Ο Άγιος Αύγουστος: Εμπνευστής και σύμβολο για τις Τέχνες
Μουσικά κομμάτια, κινηματογραφικές ταινίες και έργα τέχνης ζωγράφων που εμπνεύστηκαν απο τον μυστηριώδη μήνα!
Ο Αύγουστος, ο μήνας που σηματοδοτεί την κορύφωση και το πέρασμα του καλοκαιριού, αποτελεί πηγή έμπνευσης για καλλιτέχνες κάθε είδους. Είτε πρόκειται για ταινίες που αποτυπώνουν τις τελευταίες ζεστές ημέρες πριν από την επιστροφή στην καθημερινότητα, είτε για τραγούδια που αιχμαλωτίζουν τη μελαγχολία της μετάβασης από το καλοκαίρι στο φθινόπωρο, ο Αύγουστος έχει έναν μοναδικό τρόπο να πυροδοτεί δημιουργικές φλόγες.
Γιατί, όμως,ασκεί τέτοια γοητεία στους δημιουργούς; Ίσως είναι η αίσθηση της αποτίμησης που φέρνει μαζί του, καθώς οι άνθρωποι κοιτάζουν πίσω στις καλοκαιρινές τους περιπέτειες και προσπαθούν να συγκρατήσουν αναμνήσεις πριν αυτές διαλυθούν στην καθημερινότητα του φθινοπώρου. Είναι ο μήνας της μυστηριώδους νοσταλγίας του καλοκαιριού, ακόμα κι αν αυτό δεν έχει ακόμα τελειώσει, ψάχνουμε να βρούμε τις στιγμές που νιώθουμε ότι μας έχουν ήδη ξεφύγει.
Μέσα σε αυτή την ατμόσφαιρα, οι καλλιτέχνες βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για να εκφράσουν τις πιο βαθιές του σκέψεις και τα συναισθήματα.
Το μοναχικό αστικό τοπίο, οι δρόμοι αδειάζουν, τα παραφουσκωμένα αστικά μοιάζουν τώρα να βρίσκονται σε μια περίοδο αυστηρής δίαιτας. Τα πρωινά ο ήλιος καίει την άσφαλτο. Οι νύχτες κάπως δροσερές, αλλά γεμάτες από την υπόγεια θερμότητα της μέρας. Κι όμως, οι αραιές φιγούρες που περιπλανιούνται μέσα στη πόλη είναι λες και αποπνέουν μια αίσθηση σιωπηλής αλληλεγγύης. Για όσους μείναμε πίσω.
Τα νησιά και τα χωριά, ο Δεκαπενταύγουστος, οι παραδοσιακοί χοροί και τα τραγούδια που γεμίζουν τις πλατείες με ενθουσιασμό και ζωντάνια. Οι δρόμοι γεμάτοι, τα στενοσόκακα απρόσμενα φωτεινά από τις νεανικές παρουσίες. Τα γλέντια που συνδυάζουν τη φωνή της παράδοσης με την ένταση της σύγχρονης ζωής.
Δύο πραγματικότητες, απόξενες μεταξύ τους. Ας είναι.
Η δημιουργική ενέργεια του Αυγούστου ενσωματώνεται σε κάθε μορφή τέχνης—κινηματογράφο, μουσική, και ζωγραφική—με τρόπο που αποτυπώνει τη μοναδική γοητεία της εποχής. Το αποτέλεσμα είναι ένα σύνολο έργων που αντανακλούν τη σύνθετη αίσθηση της χαλάρωσης και της αναπόλησης, της μεταβατικής μελαγχολίας και της αναμονής για νέες αρχές.
