Ο άνθρωπος που βοηθάει τον κόσμο με την μουσική
Ο Αποστόλης Λάσχος μιλάει στη Parallaxi για τον μαγικό κόσμο της μουσικοθεραπείας.
Μουσικοθεραπεία. Μία επιστήμη που δεν είναι ευρέως γνωστή στην Ελλάδα, κι όμως έχει κάνει θαύματα σε μικρούς και μεγάλους. Ναι η μουσικοθεραπεία είναι για όλους τους ανθρώπους και όλες τις ηλικίες. Από τη βρεφική ηλικία ως την ενήλικη ζωή.
Για όσους ενδεχομένως δεν γνωρίζουν η μουσικοθεραπεία αποτελεί διεθνώς μία αναγνωρισμένη ψυχοθεραπευτική προσέγγιση, η οποία εντάσσεται στις θεραπείες μέσω της τέχνης. Στη Μουσικοθεραπεία πραγματοποιείται η κλινική χρήση της μουσικής -από έναν πτυχιούχο εξειδικευμένο, με κατάλληλες σπουδές, μουσικοθεραπευτή- προκειμένου να επιτευχθούν μέσα σε μία θεραπευτική σχέση στόχοι που αφορούν ψυχικές, σωματικές, επικοινωνιακές και κοινωνικές ανάγκες των ανθρώπων που συμμετέχουν.
Ένας από τους μουσικοθεραπευτές που ξεχωρίζουμε για το έργο του μέχρι σήμερα είναι ο Αποστόλης Λάσχος. Για εκείνον ξεκίνησαν όλα όταν βρισκόταν στο τελευταίο έτος των σπουδών του στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ.
«Για να αποφοιτήσω έπρεπε να πραγματοποιήσω την προπτυχιακή μου διατριβή. Το θέμα που σκέφτηκα τότε, το 2012, ήταν η επίδραση της μουσικής στους τυφλούς. Ο παππούς μου, Βάιος Λάσχος, ο οποίος ήτανε τυφλός, είχε πάντα δίπλα του ένα κασετόφωνο και άκουγε μουσική, είτε ήταν λυπημένος, είτε ήταν χαρούμενος. Προφανώς -σκέφτομαι τώρα γνωρίζοντας περισσότερα- τη μουσική που αντανακλούσε στο συναίσθημά του. Ο παππούς μου, ο οποίος πέθανε το 2010, ήταν η αφορμή για να γνωρίσω την κα Ντόρα Ψαλτοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια στη Μουσικοθεραπεία στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών, Α.Π.Θ.
Στο πρώτο μάθημα που πήγα για να την γνωρίσω και να της πω το θέμα της διατριβής μου, κάποια στιγμή φώναξε: ‘’ποιος είναι από Λάρισα, Τρίκαλα, Βόλο;’’. Δειλά σήκωσα το χέρι μου, μη γνωρίζοντας τι με περιμένει, και απάντησα ‘’εγώ είμαι από Τρίκαλα’’. ‘’Πώς λέγεσαι;’’ με ρώτησε και αφού της απάντησα μου είπε ‘’Εσύ Αποστόλη θα κάνεις την πρακτική σου στη Μουσικοθεραπεία στο Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων στα Τρίκαλα’’.
‘’Κα Ψαλτοπούλου, εγώ την πτυχιακή μου θα ήθελα να κάνω μαζί σας για να τελειώνω’’, της απάντησα. Για να μην τα πολυλογώ, πήγα τελικά στα Τρίκαλα, έκανα 9 μήνες πρακτική μαζί της και εκεί άνοιξε για εμένα αυτός ο κόσμος που λέγεται Μουσικοθεραπεία. Βρέθηκα στο κατάλληλο μέρος, την κατάλληλη στιγμή, με ξεκάθαρη την επιθυμία μέσα μου (ασυνείδητα) και με τον πιο κατάλληλο άνθρωπο. Μία ασυνείδητη επιθυμία να βοηθάω μέσω της μουσικής τους ανθρώπους, όπως έβλεπα και βίωνα από μικρό παιδί ότι έκανε η μουσική στον παππού μου. Είχε καταγραφεί στο υποσυνείδητο μου. Ο παππούς Βάϊος, αφού έφυγε, μου έδειξε τον δρόμο που θα ακολουθήσω στη ζωή μου»
Για τον Αποστόλη η μουσικοθεραπεία δεν είναι απλώς μία εργασία. Ό, τι αφορά τον άνθρωπο, τα συναισθήματα του, οι δυσκολίες, ο πόνος και τα αδιέξοδα που έρχεται σε επαφή καθημερινά δεν τον αφήνουν να βιώνει τη μουσικοθεραπεία απλώς ως μία δουλειά.
