμαντέρ ήταν ένα πείραμα για μένα», δήλωσε. «Έχω συμμετάσχει σε πολλές διασυνοριακές έρευνες. Η δουλειά γίνεται με πολλούς τρόπους: είτε είσαι “μοναχικός λύκος” είτε την κάνεις με τον παραδοσιακό τρόπο. Τα τελευταία 20 χρόνια, όμως, αυξάνονται τα projects στα οποία οι δημοσιογράφοι δουλεύουν μέσω ιστοριών. Θα έλεγα πως η κουλτούρα αυτή των 20 τελευταίων χρόνων προκύπτει από τα κοινωνικά κινήματα δικαιοσύνης της δεκαετίας του ’90. Δουλεύοντας με ιστορίες, παρακάμπτεις τα προβλήματα που θα είχες αν δούλευες μόνος, διότι έχεις μια ομάδα με την οποία ερευνάς εγκλήματα παγκόσμιας κλίμακας. Αυτά τα εγκλήματα διαπράττονται στο υψηλότερο επίπεδο, με ιθύνοντες ανθρώπους ισχύος σε υψηλές θέσεις, μέλη μιας παγκόσμιας ελίτ. Το storytelling ήταν ένας τρόπος να λυθούν αυτά τα προβλήματα. Το αποκορύφωμα ήταν μάλλον τα Panama Papers του 2016, τα οποία άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο κάνω δημοσιογραφία. Ήταν μια δυνατή εμπειρία για μένα και την υπόλοιπη ομάδα. Προσπαθούσαμε να βρούμε χρηματικά ποσά, τα οποία ήταν κρυμμένα offshore από ισχυρούς ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο. Ήταν η κατάλληλη στιγμή να βάλουμε ένα τέλος στη φοροαπαλλαγή στη σωστή χρονική συνθήκη μετά την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008: τότε, οι άνθρωποι είδαν (κυρίως στις χώρες μας, Πορτογαλία και Ελλάδα, και όχι μόνο) πως το κράτος είχε έλλειψη σε ρευστό. Τα Panama Papers κυνήγησαν τα φοροαπαλλαγμένα κεφάλαια», ανέφερε σχετικά.

Αναφέρθηκε, επίσης, σε ένα project περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος από τη Forbidden Stories, στο Παρίσι, το οποίο συγκέντρωσε δημοσιογράφους για να ολοκληρώσουν τη δουλειά συναδέλφων τους που φυλακίστηκαν ή σκοτώθηκαν. Στη συνέχεια, μίλησε για τα Luanda Leaks, ένα πρότζεκτ στην Ανγκόλα, το οποίο έφερε στο φως τη φοροδιαφυγή της Isabel dos Santos, κόρης του προέδρου José Eduardo dos Santos. Τα Luanda Leaks έγιναν ντοκιμαντέρ από τη Frontline και κέρδισαν Emmy. Τα projects αυτά ενέπνευσαν τον Pereira να κάνει ντοκιμαντέρ.

Το ντοκιμαντέρ Black Trail (2021) είναι μια βραβευμένη ευρωπαϊκή συμπαραγωγή με το δίκτυο EIC σχετικά με το γιατί τα πλοία συνεχίζουν να καίνε ρυπογόνα καύσιμα. Το ντοκιμαντέρ μπήκε, μάλιστα, στη Lloyd’s list, την ετήσια λίστα του Lloyd για τις 100 πιο επιδραστικές προσωπικότητες της παγκόσμιας ναυτιλίας για το 2021. Όλα ξεκίνησαν από την πληροφορία μιας πηγής που μετέφερε στον Pereira πως η ναυτιλιακή βιομηχανία αγνοούσε τις επιστημονικές οδηγίες και επιβάρυνε το περιβάλλον. «Στην αρχή, το θέμα φαινόταν τελείως βαρετό: ασχολούμασταν με πλοία και τι καύσιμα έκαιγαν. Το project πήρε σχήμα όταν ανακαλύψαμε το black carbon, ένα υλικό που καιγόταν μαζί με το καύσιμο, το οποίο έχει ζοφερές επιπτώσεις στην υγεία και στην υπερθέρμανση του πλανήτη. Τότε άρχισε να γιγαντώνεται η ιδέα και εγώ ήμουν πλέον βέβαιος πως ισχυροί της υπόθεσης δεν έδιναν την απαραίτητη σημασία στο πρόβλημα, το οποίο ήταν επιτακτικό κι έπρεπε να ληφθούν σημαντικές αποφάσεις γρήγορα», ανέφερε ο Pereira.

«Όταν γράφεις, μπορείς να γράψεις όπως θέλεις, όταν όμως κινηματογραφείς, μπορείς να κινηματογραφήσεις μόνο αυτό που βλέπεις. Εξερευνούσα ένα άγνωστο τοπίο. Ήμουν μέρος μιας ομάδας, υπήρχαν πολλές λεπτομέρειες τις οποίες έπρεπε να επεξεργαστούμε για να χτίσουμε μια υπόθεση. Στο ντοκιμαντέρ εφάρμοσα την τακτική του radical sharing: παραδοσιακά, οι δημοσιογράφοι αποκρύπτουν τα ευρήματα της έρευνάς τους από τους συναδέλφους τους. Εμείς, όμως, μοιραζόμασταν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένων και των πλάνων. Όλα ήταν διαθέσιμα για οποιονδήποτε δούλευε στην ομάδα. Δεν γνωρίζω καμία άλλη ομάδα δημοσιογράφων που δούλευε κατ’ αυτόν τον τρόπο. Στο ντοκιμαντέρ συμπεριλάβαμε και κάποια στοιχεία backstage και του δώσαμε χαρακτήρα ταινίας δράσης για να έχει περισσότερο ενδιαφέρον. Θέλαμε να ενσωματώσουμε κάτι παραπάνω από απλές συνεντεύξεις. Ο τομέας της δημοσιογραφίας είναι γενικότερα εμμονικός με το περιεχόμενο. Εγώ δεν λειτουργώ έτσι. Το πιο σημαντικό για μένα δεν είναι το περιεχόμενο, αλλά η σχέση εμπιστοσύνης που θα χτίσεις με το κοινό σου. Χρησιμοποιήσαμε λοιπόν backstage πλάνα, όχι για να πιστοποιήσουμε κάποια αλήθεια, αλλά για να δείξουμε την ειλικρίνεια με την οποία δουλέψαμε», δήλωσε ο Pereira.