Η Μουσική του Αυγούστου
Αύγουστος | Νίκος Παπάζογλου (Χαράτσι, 1984)
Μουσική, Στίχοι, Ερμηνεία: Νίκος Παπάζογλου
Τον Αύγουστο που μου χρωστάς | Δημήτρης Μητροπάνος (Παρέα μ’έναν ήλιο, 1994)
Μουσική: Μάριος Τόκας | Στίχοι: Φίλιππος Γράψας | Ερμηνεία: Δημήτρης Μητροπάνος
Αύγουστος | Έλλη Πασπαλά (Ο χορός των άστρων, 2001)
Μουσική: Ευανθία Ρεμπούτσικα | Στίχοι: Ελένη Ζιώγα
Δεκαπεντάυγουστος | Γλυκερία (2001)
Μουσική: Άκης Δαούτης | Στίχοι: Τάκης Συρέλλης | Ερμηνεία: Γλυκερία
Αύγουστος είναι | Παντελής Θαλασσινός (Το Καλαντάρι, 2006)
Μουσική, Ερμηνεία: Παντελής Θαλασσινός | Στίχοι: Ηλίας Κατσούλης
Αυγουστιάτικη μου θλίψη | Απόστολος Ρίζος (Αγάπη σ’αγαπώ, 2013)
Μουσική, Στίχοι: Χρυσόστομος Σταμούλης | Ερμηνεία: Απόστολος Ρίζος
Κύμα του Αυγούστου | Σπυριδούλα Μπάκα (Τόπος Άγραφος, 2018)
Μουσική: Μάρθα Μεναχέμ | Στίχοι: Μαρίνος Ε. Καρβέλας | Ερμηνεία: Σπυριδούλα Μπάκα
Αύγουστος | Μαρίνα Σπανού (2023)
Μουσική, Στίχοι, Ερμηνεία: Μαρίνα Σπανού
Cold wind in August | Van Morrison (A period of transition, 1977)
Με μια μπλουζ διάθεση-το οξύμορο σχήμα στην αντίθεση του κρύου ανέμου στην τυπική ζέστη του Αυγούστου.. Μια εξερεύνηση της μοναξιάς και της νοσταλγίας. Ο Αύγουστος δεν φαίνεται να λογαριάζει απο σύνορα!
Μουσική, Στίχοι, Ερμηνεία: Vans Morrison
August Song | ROOMMATE (2011)
Ο αργός ρυθμός του κομματιού και η εσωστρεφής φύση που συνδέεται με τον μήνα, φέρνουν μια ναι μεν χαλαρωτική αλλά στοχαστική διάθεση στον ακροατή. Στίχοι, ανοιχτοί σε ερμηνεία, με indie ηλεκτρονικά στοιχεία, φαίνεται να αγγίζουν θέματα αλλαγής και μετάβασης. Εύκολα μπορείς κιόλας να ταυτιστείς, αν βρίσκεσαι στην πόλη..
Μουσική: ROOMMATE | Στίχοι: Kent Lambert
August | Rilo Kiley (Take offs and landings, 2013)
Μουσική, Στίχοι, Ερμηνεία: Rilo Kiley
Διαφορετικότητα
Η ποικιλομορφία στα τραγούδια τόσο απο την άποψη του μουσικού ύφους όσο και των θεμάτων που εξερευνούν είναι εντυπωσιακή. Απο παραδοσιακούς, έντεχνους ήχους μέχρι την κάντρι έως την τζαζ και την μπλουζ.. αναδεικνύεται η παγκόσμια απήχηση και η σημασία που ενέχει αυτός ο μήνας μουσικά για τους δημιουργούς και όχι μόνο.
Εξάλλου, η μουσική είναι μια παγκόσμια γλώσσα η οποία δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους απο διαφορετικούς πολιτισμούς και χώρες, να γνωρίσουν νέους και αδιαμφησβήτητα μοναδικούς τρόπους αναπαράστασης του Αυγούστου μέσα απο αυτή. Ψηλαφίζοντας εμπειρίες και οπτικές.
Τα τραγούδια για τον Αύγουστο είναι συχνά μεταφορικά και αγγίζουν θέματα – απο μεταφορές και θέματα που προσφέρουν τη δυνατότητα εμβάθυνσης στον ακροατή. Ομολογουμένως είναι κάπως συναρπαστικό να τα ξετυλίξεις!
Ο Κινηματογράφος του Αυγούστου
Ήσυχες μέρες του Αυγούστου (1991)
Στον καυτό και έρημο Αύγουστο της Αθήνας, τρεις ιστορίες συνυπάρχουν, αποκαλύπτοντας τις ανθρώπινες σχέσεις κάτω από τη σκιά της μοναξιάς και της καλοκαιρινής κάψας.
