Οι Μικρές Περιπλανήσεις στην Parallaxi: «Ζήσαμε στο εμείς, ακολουθώντας το ήθος του Νίκου Παπάζογλου»

Από το εγώ στο εμείς. Από το κοινό προσκλητήριο, την παρέα, το τραγούδι, τα μουσικά όργανα, τα στιχάκια, στη δημιουργία ενός πυρήνα, που έμελλε να γίνει μία μεγάλη μουσική έκπληξη στις αρχές του ’90 για το πανελλήνιο: Οι Μικρές Περιπλανήσεις.

Το συγκρότημα από την Κω που δεν αποτελούνταν από επαγγελματίες μουσικούς, αλλά από ανθρώπους της διπλανής πόρτας, που μετά την καθημερινή τους εργασία δεν έβλεπαν την ώρα να συναντηθούν για να παίξουν μαζί, να συνθέσουν, να πάρουν στιχάκια και να τα βάλ9υν σε νότες, να κάνουν δηλαδή αυτό που αγαπούσαν πολύ. Συνέχισαν να παίζουν σε σπίτια, ταβέρνες, ώσπου η μοιραία συνάντηση με το Νίκο Παπάζογλου, τον οποίο ήδη θαύμαζαν πολύ ως μουσικό, τάραξε τα δεδομένα.

Νίκος Αρμπιλιάς, Μάνθος Αρμπελιάς, Χρήστος Γαμβρέλλης, Λεωνίδας Κουλίτσης, Ελένη Κολετζάκη. Από το 2000 οι δύο τελευταίοι αποχώρησαν για να μπουν στο σχήμα οι Θεσσαλονικείς Γιάννης Παπαστεργίου και Γιάννης Κολοβός. 

Ο Παπάζογλου μόλις τους άκουσε ένα καλοκαίρι στην Κω, τους πρότεινε αμέσως να ηχογραφήσουν και… εγένετο ο πρώτος ομώνυμος δίσκος: Μικρές Περιπλανήσεις. 

Έζησαν και ζουν ακόμη το παραμύθι τους, παίζοντας στις μεγαλύτερες μουσικές σκηνές της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης και πλάι σε τεράστιους καλλιτέχνες. Έβγαλαν 7 δίσκους μαζί με τον τελευταίο, τη Βαρύτητα. 

Ωστόσο, δεν άλλαξαν. Έμειναν ίδιοι χαρακτήρες, ανόθευτοι. Δεν άφησαν τις δουλειές τους, δεν μπήκαν στο σταρ σίστεμ. Ο Νίκος και ο Μάνθος μαρμαράδες, ο Χρήστος δάσκαλος (αγαπημένος πολλών παιδιών), ο Λεωνίδας και η Ελένη εφοριακοί. Οι σειρήνες δεν ηχούσαν τόσο δυνατά στα Δωδεκάνησα.

«Μετάνιωσα λίγο, όχι με έννοια φιλοδοξίας, αλλά ίσως άξιζε κάτι παραπάνω αυτή η προσπάθεια», λέει με δόση ειλικρίνειας ο Μάνθος και ο Χρήστος έρχεται να συμπληρώσει ξεκαθαρίζοντάς το:

«Η απόφαση να μη δώσουμε προτεραιότητα στις Μικρές Περιπλανήσεις, παρά την τεράστια επιτυχία εκείνης της εποχής, ήταν μια κοινή απόφαση και η απόφαση που ακολουθήσαμε. Για να μπορέσεις να το απαντήσεις 100% αν έκανες το σωστό ή όχι, θα έπρεπε να βιώσεις και την άλλη εκδοχή. Σίγουρα ως συγκρότημα θα είχαμε μεγαλύτερη επιτυχία. Όμως, το κόστος στη ζωή μας συνολικά μπορεί να ήταν μεγαλύτερο. Κάναμε αυτό που άντεχε η ψυχή μας και οι ζωές μας τότε. Οι περισσότεροι είχαμε ήδη οικογένειες».

