«Ένας queer έρωτας πριν 150 χρόνια και ρεμπέτικα τραγούδια»: Τα Καλογεράκια φέρνουν τα «Ρεμπώτικα» στη Θεσσαλονίκη

Υπάρχουν στιγμές στη μουσική που μοιάζουν με παράξενους, όμορφους πειρασμούς. Εκεί όπου δύο κόσμοι, φαινομενικά ασύμβατοι, αποφασίζουν να συναντηθούν όχι για να εξηγηθούν, αλλά για να νιώσουν.

Αυτό ακριβώς επιχειρούν ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης – ή απλώς, «τα Καλογεράκια» – με τα «Ρεμπώτικα», μια μουσική παράσταση που ενώνει τον Αρθούρο Ρεμπώ με το ρεμπέτικο τραγούδι, την ποίηση με τη λαϊκή ψυχή, τη λογοτεχνική έκσταση με τον καπνό του κουτρουφιού.

Για τέσσερις μόνο παραστάσεις, στις 30 και 31 Οκτωβρίου και 1 και 2 Νοεμβρίου στο Θέατρο Αμαλία, τα Καλογεράκια φέρνουν στη Θεσσαλονίκη ένα έργο που ισορροπεί ανάμεσα στο θέατρο, τη μουσική και την ποίηση.

Τα Ρεμπώτικα δεν είναι απλώς ένα μουσικό πρόγραμμα, είναι μια πρόταση. Μια συνομιλία ανάμεσα στον Ρεμπώ και τον Βερλαίν, ανάμεσα στην ποίηση και στο ρεμπέτικο, ανάμεσα στη σιωπή της εξομολόγησης και στον καημό του τραγουδιού.

Ένας Ρεμπώ στα ρεμπέτικα

Η ιδέα γεννήθηκε το καλοκαίρι του 2016, όταν τα αδέλφια Καλογεράκη άρχισαν να μελετούν την αλληλογραφία του Ρεμπώ και του Βερλαίν. Εννέα επιστολές, γραμμένες μεταξύ 1871 και 1875, ξαναζωντανεύουν επί σκηνής με εναλλαγές λόγου και τραγουδιού. Οι δύο νέοι Κρητικοί καλλιτέχνες στήνουν ένα σκηνικό παιχνίδι ανάμεσα στην απαγγελία και τη μελωδία: τα λόγια των ποιητών μεταμορφώνονται σε τραγούδι, και τα ρεμπέτικα αποκτούν έναν νέο, ποιητικό παλμό.

«Τα Ρεμπώτικα είναι μια μουσική και ποιητική δημιουργία που συνδυάζει με τολμηρό και πρωτότυπο τρόπο δύο φαινομενικά ξένους κόσμους, την ποίηση του Αρθούρου Ρεμπώ και το ρεμπέτικο τραγούδι», σημειώνουν ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης. «Ο τίτλος, λογοπαίγνιο ανάμεσα στο όνομα του Γάλλου ποιητή και στο είδος του ρεμπέτικου, υποδηλώνει τη σύζευξη της ευρωπαϊκής λογοτεχνικής avant-garde με τη λαϊκή ελληνική μουσική παράδοση» λένε.

Το αποτέλεσμα είναι ένα υβρίδιο, με εννέα τραγούδια που ακολουθούν τη θυελλώδη ερωτική ιστορία του Ρεμπώ και του Βερλαίν, από το πρώτο γράμμα του 1871 έως τον χωρισμό του 1875. Ένα ταξίδι γεμάτο ελευθερία, πάθος και απόγνωση, δοσμένο με τη μελαγχολική ομορφιά των ρεμπέτικων ήχων.

