Η μέρα που σίγησε η Φωνή
Τι ήταν για μένα ο Μητροπάνος - Καλλιτέχνες, δημοσιογράφοι και ένας δήμαρχος μιλούν στην parallaxi για κείνον
Ήταν Τρίτη, 17 Απριλίου του 2012 όταν έφυγε ξαφνικά ο Δημήτρης Μητροπάνος, μια από τις σημαντικότερες ανδρικές φωνές στην Ελλάδα, μετά το Μπιθικώτση.
Άφησε πίσω πολλά σημαντικά τραγούδια, σπουδαίες ερμηνείες και ανθρώπους που τον αγάπησαν. Πολλούς και πολύ.
«Ο ασθενής Δημήτρης Μητροπάνος διεκομίσθη στο νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ σήμερα το πρωί λόγω οξέως διαρροϊκού συνδρόμου και εμετών.
Στη συνέχεια παρουσίασε αιφνιδίως δύσπνοια. Μετεφέρθη στη Μονάδα Εντατικής Θεραπείας, όπου αντιμετωπίστηκε για οξύ πνευμονικό οίδημα, από το οποίο και κατέληξε την 11η πρωινή» αναφέρει εκείνη τη μέρα σε ανακοίνωση του το νοσοκομείο «Υγεία» για το θάνατο του.
Γεννήθηκε στην Αγία Μονή, συνοικία των Τρικάλων, το 1948. Σύμφωνα με δικές του μαρτυρίες σε συνεντεύξεις, μεγάλωσε χωρίς τον πατέρα του, τον οποίο όμως γνώρισε στα 29 του χρόνια. Μέχρι τα 16 του πίστευε πως είχε σκοτωθεί στον Εμφύλιο Πόλεμο όταν μία μέρα ήρθε ένα γράμμα το οποίο έλεγε πως ζει εξόριστος στη Ρουμανία.
Το 1964, κατεβαίνει στην Αθήνα και ζει με τον θείο του στην οδό Aχαρνών. «Ήταν χρόνια στερημένα εκείνα»,έχει πει, «αλλά μακάρι και τα δικά μου τα παιδιά να ζούσαν μ’ αυτή τη γειτονιά, την παρέα, την αυλή. Ακόμη έχω φίλους από εκείνες τις στερημένες εποχές.
Και για να πω την αλήθεια, δεν μας φαινόταν και πολύ η στέρηση γιατί όλοι βράζαμε στο ίδιο καζάνι».
Προτού τελειώσει το γυμνάσιο αρχίζει να δουλεύει σαν τραγουδιστής και από παρότρυνση του Γρηγόρη Μπιθικώτση, επισκέπτεται την Κολούμπια. Εκεί ο Τάκης Λαμπρόπουλος του γνωρίζει τον Γιώργο Ζαμπέτα και δουλεύει δίπλα του. Το 1966 ο Μητροπάνος συναντά τον Μίκη Θεοδωράκη και ερμηνεύει μέρη της “Ρωμιοσύνης” και του “Άξιον Εστί” σε συναυλίες σε Ελλάδα και Κύπρο.
Ξανασυνεργάζεται με τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι το 1982-83 σε συναυλίες τους.
Το πρώτο του ηχογραφημένο τραγούδι, η «Χαμένη Πασχαλιά» λογοκρίνεται από τη Χούντα και δεν κυκλοφορεί τελικά ποτέ. Επίσημα, το πρώτο τραγούδι που τον συστήνει στο κοινό, είναι η «Θεσσαλονίκη» που κυκλοφορεί σε 45άρι δισκάκι το 1967.
Στην μεγάλη πορεία του, ο Δημήτρης Μητροπάνος συναντήθηκε με τους μεγαλύτερους δημιουργούς του λαϊκού, αλλά και του έντεχνου τραγουδιού. Γιώργος Ζαμπέτας, Μίκης Θεοδωράκης, Δήμος Μούτσης, Απόστολος Καλδάρας, Τάκης Μουσαφίρης, Χρήστος Νικολόπουλος, Γιάννης Σπανός, Γιώργος Κατσαρός ήταν οι συνθέτες με τους οποίους συνδέθηκε επαγγελματικά, χτίζοντας μια καριέρα και ένα λαϊκό προφίλ που μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’80 θα κρατήσει πιστά.
Το 1992, συνεργάζεται με τον Μάριο Τόκα και τον Φίλιππο Γράψα στο άλμπουμ «Η εθνική μας μοναξιά» που αποτελεί μία νέα ουσιαστική προσέγγιση του ερμηνευτή και σε άλλα είδη μουσικής που μέχρι εκείνη τη χρονιά είχε δοκιμάσει περιστασιακά με συμμετοχές του σε δίσκους άλλων και ντουέτα, όπως το διαχρονικό «Για να σε εκδικηθώ» με τον Λάκη Παπαδόπουλο και το «Κλείνω κι έρχομαι» με τον Νίκο Πορτοκάλογου, ενώ το 1996 το άλμπουμ «Στου Αιώνα την παράγκα» σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου και στίχους του Άλκη Αλκαίου, του Κώστα Λαχά, της Λίνας Νικολακοπούλου και του Γιώργου Κακουλίδη, καταγράφεται ως στροφή του ερμηνευτή σε ακόμα πιο “έντεχνες” διαδρομές, διατηρώντας όμως την ταυτότητα του λαϊκού που μέχρι το τέλος κράτησε ως παράσημο.
Η τελευταία του δισκογραφική δουλειά κυκλοφόρησε το καλοκαίρι του 2011 με τίτλο «Εδώ είμαστε», σε μουσική Σταμάτη Κραουνάκη και στίχους του ίδιου του συνθέτη, της Λίνας Νικολακοπούλου, του Μάνου Ελευθερίου και του Λάκη Λαζόπουλου, ενώ περιλαμβάνεται και η μελοποίηση στο ποίημα του Κωστή Παλαμά «Το Ταξίδι».
Ο Δημήτρης Μητροπάνος, γνώρισε τη γυναίκα του, Βένια, έξω από την δισκογραφική εταιρία Minos και παντρεύτηκαν τον Δεκέμβριο του 2001. Απέκτησαν δύο κόρες, την Μυρσίνη και την Αναστασία. Ο ίδιος έχει πει σε συνέντευξη του: «Aν ήταν να διαλέξω μια μόνο περίοδο από τη ζωή μου, θα ήταν αυτά τα χρόνια»
Η κηδεία του τελέστηκε στις 19 Απριλίου του 2012 στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών, ενώ η σορός του βρισκόταν εκείνη τη μέρα από νωρίς το πρωί στο παρεκκλήσι του νεκροταφείου Άγιος Λάζαρος, για τον τελευταίο αποχαιρετισμό από φίλους, συγγενείς αλλά και χιλιάδες απλού κόσμου που τον αγάπησαν πολύ και τον τραγούδησαν τότε και πάντα. Μέχρι σήμερα και κάθε αύριο…
Γιώργος Χατζηνάσιος, (Συνθέτης): Τα “Συναξάρια” και η ιστορία τους
Ο Δημήτρης ήταν ένας πολύ μεγάλος τραγουδιστής. Έχει αφήσει ένα έργο πολύ σημαντικό στο λαϊκό τραγούδι. Είμαι πολύ ευτυχής που συμμετείχα και εγώ με ένα μικρό μέρος, όταν κάναμε έναν δίσκο στις αρχές του 80, τα «Συναξάρια».