Στο σημείο αυτό, ο κ. Μπουνιάς ρώτησε τον Pereira πώς κατάφερε να ισορροπήσει τη χρονοβόρα διαδικασία της κινηματογράφησης με την επιτακτικότητα της κατάστασης: «Υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα», αποκρίθηκε ο Pereira. «Για να είμαι ειλικρινής, ξεπεράσαμε το deadline παράδοσης για πολλούς μήνες επειδή ήταν μια πολύ χρονοβόρα διαδικασία», σχολίασε. Απαντώντας σε ερώτηση του κοινού για τον τρόπο που προσέγγισαν τις συνεντεύξεις στο ντοκιμαντέρ, απάντησε: «Ήθελα να νιώθω σίγουρος πως εγώ και η ομάδα μου κάνουμε το σωστό. Στην διάρκεια των γυρισμάτων χρειάστηκε να έρθουμε σε αντιπαράθεση με αρκετούς ανθρώπους. Όσο περισσότερο δουλεύαμε για το ντοκιμαντέρ τόσο περισσότερο νιώθαμε πως κάνουμε μια καλή πράξη κι αυτό έκανε τις αντιπαραθέσεις αυτές να μοιάζουν με σωστές πράξεις, στον βωμό ενός ανώτερου, επιτακτικού σκοπού. Γενικότερα, παραμείναμε ανοιχτοί σε οτιδήποτε μας επιφύλασσε η εξέλιξη της συζήτησης», τόνισε.

Masterclass και απονομή Χρυσού Αλέξανδρου στον Νικολάους Γκεϊρχάλτερ

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης τίμησε τον σκηνοθέτη Νικολάους Γκεϊρχάλτερ, μέσα από ένα αφιέρωμα στο έργο του. Την Τρίτη 7 Μαρτίου απονεμήθηκε στον αυστριακό δημιουργό τιμητικός Χρυσός Αλέξανδρος. Την ίδια ημέρα, ο σκηνοθέτης παρέδωσε masterclass με τίτλο «Η τέχνη της πραγματικότητας».

Στο πλαίσιο του masterclass, το οποίο πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα Παύλος Ζάννας, τον λόγο πήρε αρχικά ο κ. Απόστολος Καρακάσης, σκηνοθέτης και καθηγητής στο Τμήμα Κινηματογράφου του ΑΠΘ, ο οποίος προλόγισε τον Νικολάους Γκεϊρχάλτερ στο κοινό: «Είναι μεγάλη μας τιμή να υποδεχόμαστε μία από τις κορυφαίες προσωπικότητες του σύγχρονου ντοκιμαντέρ τις τελευταίες δύο δεκαετίες. Είναι βέβαιο πως ο ίδιος θα κοκκινίσει ακούγοντας αυτά τα λόγια διότι είναι εξαιρετικά σεμνός και προσιτός, αλλά πιστέψτε με, δεν υπερβάλλω ούτε στο ελάχιστο. Ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ έχει αναπτύξει τη δική του προσωπική κινηματογραφική γλώσσα, η οποία ωθεί τον θεατή να στοχαστεί για όλα τα κομβικά ζητήματα που απασχολούν τη δυτική κοινωνία. Σχεδόν όλες οι ταινίες του έχουν προβληθεί σε προηγούμενες διοργανώσεις του Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και έχουν αποσπάσει πληθώρα από βραβεία και τιμητικές διακρίσεις σε πολλά διεθνή φεστιβάλ. Μάλιστα, αυτή τη στιγμή που μιλάμε, το Κέντρο Πομπιντού, στο Παρίσι, διοργανώνει ρετροσπεκτίβα στο έργο του», ανέφερε σχετικά.

Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ, ο οποίος ευχαρίστησε το κοινό για την παρουσία του. «Βλέπω πολλούς φοιτητές που σπουδάζουν κινηματογράφο στο κοινό, γεγονός που με χαροποιεί ιδιαίτερα. Οφείλω, βέβαια, να σας πω ότι δεν φοίτησα ποτέ σε κάποια αντίστοιχη σχολή. Μετά την τρίτη απόρριψη, το πήρα απόφαση οριστικά, ίσως μάλιστα να μπήκα και σε μια διαδικασία να αποδείξω στον εαυτό μου πως μπορώ να γυρίσω ταινίες ακόμη και χωρίς να έχω σπουδάσει το αντικείμενο. Έπειτα από τόσα χρόνια αναλογίζομαι πως αν τυχόν είχα ακολουθήσει τις συγκεκριμένες σπουδές, σίγουρα οι ταινίες μου θα ήταν διαφορετικές. Δεν ξέρω αν θα ήταν καλύτερες ή χειρότερες, αλλά σίγουρα δεν θα είχαν αυτή την απλή δομή που διαθέτουν. Παραδίδοντας μαθήματα σε νεαρούς φοιτητές, η πρώτη συμβουλή που τους δίνω είναι να μην ακολουθούν δογματικά τις υποδείξεις των καθηγητών. Φυσικά, δεν το εννοώ τελείως κυριολεκτικά, αλλά καταλαβαίνετε πώς το εννοώ. Προσωπικά μιλώντας, υπήρξα τυχερός, μπόρεσα να βρω τον δρόμο μου σε αυτή την τέχνη και σε αυτή τη δουλειά, ίσως να με βοήθησε και η πρότερη θητεία μου στη φωτογραφία. Θα σας δείξω ένα απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ Γη (Earth), το οποίο ελπίζω πως θα λειτουργήσει ως έναυσμα για να θίξουμε διάφορα θέματα γύρω από το είδος του ντοκιμαντέρ», δήλωσε ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ.

Αμέσως μετά την προβολή του αποσπάσματος, ο αυστριακός δημιουργός αναφέρθηκε λεπτομερώς στο πώς γυρίστηκε το συγκεκριμένο ντοκιμαντέρ: «Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι η πιο τρανταχτή απόδειξη ότι ορισμένες φορές δεν χρειάζεται εξαντλητική προετοιμασία για να γυρίσεις ένα ντοκιμαντέρ όπως ακριβώς επιθυμείς. Αρχικά, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να πάρουμε άδεια για να κινηματογραφήσουμε τις εγκαταστάσεις ενός ορυχείου. Ύστερα από πολλές αρνητικές απαντήσεις βρέθηκε αυτό το ορυχείο στην Ισπανία, όπου μας έδωσαν την άδεια να τραβήξουμε πλάνα. Από εκείνη τη στιγμή και έπειτα, έξι μέρες προετοιμασίας αποδείχθηκαν αρκετές. Επιπλέον, είναι κανόνας πως δεν πρέπει να έχεις προαποφασίσει πώς ακριβώς θα εξελιχθεί ένα ντοκιμαντέρ. Πρέπει να είσαι διατεθειμένος να προσαρμόζεσαι, να αλλάζεις κατεύθυνση, να έχεις τα μάτια σου ανοιχτά για ό,τι καινούργιο και ενδιαφέρον προκύψει στην πορεία. Οι άνθρωποι σε μέρη σαν κι αυτό είναι πολύ πιο δεκτικοί και ανοιχτοί να μιλήσουν απ’ όσο θα περίμενε κανείς. Δεν είναι εξάλλου πολύ συχνό και για τους ίδιους να ενδιαφερθεί κάποιος τόσο έντονα για τη ζωή και την εργασία τους. Στη διάρκεια των γυρισμάτων, βιώσαμε δύο αναπάντεχες εκπλήξεις. Πρώτον, ανακαλύψαμε ότι μέσα στο ορυχείο υπήρχε και ένας αρχαιολογικός χώρος. Μιλώντας με τον υπεύθυνο της αρχαιολογικής ανασκαφής, ο οποίος είχε και μια πολύ γοητευτική οπτική ως άνθρωπος, εντάξαμε μια δεύτερη ιστορία στην ταινία, η οποία άρχισε να κινείται παράλληλα με τη βασική ιστορία. Δεύτερον, διαπιστώσαμε πως κάθε μέρα, στις 12 το μεσημέρι, γινόταν μια προγραμματισμένη έκρηξη, την οποία ήμασταν αποφασισμένοι να συμπεριλάβουμε στο τελικό υλικό της ταινίας».

