Τραύματα και αγάπη στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης

Ένα παντρεμένο ζευγάρι στη Σκωτία στο ντοκιμαντέρ «Αγάπη και Μπελάδες» μετά τη γέννηση του μωρού τους αντιμετωπίζει μία ανεξήγητη και δύσκολη συνθήκη. Το κλάμα του μωρού τους, ξυπνά τις μνήμες του πολέμου και το μετατραυματικό στρες του Κένι, βετεράνου πολέμου στοΑφγανιστάνπου βρίσκει λύση στην αυτοκτονία και τον αυτοτραυματισμό. Η σύζυγος του Κέρι στέκεται και υπομένει, ερχόμενη ταυτόχρονα αντιμέτωπη με τα θραύσματα του δικού της παρελθόντος. Υπήρξε θύμα βιασμού στα εννιά της χρόνια.

Η βασική δυσκολία για την Σκωτσέζα σκηνοθέτη Έιμι Χάρντι ήταν η πορεία προς το άγνωστο αυτής της ιστορίας. «Ένιωσα ότι αυτοί ήταν δύο εξαιρετικά έξυπνοι, γενναίοι άνθρωποι που είχαν βρεθεί σε μια κατάσταση που δεν ήταν δική τους δημιουργία, όπου η ταυτότητά τους είχε πραγματικά σπάσει», λέει από το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκηςστη Deutsche Welle η σκηνοθέτης, εντυπωσιασμένη από την αποφασιστικότητα των ηρώων της που ακολούθησε για δέκα χρόνια με την κάμερα της στον αγώνα τους για ζωή.

«Η Κέρι βρισκόταν σε μια κατάσταση όπου είχε ένα μωρό και έναν βίαιο σύζυγο, που δεν ήξερε τι ήταν αληθινό και τι όχι και αυτοτραυματιζόταν τη νύχτα. Εκεί αποφασίζει να επιστρέψει στο σχολείο, να δώσει τις τελικές απολυτήριες εξετάσεις για να πάει στο πανεπιστήμιο, να σπουδάσει ψυχολογία, ώστε να βρει απαντήσεις για το τι συνέβαινε στον εγκέφαλο του συζύγου της και στον δικό της εγκέφαλο», αναφέρει η Έιμι Χάρντι.

Οι δύο συζυγοι μαθαίνουν πώς να έρχονται σε επαφή με το υποσυνείδητό τους, ότι μπορούν να είναι ασφαλείς μεταξύ τους, ότι μπορούν να πουν ο ένας στον άλλο πράγματα και ότι ο ένας θα σέβεται τα όριά του άλλου. Θεραπευτική ιππασία, κολύμβηση σε παγωμένες θάλασσες, διαλεκτική. Δοκιμάζουν κάθε δυνατό τρόπο να επουλώσουν τα τραύματα τους και να μη δώσουν συνέχεια στο δράμα. Και το καταφέρνουν.

«Σκέφτομαι να δημιουργήσω ένα εργαστήριο ειδικό για ζευγάρια,και να τους διδάξω μερικές από τις δεξιότητες που μαθαίνουν ο Κένι και η Κέρι για να προάγω την ανθεκτικότητα των σχέσεων», εκμυστηρεύεται η σκηνοθέτης. Ήδη στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου το ντοκιμαντέρ θα γίνει βασικό στοιχείο του μαθήματος στρατηγικής ηγεσίας σχετικά με τη διαχείριση του τραύματος και την ανθεκτικότητα. «Μας προξένησε το ενδιαφέρον αυτό το πολύ ευαίσθητο και πανανθρώπινο θέμα» αναφέρει ο Γερμανός συμπαραγωγός Άρνε Μπίρκενστοκ, που έχει αναλάβει την επιμέλεια της γερμανικής έκδοσης, που θα προβληθεί στο ARTE.

Κάπως σαν… οικογένεια

Όταν οι γονείς δεν μπορούν πλέον να εκπληρώσουν το καθήκον φροντίδας των παιδιών τους, ο κόσμος τους καταρρέει. Ξαφνικά δεν είναι πλέον η μαμά ή ο μπαμπάς υπεύθυνοι για αυτούς αλλά το σύστημα πρόνοιας νέων. Ο Γερμανός κινηματογραφιστής Ντάνιελ Άμπμα παρακολουθεί μια κοινωνική δομή νέων σε μια αγροτική περιοχή στη Γερμανία στο ντοκιμαντέρ «Η οικογενειακή προσέγγιση» (Ιn Prinzip Familie), που έκανε τη διεθνή του πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ ΝτοκιμαντέρΘεσσαλονίκης. Πέντε αγόρια από 7 έως 14 ετών χρειάζονται τα απαραίτητα: ασφάλεια, προσανατολισμό, σπίτι.