Ο Νικόλας, ένας συνταξιούχος ναυτικός, με τη στήριξη της συζύγου του, φροντίζει μια δυστυχισμένη γυναίκα που λιποθύμησε στον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο, ανακαλύπτοντας πόσο βαθιά μπορούν να είναι οι ανθρώπινες συνδέσεις. Στο μεταξύ, ο Λευτέρης, ένας τραπεζικός υπάλληλος, και η μοναχική Ειρήνη διατηρούν μια καθημερινή τηλεφωνική συνομιλία που τους φωτίζει τη μέρα, μέχρι που ο Λευτέρης αποφασίζει να την εντοπίσει, μόνο για να βρει ότι η πραγματικότητα δεν ανταγωνίζεται πάντα τη φαντασία τους.
Ταυτόχρονα, μια γηραιά κυρία αναπτύσσει μια φιλία με τη νεότερη γειτόνισσά της, βρίσκοντας παρηγοριά στην καθημερινή συντροφιά, αλλά όταν ανακαλύπτει την απάτη της νεαρής γυναίκας, επιλέγει να μην την καταγγείλει, δείχνοντας την απίστευτη ανθρωπιά και τη δύναμη της συγχώρεσης.
Την ταινία ντύνει μουσικά ο αείμνηστος Μάνος Χατζιδάκης.
Σκηνοθεσία | Σενάριο: Παντελής Βούλγαρης
Φτηνά τσιγάρα (1999)
Το φιλμ συνδυάζει στοιχεία ρομαντισμού, την ερημιά της Αθήνας, το παράλογο και το ποιητικό, συνθέτοντας μια μοναδική κινηματογραφική εμπειρία. Ένας μποέμ τύπος, ποιος άλλος εκτός απο τον Ρένο Χαραλαμπίδη θα μπορούσε, αναπτύσσει μια ρομαντική σχέση με μια κοπέλα που γνώρισε σε έναν τηλεφωνικό θάλαμο. Παράλληλα, παρακολουθούμε τις καθημερινές του στιγμές. Στιγμές απο μια Αθήνα άλλης εποχής..
Και φυσικά την ατμόσφαιρα αγκαλιάζει η μουσική του Παναγιώτη Καλαντζόπουλου, με την ερμηνεία της Έλλης Πασπαλά
Σκηνοθεσία | Σενάριο: Ρένος Χαραλαμπίδης
Δεκαπενταύγουστος (2001)
Σε μια ατμόσφαιρα καθαρά ελληνική και με έντονη αίσθηση των ημερών γύρω από τη γιορτή του Δεκαπενταύγουστου, η ταινία μας ξεδιπλώνεται γύρω από μια τριώροφη πολυκατοικία στην Αθήνα. Καθώς η πόλη ερημώνει και οι κάτοικοι αρχίζουν να φεύγουν για τις καλοκαιρινές τους διακοπές, οι ιστορίες των πρωταγωνιστών αρχίζουν να αποκαλύπτονται, αποτυπώνοντας τη μοναδική ατμόσφαιρα της εορταστικής περιόδου.
Σκηνοθεσία | Σενάριο: Κωνσταντίνος Γιάνναρης
Σπιρτόκουτο (2002)
Μια απο τις πιο κλασικές ταινίες του Γιάννη Οικονομίδη, αν και δεν γίνονται ξεκάθαρες αναφορές ότι βρισκόμαστε στον μήνα Αύγουστο-το τοπίο και το σκηνικό κάπως παρακινεί τον θεατή να υποθέσει πως πρόκειται για κάτι τέτοιο.. Σπιρτόκουτο λοιπόν ή καλύτερα πυριτιδαποθήκη της μικροαστικής οικογένειας. Τα μέλη μιας οικογένειας επιδίδονται σε έναν ανελέητο αγώνα απαξίωσης και αλληλοεξόντωσης των συγγενών τους. Κι όλα αυτά σε ένα διαμέρισμα, με ασφυκτική ζέστη.