Σε ερώτηση για το κατά πόσο ασκεί δριμεία κριτική στον δυτικό τρόπο ζωής, ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ απάντησε σχετικά: «Εξυπακούεται πως αντιμετωπίζω με κριτική ματιά διάφορες επιζήμιες συμπεριφορές και τάσεις του σύγχρονου ανθρώπου, ιδίως απέναντι στο περιβάλλον: την κατασπατάληση των πόρων, τη μόλυνση, την απληστία με την οποία συμπεριφερόμαστε ως είδος. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, για να πάρω αφορμή από το ντοκιμαντέρ Γη, γοητεύομαι κι εγώ από μια συνθήκη με την οποία διαφωνώ. Η ανθρωπότητα ανέκαθεν προσπαθούσε να ανακαλύψει νέους πόρους, να τραβήξει τα όριά της πέρα από το επιτρεπτό, να προχωρήσει σε αχαρτογράφητα βάθη. Το ζητούμενο δεν είναι να ασκήσεις μια εύκολη και ανέξοδη κριτική. Το σημαντικό είναι να κατανοήσεις και να αφουγκραστείς, να δείξεις ενδιαφέρον. Κατά τη γνώμη μου, οι ταινίες δεν μπορούν να αλλάξουν τον κόσμο. Μπορούν, όμως, να σε οδηγήσουν σε μονοπάτια που δεν φανταζόσουν, να πυροδοτήσουν μια εσωτερική διεργασία που δεν φαινόταν δυνατή ή πιθανή. Το δικό μου χρέος είναι να καδράρω και να κινηματογραφήσω τις καταστάσεις, τις ιστορίες και τις συνθήκες με τρόπο που θα κάνω τον θεατή να νιώσει παρών. Μόνο αν νιώσεις πως βρίσκεσαι εκεί, πως όλα αυτά που βλέπεις σε ένα ντοκιμαντέρ, όντως συμβαίνουν στην πραγματική ζωή, στον δικό μας κόσμο, μπορείς να αναπτύξεις γνώμη», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Ακολούθως, απαντώντας σε ερώτηση του κοινού, μίλησε για τη χρήση των συνεντεύξεων, τη μέθοδο συγγραφής των σεναρίων, αλλά και τη διαδικασία επιλογής των τοποθεσιών στις ταινίες του. «Εννοείται πως φτιάχνω ένα αρχικό σενάριο, χωρίς λεπτομέρειες, όμως, μονάχα με τη γενική κατεύθυνση της ταινίας, δίχως αναλυτικό πλάνο. Κατά τη γνώμη μου είναι επικίνδυνο να ακολουθείς πιστά ένα σενάριο όταν φτιάχνεις ένα ντοκιμαντέρ. Αν παραμείνεις πιστός σε κάτι που έχεις προαποφασίσει, το μόνο που θα πετύχεις είναι η αναπαραγωγή της γνώσης που ήδη κατέχεις. Ο στόχος, όμως, είναι διαφορετικός. Πρέπει να εμπλουτίζεις συνεχώς την οπτική σου, να ανοίγεις τους ορίζοντές σου, να εκπλήσσεις ακόμη και τον ίδιο σου τον εαυτό. Για να το θέσω πιο απλά, πρέπει να αφήνεις χώρο για να συμβούν πράγματα. Όσο για τις συνεντεύξεις, πολλές φορές αποφεύγω να τις εντάξω στις ταινίες μου, αλλά δεν πρόκειται για πάγια τακτική: εξαρτάται πάντα από την περίσταση, από το πώς κύλησαν οι συνεντεύξεις, από το αν μπορούν να λειτουργήσουν ευεργετικά στο πλαίσιο της εκάστοτε ταινίας. Στις ταινίες μου στήνω με την κάμερα μια θεατρική σκηνή, όπου οι συνεντευξιαζόμενοι καλούνται να είναι ο εαυτός τους, χωρίς παρεμβολές ή έξωθεν παρεμβάσεις. Επιπλέον, δεν με ενδιαφέρουν καθόλου τα στατιστικά νούμερα και στοιχεία, τα οποία μπορεί να ξετρυπώσει κανείς εύκολα στο διαδίκτυο. Η αποστολή του ντοκιμαντέρ υπερβαίνει την απλή παράθεση γεγονότων και δεδομένων», δήλωσε χαρακτηριστικά.

«Όσον αφορά τις τοποθεσίες, τις επιλέγω με πολλή προσοχή, αλλά σπανίως τις επισκέπτομαι πριν αρχίσουμε γυρίσματα. Αν το έκανα, θα είχα μια ήδη σχηματισμένη γνώμη και οπτική, από την οποία θα ήμουν αναγκασμένος να απομακρυνθώ όταν θα ερχόταν η ώρα των γυρισμάτων διότι αυτό που συμβαίνει σε αληθινό χρόνο διαφέρει πάντα από ό,τι έχεις προσχεδιάσει. Φυσικά, έχω μια μικρή επίλεκτη ομάδα, η οποία αναλαμβάνει όλη την προετοιμασία. Το δικό μου κομμάτι δουλειάς είναι και το πιο διασκεδαστικό για να είμαι ειλικρινής». Λίγο πριν την ολοκλήρωση του masterclass, ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ έδειξε στο κοινό ένα μικρό απόσπασμα από το ντοκιμαντέρ Ο επιούσιος, το οποίο φέρνει στο προσκήνιο τις σκοτεινές και αθέατες όψεις της βιομηχανίας των τροφίμων. Απαντώντας σε ερώτηση του κοινού για το αν υπάρχει ηθικό όριο στις βίαιες εικόνες που μπορεί να απεικονίσει ένας δημιουργός ντοκιμαντέρ, ο αυστριακός σκηνοθέτης απάντησε σχετικά: «Στη συγκεκριμένη περίπτωση ένιωσα πως είναι χρέος μου να δείξω την πραγματικότητα στα πτηνοτροφεία και στα σφαγεία, όπως ακριβώς είναι, χωρίς την παραμικρή ωραιοποίηση. Στο κάτω κάτω της γραφής πρόκειται για το φαγητό που βάζουμε στο τραπέζι μας κάθε μέρα. Το κοινό δικαιούται να ξέρει τι ακριβώς ισχύει», κατέληξε σχετικά.

