«Υπάρχω»: Μια ιστορία φτιαγμένη με τα πιο απλά υλικά

Εικόνες: Μαριλένα Αναστασιάδου 

Πέντε χρόνια μετά την τεράστια επιτυχία της Ευτυχίας μια νέα βιογραφία από τη δεξαμενή της ιστορίας του λαϊκού μας τραγουδιού φαίνεται πως κερδίζει το ελληνικό κοινό. Και πως να μην γίνει άλλωστε κάτι τέτοιο όταν μιλάμε για την βιογραφία του Στέλιου Καζαντζίδη. Το Υπάρχω έχει ήδη ξεπεράσει τις 400 χιλιάδες θεατών και όπως όλα δείχνουν θα απασχολήσει τις κινηματογραφικές αίθουσες για αρκετό καιρό, χωρίς να αποκλείεται να σπάσει ρεκόρ εισιτηρίων στο ελληνικό box office.

Και αυτό συμβαίνει για αυτονόητους λόγους. Το Υπάρχω είναι μια λαϊκή ταινία φτιαγμένη από τα πιο απλά υλικά. Οι φίλοι του Στέλιου Καζαντζίδη θα βρουν εδώ μια ταινία που εστιάζει την προσοχή της στη ζωή και στα τραγούδια του ινδάλματος τους. Η προσεγμένη επιλογή και εκτέλεση των οποίων δίνει έναν εξαιρετικό ρυθμό στην ταινία. Ακόμα όμως κι αν δεν σου αρέσει ο Καζαντζίδης ή τα τραγούδια του έχεις την ευκαιρία να απολαύσεις μια μοναδική ιστορία που ξέρει να σε κερδίζει και αναπαριστά μια Ελλάδα που δεν υπάρχει πλέον παρά μόνο στις αφηγήσεις των παλαιότερων (και φυσικά στα τραγούδια του Καζαντζίδη).

Ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος και η Κατερίνα Μπέη φτιάχνουν αυτή την ιστορία με άρτιο τρόπο, με αρχή, μέση και τέλος και φυσικά με τις κατάλληλες εντάσεις μέσα στην αφήγηση. Βασικός σκελετός της ταινίας είναι μια συνέντευξη που θα δώσει ο Στέλιος Καζαντζίδης το 1978 στον νεαρό δημοσιογράφο Γιώργο Λιάνη στη διάρκεια ενός ψαρέματος στον αγαπημένο του Άγιο Κωνσταντίνο (η συνέντευξη πράγματι δόθηκε αλλά νωρίτερα, δέκα χρόνια νωρίτερα στη Χαλάστρα Θεσσαλονίκης).

Ωστόσο σκηνοθετικά και σεναριακά το Υπάρχω δεν επενδύει μόνο στα τραγούδια αλλά χτίζει παράλληλα μια ασφαλή αφήγηση που διαχειρίζεται όμορφα τις επιμέρους φάσεις και τα χαρακτηριστικά επεισόδια αυτής της βιογραφίας δημιουργώντας αρκετές όμορφες σκηνές (όπως η υπέροχη σκηνή στο μυθικό κέντρο Λουξεμβούργο της Θεσσαλονίκης όπου αρκετοί θαμώνες και θαυμαστές του Στέλιου απολαμβάνουν τα τραγούδια του τραγουδώντας και οι ίδιοι στην ακρογιαλιά ή η εξαιρετική σκηνή του χωρισμού του Καζαντζίδη με την Μαρινέλλα).

Πάνω απ’ όλα όμως η ταινία στηρίζεται σε έναν ολοκληρωμένο κεντρικό χαρακτήρα που είναι ανικανοποίητος από την ίδια τη ζωή του, από τις σχέσεις του με τις γυναίκες, δεν διστάζει να τα βάλει με το κατεστημένο της εποχής του (τις δισκογραφικές εταιρίες) ενώ ρισκάρει και την πετυχημένη καριέρα του αδιαφορώντας για το χρήμα και αναζητώντας την αγνή, ηθική ικανοποίηση στην εκπροσώπηση των απόκληρών, των αδυνάτων και των φτωχών. Φυσικά οι αιχμηρές γωνίες αυτού του χαρακτήρα – που ήταν γνωστός για τον αντιφατικό του χαρακτήρα στην πραγματικότητα – λειαίνονται και στρογγυλεύονται αρκετά για να εξυπηρετηθεί ο ιδεαλιστικός στόχος του μέσα στην ταινία. Κι όμως βλέποντας την ταινία αυτό δεν σε ενοχλεί αφού γίνεται εύκολα κατανοητό ότι η ματιά του Γιώργου Τσεμπερόπουλου είναι αρκετά ισορροπημένη και δεν έχει πρόθεση να αγιοποιήσει τον Καζαντζίδη του Υπάρχω αλλά από την άλλη και το σχήμα της προσωπικής αφήγησης του ίδιου του ήρωα που αποκαλύπτει μόνος του πτυχές της ιστορίας του (με άλλα λόγια εκτίθεται μόνος του) δεν επιτρέπει και την απομυθοποίηση του.