Ένας queer έρωτας πριν από 150 χρόνια

Στη συνάντηση μας για την Parallaxi, ο Παντελής Καλογεράκης μιλά με αφοπλιστική ειλικρίνεια για τη γέννηση του έργου: «Ουσιαστικά τα Ρεμπώτικα προέκυψαν από την αγάπη μου στην ποίηση του Ρεμπώ. Η γραφή του με στοίχειωσε από πολύ νεαρή ηλικία. Ωστόσο, όταν ανακαλύψαμε την αλληλογραφία που αντάλλαξε με τον Βερλαίν και την τόσο θυελλώδη τους σχέση, ξύπνησαν νέα συναισθήματα. Θελήσαμε να μάθουμε όλα τα “τσαγάκια” και τις ανατριχιαστικές λεπτομέρειες. Έτσι διάβασα τη βιογραφία του Ρεμπώ προκειμένου να χαρτογραφήσουμε όσο καλύτερα γίνεται την αλληλογραφία τους και μπήκαμε στη διαδικασία να ακούσουμε και να μάθουμε ρεμπέτικα τα οποία θα μπορούσαν να συνυπάρξουν με αυτήν την αφήγηση. Έτσι κάπως γεννήθηκε η έμπνευση και η ίδια η παράσταση. Ένας queer έρωτας πριν 150 χρόνια, ήταν ό, τι καλύτερο μπορούσαμε να φανταστούμε για να τραγουδήσουμε ρεμπέτικα τραγούδια».

Η παράσταση, πέρα από τη μουσική της γοητεία, κουβαλά και μια δυνατή συμβολική διάσταση, τη διεκδίκηση της ορατότητας και της ελευθερίας. Όπως λένε οι ίδιοι, «στη Θεσσαλονίκη, στο Θέατρο Αμαλία, είναι η πρώτη φορά που θα παρουσιαστεί αυτή η μουσική συνύπαρξη στο θέατρο. Θα παρουσιαστεί όλη η ιστορία των δύο ποιητών, μέσα από στοιχεία stand up και με μεγάλη λαχτάρα για ορατότητα και ελευθερία».

Η μουσική που αγκαλιάζει την ποίηση

Τα Ρεμπώτικα δεν είναι απλώς μια διασκευή ή μια μελοποίηση ποιημάτων. Είναι μια καλλιτεχνική πράξη που «ξαναπιάνει» τη σχέση ποίησης και μουσικής από την αρχή.

«Μέσα από αυτό το πάντρεμα», όπως λένε τα Καλογεράκια, «η επαναστατική ψυχή του Ρεμπώ συναντά την αυθεντική συγκίνηση του ρεμπέτικου, αποδεικνύοντας πως οι μεγάλες τέχνες μπορούν να συνυπάρξουν δημιουργικά, ξεπερνώντας εποχές, γλώσσες και σύνορα».

Η μουσική δραματουργία της παράστασης βασίζεται στην εναλλαγή φωνών, οργάνων και ρυθμών. Άλλοτε ο λόγος προηγείται, άλλοτε η μουσική τον παρασύρει. Μαζί τους στη σκηνή είναι οι σταθεροί συνεργάτες και φίλοι τους: Ο Στράτος Γκρίντζαλης στο μπουζούκι και στη φωνή, ο Θανάσης Τσακιράκης στα τύμπανα και ο Λάμπρος Παπανικολάου στο κοντραμπάσο.

Μέσα σε μια ώρα, οι θεατές παρακολουθούν τον Ρεμπώ να μεταμορφώνεται από ποιητή σε ήρωα ρεμπέτικου. Το πάθος, η ζήλια, η φυγή, η απώλεια, όλα αποκτούν ελληνικό ηχόχρωμα, σαν ο Βερλαίν να τριγυρνά με ένα ποτήρι κρασί στην Τρούμπα.

Από την Κρήτη στα μεγάλα θέατρα

Ο Μιχάλης και ο Παντελής Καλογεράκης γεννήθηκαν το 1992 στην Κρήτη και από την αρχή έδειξαν ότι η σχέση τους με την τέχνη δεν θα ήταν «συμβατική». Το πρώτο τους άλμπουμ, Βουκολικόν (2015), τους σύστησε ως μια από τις πιο ιδιαίτερες φωνές της νέας ελληνικής σκηνής σε μία περίοδο που είχαμε ανάγκη να ακούσουμε νέες δημιουργικές φωνές. Από τότε μέχρι σήμερα, έχουν συνεργαστεί με καλλιτέχνες όπως η Μαρία Φαραντούρη, η Έλλη Πασπαλά, ο Φοίβος Δεληβοριάς, ο Γιώργος Νταλάρας, η Λένα Κιτσοπούλου και η Ελένη Κοκκίδου.

Η δουλειά τους έχει παρουσιαστεί σε μερικούς από τους σημαντικότερους πολιτιστικούς φορείς της χώρας – από την Εθνική Λυρική Σκηνή και το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, μέχρι το Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου και το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Μεταξύ των δίσκων τους ξεχωρίζουν οι «Προσωπικό» (με τη Μαρία Φαραντούρη), «Ρεμπώτικα» (2021) και «Τα Παραμύθια της Μελπομένης» (2024). Η πορεία τους είναι γεμάτη τολμηρές επιλογές και ένα σταθερό ενδιαφέρον για τη γέφυρα ανάμεσα στη μουσική και την ποίηση.