Θυμάμαι ότι υπήρχε ενθουσιασμός τότε και από την εταιρεία και από τον ίδιο για τη συνεργασία. Προσπάθησα να γράψω κάποια κομμάτια που να είναι μεν λαϊκά αλλά να είναι και λίγο κανταδόρικα. Η μία πλευρά με τραγούδια όπως το «Η αγάπη χάθηκε», πού παίζεται από χορωδίες, ενώ η δεύτερη πλευρά με πιο λαϊκά τραγούδια, σε δρόμους που δεν με έχουν συνηθίσει εμένα οι ακροατές. Γιατί εγώ πάντα έγραφα τραγούδια που μπορούσα μετά να παίξω και στο πιάνο. Δεν ήμουν λαϊκός συνθέτης δηλαδή που τα παίζει με το μπουζουκάκι του. Επομένως αυτά που ήταν σε λαϊκούς δρόμους δεν πάνε σε έναν πιανίστα. Έτσι λοιπόν έγινε ένας δίσκος που είχε ένα ποικίλο ενδιαφέρον για διαφορετικούς ακροατές.
Ο Δημήτρης ήταν δεκτικός να πει διαφορετικά τραγούδια και μάλιστα επειδή δεν ήταν δική μου πρωτοβουλία αυτός ο δίσκος, η εταιρεία ήθελε λίγο τότε να τον βγάλει από το πολύ λαϊκό τραγούδι που έλεγε και εγώ τότε συνεργάστηκα με τον Μάνο Ελευθερίου, τον Μιχάλη Μπουρμπούλη, τον Κυριάκο Ντούμο και τον Μάνο Κουφιανακη με στίχους που ήταν πιο λυρικοί αν μου επιτρέπεται ο χαρακτηρισμός.
Πέρα από τον ενθουσιασμό και την μεγάλη επιτυχία που έκανε, άνοιξα κι έναν καινούριο δρόμο και μετά από μένα τον πήρε τον Μητροπάνο ο Κουγιουμτζής, μετά ο Σπανός και μετά ο Θεοδωράκης και κάνανε δίσκους.
Η σχέση μας πρέπει να ξέρετε ότι δεν άρχισε καλά. Όταν μου πρότεινε η εταιρεία να κάνουμε το δίσκο και τον φώναξα στο σπίτι για πρόβα, του ζήτησα να μου πει ένα τραγούδι για να τον ακούσω και όταν μου τραγούδησε, άκουσα μία φωνή που δεν μπορούσαμε να κάνουμε δίσκο. Ήταν πάρα πολύ κουρασμένη φωνή, από τη νυχτερινή δουλειά και επειδή ο Δημήτρης τότε κάπνιζε πολύ. Κάπως έτσι θυμάμαι ότι πήγα στην εταιρεία και τους είπα ότι με αυτές τις συνθήκες εγώ δεν μπορώ να κάνω δίσκο. Τους είπα ότι θα ήταν καλύτερα να το αφήσουμε προς το παρόν και να το δούμε ξανά μετά από ένα μήνα αφού ξεκουραστεί και κόψει το τσιγάρο. Αυτό όσο κι αν ήταν δίκαιο εκείνη τη στιγμή, δημιούργησε αναπόφευκτα μεταξύ μας μία παγωμάρα.
Τον δίσκο όμως τον κάναμε όντως μετά από ένα μήνα και ήταν πολύ καλός, κάτι που φαίνεται άλλωστε αν ακούσετε το δίσκο.
Ο Δημήτρης ήταν ένας αξιαγάπητος άνθρωπος και πολύ γλυκός στη συνεργασία μας. Στις συζητήσεις, στη συμπεριφορά του, στην υπομονή που είχε. Έχω τα καλύτερα για το Μητροπάνο να πω και να θυμάμαι όσον αφορά τη συμπεριφορά του απέναντί μου.
Φίλιππος Γράψας, (Στιχουργός): “Έχει την ευγνωμοσύνη μου”
Πικρός μήνας ο Απρίλης. Σε αυτόν τον ανοιξιάτικο μήνα φύγανε τρεις προσωπικότητες του ελληνικού τραγουδιού.
27 Απρίλη του 2008 ο Μάριος Τόκας, 17 Απρίλη του 2011 ο Νίκος Παπάζογλου, 17 Απρίλη του 2012 ο Δημήτρης Μητροπάνος.
Φέτος λοιπόν συμπληρώνονται δέκα χρόνια χωρίς Μητροπάνο. Απίστευτο μα αληθινό. Συνεργαστήκαμε σε τρεις δίσκους. Το 1992, στην «Εθνική μας μοναξιά» με συνθέτη τον Μάριο Τόκα. Το 1993 στο «Ο Μητροπάνος τραγουδάει Σπανό» με συνθέτη τον Γιάννη Σπανό και το 1994 στο «Παρέα μ’ έναν ήλιο» με συνθέτη πάλι τον Μάριο Τόκα.
Θεωρώ τον εαυτό μου πολύ τυχερό που χάρισε τη φωνή του στους στίχους μου και σε εμένα τη χαρά της επιτυχίας. Πολλά άλλαξαν για μένα από εκείνες τις τρεις συνεργασίες μας. Τρεις δίσκοι καταλυτικοί για την καριέρα μου. Είχαμε γίνει φίλοι και άκουγα με προσοχή τις συμβουλές του. Θυμάμαι όταν είχα εισπράξει μία πολύ κακή κριτική από μία δημοσιογράφο με απαράδεκτους και προσβλητικούς χαρακτηρισμούς για τους στίχους μου και με είδε απογοητευμένο ο Δημήτρης, μου είπε σε άπταιστα ελληνικά «Γράψ’ την εκεί που ξέρεις, υπάρχει πολύς βόθρος εκεί έξω. Εσύ δε θα βλέπεις και δε θα ακούς τίποτα. Θα κάνεις αυτό που ξέρεις καλά, θα γράφεις. Κανείς δε σου χρωστάει να σου κάνει καλό». Αυτές οι κουβέντες που κάνανε πάρα πολύ καλό. Συνήλθα από την απογοήτευση και συνέχισα τη δουλειά μου. Πάνω σε αυτό έχω να πω ότι πολλές φορές ο στενός κύκλος του Μητροπάνου, προσπάθησε να σπείρει ζιζάνια στη φιλία μας. Αυτό ανήκει στις πικρές μου αναμνήσεις.
Ο Μητροπάνος βρίσκεται στην κατηγορία των μεγάλων ερμηνευτών. Ένας λαϊκός τραγουδιστής που περνούσε άνετα από το λαϊκό στο βαλσάκι, στο ταγκό, στον αμανέ, στο δημοτικό, ακόμη και στο ποπ. Ένας ροκάς τελικά. Φωνή αντρίκια, καθαρή, ανθρώπινη, ευαίσθητη και συγχρόνως δυναμική. Πολύ μεγάλη η απώλεια του.