«Από πάντα είχα μεγάλο σεβασμό για τους ανθρώπους που τολμούν να κάνουν το επάγγελμα του φροντιστή. Κανείς δεν βλέπει πραγματικά τη δουλειά που κάνουν αυτοί οι άνθρωποι και ειδικά σε μία κοινωνική δομή. Θέλησα να δώσω μια ορατότητα σε αυτό το επάγγελμα», αναφέρει μιλώντας στη Deutsche Welle o Γερμανός σκηνοθέτης. Για πέντε χρόνια πραγματοποιεί επιτόπια έρευνα στη δομή, χτίζοντας γέφυρες με τα παιδιά.

«Έπρεπε να κερδίσουμε εμπιστοσύνη σε όλα τα επίπεδα. Αυτό έγινε σε τέτοιο επίπεδο που τα παιδιά θεωρούν τους ανθρώπους του συνεργείου πλέον συγγενείς τους». Μια συναρπαστική πρόκληση ήταν η προστασία των παιδιών. Παρακολούθησαν ένα εργαστήριο εκπαίδευσης για να καταλάβουν πώς γίνεται η κινηματογράφηση αλλά και να μάθουν λένε όχι. «Υπάρχει μια σκηνή όπου ένα παιδί συνομιλεί στο γραφείο με τον παιδαγωγό και είχε αμφιβολίες για το γύρισμα. Μετά συμφώνησε, αφού τελειώσει η σκηνή, θα μας έλεγε αν είναι εντάξει να χρησιμοποιήσουμε τη σκηνή».

Γύρω στα 200.000 ανήλικα παιδιά βρίσκονται σε κοινωνικές δομές νέων στη Γερμανία. «Νομίζω πως ο αριθμός μεγαλώνει. Στη δομή που ερευνήσαμε με το που άδειαζε μία θέση, υπήρχαν αμέσως είκοσι αιτήματα. Δυστυχώς αναγκάζονται τα παιδιά να μένουν εκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα», παρατηρεί ο Άμπμα. Οι λόγοι πολλοί. Ενδοοικογενειακή βία, ψυχολογικά προβλήματα των γονέων, τοξικοεξάρτηση ή κάποια ποινή φυλάκισης των γονέων.

Μία εκ των πρωταγωνιστών στην ταινία, η κα Βάγκνερ αναφέρει χαρακτηριστικά πως «δεν υποκαθιστούμε την οικογένεια, αλλά ένα οικογενειακό συναίσθημα εμπιστοσύνης, παρόμοιο με μια βιολογική οικογένεια, που ελπίζουμε να μπορέσουν να γνωρίσουν στο σπίτι τους». Αντί για «μαμά» και «μπαμπά», τα παιδιά ζητούν τον κύριο και την κυρία Βάγκνερ και τον κύριο Γκερέκε.

Το ντοκιμαντέρ δεν επικεντρώνεται τόσο στα παιδιά αλλά σε αυτούς που παίρνουν τη θέση των γονιών. Τα λόγια αποτυγχάνουν, όταν οι γονείς των παιδιών δεν τηρούν τα ραντεβού τους και οι φροντιστές έρχονται να καλύψουν αυτό το κενό με μοναδική μαεστρία, δημιουργώντας τον ερχομό του γονιού ως «έκπληξη».

«Θα ήταν υπέροχο να λάμβαναν και οι γονείς βοήθεια και υποστήριξη ταυτόχρονα με τα παιδιά και να άλλαζε κάτι και εκεί και να είναι παραγωγική η επανένταξη στο οικογενειακό περιβάλλον» τονίζει ο Άμπμα. Στο ντοκιμαντέρ ένα παιδί αρχίζει και πηγαίνει στους γονείς του κάθε μήνα και οι γονείς το επισκέπτονται στη δομή κάθε μήνα και χτίζεται μία νέα σχέση. Στο τέλος της ταινίας ένα αγόρι, αφού ζει στη δομή για πέντε χρόνια, επιστρέφει στους γονείς του. Και μένει ανοιχτό το ερώτημα, θα είναι καλό για αυτό ή όχι; Η ίδια ζωή θα απαντήσει.

Πηγή: DW