Η ποίηση ως πράξη επανάστασης

Στον πυρήνα των Ρεμπώτικων υπάρχει κάτι βαθύτερο από την απλή σύμπραξη τεχνών. Είναι η ανάγκη να υπενθυμίσουν πως η ποίηση δεν είναι κάτι μακρινό, αλλά μια ζωντανή πράξη επανάστασης.

«Τα Ρεμπώτικα λειτουργούν και ως γέφυρα ανάμεσα σε δύο εποχές: την Ευρώπη του 19ου αιώνα και τη σύγχρονη Ελλάδα. Μέσα από τις ρεμπέτικες μελωδίες, αναδεικνύεται η διαχρονικότητα του πάθους, της ελευθερίας και της καλλιτεχνικής αναζήτησης», λένε οι ίδιοι στη συζήτηση μας.

Και πράγματι, ακούγοντάς τα, δεν μπορείς να μη νιώσεις ότι ο Ρεμπώ θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ένας νεαρός ρεμπέτης του Πειραιά. Ένας άνθρωπος που αρνείται τα σύνορα της τέχνης, της ηθικής, της κοινωνίας. Ένας ποιητής που θέλει να ζήσει τα πάντα, ακόμα κι αν πληγώνεται.

Η Θεσσαλονίκη των Ρεμπώτικων

Το Θέατρο Αμαλία, με την ιδιαίτερη ατμόσφαιρά του, μοιάζει ιδανικό σκηνικό για την πρώτη θεατρική παρουσίαση των Ρεμπώτικων στη Θεσσαλονίκη. Μια πόλη που έχει κι εκείνη το δικό της υπόστρωμα από μεράκι, μελωδίες και μικρές εξομολογήσεις.

Εκεί, τα Καλογεράκια θα στήσουν τη δική τους μουσική τελετουργία με τραγούδια που πονάνε και λόγια που καίνε, όπως ακριβώς τα ήθελε και ο Ρεμπώ.

Για τέσσερις μόνο βραδιές (Πέμπτη 30, Παρασκευή 31 Οκτωβρίου και Σάββατο 1 Νοεμβρίου στις 21:00, Κυριακή 2 Νοεμβρίου στις 20:00), οι θεατές θα έχουν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν ένα από τα πιο ιδιαίτερα μουσικά εγχειρήματα των τελευταίων ετών.

Ένα υβρίδιο λόγου και μουσικής

Στο τέλος, τα Ρεμπώτικα δεν χρειάζονται ερμηνείες. Είναι εκεί για να ακουστούν, να βιωθούν. Μέσα από μπουζούκια και επιστολές, οι λέξεις του Ρεμπώ «κάθονται» πάνω στις νότες σαν να ήταν γραμμένες γι’ αυτές.

Μια παράσταση χωρίς πόζα, με καρδιά. Ένα ταξίδι στο σημείο όπου το υψηλό και το λαϊκό ανταμώνουν χωρίς να συγκρούονται.

Όπως γράφουν και οι ίδιοι οι δημιουργοί: «Η ποίηση δεν είναι κάτι αποστειρωμένο, αλλά μια ζωντανή πράξη επανάστασης. Τα Ρεμπώτικα προσκαλούν τον ακροατή σε ένα ταξίδι ψυχής, όπου το συναίσθημα, το χιούμορ και η τέχνη ενώνονται σε μια μοναδική εμπειρία».

Κι έτσι, ο Ρεμπώ μπαίνει στα κουτούκια. Ανάβει ένα τσιγάρο, παραγγέλνει κρασί, και τραγουδά με τα Καλογεράκια για τον έρωτα που πονά, αλλά δεν ντρέπεται να υπάρξει.

Πληροφορίες: Θέατρο Αμαλία (Αμαλίας 71, Θεσσαλονίκη) | Για τέσσερις μόνο παραστάσεις: Πέμπτη 30, Παρασκευή 31 Οκτωβρίου & Σάββατο 1 Νοεμβρίου στις 21:00, Κυριακή 2 Νοεμβρίου στις 20:00 | Η προπώληση έχει ξεκινήσει στο more.com | (τιμή προπώλησης: 18€, τιμή στο ταμείο: 21€).