Οι Μικρές Περιπλανήσεις, λοιπόν κλείνοντας (από το ΄85 όταν και πρωτοέπαιξαν μαζί) 40 χρόνια στο τραγούδι, εμφανίζονται σήμερα Πέμπτη (3/7) στο Μέγαρο Μουσικής στις 21.00 παρουσιάζοντας τη Βαρύτητα, μαζί με ακόμη πέντε μουσικούς (τρία βιολιά, ένα κόντρα μπάσο, ένα πνευστό και μία κοπέλα που θα τραγουδήσει) και με τους νοσταλγικούς τους ήχους θα μας ταξιδέψουν στο παρελθόν, αλλά και… στο μέλλον, καθώς, όπως πολύ εμπνευσμένα μου είπε ο Χρήστος, «αυτό που θα ήθελα είναι ο πιτσιρικάς του μέλλοντος να μας ακούσει, να πάρει τα χρωματα και τα αρώματα και να να φτιάξει κάτι δικό του».

 Με αφορμή τη σημερινή τους παρουσία στη Θεσσαλονίκη, δύο από τα μέλη του συγκροτήματος, ο Χρήστος Γαμβρέλλης και Μάνθος Αρμπελιάς, μιλούν στην Parallaxi.

Πώς ξεκίνησε… η περιπλάνηση

«Μας άρεσε πολύ η υπόθεση ελληνικό τραγούδι. Τυχαία μέσω κάποιου κοινού φίλου συναντηθήκαμε εγώ, ο Μάνθος, ο Νίκος, ο Λεωνίδας, η Ελένη. Γύρω στο ’84, σε ένα κοινό τραπέζι, καλεσμένοι. Αυτόματα αισθανθήκαμε ότι δένουμε. Ο Μάνθος και ο Νίκος είχαν ήδη κάποια δικά τους τραγούδια. Ο στόχος της παρέας ήταν να παίζει μουσική. Τις Παρασκευές βγαίναμε σε ταβέρνες, μπορεί να παίζαμε και εκεί βάζαμε και τα δικά μας. Άρεσαν στον κόσμο και το εισπράτταμε. Και τους άρεσε και πιο πολύ. Και άρχισε να μας μπαίνει η ιδέα ότι αυτό που αφορά εμάς, αφορά και άλλους. Δειλά δειλά μας μπήκε η ιδέα», λέει ο Χρήστος.

Ο Μάνθος θυμάται:

«Η μάζωξη έγινε από ένα τυχαίο γεγονός και λέγαμε τραγούδια του Τσιτσάνη, του Βαμβακάρη, οπότε αυτό προέκυψε από μόνο του χωρίς καμία πίεση. Εμφανιζόταν ένα στιχάκι, το πιάναμε, βάζαμε νότες και φτιάχναμε. Τα φέρναμε και το χτίσαμε έτσι. Παίζαμε σπίτι μας, σε προσωπικά μας γλέντια. Είχε μαζευτεί κάποια στιγμή ένα υλικό έτοιμο, σχεδόν ο πρώτος μας δίσκος. Ήταν μια ανάγκη για μας. Πρώτη μας σκέψη μετά τη δουλειά ήταν να βρεθούμε για να παίξουμε».

Το καλοκαίρι που άλλαξαν όλα

Το καλοκαίρι του ’91 πηγαίνει ο Νίκος Παπάζογλου για συναυλία στην Κω.

«Εμείς λάτρεις του Παπάζογλου, δε τον γνωρίζαμε προσωπικά τότε αλλά τον γουστάραμε ως καλλιτέχνη. Πήγαμε να δούμε τη συναυλία και φύγαμε. Μάλιστα τότε έπαιζε κιθάρα ο Σωκράτης ο Μάλαμας που δεν ήταν ακόμη γνωστός, είχε βγάλει τότε τις Ασπρόμαυρες Ιστορίες, έναν δίσκο που εμείς είχαμε τότε και μετά που γνωριστήκαμε μαζί του μας είπε χαριτολογώντας ότι μπορεί να ήμασταν μέσα στους 10 που τον είχαμε τότε σε όλη την Ελλάδα!»

Η συναυλία ήταν διοργάνωση του Δημοτικού ραδιοφώνου της Κω.