Κλείνοντας, ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ απάντησε στο κατά πόσο επιδιώκει το αισθητικό αποτέλεσμα στα πλάνα του, αλλά και στο αν επιλέγει μια λιγότερο συμβατική και πειραματική αφήγηση σε ορισμένα ντοκιμαντέρ, όπως για παράδειγμα στο Homo Sapiens. «Είναι δεδομένο ότι το αισθητικό σκέλος με απασχολεί ως δημιουργό. Πιστεύω ακράδαντα πως μια όμορφη εικόνα μπορεί να προσελκύσει το κοινό, να εξάψει το ενδιαφέρον του. Σε άλλα ντοκιμαντέρ που έχω σκηνοθετήσει, προσπαθώ να κινηματογραφήσω τα κτίρια και τις υποδομές με τρόπο που βοηθά το κοινό να αντιληφθεί τις δομές ενός ολόκληρου συστήματος. Πιθανώς να παίζει κάποιο ρόλο και η εμπειρία μου στον χώρο της φωτογραφίας. Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ καν να προσδιορίσω ποια είναι η συμβατική και ποια η πειραματική αφήγηση. Η αλήθεια είναι, πάντως, ότι δεν επιθυμώ ποτέ να φανώ ιδιαίτερα επεξηγηματικός, η υπερβολική πληροφορία αφαιρεί κάθε ενδιαφέρον. Δεν πρέπει να μετατρέπεται ποτέ σε αυτοσκοπό η ικανοποίηση του κοινού. Ούτως ή άλλως δεν πρέπει να υποτιμούμε τον θεατή. Από την εμπειρία μου έχω καταλάβει πως το κοινό είναι πρόθυμο να αφομοιώσει και να παρακολουθήσει εξαιρετικά πολύπλοκα πράγματα, αρκεί να του κεντρίσεις την προσοχή και να το κάνεις κομμάτι της ιστορίας που αφηγείσαι. Ως προς το πιο τεχνικό κομμάτι, αποφεύγω συστηματικά τα κοντινά πλάνα. Είναι προτιμότερο, πιο συναρπαστικό και πολύ πιο δημοκρατικό να επιλέξει το κοινό πού θα εστιάσει την προσοχή του. Το κοντινό πλάνο σε ένα ντοκιμαντέρ είναι σαν να υπαγορεύεις στον θεατή πού πρέπει να δώσει σημασία», ανέφερε ο Νικολάους Γκεϊρχάλτερ ολοκληρώνοντας την τοποθέτησή του.

Απονομή Χρυσού Αλέξανδρου

Ο αυστριακός σκηνοθέτης Νικολάους Γκεϊρχάλτερ τιμήθηκε την Τρίτη 7 Μαρτίου από το 25ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με Χρυσό Αλέξανδρο για το έργο του, πριν την προβολή της ταινίας Έκτος τόπου στον κινηματογράφο Ολύμπιον. Οι ταινίες του πολυπράγμονα δημιουργού παρουσιάζονται στο πλαίσιο αφιερώματος της 25ης διοργάνωσης.

Τον τιμητικό Χρυσό Αλέξανδρο απένειμε ο καλλιτεχνικός διευθυντής του Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, Ορέστης Ανδρεαδάκης: «Ξεκίνησε από την φωτογραφία και έφτασε να αποτυπώνει στα ακίνητα πλάνα του τις πιο μαχητικές στιγμές της ζωής, στις πιο αεικίνητες περιοχές της γης. Μεγάλες εικόνες, εντυπωσιακά τοπία, ευαίσθητα πορτρέτα, συναρπαστικές ιστορίες καθημερινότητας. Πολυβραβευμένος, ένας από τους σπουδαιότερους σύγχρονους εκπροσώπους του ντοκιμαντέρ παγκοσμίως, είναι ο άνθρωπος που μας μιλά χωρίς περικοπές για το τώρα και το μετά της ανθρωπότητας. Κυρίες και κύριοι, παρακαλώ υποδεχτείτε τον Νίκολαους Γκεϊρχάλτερ», δήλωσε, συμπληρώνοντας ότι «είναι μεγάλη τιμή του Φεστιβάλ» να του απονείμει τον Χρυσό Αλέξανδρο.

«Όλοι εδώ στο Φεστιβάλ έχετε πει τόσα τιμητικά λόγια για εμένα αυτές τις μέρες», απάντησε ο κ. Γκεϊρχάλτερ. «Θέλω να σας ευχαριστήσω εκ βαθέων όλους. Θα δεχτώ αυτήν τη βράβευση και εκ μέρους όλων αυτών των ανθρώπων που με έχουν συνοδεύσει σ’ αυτά τα χρόνια της πορείας μου, όλων όσων έχουν δουλέψει μαζί μου αλλά και για όλους τους ανθρώπους που δέχτηκαν να μοιραστούν τις ιστορίες τους μαζί μου και να ανοιχτούν σε εμένα για να μπορέσω να τις μεταφέρω. Όλοι εμείς σας ευχαριστούμε πολύ». Μετά τη βράβευση ακολούθησε η προβολή της ταινίας Εκτός Τόπου.

Η ταινία παρουσιάζει απορρίμματα στις ακτές, στα βουνά, στον βυθό των ωκεανών, βαθιά μέσα στο υπέδαφος της Γης. Ο σκηνοθέτης φέρνει στο φως τις τεράστιες ποσότητες απορριμμάτων που έχουν κατακλύσει τον πλανήτη: από τις βουνοκορφές της Ελβετίας μέχρι τις ακτές της Ελλάδας και της Αλβανίας, κι από το εσωτερικό ενός αποτεφρωτήρα απορριμμάτων στην Αυστρία μέχρι το Νεπάλ, τις Μαλδίβες και την έρημο της Νεβάδα. Ένα ντοκιμαντέρ για τα απορρίμματα που δημιουργεί ο άνθρωπος, τα οποία μας περιβάλλουν σε κάθε σημείο και στιγμή της ζωής μας.

Μετά την προβολή, ακολούθησε Q&A με τον σκηνοθέτη. Σε ερώτηση του κοινού σχετικά με τους λόγους που αποφάσισε να αποκρύψει τις τοποθεσίες των γυρισμάτων στην ταινία, απάντησε: «Οι τοποθεσίες υπάρχουν όλες στα τελικά credits. Ο λόγος που δεν εμφανίζονται κατά τη διάρκεια της ταινίας είναι επειδή θα τραβούσαν την προσοχή του κοινού σε συγκεκριμένες τοποθεσίες, ενώ η ταινία θίγει ένα οικουμενικό φαινόμενο. Η θέαση μιας ταινίας είναι μια εμπειρία, και τίποτε δε θα έπρεπε να αποσπά τον θεατή από την εμπειρία του».

