Το σέξ και ο έρωτας στον μελλοντικό κόσμο του Blade Runner 2049

Οι ερωτικές σχέσεις και πώς αυτές μεταφράζονται στον κινηματογράφο είναι ένα θέμα για το οποίο έχουν χυθεί τόνοι μελάνης από την γέννηση του σινεμά μέχρι σήμερα. Το Blade Runner 2049 πάει το θέμα ένα επίπεδο παραπέρα ίσως σε μια από τις ωραιότερες σκηνές ερωτικής συνεύρεσης στην ιστορία του κινηματογράφου.

Πολλά θα μπορούσα να γράψω για το “Blade Runner 2049’. Αγαπημένη ταινία, συνέχεια της ταινίας του “Blade runner” (1982) που ήταν εμπνευσμένη από ένα αγαπημένο βιβλίο, το «Ηλεκτρικό πρόβατο» του Φίλιπ Ντικ. Σίγουρα οι προσδοκίες είναι μεγάλες και ο φόβος της απογοήτευσης επίσης, για όποιον έχει δει την αρχική ταινία ή έχει διαβάσει το βιβλίο που και τα  δύο λειτούργησαν  τόσο επιδραστικά στην εποχή τους και απέκτησαν εκατοντάδες φανατικούς θαυμαστές.

Σίγουρα η ταινία δεν θα απογοητεύσει τους λάτρεις της επιστημονικής φαντασίας. Ιδιαίτερα αν σταθούμε σε μια σκηνή που η σημειολογία, ο συμβολισμός και τα μηνύματα της, θα μπορούσαν να είναι πηγή ατέρμονης συζήτησης και αναλύσεων. Ο τρόπος που είναι γυρισμένη, οι διάλογοι, τα πλάνα, μελλοντικά θα γίνουν σημείο αναφοράς για πολλούς και διαφορετικούς λόγους. Για όσους πρόκειται να  δουν την ταινία  και δεν θέλουν να γνωρίζουν ούτε μια σκηνή της αυτό που ακολουθεί είναι Spoiler (μην μας βρίζετε μετά)  

  Στο νέο «Blade Runner 2049» ο Κ (Ryan Gosling), ένα εξελιγμένο  ανθρωποειδές ρομπότ ζει μια μοναχική ζωή, χωρίς φίλους και οικογένεια. Πουθενά στην ταινία δεν εμφανίζεται κάποιος δικός του άνθρωπος. Επιπρόσθετα βιώνει τον ρατσισμό και την καχυποψία γιατί είναι ένας προδότης, ένας“blade runner”. Κυνηγάει δηλαδή ανδροειδή  της φυλής του που έχουν επαναστατήσει και θεωρούνται επικίνδυνα και τα σκοτώνει, οπότε ουσιαστικά εργάζεται για να εξαφανίσει ένα κομμάτι του είδους του. Η μόνη ανθρώπινη επαφή που έχει, δεν είναι ανθρώπινη. Είναι η Joi, μια γυναίκα ολόγραμμα που ο Κ έχει εγκαταστήσει για να του κρατάει συντροφιά. Ένα πρόγραμμα δεδομένων για το οποίο ο Κ αγοράζει μια αναβάθμιση λογισμικού που επιτρέπει στην Joi να βγαίνει και έξω από το διαμέρισμά. Το προηγμένο αυτό σύστημα είναι εγκατεστημένο εντός της οικίας και με ένα χειροκίνητο μηχανισμό επιτρέπει το ολόγραμμα να εμφανίζεται παντού και  σε κάθε συνθήκη.  Η Joi νιώθει μεγάλη χαρά όταν περιποιείται το αφεντικό της, νιώθει ή κάνει πως νιώθει πως τον αγαπά και έχει αισθήματα γι’ αυτόν. Ο  τρόπος που είναι σκηνοθετημένη η ταινία δεν αφήνει τον θεατή να ξεχάσει πως η Joi είναι ολόγραμμα, απλά τόσο εξελιγμένο ώστε να πείθει ως αληθινό. Ένα από τα προβλήματα που προκύπτουν σε αυτή την σχέση είναι πως ως ολόγραμμα δεν μπορεί ο Κ να την φιλήσει ή να κάνουν έρωτα. Ακριβώς γι’ αυτό το λόγο μια μέρα η Joi αποφασίζει να φέρει στο διαμέρισμα τους μια πόρνη, την Mariette, μια αληθινή γυναίκα με σάρκα και οστά, προκειμένου να προβάλει τον εαυτό της -το ολόγραμμά της- επάνω στην γυναίκα αυτή και να καταφέρουν με αυτό τον τρόπο να κάνουν έρωτα με τον Κ. Σε αυτό ακριβώς το σημείο ξεκινάει μια σκηνή απόλυτου σουρεαλισμού που εμπλέκει συναίσθημα, τεχνολογία, πραγματικότητα, φαντασία, απόλυτα χορογραφημένα σαν ένα μουσικό κομμάτι πάνω στο οποίο χορεύουν τρία σώματα. Ξεκινάει μια εναλλαγή πλάνων που δείχνουν την προσπάθεια της  Joi και του Κ να αγγιχτούν ενόσω η Joi αναβοσβήνει αντανακλώντας στο σώμα της Mariette.  Η κορύφωση φτάνει όταν η Mariette –Joi πλησιάζει και φιλάει τον  K εισάγοντας μας σε έναν νέο τρόπο σωματικής επαφής και αγάπης, ίσως με μια δεύτερη σκέψη όχι τόσο νέο.