«Ο διευθυντής ήταν φίλος μας και ήταν παρών στα πανηγύρια που κάναμε στις ταβέρνες και στα σπίτια. Ο Θανάσης ο Καραναστάσης, υπέροχος άνθρωπος. Την επόμενη μέρα της συναυλίας συναντά τον Παπάζογλου και του λέει για μας. ‘Υπάρχει μια παρέα που γράφει απίστευτα τραγούδια’. Ο Νίκος έδειξε ενδιαφέρον. Εμείς πάθαμε πλάκα όταν μας το είπε! Μεγάλο πράγμα! Δεν το πιστεύαμε. Πήγαμε στο γραφείο. Κομπλάραμε. Ο Θανάσης του είχε βάλει σε μια κασέτα να ακούσει λίγο και είχε ενθουσιαστεί και προτείνει μόνος του: ‘Φιλαράκια, θα έρθω το χειμώνα να τα γράψουμε’. Εμείς λέμε: Αλήθεια το ζούμε τώρα αυτό; Αρχικά θεωρούσαμε ότι απλά είπε μια κουβέντα. Δεν ξέραμε αν έπρεπε να χαρούμε και σε ποιο βαθμό το εννοούσε. Μας λέει δουλέψτε μέχρι να έρθω. Λέγαμε να κάτσουμε σοβαρά να δουλέψουμε ή μας έκανε πλάκα; Να έρθει από τη Θεσσαλονίκη μόνο για μας;

Γύρω στο Σεπτέμβρη χτυπά το τηλέφωνο. Ήταν ο Νίκος. Εκεί ήρθε η επιβεβαίωση ότι το εννοούσε. Το κάνει πιο συγκεκριμένο, δίνει ημερομηνία. Και αρχίζουμε κατευθείαν πρόβες! Καθόμαστε σοβαρά, με πάθος και προετοιμαζόμαστε».

Ο Μάνθος λέει:

«Θυμάμαι όταν ήρθε στην Κω. Φορτωμένο το αυτοκίνητο. Με όλα τα μηχανήματα. Βρίσκει καταλληλότερο χώρο για ηχογράφηση κάτω από την Ιερά Μητρόπολη της Κω, ένα θεατράκι, την Πνευματική Εστία. Εκεί έστησε. Ηχολήπτης ήταν ο ίδιος. Άντε παίξε τώρα… Την πρώτη μέρα ξεκινήσαμε να γράψουμε, αλλά από το τρακ δεν μπορούσαμε. Είχαμε πιει ενάμισι μπουκάλι ουίσκι και δεν γινόταν τίποτα… Μιλάμε για τέτοια κόμπλα. Μας λέει ο Παπάζης: ‘Μάγκες, αφήστε το… Πάμε να φάμε και να πιιούμε τίποτα, να χαλαρώσουμε. Αύριο πάλι’.  Σε τρεις μέρες μετά γράψαμε όλο το δίσκο. Εμείς γράφουμε ακόμη και τώρα φυσικά, όπως οι παλιοί ρεμπέτες, όχι με τεχνολογία.

Έγινε ο πρώτος δίσκος, τρελή χαρά. Απίστευτο γεγονός. Έγινε πανικός, άρχισαν να μας ζητάνε να παίζουμε στο Μετρό στου Γκύζη, στη Σφεντόνα. Άπιαστα πράγματα για μας, τότε. Και λόγω των εργασιών μας δεν το είδαμε ποτέ επαγγελματικά. Ήταν ερασιτεχνικά».

Συμπληρώνει ο Χρήστος: «Για την επιτυχία βοήθησε η ραδιοφωνία. Μας έπαιζαν στα ραδιόφωνα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Δεν μπορούμε να έχουμε παράπονα από την τύχη μας. Έρχονται μετά από μια βραδιά στην Αθήνα από τη LYRA και είπαν το εξής απλό: Παιδιά, να σας κλείσουμε δουλειές; Τι άλλο να σου πουν; Και λέμε: Όχι. Δεν μπορούσαμε να τους πούμε κλείστε δουλειές κι εμείς θα ερχόμαστε. Παίζαμε όποτε μπορούσαμε λόγω των εργασιών μας».

Τα τρελά σκηνικά με τον Παπάζογλου

Με τον Παπάζογλου έζησαν ωραίες στιγμές. Είχαν μεγάλο δέσιμο.