Για μένα θα είναι εκείνος που ταξίδεψε τα λόγια μου στον κόσμο με τον καλύτερο τρόπο. Έχει την ευγνωμοσύνη μου
Δημήτρης Παπαστεργίου, (Δήμαρχος Τρικκαίων): Στο Σπίτι Τρικαλινών Καλλιτεχνών
Με τη μνήμη και την καρδιά μας στον τρικαλινό Δημήτρη Μητροπάνο
Για αυτό το σημείωμα δε χρειάστηκαν παρά μόνο η μνήμη και η καρδιά. Διότι ο Δημήτρης Μητροπάνος παραμένει στη μνήμη μας το ίδιο, όσο και στην καρδιά μας. Ο τρικαλινός, ο δικός μας Δημήτρης, για πάνω από 40 χρόνια πότισε το πεντάγραμμο με την ψυχή του και όρισε εκ νέου τον λαϊκό τραγουδιστή. Από τα σκονισμένα σοκάκια της Αγίας Μονής, από τις δυσκολίες της μετεμφυλιακής περιόδου, από τη δίψα για πρόοδο και προκοπή, ξεπήδησε η στιβαρή φωνή που εξέφρασε τον έρωτα και τη χαρά, τη λύπη και τον πόνο, την κοινωνία σε διάφορες στιγμές της, τα στιγμιότυπα της ζωής.
Όλοι έχουν κάτι να πουν για τον Μητροπάνο. Όλοι έχουν συνδέσει τη ζωή τους με κάποιο από τα μεγάλα του τραγούδια. Είτε τις παλιότερες επιτυχίες είτε τις νεότερες, ο ελληνικός λαός τις τίμησε και με το παραπάνω. Η αγάπη που εισέπραττε ο τρικαλινός βάρδος για πάνω από 40 χρόνια ήταν πάντα άδολη, μεστή, απλόχερη. Όπως και η ερμηνεία του σε τόσα αγαπημένα τραγούδια που βρίσκονται ήδη στο μουσείο της καρδιάς όλων των Ελλήνων και των Ελληνίδων και στα χείλη κάθε λάτρη της λαϊκής μας παράδοσης. Αυτήν την παράδοση ο Δήμος Τρικκαίων θέλει να της δώσει μια νέα, ψηφιακή πνοή.
Στο υπό διαμόρφωση Σπίτι Τρικαλινών Καλλιτεχνών, στην παραδοσιακή μας συνοικία Βαρούσι, ο Δημήτρης Μητροπάνος θα κατέχει τη δική του ξεχωριστή και λαμπερή θέση, δίπλα στους άλλους μεγάλους τρικαλινούς καλλιτέχνες και δημιουργούς: τον Βίρβο, τον Καλδάρα, τον Σαμολαδά, τον Χρ. Κολοκοτρώνη. Λίγο πιο μακριά από το Μουσείο Τσιτσάνη, η λαϊκή τρικαλινή μούσα θα ακούει τους/τις επισκέπτες/τριες να σιγοτραγουδούν τις δεκάδες επιτυχίες του Δημήτρη Μητροπάνου.
Και, μπορεί ο καθένας μας να ξεχωρίζει το τραγούδι του Μητροπάνου που η καρδιά του προτιμά και η ψυχή του νιώθει, αλλά σίγουρα, δέκα χρόνια μετά τον θάνατό του, μια ερμηνεία πάντα κυριαρχεί: «Αλίμονο σ’ αυτούς που δεν αγάπησαν» .
Σταμάτης Κραουνάκης, (Συνθέτης): “Μια γη ελληνική”
Άνοιξη του Δέκα
Στη Θεσσαλονίκη τον είδα τον κήρυκα του ελληνικού αισθήματος, στο κέντρο που τραγούδαγε, δυο χιλιάδες κόσμος, ημέρα Παρασκευή, πρώτο τραπέζι πίστα, εκείνος ακίνητος στη σκηνή μ’ ένα γκρι κοστούμι, τραγούδαγε απανωτά του χάρου, ζεϊμπέκικα, και στο τελευταίο ξεκούμπωσε ένα κουμπί κι έφερε τρεις βόλτες καθαρόαιμες και μπήκαν είκοσι γκολ απανωτά. Κόμπλαρα.
Τι να του γράψω εγώ. Πού να το πιάσω αυτό το σήμα. Πήγα δειλά και άφησα στη Βένια, τη γυναίκα του, λίγες μέρες μετά, 5 τραγούδια, της τηλεφώνησα και βγήκε από την πίσω πόρτα των καμαρινιών και της έδωσα το σι-ντι. Και είπαμε «άντε, καλορίζικα». Μετά άρχισε ο Δικαιόπολις. Πόσο μου άλλαξε την πίστη ο Δικαιόπολις, τη ζωή μου ίσως. Είπε ο Μητροπάνος στους δικούς του, μην του κολλάτε του Σταμάτη τώρα, έχει Γολγοθά, άστε τον να γράψει με την ησυχία του, έτσι άρχισα να του γράφω, ανάμεσα Αριστοφάνη και Θεσσαλονίκη και Επίδαυρο και περιοδεία, φόρτωνα συνέχεια χαρτάκια με στίχους και νότες στο άθλιο νεσεσέρ με τα κολλύρια, τα αντισταμινικά και τα φυσιομέρ.
Αύγουστος
Γράφω Μητροπάνο, και δεν ξέρω τι να πούμε στον κόσμο μ’ αυτή την κατάσταση, έχω ευθύνη, είναι σαν να γράφω το λόγο του πρωθυπουργού, και ποιου πρωθυπουργού εδώ που τα λέμε, ενός πρωθυπουργού που έχει χρόνια τα παράσημα της ευρείας πίστης του ελληνισμού απανταχού».
Οκτώβριο μπήκαμε στο στούντιο. Πρώτο τραγούδι το «Όταν έχω εσένα», ήδη πολυαγαπημένο από την παράσταση.
Στη διαδρομή, ανακάλυπτα βήμα βήμα τον τραγουδιστή μου, μια πλατιά αντρική έρημος, με μοναδική όαση τη στιγμή της αλήθειας,
Ο Μητροπάνος δεν έχει όρια την ώρα της κατάκτησης, βούταγε στα μαύρα νερά σαν μεγάλο σιδερένιο καράβι με την ύστατη κραυγή του ανθρώπου αποτυπωμένη στο ντι εν έι του, Έλληνας πρώτης κοπής, και γω δίπλα με όρθια την κρίση μου, όσο μπορούσα, να φωτίζω μ’ ένα φακό την έξοδο, φράση φράση όπως στη ζωή, περίμενα ν’ ακούσω αυτό που θα μου ξεσηκώσει την πίστη μου για το τραγούδι από την αρχή. «Αν δεν με σταματήσετε, θα γράφω συνέχεια» είπα, «κορόιδα είμαστε να σε σταματήσουμε;» είπε. Άλλη μια φορά μου είπε «εγώ το βαριόμουν το στούντιο, αυτό μ’ αρέσει, δεν βλέπω την ώρα».
Τη μέρα που τραγούδησε το «Μοίρασα», από τα αγαπημένα μου, στη φράση «κι έζησα εφτά θανάτων ερημιά» τον ένιωσα τον κραδασμό, αυτή τη δροσιά που σου ’ρχεται στο διάφραγμα, πριν ξεσπάσει σε βροχή, το ξεστόμισε μ’ όλη του την ενέργεια, και γύρισε και μου ’στειλε ένα φιλί.
