Τυφλή Γοητεία: Ένα Ηχητικό Ντοκιμαντέρ για τις Σχέσεις Μέσα από το Πρίσμα της Αίσθησης
Ένα podcast που εξερευνά τις κοινωνικές και ερωτικές σχέσεις ατόμων με απώλεια όρασης
Ένα από τα πιο δημιουργικά κομμάτια του Φεστιβάλ Κινηματογράφου και Ντοκιμαντέρ, που έχει πλέον καθιερωθεί τα τελευταία χρόνια, είναι το τμήμα των podcast. Με στόχο να διερευνήσει και να αναδείξει την ξεχωριστή σχέση και σύνδεση μεταξύ podcast και κινηματογράφου το Φεστιβάλ έχει οργανώσει ένα ειδικό διαγωνιστικό τμήμα καθώς και ένα ειδικό πανόραμα που αφορά στο είδος και προσφέρει στο κοινό της διοργάνωσης και όχι μόνο μια διαφορετική προοπτική σε ότι αφορά την μυθοπλασία αλλά και την τεκμηρίωση. Ανάμεσά τους στο διαγωνιστικό πρόγραμμα ξεχωρίζει χωρίς αμφιβολία η Τυφλή γοητεία, ένα podcast που εξερευνά τις κοινωνικές και ερωτικές σχέσεις ατόμων με απώλεια όρασης αποκαλύπτοντας με έναν πολύ πρωτότυπο τρόπο τα στερεότυπα και τις αντιλήψεις που υπάρχουν σχετικά με το θέμα γενικότερα.
Το podcast Τυφλή Γοητεία δημιουργήθηκε ως ένα ηχητικό ντοκιμαντέρ που εστιάζει στις κοινωνικές σχέσεις των ατόμων με οπτική αναπηρία. Δημιουργοί του ο εκπαιδευτής και σκηνοθέτη Μιχάλης Αγραφιώτης καθώς οι σπουδάστριες Στέλλα Καταρτζή και Ελευθερία Αυγερινού του τμήματος υποκριτικής της Δημόσιας ΣΑΕΚ Πυλαίας – Χορτιάτη για Άτομα με Αναπηρίες. Το ηχητικό ντοκιμαντέρ αποτέλεσε μέρος ενός εκπαιδευτικού project στο πλαίσιο των μαθημάτων της ειδικότητας και τώρα συμμετέχει στο επίσημο διαγωνιστικό τμήμα των podcast του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης φανερώνοντας την εξωστρέφεια και την δημιουργική δουλειά που γίνεται στην συγκεκριμένη Δημόσια ΣΑΕΚ.
Μιλώντας με δύο εκ των συντελεστών, τον σκηνοθέτη και εκπαιδευτή Μιχάλη Αγραφιώτη και την σπουδάστρια Στέλλα Καταρτζή θελήσαμε να ψάξουμε λίγο παραπάνω την ιστορία αυτού του podcast και τι ήταν αυτό που ώθησε την δημιουργική ομάδα να ασχοληθεί με το θέμα της: «Ένα ηχητικό, ή αλλιώς ακουστικό, ντοκιμαντέρ είναι ιδανικό εργαλείο για ανθρώπους με οπτική αναπηρία. Όχι μόνο επειδή μπορούν να το παρακολουθήσουν, αλλά και επειδή μπορούν να έχουν καθοριστικό ρόλο στη δημιουργία του», αναφέρει ο Μιχάλης Αγραφιώτης. «Το ντοκιμαντέρ περιέχει λόγο, μουσική και ηχογραφήσεις ανθρώπων ή αντικειμένων, με στόχο να δημιουργηθεί ένα ολοκληρωμένο ηχητικό σύνολο, χωρίς να απαιτείται η ερμηνεία της εικόνας. Ένας από τους κύριους στόχους του έργου ήταν να αποδείξει ότι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από αναπηρίες ή ιδιαιτερότητες, μοιράζονται κοινούς τρόπους διαχείρισης των συναισθημάτων τους». Για τον λόγο αυτό, οι δημιουργοί προτίμησαν να επικεντρωθούν σε θέματα όπως η εμπιστοσύνη, το φλέρτ και η γοητεία, αντί να επικεντρωθούν σε προβλήματα κρατικής μέριμνας ή συμπερίληψης.