«Ένα καλό που μας έκανε ο Παπάζογλου ήταν η στάση μας απέναντι στη μουσική και το σταρ σίστεμ. Ευθύνεται χωρίς να μιλάει. Μας πέρασε ένα ήθος απέναντι στα μουσικά πράγματα και το σταριλιίκι. Ήταν ένα βιβλίο ανοιχτό. Έπαιρνες μαθήματα. Η στάση του, η ηθική του, οι επιλογές του. Πέρασαν όλα αυτά και σε μας χωρίς να το θέλουμε».

Το καλοκαίρι του ΄97 ο Θεσσαλονικιός καλλιτέχνης αποφασίζει να κάνει συναυλία μέσα στον κρατήρα του ηφαιστείου του αγαπημένου του νησιού, της Νισύρου.

Μία τρομερή εμπειρία, που μάλιστα βιντεοσκοπήθηκε.

Ο Μάνθος θυμάται ένα ευτράπελο: 

«Μετά τη συναυλία στον κρατήρα, ξυπνάμε το πρωί εγώ και ο Νίκος και λέει πάμε να πιούμε ένα καφέ. Μπροστά μας κάθονται δύο κυρίες πλάτη. Και λέει η μία: Πω ρε χθες ο Παπάζογλου, ήταν καταπληκτικός, τι φωνή… Και πετάγεται η άλλη και της λέει: Ωραίος ήταν ο Παπάζογλου αλλά εμένα μου άρεσε ο Κηλαηδόνης! Νόμιζε ότι εγώ ήμουν ο Κηλαηδόνης λόγω του μαλλιού!».

Θυμήθηκε και κάτι ακόμη, ενδεικτικό του μουσικού αυτιού που είχε ο Παπάζογλου:

«Είμαστε στο Αγροτικόν το 2006 και γράφουμε. Πάντα ηχολήπτης ήταν ο Χρήστος ο Μέγας και θα είναι και σήμερα στο Μέγαρο. Προβάρουμε ένα τραγούδι για να το ηχογραφήσουμε και όπως παίζω είναι πίσω και μου λέει ο Νίκος: ‘Καρντάση, κούρδισε λίγο τη σολ! Τρελάθηκα… Λέω πώς το άκουσε ρε… Πραγματικά πήρε το κουρδιστίρι και έχανε πολύ λίγο η σολ. Και λέω τι είσαι ρε, νυχτερίδα είσαι;».

Στη Νίσυρο, πάντως, άλλη χρονιά, χωρίς το Νίκο έπαιξαν από τις 10 το βράδυ μέχρι τις 6 το πρωί! «Σπάσαμε 4 κιθάρες! Τους είπαμε, σήμερα θα σας εξαντλήσουμε! Και πράγματι είχαν πέσει όλοι κάτω!».

Η σύνδεση με τη Θεσσαλονίκη και το περιεχόμενο

Λόγω του Παπάζογλου, αποκτούν σχέση με τη Θεσσαλονίκη.. Αλλά και αργότερα, όταν οι Γιάννης Παπαστεργίου  (βιολί και μουσικός εγκέφαλος των Περιπλανήσεων) και Γιάννης Κολοβός (κόντρα μπάσο, άρτιος μουσικός) μπαίνουν στο σχήμα.

Ηχογραφούν με τον Παπάζογλου όλους τους δίσκους. Ακόμη και όταν ο Νίκος πεθαίνει (17 Απριλίου 2011), συνεχίζουν τη συνεργασία με τη σύζυγό του, Βαρβάρα.

«Το 2012 υλοποιήσαμε αυτό που έλεγε και ο ίδιος, όταν έφτιαξε το σπίτι του στη Νίσυρο: Θα έρθετε να γράψουμε εδώ! Δεν πρόλαβε, όμως, έφυγε. Η Βαρβάρα Γουίλιαμς συνέχισε το έργο του και ηχογραφήσαμε μέσα στο σπίτι τους, το ‘Άστρα που ψιχαλίζουν φως’. Πριν από 2 χρόνια, στο Θέατρο Σφαγείο γράψαμε τη Βαρύτητα με παραγωγό τη Βαρβάρα και το Νίκο Χατζηνικολάου που δικηγορεί στη Θεσσαλονίκη».

Προφανώς και υπάρχει διαφοροποίηση στην τεχνοτροπία, στο ύφος του ήχου και στο περιεχόμενο. «Δεν γίνεται να γράφεις για τα ίδια πράγματα 40 χρόνια», λένε.