«Μπορεί να αντιμετωπίζεται και ως τέτοια, για βιοποριστικούς λόγους, είναι αλήθεια, αλλά δεν μπορεί κάποιος να είναι μουσικοθεραπευτής –κατά τη γνώμη μου- μόνο γι’ αυτούς. Ως μουσικοθεραπευτής βρίσκομαι ολόκληρος και ο ίδιος στη διαδικασία, σώμα, ψυχή και πνεύμα. Η θεραπεία προκύπτει με την ανάμειξη και των δύο. Η Μουσικοθεραπεία είναι σύνδεση, επαφή, σχέση, επικοινωνία, μοίρασμα μεταξύ δύο ανθρώπων. Όταν επιτυγχάνονται, τότε γεμίζω και ο ίδιος»
Οι συγκινήσεις για τον Αποστόλη όλα αυτά τα χρόνια είναι πολλές, όπως όταν παιδιά με αυτισμό που δεν μιλούν αλλά επικοινωνούν μέσω της μουσικής μη λεκτικά, διαμορφώνοντας μία διαφορετική κοινή γλώσσα επικοινωνίας και σύνδεσης μαζί του.
«Όταν μία κοπέλα 32 χρονών, επίσης με αυτισμό και απουσία λόγου, μίλησε για πρώτη φορά σε συνεδρία Μουσικοθεραπείας στο Θεραπευτήριο Χρονίων Παθήσεων Τρικάλων.
Όταν o Γιάννης με αυτισμό, με δυσκολίες στην επικοινωνία και στην κοινωνικότητα, από το πλαίσιο ατομικών συνεδριών Μουσικοθεραπείας, έφτασε να τραγουδά το αγαπημένο του τραγούδι ‘’Writing’s on the wall’’ με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης στην αίθουσα τελετών του Α.Π.Θ.
Όταν η Μαριάννα με κινητική αναπηρία σηκώθηκε όρθια και τραγούδησε σε συνέδριο Μουσικοθεραπείας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ. τα δικά της τραγούδια ‘’Η Πενιά’’ και ‘’Ξημέρωμα Γενάρη’’
Όταν ο Κωνσταντίνος εξέφρασε τις δυσκολίες του γράφοντας στίχους και δημιουργώντας τα τραγούδια του ‘’ο Αγώνας της Ζωής μου’’ και ‘’Όνειρο Ψυχής’’
Όταν η Μαρία με κινητική αναπηρία και ημιπληγία είπε πως ‘’η Μουσικοθεραπεία είναι αυτό που όταν δεν μιλάμε, αλλά αυτό που έχουμε να πούμε το παίζουμε με τα μουσικά όργανα’’.»
Ο Αποστόλης έχει επίσης δημιουργήσει την ομάδων κρουστών «Κρουστωδοί» το 2015 στο Κέντρο Αποκατάστασης Κοινωνικής Στήριξης και Δημιουργικής Απασχόλησης Ατόμων με Αναπηρίες ‘’Ο ΣΩΤΗΡ’’ στη Θεσσαλονίκη, στο οποίο Κέντρο είναι μουσικοθεραπευτής. Όπως εξηγεί ο ίδιος:
«Η ομάδα αποτελεί μία ομάδα Κοινοτικής/Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας με συμμετέχοντες 20 άτομα με αναπηρίες. Η Κοινοτική/Κοινωνική Μουσικοθεραπεία ενθαρρύνει την ενεργό μουσική συμμετοχή των ατόμων με αναπηρίες στην κοινότητα, όπως στο Κέντρο ΑμεΑ ‘’Ο ΣΩΤΗΡ’’, αλλά και στην κοινωνία γενικότερα. Παρέχει τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να συσχετιστούν μέσω της μουσικής μαζί με άλλους ανθρώπους, να επικοινωνήσουν, να αποκτήσουν δεσμούς, να δημιουργήσουν, να εκφραστούν, να ανακαλύψουν κρυφές πτυχές του εαυτού τους, να αναπτυχθούν σε προσωπικό επίπεδο, αλλά να ανακαλύψουν και να εξελίξουν τις καλλιτεχνικές τους ικανότητες και δυνατότητες.