Η εικονική πραγματικότητα δεν είναι κάτι καινούργιο ούτε οι στιγμές τις οποίες αντικαθιστά στην ζωή μας. Οι παιχνιδομηχανές αντικατέστησαν τον πετροπόλεμο, το κρυφτό και το κυνηγητό στους δρόμους της γειτονίας. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν επηρεάσει την ανθρώπινη επικοινωνία και η ερωτική σεξουαλική ζωή χρόνια τώρα έχει μετατραπεί σε ένα επικερδές εμπόριο που περιλαμβάνει ερωτικά βοηθήματα, κούκλες, ταινίες βίντεο, τρισδιάστατες αναπαραστάσεις, περιοδικά. Μήπως όλα αυτά είναι μια φυσική εξέλιξη της τεχνολογίας που δεν θα αργήσει να έρθει;

Η σκηνή της ερωτικής επαφής θυμίσει αρχικά μια εναλλαγή συντρόφων. Ένα ζευγάρι που αποφασίζει να βάλει βοηθητικά ένα τρίτο άτομο στο κρεβάτι του. Ούτε αυτό ακούγεται τόσο άγνωστο. Το σχήμα όμως που προκύπτει μεταξύ τους είναι λίγο πιο περίπλοκο απ όσο φαίνεται να είναι. Τα σώματά τους συγχωνεύονται σε ένα, καθώς το ολόγραμμα της  Joi περιβάλλει το σώμα της Mariette – τα πρόσωπά τους αναβοσβήνουν το ένα μέσα στο άλλο. Κινούνται σε ένα είδος φανταστικού χορού που συχνά είναι λίγο εκτός συγχρονισμού, δημιουργώντας ένα μαγευτικό μπέρδεμα σωμάτων.

Έχουμε έναν άντρα ρέπλικα που πολύ θα ήθελε (και ονειρεύεται συχνά) να είναι άνθρωπος, ο οποίος κάνει σεξ με έναν πραγματικό άνθρωπο αλλά ταυτόχρονα κάνει έρωτα με ένα ολόγραμμα το οποίο  εύχεται να μπορούσε να ικανοποιήσει τον αγαπημένο της αλλά δεν μπορεί μόνη της γιατί είναι απλά ένα είδους αντανάκλαση. Η γυναίκα ολόγραμμα προσπαθεί να αισθανθεί πως είναι να είσαι άνθρωπος και πως σαρκικά μεταφράζεις και νιώθεις την  επαφή. Ο Κ από την άλλη είναι πεπεισμένος πως η σχέση του με ένα ολόγραμμα δεν διαφέρει από την σχέση του με μια οποιαδήποτε γυναίκα γ αυτό και είναι τόσο  εμφανής η αμηχανία  της επαφής του με  τη πραγματική  ανθρώπινη σάρκα. Η δεύτερη γυναίκα που έχει το ρόλο του τρίτου προσώπου  είναι μια πόρνη άρα ουσιαστικά ένα δοχείο που θέλει να εξυπηρετήσει σαρκικά το ζευγάρι να αισθανθεί κάτι πέρα από την σάρκα.