Γράψαμε δίπλα δίπλα στον πάγκο της κονσόλας, δεν πήγε μέσα, πίσω από το τζάμι, ποτέ! Δεν ήθελε, με ήθελε δίπλα, εκεί, στον πάγκο «και ξανά στην κουκέτα, δεν γουστάρω ετικέτα», τα είδα όλα, με τυφλή ησυχία, όλο το σώμα να στέλνει το σήμα στο λαρύγγι.
Άψογος. Μερσεντές πρώτης γενιάς που λέει ο λόγος.
Με εντυπωσιάζει η γνώση του ανθρώπινου αισθήματος που έχει αποθηκεύσει» μου είπε η Λίνα Νικολακοπούλου όταν της έστειλα το «Γεια»
Έκλαψα πολύ εκείνο το μεσημέρι, ειδικά με το «Υποβρύχιο», νόμιζα ότι άκουγα όλους τους Έλληνες εργαζόμενους που ξεγελάστηκαν και βρέθηκαν μ’ ένα μπλου τουθ και μια κωλοκάρτα βιζού να κυνηγάν την ευτυχία!
Τώρα ακούγοντας το, μετά από καιρό, νιώθω ότι αφήσαμε ένα ίχνος στην εποχή.
Ήταν η τελευταία του ηχοληψία.
Ήθελα πολύ να κάνουμε άλλο ένα, στο καπάκι. Δεν ήθελε ο Θεός.
Χαράματα στο ινμποξ
η Ρούλα Γεωργακοπούλου, μου ‘γραψε “πέθανε ο Μητροπάνος;”
“Μισό λεπτό να το τσεκάρουμε”
Κανείς δεν ήθελε να το καταπιεί. Κλάψαμε.
Έκλεισε την πόρτα του λαϊκού τραγουδιού πίσω του.
Έτσι ένιωσα.
“Του δωσες χαρά”, μου ‘πε λακωνικά η Λίνα. “αυτό να σκέφτεσαι”.
Δεν έχει πια σημασία. Έχω πάντα την αίσθηση ότι βαρέθηκε να προσέχει, να μην πίνει, να μην παθιάζεται.
Μοναχικός και στρεττος. Καθαρός.
Παλληκάρι. Μια γη ελληνική
απάτητη από τον εχθρό εσαεί.
Το Ζωη Νταλικα Κοκκινη του το ’χα γράψει σε ένα σι ντι πριν.
Μ’ άφησε ένα μήνυμα όταν το έλαβε, “Ευχαριστώ για το ποίημα που μου χάρισες”.
“Ακούνε τα ζεϊμπέκικα σαν το πάτερ ημών”
Το ’χε βάλει ο Ηλίας ο νταλικέρης, ο φίλος από τη Λάρισα μέσα στην Εθνική στα Τέμπη, νύχτα ώρα στη διαπασών με τη νταλίκα του την κόκκινη και βγήκε και το χόρεψε.
Δεν έχω άλλα. Μητροπάνος Εσαεί.
Στέφανος Κορκολής, (Συνθέτης): “Ό,τι πιο κορυφαίο σε όλα τα επίπεδα”
Στην πρώτη ανάμνηση που έχω από τον Δημήτρη Μητροπάνο, είμαι μικρούλης πέντε έξι χρόνων, παίζω πιάνο στο σπίτι και από το απέναντι παράθυρο μιας πολυκατοικίας έρχεται από ένα τρανζίστορ και μπαίνει στο δικό μου παράθυρο η φωνή του. Ρώτησα τη μητέρα μου τι είναι αυτό, μου λέει σου αρέσει; Της λέω πάρα πολύ. Μου λέει είναι ο Μητροπάνος.
Μετά από καιρό, τον παρακολουθούσα φυσικά πάντα και με συγκινούσε αφάνταστα, χωρίς να καταλαβαίνω τον λόγο. Η φωνή του με χτύπαγε σαν να ήταν ηλεκτρικό ρεύμα.
Πέρασαν τα χρόνια και το 1995 μου έκανε την τιμή, στο «Έχω μία διαίσθηση», έναν δικό μου δίσκο, να έρθει να κάνουμε ένα ντουέτο, το «Κάποιες φορές» σε στίχους της Εύης Δρούτσα. Αυτή ήταν και η πρώτη μου συνεργασία με τον Δημήτρη. Η αρχή μιας μεγαλύτερης συνεργασίας όπου μετά κάναμε περίπου δύο μήνες εμφανίσεις στο Διογένης. Ήτανε ό,τι ωραιότερο έχω ποτέ ζήσει. Ήμασταν δύο φίλοι που απλά βγαίναμε και τραγουδάγαμε και περνάγαμε υπέροχα.
Μετά από πολλά χρόνια ήρθε η στιγμή που θα του έκανα έναν ολόκληρο δίσκο. Ήταν ένα όνειρο που είχα και εκπληρώθηκε. Από αυτόν το δίσκο το τραγούδι που αγαπούσε πολύ ο Δημήτρης, πέρα από το «Σβήσε το φεγγάρι» που έγινε και μεγάλη επιτυχία σε στίχους του Νίκου Μωραΐτη, ήταν το «θες» πού όμως δεν είχε την τύχη να κάνει επιτυχία εκείνη την περίοδο. Δυστυχώς όταν έφυγε ο Δημήτρης και μετά από 11 χρόνια από την κυκλοφορία του, το πήρε ένα διαφημιστικό σποτάκι και το «Θες» ξαφνικά μπήκε στην καρδιά όλων των Ελλήνων. Είναι κρίμα που Δημήτρης δεν το χάρηκε αυτό, αν και θεωρώ πως και αυτός κάπως κάπου έχει νιώσει τη χαρά που δεν ένιωσε τότε.
Για μένα Μητροπάνος σημαίνει ό,τι πιο κορυφαίο σε όλα τα επίπεδα. Βαθύτατα ειλικρινής, γλυκός και ένας άνθρωπος που, πέρα από τη φωνή του που αγαπήθηκε από όλους, ξεχώριζε και για την ψυχή του. Ένας άνθρωπος που πραγματικά ήταν με το χαμόγελο και με το φοβερό χιούμορ του. Είναι μεγάλη απώλεια. Όταν φεύγουν άνθρωποι σαν τον Μητροπάνο νιώθεις φτωχότερος.
Ο Δημήτρης ήταν ένας άνθρωπος που είχε μπει στα σπίτια όλων μας και ήταν σαν να τον γνωρίζουμε. Ήταν ακριβώς ένας λαϊκός άνθρωπος, απλός, καθημερινός, πήγαινε να κάνει τα ψώνια στο σούπερ μάρκετ. Δεν είχε καμία σχέση με αυτό που λέμε σταρ ενώ ήταν ο μεγαλύτερος σταρ σε αυτή τη χώρα.
Μόνο συγκίνηση μπορώ να νιώθω κάθε φορά που τραγουδάω τα τραγούδια του. Το «Θες» το λέω στις συναυλίες μου και θυμάμαι πάντα όταν του το είχα πρωτοπαίξει στο σπίτι που ήρθε να ακούσει τα τραγούδια μας και μου είχε πει «αυτό πρέπει να το πεις εσύ».
