Ανέστης Αζάς: Δε γίνεται ο φόβος να είναι μεγαλύτερος από μια επιθυμία

Μετά την παρουσίαση στο Φεστιβάλ Αθηνών 2021 και τις μετά sold out παραστάσεις, η σουρεαλιστική κωμωδία «Η Δημοκρατία του Μπακλαβά» έρχεται στη Θεσσαλονίκη για μία μόνο παράσταση, ενταγμένη στα 57^α Δημήτρια της πόλης.

Το απρόσμενα ξεκαρδιστικό θεατρικό ψευδοντοκιμαντέρ του Ανέστη Αζά, με κείμενο που έγραψε ο ίδος μαζί με τον Μιχάλη Πητίδη και τον Γεράσιμο Μπέκα, έχει εντυπωσιάσει τους θεατές, καθώς και τους προβλημάτισε αφού φέρνει σε πρώτο πλάνο τον ρατσισμό ως αρχή και θέματα άλλα, ταυτότητας και πολιτισμού που συναντάμε καθημερινά και ίσως, και παγκοσμίως.

Η ανθρώπινη επικοινωνία και οι μικρές πραγματικότητες των ανθρώπων που μπορούν να ταράξουν, να αλλάξουν και ίσως κάποιες φορές και να διαστρεβλώσουν την ιστορία, φτιάχνοντας μία άλλη, που πολλές φορές μπορεί να φέρνει και την ευτυχία στους ανθρώπους.

Ο Ανέστης Αζάς, επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη του για μία μόνο παράσταση του έργου του, ενώ στη συζήτηση που κάναμε με αφορμή τον «Μπακλαβά», μου αποκαλύπτει και τη συνεργασία του με το ΚΘΒΕ την επόμενη σεζόν.

Τη μέρα που μιλήσαμε, ήταν μόλις λίγες ώρες που είχαν πάρει ένα θεατρικό βραβείο για την παράσταση και η χαρά του, ήταν μεγάλη.

Η παράσταση έχει λάβει δύο βραβεία: καλύτερο νέο ελληνικό έργο στους Γεράσιμο Μπέκα, Μιχάλη Πητίδη και Ανέστη Αζά στα βραβεία κοινού του All 4 fun και καλύτερου ηθοποιού στον Γιώργο Κατσή στο 62o International Theatre Festival Sarajevo.

«Χθες πήραμε βραβείο για τον «Μπακλαβά» στα βραβεία κοινού All4fun, για τo καλύτερο πρωτοεμφανιζόμενο ελληνικό έργο και είμαι πολύ χαρούμενος γι’ αυτό επειδή ήταν επιλογή του κοινού. Είναι μία αναγνώριση των κόπων. Την δουλειάς που έχει από πίσω.

Είναι άλλωστε μία παράσταση που την αγάπησε το κοινό και την έχει στηρίξει. Στην Αθήνα, πέρα από τις τρεις πρώτες παραστάσεις που κάναμε στο Φεστιβάλ Αθηνών το καλοκαίρι του ’21, παίχτηκε μέσα σε αυτή τη σεζόν σε δύο επαναλήψεις και πήγε sold out. Δηλαδή το κοινό την αγκάλιασε αμέσως την παράσταση. Την στήριξε πολύ.»

Τι ακριβώς είναι η “Δημοκρατία του Μπακλαβά”;