Όπως δήλωσε ένας θεατής, η δύναμη της ταινίας είναι η αισθητική της -η αισθητική της ασχήμιας και ρώτησε τον σκηνοθέτη ποιες καταστάσεις τον εξέπληξαν περισσότερο από όλες τις χώρες που βρέθηκε. «Είναι δύσκολο να απαντήσω», αποκρίθηκε ο κ. Γκεϊρχάλτερ. «Υπήρξε αναζήτηση τοποθεσιών πριν τα γυρίσματα, οπότε γνωρίζαμε όλες τις τοποθεσίες. Ίσως το Νεπάλ αποτέλεσε έκπληξη, γιατί συνέβησαν διάφορα πράγματα, τα οποία δεν γνωρίζαμε και δεν υπήρχε φυσικά τρόπος να τα προβλέψουμε. Ξέραμε μόνο ότι υπήρχε μια τεράστια χωματερή. Αρχικά, είχαμε στο νου μας την Ινδονησία, αλλά ο Covid δε μας βοήθησε και καταλήξαμε στο Νεπάλ. Οι τοποθεσίες των γυρισμάτων, λοιπόν, δεν είναι ακριβώς αντιπροσωπευτικές, γιατί δεν ήταν όλες συνειδητές επιλογές. Ξέραμε πως χρειαζόμαστε μια τεράστια χωματερή και κάποια πλάνα από οργανωμένα εργαστήρια ανακύκλωσης στην κεντρική Ευρώπη. Το Φεστιβάλ Burning Man ήταν επίσης γεμάτο εκπλήξεις. Δεν είχα ξαναπάει ποτέ. Εκεί, όλα είναι τελείως διαφορετικά από τις προσδοκίες σου, ακόμη και όταν προσπαθείς να παραμείνεις επαγγελματίας», ανέφερε σχετικά.

Σε ερώτηση σχετική με τον όγκο των σκουπιδιών ο οποίος είναι τελικά ανακυκλώσιμος, ο σκηνοθέτης απάντησε πως η ποσότητα αλλάζει ανάλογα με την περιοχή: «Δεν μπορώ να είμαι σίγουρος για το τι ισχύει στην Ελλάδα, αλλά από την ώρα που το σκουπίδι μπαίνει στον κάδο ξεκινά μια μακρά διαδικασία που κρύβει από πίσω της μια ολόκληρη βιομηχανία. Από τη στιγμή που ρίχνεις ένα σκουπίδι στον κάδο ανακύκλωσης, καταναλώνεται τεράστια ποσότητα ενέργειας μέχρι το σκουπίδι αυτό να μπορεί να επαναχρησιμοποιηθεί. Δεν μπορούμε, λοιπόν, να πούμε πως η ανακύκλωση λύνει το πρόβλημα: η βέλτιστη λύση θα ήταν να αποφεύγουμε τα τόσα σκουπίδια. Δυστυχώς, πολλά από αυτά που πετάτε στους κάδους ανακύκλωσης, τελικά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν (επειδή είναι βρώμικα ή ακατάλληλα) και τελικά καίγονται σαν κοινά σκουπίδια. Μόνο ένα μικρό μέρος τους ανακυκλώνεται. Η διαδικασία της ανακύκλωσης δεν μπορεί να συνεχιστεί αενάως. Αν θέλετε να κρατήσετε κάτι, κρατήστε το εξής: το ότι επιλέγετε να ανακυκλώσετε, δεν σημαίνει πως θα το καταφέρετε», υπογράμμισε. «Για να είμαι όμως δίκαιος», συμπλήρωσε, «αυτό ισχύει κυρίως για τα πλαστικά απορρίμματα, που είναι τα πιο προβληματικά ανακυκλώσιμα υλικά. Για το χαρτί και το γυαλί, το ποσοστό ανακύκλωσης είναι πολύ καλύτερο», τόνισε.

Σε ερώτηση σχετική με την διάρκεια των πλάνων του, σχολίασε: «Μιλάμε για μια αργή ταινία. Τα πλάνα της χρειάζονται χρόνο για να λειτουργήσουν. Δεν έχουν να κάνουν μόνο με την εικόνα, αλλά και με τον ήχο και το συναίσθημα που σου προκαλούν. Δουλεύω ταυτοχρόνως με πολλούς μοντέρ, δεν είμαι ποτέ μόνος με έναν μοντέρ. Κάνουμε δοκιμαστικές προβολές, στις οποίες συμμετέχει και το κοινό. Σέβομαι την άποψη του κοινού, είναι πολύ σημαντική η άποψη ενός ανθρώπου εκτός επαγγελματικού πλαισίου. Στη διάρκεια του μοντάζ, ξεκινάμε με έναν γρήγορο ρυθμό ο οποίος σταδιακά πέφτει. Καταλήγουμε σε έναν ρυθμό της τάξεως των 20-30 δευτερολέπτων ανά πλάνο», είπε, και ολοκλήρωσε με το εξής: «Το πρώτο στάδιο είναι μοντάζ υλικού και το δεύτερο είναι μοντάζ συναισθημάτων, δηλαδή ο χρόνος που κρίνεις ότι χρειάζεται ο θεατής για να πάρει το μήνυμα από την ταινία».

Masterclass της Αγοράς: Ξεδιπλώνοντας το Παγκόσμιο Τοπίο – Η Δημιουργία Ταινιών το 2023

Το masterclass της Αγοράς του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης με τίτλο «Ξεδιπλώνοντας το Παγκόσμιο Τοπίο – Η Δημιουργία Ταινιών το 2023», με κεντρική ομιλήτρια τη Φιλίπα Κοβάρσκι, πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 8 Μαρτίου, στην αίθουσα Παύλος Ζάννας. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, η Φιλίπα Κοβάρσκι, ιδρύτρια της εταιρείας Cinephil με έδρα το Τελ Αβίβ, η οποία ειδικεύεται στις διεθνείς πωλήσεις και στις συμβουλευτικές υπηρεσίες, επιχείρησε να ξεδιαλύνει το ομιχλώδες διεθνές τοπίο της κινηματογραφικής βιομηχανίας, σε μια εποχή που η παραγωγή ταινιών είναι πιο σύνθετη από ποτέ.

Την εκδήλωση προλόγισε η Αγγελική Βέργου, επικεφαλής της Αγοράς: «Καλωσορίσατε στο masterclass της Αγοράς. Έχουμε την τιμή να έχουμε μαζί μας μια αληθινή mastermind του ντοκιμαντέρ, τη Φιλίπα Κοβάρσκι. Εργάζεται στον χώρο του ντοκιμαντέρ εδώ και πολλά χρόνια έχοντας συγκεντρώσει εμπειρίες και τεχνογνωσία. Έχει αναλάβει ταινίες όπως το Gatekeepers, το The Act of Killing, και το Look of Sadness, όλα προτεινόμενα για Όσκαρ. Επίσης, το βραβευμένο με Emmy, Night Will Fall, αλλά και το Collective, το Flee και το φετινό A House Made of Splinters, το οποίο κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ», ανέφερε.

«Σας ευχαριστώ που ήρθατε. Στη Θεσσαλονίκη έρχομαι πολλά χρόνια τώρα, ένα μέρος πολύ αγαπημένο, είμαι πολύ χαρούμενη που βρίσκομαι πάλι εδώ, και συναντώ την οικογένειά μου από την κινηματογραφική βιομηχανία», δήλωσε. Μίλησε για δύο ταινίες, το Mole’s Agent, το οποίο θα γίνει remake από το Netflix, και το German Life, μια ταινία για τη γραμματέα του Γκέμπελς. «Οι ταινίες έχουν τεράστιες τροχιές. Ξεκινούν ταπεινά αλλά μπορούν να μεγαλώσουν και να γίνουν μέρος της παγκόσμιας κουλτούρας», υπογράμμισε σχετικά.