Πέρα από την εξαιρετική σκηνοθεσία και το σενάριο αξίζει οπωσδήποτε ένα σχόλιο και για το καστ καθώς η ταινία θα άξιζε ένα βραβείο (αν υπήρχε τέτοιο) για το εξαιρετικό κάστινγκ της: ο Χρήστος Μάστορας αποτελεί μια τολμηρή επιλογή που καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια και τελικά κερδίζει καθαρά το στοίχημα με τον χαρακτήρα του Καζαντζίδη τόσο ερμηνευτικά όσο και φωνητικά. Δίπλα του ανάλογα υπέροχες είναι η εκρηκτική Κλέλια Ρένεση ως Καίτη Γκρεϊ αλλά και η εύθραυστη Ασημένια Βουλιώτη ως Μαρινέλλα ενώ αξίζει σίγουρα αναφορά και στους Γιώργο Καπουράνη ως Γιώργο Λιάνη αλλά και Αγορίτσα Οικονόμου ως μάνας του Στέλιου.

Σίγουρα χωράει εδώ ένα σχόλιο και για την τεράστια συζήτηση που ξέσπασε στα social για το αν ο Καζαντζίδης ήταν ένα κατεξοχήν πρόσωπο της πατριαρχικής κοινωνίας ή ότι άλλο αρνητικό έχει ειπωθεί ότι εκφράζει. Η αλήθεια είναι ότι ο Καζαντζίδης είναι ένας άνθρωπος της εποχής του και με βάση τα κοινωνικά πρότυπα και τις παραστάσεις αυτής της εποχής που ζει έχει την αντίστοιχη παρουσία. Σύμβολο μιας Ελλάδας που βγαίνει από τις στάχτες ενός πολέμου και ενός εμφυλίου που αφήνει βαθιά τα αποτυπώματα του στην ελληνική κοινωνία για πάρα πολλά χρόνια (και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό και τον ίδιο πριν καθιερωθεί τραγουδιστικά και μουσικά) ο Καζαντζίδης είναι δημιουργικός, αυθόρμητος, γνήσιος και εκφράζει τα όνειρα, τα ντέρτια, τους καημούς και τις αγωνίες κυρίως της αδύναμης τάξης, της φτωχολογιάς και της μετανάστευσης. Συνεπώς έχει σημασία να τον δούμε μέσα από το πρίσμα της εποχής του που είχε διαφορετικές απαιτήσεις και ανησυχίες και όχι τόσο φιλτράροντας τον με τα στάνταρ της σημερινής εποχής. Και κάπως έτσι η ταινία έχει και μια διαφορετική αξία αφού έχουμε την ευκαιρία να δούμε πως αυτή η Ελλάδα στηρίχτηκε τελικά στις δικές της δυνάμεις και κατάφερε να επιβιώσει.

Για αυτό και επιστρέφοντας κάπως στις σκέψεις που υπάρχουν στην αρχή αυτού του κειμένου ίσως και το πιο ουσιαστικό σχόλιο για το Υπάρχω να είναι πως αποτελεί μια ταινία – ταξίδι στο χρόνο που έχει την ικανότητα να σε συνεπάρει αβίαστα από την πρώτη στιγμή και σου δίνει την ευκαιρία να ζήσεις κάτι που μπορεί να υπάρχει κρυμμένο στις μικρές ιστορίες, στα βιώματα και στις αφηγήσεις και δικών μας ανθρώπων. Για τους οποίους ο Στέλιος Καζαντζίδης υπήρξε κάτι περισσότερο από έναν τραγουδιστή.