Σκηνοθεσία: Γιάννης Οικονομίδης | Σενάριο: Λένια Σπυροπούλου, Γιάννης Οικονομίδης
Μια μέλισσα τον Αύγουστο (2007)
Ο Χάρης καταφθάνει σε μια ειδυλλιακή απομονωμένη παραλία με τρεις γυναίκες, τη σύζυγό του, την γερμανίδα ετεροθαλή αδελφή του και την ερωμένη του που παριστάνει την κωφάλαλη. Όταν ξαφνικά τον τσιμπάει μέλισσα, πρήζεται κι εμφανίζεται ο “άλλος του εαυτός”, εκείνος που προκαλεί διαρκώς την συνείδηση του.
Σκηνοθεσία | Σενάριο: Θοδωρής Αθερίδης
Ο Αύγουστος στη Ζωγραφική
ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ | Γιάννης Τσαρούχης (Οι δώδεκα μήνες του χρόνου, 1968-1969)
Août (Αύγουστος) | Alfons Mucha (1901)
Το καλαντάρι του Αυγούστου | Πώλ και Ζαν ντε Λεμπούρ (περ. 1410)
La Belle Jardiniere – Août | (Eugène Grasset August, 1896)
Οι ταπετσαρίες Trivulzio | Bramantino
Η εικόνα του Αυγούστου ως Θεού της καρποφορίας…
Πώς το σταφύλι γίνεται κρασί; Με μια απορία, ο Νίκος Καζαντζάκης στο έργο του “Αναφορά στον Γκρέκο”, αποτυπώνει με λόγια που έχουν τη δύναμη να ενεργοποιήσουν όλες τις αισθήσεις:
«Ο Αύγουστος ήταν για μένα, όταν ήμουν παιδί, κι είναι ακόμα, ο πιο αγαπημένος μου μήνας· αυτός φέρνει ,μαθές , τα σταφύλια και τα σύκα, τα πεπόνια, τα καρπούζια· τον ονομάτισα Άγιον Αύγουστο· αυτός ο προστάτης μου, έλεγα, σε αυτόν θα κάνω την προσευκή μου· όταν θέλω τίποτα, από αυτόν θα το ζητώ, κι αυτός θα το ζητήσει από το Θεό, κι ο Θεός θα μου το δώσει. Και μια φορά πήρα νερομπογιές και τον ζωγράφισα: Έμοιαζε πολύ του παππού μου του χωριάτη(…) Από τη στιγμή που τον ζωγράφισα και στερέωσα το πρόσωπό του, στερεώθηκε και μέσα μου η εμπιστοσύνη μου σε αυτόν, και κάθε χρόνο τον περίμενα να ‘ρθει, να τρυγήσει τ’ αμπέλια της Κρήτης, να πατήσει τα σταφύλια και να κάμει το θάμα του, να βγάλει από τα σταφύλια κρασί. Γιατί, θυμούμαι, το μυστήριο τούτο με τυράννησε πολύ —πώς μπορεί να γίνει το σταφύλι κρασί· μονάχα ο Άγιος Αύγουστος μπορούσε να κάμει ένα τέτοιο θάμα· κι έλεγα: «Αχ, να τύχαινε να τον συναπαντήσω μια μέρα στο αμπέλι που είχαμε απόξω από το Μεγάλο Κάστρο και να τον ρωτήσω να μου πει το μυστικό. Τι ‘ναι το θάμα τούτο δεν καταλάβαινα. Η αγουρίδα γίνεται σταφύλι, το σταφύλι γίνεται κρασί, το κρασί το πίνουν οι άνθρωποι και μεθούνε· γιατί μεθούνε; Όλα αυτά μου φαίνουνταν μυστήρια φοβερά, και μια φορά που ρώτησα τον πατέρα μου, αυτός μάζεψε τα φρύδια: «Μη φυτρώνεις εκεί που δε σε σπέρνουν!» μου αποκρίθηκε.»
Και ένα ποίημα πριν απο το τέλος..
“Χάθηκα μες στη ζωή μου”
Αύγουστος, φώτα στην παραλία
τα πλοία φεύγουν για τα νησιά.
Φεύγουν οι φίλοι, φεύγουν τα πλοία.
Με γέλασες και είναι αργά.
Ήρθε ο Σεπτέμβρης, ήρθε ο χειμώνας
στη παραλία τη σκοτεινή.
Χάθηκα μέσα στη ζωή μου,
χάθηκες μέσα στη βροχή…
της Λούλας Αναγνωστάκη