Η συναυλία για τον Δημήτρη στις 25 Μαΐου στο «Κλεάνθης Βικελίδης» νομίζω έπρεπε να συμβεί και έπρεπε να συμβεί στη Θεσσαλονίκη. Είμαι πολύ χαρούμενος για αυτό και που θα είμαι και εγώ μέρος της. Θα τιμήσουμε τον μεγαλύτερο Έλληνα ερμηνευτή και είναι μία συναυλία που δεν γίνεται για να τον θυμηθούμε αλλά για να τον τιμήσουμε και να τον βάλουμε πάλι στα χείλη – που δεν είχε φύγει και πότε άλλωστε – και να περάσουμε όμορφα γιατί όλο αυτό πρέπει να συμβεί με χαρά και όχι με θλίψη. Έτσι ήταν και ο Δημήτρης . Ήταν ένας άνθρωπος που πάλεψε μέχρι την τελευταία στιγμή γιατί ήταν μαχητής και πάντα αισιόδοξος και εμείς πρέπει να αντιμετωπίσουμε αυτή τη συναυλία κάτω από αυτό το σκεπτικό.
Λίνα Δημοπούλου, (Στιχουργός): “Ευγένεια και μπέσα”
Για τον Μητροπάνο δεν φτάνει να πεις πως ήταν ένας μεγάλος λαϊκός τραγουδιστής, που τραγούδησε σπουδαία λαϊκά τραγούδια.
Για τον ερμηνευτή Μητροπάνο, αν τον έχεις παρακολουθήσει, θα μπορούσες να πεις πως αυτά τα τραγούδια τα βίωνε με όλο του το είναι. Το αίσθημα ήταν πάνω απ’ όλα για εκείνον, τον κατέκλυζε κι αυτό το έβλεπες από τη ρυτίδα του ερωτικού νταλκά ανάμεσα στα φρύδια του, μέχρι το προτεταμένο στήθος του καθαρού μαχητή, καθώς τραγουδούσε. Άφηνε το τραγούδι να διαπεράσει την ψυχή του και το σώμα του και να φτάσει στο κοινό με όλο του το αίμα. Αυτό το χαρακτηριστικό του, πέρα απ’ την απόλυτα μοναδική φωνή του, είναι που πάντα ξεχώριζα σ’ αυτόν.
Αυτό που λάτρεψα στον άνθρωπο Μητροπάνο ήταν ταπεινότητά του, το χαμηλό βλέμμα όταν μιλούσε για τον εαυτό του και το βλέμμα κατάματα σε μία σοβαρή συζήτηση, που αφορούσε κοινωνικά π.χ. ζητήματα. Ήταν ένας άνθρωπος του λαού κι αυτό δεν το πρόδωσε ποτέ.
Δυστυχώς δεν είχα την ευκαιρία να βρεθώ πολλές φορές μαζί του, όμως κάθε φορά ήταν για μένα χαρά και τιμή να απολαμβάνω έναν απ’ τους ήρωες μου στο τραγούδι, στην ειλικρινή οικειότητα, στο πολύ γέλιο, στην αφοσίωση του στη δημιουργία.
Αν είχα μόνο δυο λέξεις για να περιγράψω τον Μητροπάνο αυτές θα ήταν: ευγένεια και μπέσα.
Η απροσδόκητη μαύρη στιγμή, στα 64 του μόλις χρόνια, άφησε μια βαθιά πληγή στο ελληνικό τραγούδι, την ίδια ώρα που αυτό χρειαζόταν και εξακολουθεί να χρειάζεται αποφασισμένους πολεμιστές, προκειμένου να μην αφανιστεί, από μιαν αχταρμά καλλιτεχνική παγκοσμιότητα που μας έχει επιβληθεί, η τοπική μας κουλτούρα. Εκείνος ήταν και ικανός και αποφασισμένος. Και ήξερε από αγώνες.
Μαργαρίτα Μυτιληναίου, (Ραδιοφωνική παραγωγός): “Ήταν η επιτομή της ακεραιότητας”
Ο Δημήτρης Μητροπάνος έφυγε τέτοια μέρα το 2012. Ήταν συννεφιασμένη εκείνη η Τρίτη. Και μουντή. Το κακό νέο στο τηλέφωνο μου έκοψε τη λαλιά. Μου πήρε πολλή ώρα για να το πιστέψω και πολλές μέρες για να το χωνέψω.
Από το 1967 και το πρώτο του 45άρι με τη «Θεσσαλονίκη» του Ζαμπέτα μέχρι και τον τελευταίο δίσκο με τον Σταμάτη, ο Δημήτρης δεν άλλαξε ποτέ χαρακτήρα, απόψεις, ομάδα και κόμμα. Ποτέ. Πολλές φορές έπεσε και ξανασηκώθηκε. Έφαγε τη νύχτα με το κουτάλι. Συνεργάστηκε με τους μέγιστους. Σεβάστηκε και τον σεβάστηκαν. Αγάπησε και αγαπήθηκε πολύ. Έγινε αφοσιωμένος σύζυγος και τρυφερός πατέρας. Μπεσαλής, ακέραιος, μέγας πλακατζής, γενναιόδωρος και ακριβοδίκαιος. Δεν του χαρίστηκε τίποτα. Κι όμως εκείνος χάριζε απλόχερα.
Όταν ακούω τη φωνή του στα τραγούδια του στο ραδιόφωνο, προσπαθώ να τον θυμηθώ, να τον δω να τραγουδάει, να πάρω φως από το μεγάλο του χαμόγελο. Ακόμα έρχονται μπροστά μου εικόνες του Δημήτρη από τις πρόβες, από τη σκηνή, από το σπίτι του. Αν με ρωτήσει κάποιος «τι κρατάω σα φυλαχτό» από τον Μητροπάνο θα του απαντήσω «το Ήθος, την Ντομπροσύνη και τη Σεμνότητά του». Σε αυτό το χώρο δε συναντάμε πια εύκολα ανθρώπους που φέρουν την ακεραιότητα σαν κάτι αυτονόητο και δεδομένο. Εκείνος ήταν η επιτομή της ακεραιότητας μέχρι την τελευταία του στιγμή.
Γιάννης Τσολακίδης, (Δημοσιογράφος): “Άγια Φωνή”
Το πρώτο που μού ‘ρχεται στο μυαλό είναι το ζεϊμπέκικο.
Κανείς δεν το ‘χει τραγουδήσει (ούτε χορέψει) τόσο αληθινά και άγια.
Το δεύτερο η τεράστια έκπληξη στο χαμηλότονο της ομιλίας του, το μετρημένο, το σεμνό. Όταν κάναμε τις συνεντεύξεις στο ράδιο και στη «Βόλτα» της ΕΡΤ3 το μικρόφωνό του το δυνάμωναν στο «χίλια» οι τεχνικοί κι εγώ… έστηνα αυτί να ακούσω την απάντηση, που ήταν πάντα λιτή κι απέριττη, μεστή και λιγόλογη…
Αναρωτιόμουν πώς γίνεται να βγαίνει από έναν τόσο χαμηλόφωνο άνθρωπο αυτή η τεράστια φωνή στο τραγούδι, δύναμη σάλπιγγας Ιεριχούς, μέταλλο απ’ το σφυρί του Θωρ…
Μια βραδιά στο καμαρίνι, πριν βγει- τραγουδούσαν τότε με τον Πασχάλη Τερζή, που ταίριαζαν πολύ οι φωνές τους στα ντουέτα- είχαμε κουβέντα για τις νεότερες φωνές της «μόδας» και μου είπε: «να βγούμε χωρίς μικρόφωνα όλοι, στη σκηνή, να δούμε τότε ποιος τραγουδάει αληθινά.