Ο Reed Hastings από το Netflix πήρε τη σκυτάλη: «Το Netflix κατασκευάζει γέφυρες για τις επιμέρους ευρωπαϊκές κουλτούρες. Επενδύει σε τοπικές παραγωγές και παρακολουθεί πώς η Ευρώπη δημιουργεί ένα δίκτυο και αναζητά περιεχόμενο από διαφορετικές κουλτούρες εντός Ευρώπης. Ο κόσμος είναι ένα μεγάλο μαγικό πέπλο και δεν μπορούμε να γνωρίζουμε πού θα καταλήξει», δήλωσε χαρακτηριστικά. «Ίδρυσα τη Cinephile to 1997. Τότε, δεν είχα δικτυωθεί. Στην αρχή εκπροσωπούσε ισραηλινούς και παλαιστίνιους κινηματογραφιστές και ύστερα επεκταθήκαμε. Με το Gatekeepers και το The Act of Killing, παρακολουθήσαμε τον κόσμο να ανοίγει μπροστά μας» προσέθεσε η Φιλίπα Κοβάρσκι.

Ακολούθως, διηγήθηκε μια ιστορία για την ταινία The Act of Killing: «Η παραγωγός Signe Byrge Sørensen μού συστήθηκε σε ένα Φεστιβάλ τον Απρίλιο του 2012. Μου είπε πως, από τις ταινίες που έχει δει στο website μου, έχει μία που πιστεύει πως θα μου άρεσε. Δεν μου είπε τίποτα για την ταινία, δεν μου έδειξε κάποιο teaser, δεν μου την περιέγραψε καν. Ήταν η πιο αλλόκοτη επαγγελματική συζήτηση της καριέρας μου μέχρι και σήμερα. Λίγο καιρό μετά, στις Κάννες, την είδα από μακριά. Ένας παραγωγός που εμπιστεύομαι μου είπε πως πρόκειται για πολύ σοβαρή παραγωγό. Τον εμπιστεύτηκα. Την προσέγγισα και ζήτησα το DVD της ταινίας, το οποίο πήρα, αλλά λόγω φόρτου εργασίας αμέλησα να δω. Την πέτυχα μετά από λίγο καιρό σε μια προβολή στο Σέφιλντ και δεν είχα δει ακόμη το DVD.  Μου είπε πολύ ψύχραιμα πως πλέον μπορεί να προσεγγίσει και άλλους sales agents. Εγώ έφυγα με έναν κόμπο στο στομάχι. Την επόμενη εβδομάδα, είχα ένα ακόμη επαγγελματικό ταξίδι στο Παρίσι. Είδα το DVD μέσα στην τσάντα μου και σκέφτηκα πως το DVD αυτό έχει γίνει ο εφιάλτης της ζωής μου. Το πήρα μαζί μου για να το δω στο αεροπλάνο στο λάπτοπ μου (γιατί αυτό κάναμε τότε). Μόλις προσγειώθηκα, πήρα την Signe τηλέφωνο από το αεροδρόμιο (γιατί αυτό κάναμε τότε). Πλήρωσα πολλά λεφτά για το τηλεφώνημα αυτό, αλλά άξιζε τον κόπο: η ταινία ήταν συγκλονιστική. Έπρεπε οπωσδήποτε να την αναλάβω. Κάλεσα λοιπόν τη Signe και, ευτυχώς, η ευκαιρία δεν είχε χαθεί. Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, όπως λένε, και με τη Signe είμαστε πλέον καλές φίλες».

Στη συνέχεια, μίλησε για κάποιες ταινίες τις οποίες ανέλαβε: το Collective, μια ρουμάνικη ταινία για τη διαφθορά στο εγχώριο σύστημα υγείας, η οποία «αν και φαίνεται βαρετή από την περιγραφή, είναι ένα συγκλονιστικό δράμα, το οποίο αγαπήθηκε από τον κόσμο και έφτασε μέχρι τα Όσκαρ». Επίσης, το A House Made of Splinters, το οποίο ξεκίνησε το μακρύ του ταξίδι μέχρι τα Όσκαρ από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, αλλά και το Gunda, το Flee και το Advocate. «Πιστεύω ακράδαντα στα sales agencies, δεν πιστεύω πως είναι κάτι που μπορεί να κάνει κάποιος μόνος του, όπως κάποιοι δοκιμάζουν να κινηματογραφήσουν ή να μοντάρουν τις ταινίες τους μόνοι τους, χωρίς επαγγελματική βοήθεια. Η δουλειά των sales agents είναι να κατανοούν βαθιά την παγκόσμια αγορά, και προσφέρουν τρία πράγματα. Αρχικά, τα “μονοπάτια”, τα οποία οι επαγγελματίες (ειδικά οι αρχάριοι) θα περπατήσουν με μεγάλη ευκολία και θα περιηγηθούν στο δύσκολο τοπίο της σύγχρονης κινηματογραφικής βιομηχανίας. Έπειτα, η υλοποίηση της ιδέας τους. Τρίτον, η κατοχύρωση των πνευματικών δικαιωμάτων και η συνεχής συνεργασία και επικοινωνία με δικηγόρους. Τελικά, η δουλειά μας συνοψίζεται στα εξής: αποσαφηνίζουμε, σχεδιάζουμε μια στρατηγική και την εφαρμόζουμε», τόνισε χαρακτηριστικά.

Αμέσως μετά, ρώτησε τους κινηματογραφιστές στο κοινό αν αναρωτιούνται ποτέ οι ίδιοι γιατί κάνουν τελικά τις ταινίες τους: «Έχει μεγάλη αξία να γνωρίζετε πού θέλετε να φτάσετε με μια ταινία, ίσως να πάτε σε φεστιβάλ, ίσως πάλι να τη στείλετε σε streaming πλατφόρμες. Γνωρίζοντας πού θέλετε να πάτε θα κάνετε τη ζωή σας πιο εύκολη», ανέφερε σχετικά. Τόνισε τη σημασία των ταινιών μεσαίου προϋπολογισμού, καθώς αποτελούν τη ραχοκοκαλιά των Αγορών και τον πιθανό σύνδεσμο ενός νέου κινηματογραφιστή με μια λαμπρή καριέρα. Κατόπιν, μίλησε για τη διαφορά των βιομηχανιών του κινηματογράφου στην Ευρώπη και την Αμερική: «Οι Αμερικανοί δυσκολεύονται να κατανοήσουν την έννοια της συμπαραγωγής, η οποία είναι ένα ευρωπαϊκό φαινόμενο. Η διαφορά αυτή στη νοοτροπία με έχει δυσκολέψει πολύ στο παρελθόν. Στην Αμερική, μια ταινία έχει ενδιαφέρον μονάχα όταν έχει κερδοφόρα προοπτική», ανέφερε.