«Να πούμε βέβαια πως φίλοι μας έχουν δώσει στίχους, κατά καιρούς και γεννιούνται νέα τραγούδια».

Χρήστος:  «Πάνε κάμποσα χρόνια που ήρθε ο Νίκος, όταν έπεσε ο κομμουνισμός και το τείχος του Βερολίνου. Θέλω να γράψω κάτι, ότι όλα είναι μια πορδή και έγραψε το τραγούδι Ιστορίες. Πώς κλείνει το τραγούδι;

Μέσα σε γήπεδο βαρύ στου σχετικού τη λάσπη σύραμε και κυλήσαμε ιδέες κι εμμονές σ’ αυτά που αγαπήσαμε μια μαύρη τρύπα χάσκει ο Θούριος που αρχίσαμε μας βγήκε αμανές 

Μπορεί να είναι και πολιτικό, αλλά υπήρχε ένας προβληματισμός για το ποιος είμαι εγώ τι ρόλο παίζω στην κοινωνία.

Μετά, ο τίτλος του τελευταίου δίσκου που είναι Βαρύτητα. Βαρύτητα είναι όρος της Φυσικής, αλλά σχηματικά είναι αυτό που παίρνουμε, την κατεύθυνση προς το θάνατο που παίρνουμε ως έμβια όντα. 

Σαν τον Αθέατο Απρίλη του Ελύτη. Που βλέπει τον κόσμο να φεύγει και λέει: Όχι! Αυτά μένουν, εγώ φεύγω. Δεν είναι πεσιμιστικό, αποτυπώνουμε μια αλήθεια που βιώνουμε». 

Μάνθος: «Είναι αυτό που λέμε: Φεύγω. Χωρίς να θέλω, φεύγω. Μέσα από το τραγούδι σου βγάζεις την αλήθεια σου». 

Είναι τόσο ίδιοι, αλλά και… διαφορετικοί.

Ο Μάνθος θυμάται:

«Ο Λεωνίδας ήταν στο λαϊκό και το Νέο Κύμα, εγώ στο ροκ, ο αδερφός μου (Νίκος) στο ρεμπέτικο και το λαϊκό. Στο σπίτι ακούγαμε Χατζηδάκη και Θεοδωράκη ο μπαμπάς μεγάλωσε με ρεμπέτικα. Στον τοίχο υπήρχε μια παλιά κιθάρα κρεμασμένη. Τη βλέπαμε και στην εφηβεία τη βγάζουμε από εκεί και της βάζουμε χορδές.

Μετά πήγα και αγόρασα ντραμς. Ροκάς, άλλωστε. Για να μην μας διώξουν από το σπίτι, τα εγκατέλειψα… Ο Νίκος έπαιζε μπουζουκάκι, άνευ διδασκάλου. Στην Κω δεν υπήρχαν σχολές, μόνοι μας μαθαίναμε. Υπήρχε μια εσωτερική ανάγκη, θέλαμε να γράψουμε, μας έτρωγε. να παίξουμε το δικό μας κατασκεύασμα και όχι των άλλων, έτσι αρχίσαμε να γράφουμε.

Είχα ρίξει και πολλές γκόμενες με αυτό, γιατί ήταν παγίδα. Στην εφηβεία για να ρίξεις κοπέλα παρουσίαζες ένα τραγούδι και έλεγες ότι το έγραψα για σένα (γέλια)». 

Και το όνομα Μικρές Περιπλανήσεις;

«Λέγαμε όταν ηχογραφούσαμε και επειδή μας είχε καλέσει για μία συναυλία στη Ρόδο με τις αδερφές Καραμπεσίνη ο Τάκης Βούης, πώς θα σας πούμε; Ήταν παρών και ο Τάκης και λέει: Μικρές Περιπλανήσεις θα σας πούμε, όπως και το τραγούδι. Κι έτσι βαφτιστήκαμε κι εμείς. Το όνομα Μικρές Περιπλανήσεις υπήρχε στο τραγούδι, είναι και το όνομα του δίσκου και έτσι προέκυψε και το όνομα του συγκροτήματος. Του Στέργου του Παπαποστόλου είναι αυτός ο στίχος». 