Το τρίτο είναι μάλλον εκείνο το «Αλίμονο σ’ αυτούς που δε δακρύσανε…». Διαχρονικά το πιο ερωτικό αντρικό κομμάτι.
Κι ύστερα όλα τα άλλα, «Σ’ αναζητώ στη Σαλονίκη», «Θάλασσες – ένα ποτήρι θάνατο θα πιω», κι η «Ρόζα» … Νομίζω εκεί, «Στου αιώνα την παράγκα» έφτασε στο απόγειο η ερμηνεία του «Όσοι με το Χάρο γίναν φίλοι», «Ελλάδα Ελύτη μου και Έντγκαρ Άλαν Πόε, Ελλάδα μάγισσα παρθένα και τροτέζα μου, Τούμπα Αλκαζάρ και Καλογρέζα μου…»
25 χρόνια πριν στο Πολύτροπον του Γιώργου Καζαντζή, στην Καλαμαριά, ο Μητροπάνος κατέβηκε τα σκαλοπάτια και μπήκε στο studio. Τραγούδησε ένα δικό μου τραγούδι το «Κάτι χαμένα Σαββατόβραδα», , τι άλλο, ζεϊμπέκικο, για τον δίσκο «Σε μια Χορδή». Στο κοντρόλ στην κονσόλα μείναμε μαγνητισμένοι ο Κώστας Κόντος, ο Στέργιος Γαργάλας κι εγώ… Ευχαριστίες κι ευγνωμοσύνη για την ερμηνεία του.
10 χρόνια από το θάνατό του. Άγια Φωνή, «ακατέργαστη» που όμως μπορεί να τα δαμάσει όλα, ευγενής κι ατόφιος άνθρωπος.
Κώστας Τριανταφυλλίδης, (Τραγουδιστής): “Το Ένστικτο του ήταν ισχυρό”
Η πρώτη μου επαφή με το Δημήτρη Μητροπάνο ήταν όταν άκουσα για μία οντισιόν που θα γινόταν για το σχήμα Δημήτρης Μητροπάνος – Πέγκυ Ζήνα το 2009 στην Ιερά οδό. Πήγα όπως και άλλοι 400 περίπου τραγουδιστές. Στην αρχή δεν ήθελα να πάω επειδή ντρεπόμουν να τραγουδήσω μπροστά στον Μητροπάνο. Πήγα όμως επειδή έμαθα ότι δεν θα είναι εκεί την πρώτη φορά. Οπότε λοιπόν, τραγούδησα και έφυγα. Με καλέσανε όμως μετά από δύο μέρες για μία δεύτερη οντισιόν για μία επόμενη επιλογή λιγότερων από τους τετρακόσιους τραγουδιστές. Πέρασα και τη δεύτερη οντισιόν και στην τρίτη πλέον, θα διαλέγανε δέκα. Ο Μητροπάνος δεν ήτανε ούτε σε αυτή. Ήταν όμως στην τελευταία. Σε αυτή δηλαδή που θα επέλεγαν δύο τραγουδιστές. Εκεί είναι η πρώτη φορά που συναντιόμαστε. Ήταν από κάτω και θυμάμαι ότι είχα πολύ τρακ. Τραγούδησα όμως ένα τραγούδι που μάλλον του άρεσε και μου έδειξε με το βλέμμα του και τον τρόπο του ότι αυτό που έκανα είχε κάτι καλό. Τότε με διάλεξαν για εκείνο το σχήμα.
Έτσι ξεκίνησε και η συνεργασία μας και η σχέση μας που κράτησε τρία χρόνια. Τα τελευταία του. Τρία χρόνια συνεργασία και τρία χρόνια μίας βαθιά ουσιαστικής φιλίας. Από τότε εγώ κρατάω δεσμούς ακόμα με τη Βένια, τη γυναίκα του, και τις κόρες του. Γίναμε οικογένεια.
Ο χαρακτήρας του, η θέση του απέναντι στην κοινωνία και οι πολιτικές του απόψεις για πιο βαθιά ζητήματα πέρα της δουλειάς και η ψυχική του δύναμη είναι τα χαρακτηριστικά που κρατάω μέχρι σήμερα. Και η καθαρότητα του, είχε μία πολύ καθαρή ψυχή ο Δημήτρης. Είχε αυτό το ακατέργαστο κομμάτι που ήταν σαν να μην είχε αλλοιωθεί από τίποτα.
Σαν συνεργάτης ήταν πάρα πολύ δοτικός. Σαν να ήταν για τον εαυτό του. Ίσως μάλιστα ούτε για τον εαυτό του να μην τα έκανε αυτά που έκανε για τους άλλους. Και μεγαλόψυχος, μεγαλόκαρδος και είχε και ένα άλλο σημαντικό χαρακτηριστικό, ήταν αγχολυτικός. Ήταν δηλαδή στη σκηνή σαν να ήταν το σαλόνι του σπιτιού σου. Μία οικειότητα πού στην προκαλούσε αυτός.
Ένας λαϊκός άνθρωπος αλλά βαθιά ουσιαστικός με φοβερό περιεχόμενο. Κάναμε ατελείωτες συζητήσεις, πάρα πολλές ώρες με πάρα πολλές διαφωνίες αλλά πάντοτε ο καθένας με την εκτίμηση και το σεβασμό προς τον άλλον. Με τον Μητροπάνο βρήκαμε πολλά κοινά. Ο πατέρας του και ο παππούς μου πήγανε μαζί πολιτικοί πρόσφυγες. Οι πολιτικές μας θέσεις ταιριάζουν πάρα πολύ. Είχαμε πολλούς κοινούς στόχους.
Επίσης το ένστικτό του ήταν πάρα πολύ ισχυρό. Γενικά και σε ανθρώπους και σε τραγούδια. Και αυτό αποδεικνύεται και στην πορεία του.
Δισκογραφία Δημήτρη Μητροπάνου
- 1967: δίσκοι 45 στροφών
- 1970: Λαϊκή Παρέλαση.
- 1971: Δημήτρης Μητροπάνος , ο πρώτος δίσκος του. Στα πέντε τραγούδια η μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου, από τρία οι Γιώργος Ζαμπέτας και Άκης Πάνου, σε δύο του Γιώργου Μανισαλή.
- 1971: Άγιος Φεβρουάριος, μουσική Δήμος Μούσης, στίχοι Μάνος Ελευθερίου. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος και Πετρή Σαλπέα.
- 1973: Ο Δρόμος για τα Κύθηρα, μουσική Γιώργος Κατσαρός, στίχοι Ηλίας Λυμπερόπουλος. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος και Χριστιάνα.
- 1974: Νεκρικοί Διάλογοι, μουσική Μίμης Πλέσσας, στίχοι Κώστας Βίρβος. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος, Αντώνης Καλογιάννης, Γιώργος Μαρίνος, Λήσα, Λιλάντα Λυκιαρδοπούλου, Πασχάλης, Σπύρος Βλασσόπουλος, Κατιάνα Μπαλανίκα.