Ενώ σε όλη την διάρκεια της σκηνής το ολόγραμμα της Joi αναβοσβήνει έστω αμυδρά για να μας θυμίζει πως η μορφή της πατάει πάνω σ αυτήν της Mariette το πρόσωπο της τελικά σταθεροποιείτε απόλυτα, καθίσταται κυρίαρχο έτσι  που το ζευγάρι μπορεί να κοιταχτεί στα μάτια και  να δώσει ένα «πραγματικό» φιλί. Η δύναμη της θέλησης που έχει η Joi είναι τόσο ισχυρή που μπορεί τελικά να βρει έναν  τρόπο να αντικαταστήσει ακόμα και την πραγματικότητα. Παρ όλα αυτά όμως σε καμία σκηνή δεν επέρχεται η απόλυτη ταύτιση σε όλο το σώμα. Ποτέ το ολόγραμμα της δεν μένει σταθερό. Παρ όλα αυτά στην κορύφωση του τέλους εκεί που κορυφώνεται και η μουσική η εκρηκτική  ένωση της μιας μορφής μέσα στην άλλη είναι σαν να γεννούν ουσιαστικά μια τρίτη γυναίκα που είναι ο συνδυασμός των δύο. Σκηνοθετικά εντυπωσιακή, ως σκέψη προχωρημένη, ίσως και λίγο τρομακτική, η σκηνή αυτή  μας εισάγει στο ερώτημα αν τελικά η τεχνολογία μπορεί να αντικαταστήσει την επαφή σωματική και ψυχική και κατ επέκταση τον άνθρωπο.

Μπορεί κάποιος να αγαπήσει ένα ρομπότ; Και πόσο μπορούν  να αφυπνιστούν όλες του οι αισθήσεις.

Αντίστοιχους προβληματισμούς είχε θέσει και μια άλλη (βραβευμένη μάλιστα με Όσκαρ σεναρίου) ταινία το Her όπου ο Joaquin Phoenix  ερωτεύεται την Scarlett Johansson Στην πραγματικότητα αυτό που αγαπά δεν είναι τίποτα άλλο παρά η φωνή της μιας και η ίδια είναι μια φωνητική υπηρεσία ενός λειτουργικού συστήματος.

Πολλά  έχουν γραφεί ήδη και για τον τρόπο που το Blade Runner αντιλαμβάνεται την έννοια του σεξ και κατ επέκταση τον ρόλο της γυναίκας. Έχει χαρακτηριστεί  ως άκρος μισογύνικη ταινία διότι απεικονίζει τις γυναίκες υπερβολικά παθητικές, αντικείμενα του πόθου σε διαφημίσεις, ολογράμματα, ρομπότ, μηχανές ηδονής και πόρνες. Ακόμα και οι γυναίκες που φαίνεται να είναι δυναμικές είναι αδίστακτες. Ίσως δεν είναι τυχαίο πως η αφήγηση της ταινίας γίνεται  μέσα από τα μάτια του ήρωα που είναι ο μόνος που μας απασχολεί και ως μοναχικός καουμπόι περιπλανιέται σε μια σκοτεινή βροχερή Αμερική που έχει παρακμάσει. Περισσότερο ένα νουάρ η ένα γουέστερν επιστημονικής φαντασίας που κάνει χρήση των κανόνων του είδους των ταινιών αυτών.

Πέρα από τις όποιες διαφωνίες αυτό που σίγουρα καταφέρνει το νέο Blade runner είναι να μας υποδείξει το μέγεθος της μοναξιάς και της αποξένωσης του κεντρικού ήρωα. Αν προσθέσουμε και την σκηνή όπου μια τεράστια τρισδιάστατη γυναίκα προσπαθεί με κάθε τρόπο να τον σαγηνεύσει με σκοπό να καταναλώσει το προϊόν που προβάλλεται τότε μιλάμε για δυο σκηνές που σίγουρα θα μας ξανα απασχολήσουν. Το Blade Runner 2049 με τις όποιες αδυναμίες του κατάφερε να αφήσει θετικές εντυπώσεις ανοίγοντας ίσως την όρεξη των συντελεστών του  για περισσότερες συνέχειες που θα παρακολουθήσουμε στο μέλλον.

Το Blade Runner 2049 παίζεται και αυτή την εβδομάδα στις αίθουσες της Θεσσαλονίκης.