Οι «Κρουστωδοί» έχουν συμμετάσχει σε αρκετές συναυλίες, εκδηλώσεις, συνέδρια, ημερίδες και φεστιβάλ. Έχουν συμπράξει με τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης το 2019 στο πλαίσιο της Παγκόσμιας Ημέρας Ατόμων με Αναπηρίες. Το έργο των «Κρουστωδών» απέκτησε διεθνή απήχηση καθώς συμπεριλήφθηκε στην 5η έκδοση του “Music as a Global Resource. Solutions for Cultural, Social, Health, Educational, Environmental, and Economic Issues”»
Μάλιστα 21 Μαΐου θα συμμετάσχουν στο 14ο Διεθνές Φεστιβάλ Μουσικών Συνόλων του Συνδέσμου Φιλαρμονικών Χορωδιών Ελλάδος στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
«Τα οφέλη της Κοινοτικής/Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας είναι πολλά. Το κύριο και πιο σημαντικό για εμένα είναι η συμπερίληψη. Αποτελεί μείζονος σημασίας για όλες τις ευπαθείς ομάδες στη χώρα μας. Οι ανάγκες για έκφραση, επικοινωνία, συνύπαρξη, συνδημιουργία, μοίρασμα, είναι κοινές για όλους τους ανθρώπους. Για τα άτομα με αναπηρίες και δυσκολίες, για να εκφραστούν οι ανάγκες αυτές είναι σημαντικό να δίνεται ο χώρος και να δημιουργούνται οι κατάλληλες συνθήκες. Μέσω της Κοινοτικής/Κοινωνικής Μουσικοθεραπείας, μπορούμε να δημιουργήσουμε καλύτερες συνθήκες συμπερίληψης όλων των ευπαθών ομάδων στην κοινωνία μας, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στους ανθρώπους με δυσκολίες, μέσω της μουσικής, να είναι ενεργοί, δημιουργώντας μία καλύτερη ποιότητα ζωής με ίσες ευκαιρίες συμμετοχής.», καταλήγει.
*Η Μουσικοθεραπεία στην Ελλάδα ξεκίνησε από τη δεκαετία του 90’, με πρώτη μουσικοθεραπεύτρια την επίκουρη καθηγήτρια στη Μουσικοθεραπεία στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ., κα Ντόρα Ψαλτοπούλου. Από εκείνη τη δεκαετία άρχισαν να δημιουργούνται τα πρώτα ιδιωτικά προγράμματα εκπαίδευσης στη Μουσικοθεραπεία και οι πρώτοι χώροι παροχής υπηρεσιών Μουσικοθεραπείας.
Το 2004 ιδρύθηκε ο Ελληνικός Σύλλογος Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών. Το 2016 δημιουργήθηκε το πρώτο -σε ελληνικό πανεπιστήμιο- πρόγραμμα μεταπτυχιακών σπουδών εκπαίδευσης στη Μουσικοθεραπεία, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, στο Τμήμα Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης. Τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια υπάρχει ένα συνεχώς αυξανόμενο ενδιαφέρον για τη Μουσικοθεραπεία στη χώρα μας από τον τομέα της ψυχολογίας, από ειδικούς ψυχικής υγείας, από γονείς, από φοιτητές, σε εκπαιδευτικό, κλινικό και ερευνητικό επίπεδο.
Το επάγγελμα της Μουσικοθεραπείας δεν είναι ακόμα αναγνωρισμένο στη χώρα μας. Μέσω του Ελληνικού Συλλόγου Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών, του οποίου είμαι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου, πραγματοποιούνται προσπάθειες ώστε να αναγνωριστεί, να υπάρξει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος και να κατοχυρωθούν τα επαγγελματικά δικαιώματα του μουσικοθεραπευτή, όπως συμβαίνει σε όλες τις προηγμένες χώρες της Ευρώπης.
Ο Αποστόλης Λάσχος είναι απόφοιτος μουσικοθεραπευτής από το Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, Μουσικολόγος/Μουσικοπαιδαγωγός στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ., Υπ. Διδάκτωρ στη Μουσικοθεραπεία στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών Α.Π.Θ., Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Ελληνικού Συλλόγου Πτυχιούχων Επαγγελματιών Μουσικοθεραπευτών, Ιδρυτής του Κέντρου Μουσικοθεραπείας & Εργαστήρι Μουσικής Ατόμων με Δυσκολίες (https://www.apostolislaschos.gr/) και Μουσικοθεραπευτής στο Κέντρο Αποκατάστασης Κοινωνικής Στήριξης και Δημιουργικής Απασχόλησης ΑμεΑ ‘’Ο ΣΩΤΗΡ’’