- 1974: Κυρά-Ζωή, ο δεύτερος δίσκος του. Σε έξι τραγούδια η μουσική του Σπύρου Παπαβασιλείου και οι στίχοι του Τάσου Οικονόμου. Ακόμη τρία τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη, δύο με μουσική του Γιώργου Κατσαρού.
- 1975: Σκόρπια Φύλλα, μουσική Απόστολος Καλδάρας, στίχοι Σώτια Τσώτου. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος και Χριστιάνα.
- 1976: Λαϊκά ’76, ο τρίτος δίσκος του, με τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
- 1976: Τσιμεντένια Πρόσωπα, μουσική Γιώργος Κατσαρός, στίχοι Ηλίας Λυμπερόπουλος. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος και Ρένα Πάντα.
- 1977: Τα Παιδιά της Πιάτσας, τραγούδια από θεατρική παράσταση με κείμενα των Κώστα Καραγιάννη, Νίκου Καμπάνη και Ρούλη Μακρίδη και μουσική του Γιώργου Κατσαρού. Τραγουδούν Δημήτρης Μητροπάνος, Νέλλη Γκίνη, Νίκος Δαδινόπουλος, Δούκισσα, Κώστας Καρουσάκης, Χαρούλα Λαμπράκη, Γιάννης Ντουνιάς, Πίτσα Παπαδοπούλου, Βίκυ Παππά, Νίκος Ρίζος και Ρίτα Σακελλαρίου.
- 1977: Ερωτικά Λαϊκά, ο τέταρτος δίσκος του, με τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
- 1979: Παράπονο, ο πέμπτος δίσκος του. Έξι τραγούδια με στίχους Μάνου Κουφιανάκη. Μουσική των Σπύρου Παπαβασιλείου (3), Τάκη Μουσαφίρη (3), και από δύο οι Στέλιος Ζαφειρίου, Δώρος Γεωργιάδης, Νίκος Καραχάλιος.
- 1979: 14 Ζεϊμπέκικα, συλλογή τραγουδιών του.
- 1980: Λαϊκά του Σήμερα, ο Μητροπάνος σε τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη και των Σπύρου Παπαβασιλείου-Τάσου Οικονόμου.
- 1980: Πορτρέτο, συλλογή τραγουδιών του.
- 1981: Τα Συναξάρια, με τον Μητροπάνο σε μουσική Γιώργου Χατζηνάσιου. Οι στίχοι σε επτά τραγούδια του Μιχάλη Μπουρμπούλη, σε δύο του Μάνου Ελευθερίου, και ακόμη Μάνος Κουφιανάκης και Κυριάκος Ντούμος.
- 1981: Τα Λαϊκά της Νύχτας, με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Δούκισσα και Ρίτα Σακελλαρίου. Παλιά λαϊκά σε ενορχήστρωση Τάκη Μουσαφίρη.
- 1982: Τα 14 Χασάπικα, συλλογή τραγουδιών του.
- 1983: Λαϊκές Στιγμές, μουσική Σπύρος Παπαβασιλείου, στίχοι Λάκης Τεάζης και Νίκος Βρεττός.
- 1984: Τα Πικροσάββατα, μουσική Μίκης Θεοδωράκης, στίχοι Λευτέρης Παπαδόπουλος. Δεύτερες φωνές η Χάρις Αλεξίου.
- 1984: Τα Λαϊκά της Νύχτας Νο 2, με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Δούκισσα, Ρίτα Σακελλαρίου, Κατερίνα Στανίση και Χριστόφορο. Παλιά λαϊκά σε ενορχήστρωση Τάκη Μουσαφίρη.
- 1984: Όταν Μιλούν τα Τέλια, τραγούδια του Απόστολου Καλδάρα με τον Δημήτρη Μητροπάνο και την Κατερίνα Στανίση.
- 1984: Ακόμα Μια Μέρα, τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Αντώνη Καλογιάννη, Ελπίδα, Δημήτρη Κοντολάζο, Σούλα Μαρτίνη, Κατερίνα Στανίση και Χριστόφορο.
- 1985: 15 Χρόνια Μητροπάνος, συλλογή 28 τραγουδιών του από το 1971 ως το 1984.
- 1985: Τα Νυχτέρια Μας, μουσική Σταύρος Κουγιουμτζής, στίχοι Λάκης Τεάζης.
- 1985: Για τα Παιδιά.
- 1986: Τα Ζημιάρικα.
- 1986: Αγάπη Μου Αγέννητη, τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη.
- 1986: Τ’ Ανάρπαχτα.
- 1987: Τέσσερις + Μία, δίσκος της Αθηναϊκής Κομπανίας με συμμετοχή του Δημήτρη Μητροπάνου στο “Παράσταση”.
- 1987: Ένας Καινούριος Άνθρωπος, μουσική Αλέκος Χρυσοβέργης, στίχοι Σπύρος Γιατράς. Στις δεύτερες φωνές η Βούλα Καραχάλιου.
- 1987: 16 από τα Ωραιότερα Τραγούδια Μου, συλλογή.
- 1987: Το Δικό Μας Τραγούδι, μουσική Σπύρος Παπαβασιλείου, στίχοι Λάκης Τεάζης, τραγούδι Δημήτρης Μητροπάνος, Δημήτρης Κοντολάζος, Κατερίνα Στανίση.
- 1988: Καινούρια Χρώματα, τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Στράτο Διονυσίου, Πίτσα Παπαδοπούλου, Πασχάλη Τερζή, Σοφία Εμφιετζή και Θανάση Κομνηνό.
- 1988: Έλα Γοριλάκι, δίσκος του Λάκη Παπαδόπουλου με συμμετοχή του Δημήτρη Μητροπάνου στο “Για Να Σ’ Εκδικηθώ”.
- 1988: Οι Μεγαλύτερες Επιτυχίες Του, συλλογή.
- 1989: Μια Νύχτα Στον Παράδεισο, μουσική Αλέκος Χρυσοβέργης, στίχοι Σπύρος Γιατράς, τραγούδι Δημήτρης Μητροπάνος, Λίτσα Διαμάντη, Θανάσης Κομνηνός, Βούλα Καραχάλιου.
- 1989: Εμείς οι Δυο, τραγούδια του Τάκη Μουσαφίρη.
- 1989: Πριν Τελειώσει η Νύχτα, συλλογή τραγουδιών του.
- 1990: 20 Μεγάλες Επιτυχίες, συλλογή τραγουδιών του.
- 1990: Εσύ Λέγε Με Έρωτα, μουσική Σπύρος Παπαβασιλείου.
- 1991: Σήκω Ψυχή Μου Σήκω Χόρεψε, δίσκος του Νίκου Πορτοκάλογλου με συμμετοχή του Δημήτρη Μητροπάνου στο “Κλείνω κι Έρχομαι”.
- 1991: Ξημέρωσε, δίσκος της Γλυκερίας με συμμετοχή του Δημήτρη Μητροπάνου στο “Σε Λατρεύω”.
- 1991: Θα ‘θελα Να ‘σουν Εδώ, δίσκος του Πασχάλη Τερζή με συμμετοχή του Δημήτρη Μητροπάνου στο “Φίλε της Νύχτας”.
- 1991: Στα Ξενυχτάδικα της Αγκαλιάς Σου, τραγούδια με μουσική του Θανάση Πολυκανδριώτη με τους Δημήτρη Μητροπάνο, Ελένη Βιτάλη, Στράτο Διονυσίου, Κική Λουκά, Θανάση Κομνηνό.