Αναφορικά με το πόσο νωρίς θα έπρεπε κάποιος να προσεγγίσει έναν sales agent, δήλωσε:  «Παλαιότερα, γνώριζες sales agents στα φεστιβάλ, ενώ πλέον εννοείται πως θα έχεις βρει προτού πας στα φεστιβάλ. Με προσεγγίζουν άνθρωποι σε όλα τα στάδια παραγωγής: με ένα teaser, με ένα τελικό rough cut, ακόμη και με ένα κομμάτι χαρτί». Στη συνέχεια, τόνισε τη σημασία που έχει γι’ αυτήν ο παραγωγός στο κινηματογραφικό οικοσύστημα: «Πιστεύω βαθιά στους παραγωγούς. Ειδικά οι έμπειροι έχουν τόσα να δώσουν στους νέους επαγγελματίες και να τους προστατεύσουν από τόσα εμπόδια και παγίδες, στις οποίες έπεσα όχι μόνο εγώ, αλλά και πολλοί άλλοι επαγγελματίες όταν ξεκινούσαμε την καριέρα μας. Ένας έμπειρος παραγωγός μπορεί να εμπλουτίσει πάρα πολύ το επαγγελματικό σας ταξίδι. Στον Νότιο Ειρηνικό λένε μια φράση: “αν δεν έχεις ένα όνειρο, πώς θα το κάνεις πραγματικότητα;”. Κάντε όνειρα λοιπόν. Είμαστε εδώ για να σας υποστηρίξουμε», κατέληξε.

Masterclass της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ: «Πώς να αποκτήσουν τα ντοκιμαντέρ μεγαλύτερη ορατότητα»

Στο πλαίσιο του 25ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ διοργάνωσε masterclass με θέμα: «Πώς να αποκτήσουν τα ντοκιμαντέρ μεγαλύτερη ορατότητα» την Τρίτη 7 Μαρτίου, στην αίθουσα Τζον Κασσαβέτης. Βασικός εισηγητής της εκδήλωσης ήταν ο Paul Rieth από τη Γερμανία, σχεδιαστής στρατηγικών για την προσέλκυση κοινού, σύμβουλος στους τομείς του μάρκετινγκ και του crowdfunding και παραγωγός, ο οποίος έδωσε χρήσιμες συμβουλές για τη στόχευση και προσέλκυση του κοινού ήδη από τα αρχικά στάδια της δημιουργίας ενός ντοκιμαντέρ.

Τον λόγο πήρε αρχικά η πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικού Ντοκιμαντέρ, Αννέτα Παπαθανασίου. «Χαίρομαι πολύ που παρευρίσκεστε στο masterclass που διοργανώνει η Ένωση Ελληνικού Ντοκιμαντέρ. Θα ήθελα να σας παρουσιάσω τον Paul Rieth, ο οποίος θα μιλήσει για τις στρατηγικές προσέλκυσης του κοινού στις ταινίες μας. Πρόκειται για ένα σημαντικό ζήτημα, το οποίο έχουμε συζητήσει πολλές φορές με τα μέλη μας».

Ο Paul Rieth συστήθηκε αμέσως μετά στο κοινό. «Πάντα απολάμβανα να τρέχω διαφορετικά πρότζεκτ. Είμαι παραγωγός, σχεδιαστής στρατηγικής στην προσέλκυση ακροατηρίων, σύμβουλος μάρκετινγκ και crowdfunding, με έδρα το Βερολίνο. Δίνω συχνά διαλέξεις και κάνω παρουσιάσεις σε πανεπιστήμια, κολέγια και κινηματογραφικά φεστιβάλ. Είμαι καθηγητής και σύμβουλος στον τομέα σχεδιασμού κοινού για το Feature Lab του Torino Film Lab. Το πρακτορείο μου, GET YOUR CROWD, προσφέρει συμβουλευτική ή εργαστήρια για εταιρείες, οργανισμούς και ιδιώτες στον σχεδιασμό στρατηγικής, στη στόχευση κοινού, στο crowdfunding και στο ψηφιακό μάρκετινγκ. Πέρα από στρατηγικό σχεδιασμό και καμπάνιες, η εταιρεία παράγει ποικίλες μορφές οπτικοακουστικού υλικού. Από το 2021 είμαι στέλεχος του Film University Babelsberg στον τομέα του Σχεδιασμού Κοινού, Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας. Επίσης έχω γράψει το βιβλίο Dok & Crowd, το οποίο επικεντρώνεται στη γερμανική βιομηχανία ντοκιμαντέρ».

Στη συνέχεια, μίλησε για τους τρόπους προσέλκυσης του κοινού. «Οι ταινίες γυρίζονται για να τις δει το κοινό. Όλοι μας συμφωνούμε σε αυτό. Αν πάρουμε ως δεδομένο το παραπάνω αξίωμα, παρατηρούμε ότι τα ντοκιμαντέρ δυσκολεύονται να βρουν τη θέση που τους αρμόζει στο κύκλωμα της διανομής. Εξετάζοντας τους τρόπους με τους οποίους τα ντοκιμαντέρ προσπαθούν να προσελκύσουν το κοινό τόσο στις αίθουσες όσο και στη VOD διανομή, είναι εμφανές ότι ο περιορισμένος προϋπολογισμός στους τομείς του μάρκετινγκ αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Πώς μπορεί λοιπόν το κοινό να βοηθήσει τη δουλειά μας; Μέσω της χρηματοδότησης. Δηλαδή με το crowdfunding και το crowd investing –στη δεύτερη πρακτική, το κοινό δίνει ένα μικρό κεφάλαιο στον δημιουργό, το οποίο στη συνέχεια παίρνει πίσω από τα κέρδη που αποφέρει το χρηματοδοτούμενο πρότζεκτ. Επιπλέον, με δωρεές που γίνονται μέσω των site και των social media και με συνδρομές στις πλατφόρμες. Για να δει κάποιος το υλικό σας πρέπει να πληρώσει γι’ αυτό. Επίσης, πρέπει να ξεπεράσετε τη λογική ότι ζητάω λεφτά και έτσι φαίνομαι σαν να ζητιανεύω. Να προβάλλετε το γεγονός ότι έχετε κάτι να προσφέρετε. Όταν κάποιος δίνει χρήματα για το πρότζεκτ μας είναι ένα ισχυρό κίνητρο και μας δεσμεύει να το ολοκληρώσουμε. Σημαντική είναι και η υποστήριξη του κοινού μέσω του crowdsourcing. Μέσω αυτού το κοινό βοηθά στην έρευνα για τη συγγραφή ενός σεναρίου, στην εύρεση του κατάλληλου τίτλου, στη δημιουργία καλλιτεχνικού υλικού και στη διάδοση του πρότζεκτ στο διαδίκτυο μέσω των social media, του Τύπου, αλλά και μέσω της παραδοσιακής πρακτικής, δηλαδή από στόμα σε στόμα».