Η Στέλλα Κανταρτζή από την πλευρά της ανέφερε ότι «η ιδέα γεννήθηκε μέσα από το μάθημα της Πρακτικής Εφαρμογής, στο οποίο ο κ. Αγραφιώτης παρουσίασε το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και την ενότητα των podcast». Συζήτησε μαζί του για διάφορες πτυχές της ζωής των ατόμων με οπτική αναπηρία, με βάση προσωπικά βιώματα αλλά και εμπειρίες γνωστών της. «Μέσα από αυτές τις συζητήσεις προέκυψε η ιδέα να επικεντρωθούν όχι σε τεχνικά ζητήματα της καθημερινότητας των ατόμων με οπτική αναπηρία, αλλά στη συναισθηματική και κοινωνική τους ζωή. Θέλαμε να μιλήσουμε για την καθημερινότητα, τις σχέσεις και τους προβληματισμούς των ατόμων αυτών με τρόπο αυθεντικό και πρωτότυπο».
Όσον αφορά την εμπειρία της συμμετοχής στο εγχείρημα, ο Μιχάλης Αγραφιώτης επισήμανε ότι οι συμμετέχοντες χάρηκαν ιδιαίτερα που δεν ήταν απλώς αντικείμενα του έργου, αλλά είχαν ενεργό ρόλο στη δημιουργία του. «Ήταν μέσα στη διαδικασία και όχι απέναντι από αυτή. Παρά τις αρχικές προσδοκίες, οι περισσότεροι μίλησαν ανοιχτά για την ιδιωτική τους ζωή και τις εμπειρίες τους, χωρίς συστολή».
Το συναίσθημα της συμμετοχής σε ένα τέτοιο project πράγματι είναι σημαντικό: «Η συμμετοχή μου ήταν μια συναρπαστική και πρωτόγνωρη εμπειρία σε σχέση με όλη την διαδικασία, από τη σύλληψη των ερωτήσεων μέχρι την επιλογή και επεξεργασία του υλικού», αναφέρει η Στέλλα Καταρντζή και συμπληρώνει αναφέροντας πως όλοι οι συμμετέχοντες ήταν πολύ θετικοί και ανοιχτοί στις συνεντεύξεις, απαντώντας ακόμα και σε προσωπικά ερωτήματα. Πολλοί μάλιστα τους ευχαρίστησαν και τους έδωσαν συγχαρητήρια για την πρωτοβουλία τους, γεγονός που επιβεβαίωσε πως το podcast πέτυχε τον στόχο του να δώσει φωνή στους ανθρώπους αυτούς.
Όσον αφορά τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν τα άτομα με οπτική αναπηρία στις κοινωνικές τους σχέσεις, ο Μιχάλης Αγραφιώτης σημείωσε ότι το podcast ανέδειξε περισσότερα κοινά σημεία παρά διαφορές μεταξύ των ανθρώπων. Αναφέρθηκε σε προκαταλήψεις που υπάρχουν τόσο από την κοινωνία προς τα άτομα με αναπηρία, όσο και μέσα στην ίδια την κοινότητα των τυφλών. Σε αυτό συμφωνεί και η Στέλλα λέγοντας πως η προσπάθεια αυτή ανέδειξε ορισμένες προκαταλήψεις και στερεότυπα όπως τη δυσκολία στη σύναψη ερωτικών σχέσεων, καθώς συχνά οι άνθρωποι απορρίπτουν έναν πιθανό σύντροφο λόγω της αναπηρίας του. Επίσης, αναφέρθηκε στο δίπολο ανάμεσα σε όσους επιθυμούν έναν σύντροφο από τον ίδιο χώρο και σε όσους απορρίπτουν κάτι τέτοιο. Σημείωσε επίσης τη σημασία της σωστής αποδοχής της αναπηρίας, η οποία μπορεί να οδηγήσει είτε σε άρνηση είτε σε πλήρη παραίτηση από την κοινωνική ζωή.