- 1991: Μια Νύχτα στον Λυκαβηττό, ηχογράφηση της συναυλίας του Μητροπάνου την 16η Σεπτεμβρίου 1990. Συμμετέχει ο Γιώργος Μεράντζας.
- 1991: Πάρε Αποφάσεις, μουσική Χρήστος Νικολόπουλος, στίχοι Λευτέρης Παπαδόπουλος. Δεύτερες φωνές η Γλυκερία.
- 1992: Η Εθνική Μας Μοναξιά, με μουσική του Μάριου Τόκα. Οι στίχοι των Φίλιππου Γράψα (4), Σαράντη Αλιβιζάτου (2), Άννας Αργυρού (2), Κώστα Φασουλά, Γιάννη Πάριου.
- 1992: Η Γλυκερία στον Λυκαβηττό, ηχογράφηση συναυλίας της. Συμμετέχουν οι Δημήτρης Μητροπάνος, Γιάννης Βογιατζής, Γιάννης Μηλιώκας.
- 1992: Οι Μεγάλες Επιτυχίες, συλλογή 28 τραγουδιών του.
- 1993: Ο Παίζων, δίσκος της Αθηναϊκής Κομπανίας με τον Δημήτρη Μητροπάνο στο “Η Ζωή Σου ο Θάνατός Μου” και “Μια Νύχτα Ακόμη”.
- 1993: Δίδυμα Φεγγάρια, δίσκος της Αλέκας Κανελλίδου. Ο Δημήτρης Μητροπάνος μαζί της στο ομότιτλο τραγούδι.
- 1993: Ο Μητροπάνος Τραγουδάει Σπανό, μουσική Γιάννης Σπανός, στίχοι Φίλιππος Γράψας.
- 1994: Ανήσυχο Βλέμμα, συμμετοχή του Μητροπάνου στον δίσκο της Μαντώς.
- 1994: 24 Ζεϊμπέκικα, συλλογή 24 τραγουδιών του από το 1971 ως το 1986.
- 1994: Παρέα Μ’ Έναν Ήλιο, σε τραγούδια με μουσική του Μάριου Τόκα και στίχους του Φίλιππου Γράψα. Συμμετέχει ο Κώστας Χατζηχριστοδούλου.
- 1995: Τα 45άρια του Δημήτρη Μητροπάνου, συλλογή 24 τραγουδιών του, ηχογραφημένων από το 1967 ως το 1971.
- 1995: Έχω Μια Διαίσθηση, δίσκος του Στέφανου Κορκολή. Ο Μητροπάνος μαζί του στο “Κάποιες Φορές”.
- 1996: 30 Χρόνια Δ. Μητροπάνος.
- 1996: Τα Λαϊκά Μιας Ζωής.
- 1996: ΖΟΟΜ ’96.
- 1996: 16 Χασάπικα.
- 1996: Τα Ερωτικά.
- 1996: Τα Πρώτα Μου Τραγούδια/1967-1975.
- 1996: Τα Καλύτερα.
- 1996: Στου Αιώνα Την Παράγκα. Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, στίχοι: Ά. Αλκαίος, Γ. Κακουλίδης, Κ. Λαχάς, Λ. Νικολακοπούλου.
- 1997: Ψάξε Στ’ Όνειρό Μας. Σε μουσική του Θάνου Μικρούτσικου και στίχους του Λάκη Λαζόπουλου. Ο Μητροπάνος συμμετέχει με 4 τραγούδια.
- 1998: Τα Μεγάλα Λαϊκά.
- 1998: Του Έρωτα & Της Φυγής. Πολυσυλλεκτικός δίσκος του με τραγούδια των Βαγγέλη Κορακάκη, Μίλτου Πασχαλίδη, Μάνου Ξυδούς, Γιώργου Μουκίδη, Εκείνος Κι εκείνος
- 1999: Εντελβάις. Μουσική: Μάριος Τόκας. Στίχοι: Άλκης Αλκαίος.
- 2001: Στης Ψυχής Το Παρακάτω. Σε μουσική του Δημήτρη Παπαδημητρίου
- 2002: Αμμόχωστος Βασιλεύουσα. Μάριου Τόκα (συμμετοχή σε 4 τραγούδια).
- 2003: Θα Είμαι Εδώ. Με τραγούδια των Μάνου Ελευθερίου, Χρήστου Νικολόπουλου, Διονύση Τσακνή, Θοδωρή Γκόνη, Τασούλας Θωμαΐδου, Λίνας Δημοπούλου, Γιώργου Μουκίδη, Στέργιου Γαργάλα, Θάνου Γεωργουλά, Μιχάλη Αβατάγγελου.
- 2004: Υπάρχει Και Το Ζεϊμπέκικο. Ζωντανή Ηχογράφηση Από Την Ακτή Πειραιώς με τον Θάνο Αδαμαντίδη και τον Δημήτρη Μπάση.
- 2005: Πες Μου Τ’ Αληθινά Σου. Σε μουσική του Στέφανου Κορκολή
- 2005: Τι Δεν Έμαθε Ο Θεός. Δίσκος του Φίλιππου ΠΛιάτσικα. Ο Μητροπάνος συμμετέχει στο “Ένα αμάξι με φτερά”
- 2007: Για Την Καρδιά Ενός Αγγέλου. Τραγούδια και μουσικές από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά
- 2008: Της Νύχτας Τα Ηχεία. Δίσκος του Λάκη Παπαδόπουλου. Ο Μητροπάνος συμμετέχει στο “Της Νύχτας τα Ηχεία”
- 2008: Στη Διαπασών. Με τραγούδια των Σταμάτη Κραουνάκη, Θάνου Μικρούτσικου, Λάκη Παπαδόπουλου, Τάκη Μουσαφίρη, Οδυσσέα Ιωάννου, Μίλτου Πασχαλίδη, Γιάννη Μηλιώκα, Φίλιππου Πλιάτσικα, Όλγας Βλαχοπούλου, Γιάννη Κότσιρα, Παντελή Θαλασσινού, Χρήστου Λεοντή, Μάνου Ξυδούς, Δημήτρη Λέντζου.
- 2009: Τα Τραγούδια Της Ζωής Μου.
- 2010: Σαν Ναυαγός Συμμετοχή στον δίσκο του Βασίλη Παπακωνσταντίνου Το Παιχνίδι παίζεται
- 2011: Εδώ Είμαστε. Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης. Στίχοι: Σταμάτης, Λίνα Νικολακοπούλου, Λάκης Λαζόπουλος και Κωστής Παλαμάς (ποίηση).
- 2012: Ήλιος Κόκκινος. Μάριος Τόκας (συμμετοχή με 3 τραγούδια).
- 2012: Χωρίς Επίλογο. 5 τραγούδια από τον επερχόμενο δίσκο που ετοίμαζε με τον Μίνωα Μάτσα συνοδευόμενα από μία μικρή νουβέλα για τη ζωή και την καριέρα του τραγουδιστή από τον Οδυσσέα Ιωάννου.
- 2014: Κρυφά. Ανέκδοτες ζωντανές ηχογραφήσεις.
*Επιμέλεια αφιερώματος: Γιώργος Σταυρακίδης