Ο κ. Rieth εξήγησε επίσης την σημασία του guerilla μάρκετινγκ. «Είναι μια στρατηγική διαφήμισης, στην οποία μια εταιρεία χρησιμοποιεί αιφνιδιαστικές ή/και μη συμβατικές αλληλεπιδράσεις προκειμένου να προωθήσει ένα προϊόν ή μια υπηρεσία. Δεν λέω φυσικά να κάνετε οτιδήποτε ακραίο, αλλά κατά τη γνώμη μου ό,τι συμβαίνει σε εξωτερικό χώρο τραβάει την προσοχή και το βρίσκω πολύ δημιουργικό. Καλό είναι να δουλεύουμε με ανθρώπους που έχουν ήδη το κοινό τους και δεν χρειάζεται να το δημιουργούμε από το μηδέν. Όπως ακτιβιστές ή εκπαιδευτικούς οργανισμούς που μπορούν να βοηθήσουν στο έργο σας. Επιπλέον, λατρεύω όταν οι δημιουργοί τεστάρουν το κοινό τους μέσω δοκιμαστικών προβολών. Στην Αμερική είναι συνηθισμένη πρακτική και με αυτό τον τρόπο οι δημιουργοί ανακαλύπτουν τι μπορεί να πηγαίνει στραβά με την ταινία. Στη Γερμανία ακούγονται πολύ συχνά, δυστυχώς, άστοχες κουβέντες όπως “η δοκιμαστική προβολή δεν πήγε καλά, επειδή το κοινό ήταν ηλίθιο”. Αυτό δυστυχώς σημαίνει ότι δεν εμπιστευόμαστε το κοινό μας και δεν ακούμε τις ανάγκες του».

Το masterclass συνεχίστηκε με πληροφορίες σχετικά με τον σχεδιασμό στρατηγικών για την προσέλευση κοινού (audience design). «Πρόκειται για τη διαδικασία ευαισθητοποίησης του κοινού γύρω από τις ταινίες που βρίσκονται στο αρχικό στάδιο ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει ότι με τον σκηνοθέτη, τον παραγωγό και διάφορους άλλους συντελεστές μαζευόμαστε και συζητάμε τις ιδέες μας. Από το συνεργείο και τους διανομείς μέχρι το θέμα της ταινίας, τους χαρακτήρες, το είδος, τη μουσική, την τοποθεσία, τις αγορές που θα προβληθεί και τη χρηματοδότηση. Επειδή ο χρόνος είναι περιορισμένος πρέπει να ξέρουμε σε τι κοινό θέλουμε να απευθυνθούμε ήδη από τον αρχικό σχεδιασμό της ταινίας. Οπότε πρέπει από πολύ νωρίς να καθοριστεί η στρατηγική ανάπτυξης του φιλμ. Να ερευνήσετε το γενικό πλαίσιο της ταινίας, τα θέματα με τα οποία θα ασχοληθείτε, να σκεφτείτε τι κεφάλαια έχετε στη διάθεσή σας, να ορίσετε τους στόχους σας για το τι θέλετε να πετύχετε με τη δουλειά σας, σε ποιο κοινό θέλετε να απευθυνθείτε (ίσως χρειαστούν τοπικές προβολές σε μέρη όπου το κοινό δεν έχει πρόσβαση σε σινεμά) και να προσδιορίστε τον πυρήνα της ιστορίας. Όσο πιο πρωτότυπη τόσο το καλύτερο. Πρέπει να δικτυωθείτε στα social media και να δημιουργήσετε επαγγελματικό προφίλ στο LinkedIn. Φροντίστε να βρείτε την ιδανική ομάδα και ενσωματώστε την στα επόμενα στάδια του πρότζεκτ σας. Μην ξεχνάτε και το ψηφιακό αποτύπωμα. Τη μεγάλη έρευνα που θα κάνετε για να βρείτε τι υπάρχει στο ίντερνετ από άρθρα, σελίδες ή αν έχει γραφτεί κάτι αρνητικό για το θέμα που θέλετε να ασχοληθείτε».

Σε ερώτηση για το αν η ιστορία του πρότζεκτ πρέπει να αλλάζει γιατί αλλάζουν και οι προτιμήσεις του κοινού, ο κ. Rieth απάντησε πως «δεν αλλάζουμε ό,τι υποσχεθήκαμε ότι θα προσφέρουμε. Δεν λέμε στο κοινό μας πως θα παρουσιάσουμε μια ρομαντική ιστορία και στο τέλος παρουσιάζουμε μια εντελώς διαφορετική υπόθεση. Πρέπει να μείνετε πιστοί στο σενάριο σας ώστε να υπάρχει διαφάνεια σχετικά με το τι θέλετε να παρουσιάσετε».

Ο κ. Rieth αναφέρθηκε έπειτα στον ρόλο του impact producer. «Η ορολογία αυτή δεν διαφέρει πολύ από τον σχεδιασμό στρατηγικής για την προσέλευση κοινού και ουσιαστικά είναι ο ρόλος που αναλαμβάνει κάποιος ώστε να επικεντρωθεί στο κεντρικό μήνυμα της ταινίας, στον αντίκτυπο που θα έχει στο κοινό και στα βήματα για να φτάσει εκεί. Πρέπει να δημιουργήσει μια μεγάλη καμπάνια για να προωθήσει το φιλμ με στόχο τη δραστηριοποίηση και εμπλοκή του κοινού από νωρίς».

Η συζήτηση συνεχίστηκε με τον ρόλο του crowdfunding. «Πρόκειται για την πρακτική της χρηματοδότησης ενός έργου ή ενός εγχειρήματος συγκεντρώνοντας χρήματα από μεγάλο αριθμό ατόμων που ο καθένας συνεισφέρει ένα σχετικά μικρό ποσό, συνήθως μέσω του διαδικτύου. Η συγκεκριμένη πρακτική σού δίνει μια ελευθερία στο να μη δεσμεύεσαι με τηλεοπτικά κανάλια ή μεγάλους φορείς. Δε λύνει βέβαια τα προβλήματά σας γιατί τα ποσά δεν είναι τόσο μεγάλα. Ωστόσο, είναι ένα μέσο προκειμένου να βρείτε πιο εύκολα συμπαραγωγούς. Επιπλέον, χτίζετε όνομα ως δημιουργός φιλμ. Ακόμη και αν δεν το χρησιμοποιήσετε για τα χρήματα, θα έχετε μια άποψη για το πώς αντιμετωπίζει το κοινό την ιδέα σας. Πέρα από την ιδέα, μπορεί να χρηματοδοτηθεί η πρεμιέρα της ταινίας, τα ταξίδια σε φεστιβάλ, προβολές και ό,τι άλλο ζητήσετε από το κοινό σας αρκεί να το επικοινωνήσετε σωστά. Μερικές από τις πλατφόρμες crowdfunding είναι τα Kickstarter, Pozible, gofundme, και Kiss Kiss Bank Bank. Δύο επιτυχημένα παραδείγματα ντοκιμαντέρ που χρηματοδοτήθηκαν από το crowdfunding είναι τα Who the f#@% is Frank Zappa με 1.126.036 δολάρια και το The Bill Nye Film με 859.425 δολάρια. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, το crowdfunding έχει να κάνει αποκλειστικά με τη διαφάνεια. Να πείτε εξαρχής ξεκάθαρα στο κοινό τι ακριβώς ζητάτε και τι θα δημιουργήσετε. Και μια υπενθύμιση. Πάντα να ζητάτε περισσότερα από εκείνα που πραγματικά χρειάζεστε για να υπολογίστε επιπλέον έξοδα, όπως οι φόροι και οι καμπάνιες για το μάρκετινγκ. Στο τέλος της ημέρας το crowdfunding σάς δίνει μια ιδέα για το πώς θα αντιμετωπίσει το κοινό τη δημιουργία σας».