«Η κοινωνία αντιδρά συχνά με αμηχανία όταν έρχεται σε επαφή με άτομα με οπτική αναπηρία. Κάποιοι δείχνουν υπερβολικό ζήλο στο να βοηθήσουν, ακόμα και όταν δεν χρειάζεται, ενώ άλλοι αποστρέφονται το ζήτημα ή εκδηλώνουν κακία. Παρ’ όλα αυτά, πολλοί άνθρωποι δείχνουν θαυμασμό και σεβασμό προς τα άτομα αυτά όταν βλέπουν πως είναι ανεξάρτητα και δραστήρια». Το podcast επιχειρεί να καταρρίψει στερεότυπα, όπως την πεποίθηση ότι οι τυφλοί επιλέγουν πάντα συντρόφους από τον ίδιο χώρο ή ότι είναι μια ομοιογενής κοινότητα χωρίς ανταγωνισμό και προκαταλήψεις. Το σημαντικότερο μήνυμα, σύμφωνα με την Στέλλα, είναι πως οι άνθρωποι δεν καθορίζονται από την αναπηρία τους, αλλά από τον χαρακτήρα τους και τη συναισθηματική τους νοημοσύνη.
Ζητήσαμε μια τελευταία κουβέντα από τους δύο συντελεστές του ηχητικού ντοκιμαντέρ. Τι μένει ως ανάμνηση σε αυτούς από αυτή την όμορφη εμπειρία της δημιουργίας του podcast; «Μια από τις πιο συγκινητικές ιστορίες που αναφέρθηκαν στο podcast ήταν αυτή ενός νεαρού που είχε πάθος για τα καρτ, αλλά αναγκάστηκε να σταματήσει λόγω της επιδείνωσης της όρασής του. Παρά την απώλεια αυτού του ενδιαφέροντός του, βρήκε νέα διέξοδο στη μουσική», αναφέρει η Στέλλα. Άλλη μια δυνατή ιστορία ήταν αυτή ενός ατόμου που εγκαταλείφθηκε από τη σύντροφό του επειδή εκείνη δεν μπορούσε να διαχειριστεί το γεγονός ότι ήταν τυφλός.
Όλες οι ιστορίες που έχουμε συμπεριλάβει είναι ενδιαφέρουσες, κάποιες διασκεδαστικές ενώ άλλες συγκινητικές. Για παράδειγμα, μια απλή πληροφορία που σε βάζει σε σκέψεις είναι ότι ένα ζευγάρι τυφλών δεν μπορεί να κάνει μια εκδρομή μόνο του. Χρειάζεται συνοδό, αναφέρει ο Μιχάλης Αγραφιώτης ο οποίος έκλεισε τη συζήτηση μας επισημαίνοντας την ιδιαίτερη δομή του λόγου των τυφλών ανθρώπων, που στηρίζεται εξ ολοκλήρου στη λεκτική επικοινωνία, καθώς η εικόνα δεν υπάρχει για να συμπληρώσει το νόημα. Μέσα από το podcast “Τυφλή Γοητεία”, η κοινωνία έχει την ευκαιρία να κατανοήσει καλύτερα τις εμπειρίες, τις προκλήσεις και τις επιτυχίες των ανθρώπων με οπτική αναπηρία, αλλά και να διαπιστώσει ότι, τελικά, όλοι οι άνθρωποι είναι ίδιοι στις βαθύτερες ανάγκες και συναισθήματά τους.
Info: Το podcast Τυφλή Γοητεία – όπως και όλα τα podcast του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης – είναι διαθέσιμο προς ακρόαση για το δεκαήμερο 6-16 Μαρτίου τόσο στην ιστοσελίδα του Φεστιβάλ (www.filmfestival.gr) όσο και σε διάφορους φεστιβαλικούς χώρους (Πράσινο Δωμάτιο, Αποθήκες Α, Γ και Δ, μεταξύ άλλων), μέσω QR code.
Συντελεστές του podcast – Δημιουργοί: Μιχάλης Αγραφιώτης, Στέλλα Κανταρτζή, Ελευθερία Αυγερινού. Παραγωγή: Δημόσια ΣΑΕΚ Πυλαίας – Χορτιάτη για Άτομα με Αναπηρίες, Μιχάλης Αγραφιώτης. Σενάριο: Μιχάλης Αγραφιώτης, Στέλλα Κανταρτζή. Ηχοληψία: Θάνος Παπαθανασίου. Μοντάζ: Μιχάλης Αγραφιώτης. Πρωτότυπη μουσική: Johnny Funk, Στέφανος Ανδριτσούδης. Γλώσσα: Ελληνικά. Ελλάδα, 2025, 24΄