Πώς βλέπετε τώρα τη νεολαία;

Μάνθος: «Η νεολαία είναι χαρούμενη γιατί ερωτεύεται. Όταν ερωτεύεσαι έχεις μόνο ευτυχία. Δεν έχει σημασία αν έχεις προβλήματα. Ακόμη και η νεολαία του΄40, ακόμη και σε ένα φρικτό γεγονός, ερωτευόταν. Γιατί ήταν νέοι. Δεν έχεις την αντίληψη των προβλημάτων. Ακούω φίλους μου που λένε ότι η νεολαία είναι με τα κινητά, είναι μ@λ@κισμένα… Και απαντώ: ΟΧΙ! Είσαστε λάθος! Είστε μεγάλοι ζηλιάρηδες και γεράσατε! Ζηλεύετε τους νέους! Έχουν κόμπλεξ. Κυνηγάμε τους νέους. Κι εμάς όταν ήμασταν νέοι και μας κυνηγούσαν».

Και ένας σύγχρονος προβληματισμός:

«Το χειρότερο που παίζει είναι ότι έχουμε φύγει από το εμείς και έχουμε πάει στο εγώ. Εμείς ζήσαμε το εμείς. Εμείς θα κάνουμε, λέγαμε. Εμείς αυτό ζήσαμε, αυτή ήταν η κινητήρια δύναμη, η βενζίνη και είμαστε μαζί γιατί μας δένει το εμείς».

Όσο για το μέλλον;

«Συνεχίζουμε. Ήδη γράφουμε νέα τραγούδια. Μπορεί να αποχώρησαν δύο παλιά μέλη μας, ήρθαν νέα, αλλά και η πόρτα είναι πάντα ανοικτή. Μας δένει κοινή η αγάπη γι’ αυτό που κάνουμε».

Πώς θα θέλατε να σας θυμούνται; 

Μάνθος: «Για ένα πράγμα που είμαι υπερήφανος είναι αυτό που έχω βιώσει περπατώντας στους δρόμους, με πόση αξιοπρέπεια, μεγάλοι καλλιτέχνες της Ελλάδας μας αγκάλιασαν και εκτίμησαν αυτό που δημιουργήσαμε. Αλκίνοος, Περίδης, Θανάσης, ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου, ο Λέκκας, η Αλεξίου και πολλοί ακόμη».

Χρήστος: «Θα ήθελα να με θυμούνται ως δάσκαλο. Καλός ήτανε… Ετσι λένε αρκετα παιδιά. Αυτό το καλός ήτανε…». 

Μια ιδέα που εκφράζει και είναι ήδη υπό συζήτηση είναι να παίξουν μαζί με τους Χειμερινούς Κολυμβητές, με τους οποίους αισθάνονται μια εκλεκτική συγγένεια».

Ο Μάνθος λέει κάτι πολύ ωραίο:

«Θέλω να θυμούνται τις Μικρές Περιπλανήσεις, όπως ένας πιτσιρικάς ψάχνει και βρίσκει κάτι εναλλακτικό. Θα μας βρει και θα γαντζωθεί γερά από εκεί πάνω. Να το λιθαράκι που λέγαμε. Το δώσαμε στον πιτσιρικά του μέλλοντος. Να βρει κάτι διαφορετικό.

Σαν να το βλέπω: Σε μια πόλη ένας πιτσιρικάς να μας βρει και να πει πω ρε μάγκες τι είναι αυτό. Να πάρει τα χρώματα και τα αρώματα, αλλά να μην παίξει Μικρές Περιπλανήσεις. Να παίξει το δικό του. Να πάρει απλά ένα σπόρο». 

Ένας σπόρος είναι και η παράδοση; Πώς την αντιλαμβάνονται;

«Πολλοί την αντιλαμβανόμαστε λάθος. Πάμε σε ένα νησιώτικο και το αναμασάμε συνέχεια, δεν έχει νόημα πολύ. Το θέμα είναι οι νέοι δημιουργοί να πάρουν από την πηγή στοιχεία για να προχωρήσουν στο άλλο.

Αυτή τη στροφή στην παράδοση τη βλέπεις και μέσα από τα τραγούδια του Θανάση Παπακωνσταντίνου».