Αρχικά να πούμε ότι έρχεται Θεσσαλονίκη, στις 16 Οκτωβρίου, δυστυχώς, για μία μόνο παράσταση στο Βασιλικό Θέατρο στις 9 το βράδυ. Είναι μία παράσταση που ξεκινήσαμε να τη γράφουμε και την παρουσιάσαμε πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Αθηνών το 2021 στο πλαίσιο της επετείου των 200 ετών από την Επανάσταση του 1821 και ενώ εμπνέετε κάπως από αυτό το θέμα, είναι μία εντελώς σύγχρονη ιστορία. Μία σουρεαλιστική κωμωδία με πικρό τέλος. Ένα ζευγάρι, μία Ελληνίδα κι ένας Τούρκος που έχουν γνωριστεί στο Λονδίνο όπου σπούδαζαν, παντρεύτηκαν εκεί και έκαναν κι ένα παιδάκι. Όταν αποφάσισαν να έρθουν στην Ελλάδα, εγκαταστάθηκαν στο Μεσολόγγι και άνοιξαν ένα μπακλαβατζίδικο όπου κάνουν κάποια δικά τους fusion oriental γλυκά και πειραματίζονται με συνταγές, μπακλαβά με χαμηλές θερμίδες και κάτι τέτοια. Κάποια στιγμή έρχονται αντιμέτωποι με μία πολύ ρατσιστική συμπεριφορά, ένα bulling που γίνεται στο παιδί τους και αποφασίζουν να κάνουν ένα δικό τους κράτος στο μπακλαβατζίδικο. Μετά, όπως καταλαβαίνεις, γίνεται χαμός. Κάποιοι τους υποστηρίζουν, άλλοι είναι εναντίον τους και στο τέλος όλο αυτό διαλύεται σε μία επιχείρηση της ελληνικής αστυνομίας. Αυτή είναι η πλοκή του έργου. Είναι μία κωμωδία που παίζουν αυτά τα στερεότυπα της εχθρότητας ανάμεσα στους δύο λαούς και κυρίως με την ιδέα μιας ουτοπίας με μια αριστοφανική έμπνευση για όλο αυτό. Όπως ήταν στους «Όρνιθες» που κάνουν μια δική τους πολιτεία, κάπως έτσι είναι και η ιδέα μας. Το κείμενο το γράψαμε μαζί με τον Μιχάλη Πητίδη και τον Γεράσιμο Μπέκα. Ο Γεράσιμος είναι ένας πολύ ταλαντούχος συγγραφέας. Στην αρχή το ξεκινήσαμε σε μορφή μυθιστορήματος, στη συνέχεια υπήρχε μια ανταλλαγή, ο Γεράσιμος έστελνε από τη Γερμανία που ζει, νέες ιδέες πιο διαλογικές και κάπως έτσι δημιουργήθηκε, ενώ πάρα πολύ μεγάλη είναι και η συμβολή των ηθοποιών από την πρόβα, που το αγάπησαν κι αυτοί από την πρώτη στιγμή και δώσαν πάρα πολύ υλικό, ιδέες και κείμενα.

Ζητήματα ταυτότητας και πολιτικής οργάνωσης. Αυτά θίγονται στο έργο και νιώθω πως είναι πολύ σημερινές ανάγκες και τα δύο

Προσπαθούμε να προσεγγίσουμε αυτά τα ζητήματα μέσα από μια σημερινή ματιά. Σήμερα η ζωή είναι σε πολύ μεγάλο βαθμό ψηφιακή, γίνονται όλα στο internet. Δρούμε έτσι πια, σε ένα πιο παγκόσμιο περιβάλλον. Αλλά αυτά ίσως ακούγονται κάπως βαριά σε μία συνέντευξη, ας κρατήσουμε ότι το έργο είναι απίστευτα κωμικό ταυτόχρονα. Δηλαδή περνάει μέσα πολλές κωμικές καταστάσεις, αλλά είναι και συγκινητικό μαζί, έχει έναν χαρακτήρα σαν συναυλία ας πούμε.

Πρόκειται για μία ιστορία φαντασίας ενταγμένη μέσα σε αληθινά, ιστορικά γεγονότα. Ήταν πρόκληση μία τέτοια ιστορία;

Είναι 100% μυθοπλασία, είναι ένα παραμύθι βασικά αλλά το παρουσιάζουμε σαν να ήτανε ντοκιμαντερ, ενταγμένο μέσα σε αληθινά, ιστορικά γεγονότα. Χρησιμοποιούμε το κινηματογραφικό φορμάτ του μοκιουμένταρι.

Όπου εσένα σου αρέσει αυτό το ντοκιμαντέρ θέατρο. Στην ιστορία και στις συμπεριφορές

Ναι, εγώ έχω μια θητεία σε αυτό το είδος, έχω κάνει δηλαδή αρκετά έργα μαζί με τον Πρόδρομο Τσινικόρη που είμαστε συνεργάτες, με την Μάρθα Μπουζιούρη αλλά και μόνος μου. Γενικότερα είναι ένα είδος που με απασχολεί πολύ και το βρίσκω και απίστευτα σύγχρονο και πολύ σημαντικό για το σύγχρονο θέατρο. Ωστόσο εδώ, στο θέμα, γιατί έκανα έρευνα με συνεντεύξεις με υπαρκτά ελληνοτουρκικά ζευγάρια, κατάλαβα ότι δεν υπάρχει στην πραγματικότητα κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Δηλαδή όλο αυτό το περιβάλλον στα media περί εχθρότητας των λαών δεν υφίσταται στη πραγματικότητα. Στην πραγματικότητα, οι άνθρωποι μόλις γνωριστούν τα αφήνουν όλα πίσω τους. Η εχθρότητα καταρρέει μέσα σε λίγα λεπτά. Οπότε δεν είχα σύγκρουση, για να το πάω σε μία πιο ντοκιουμενταρίστικη προσέγγιση γι’ αυτό και επιλέξαμε τον δρόμο της μυθοπλασίας. Όμως στη σκηνή, το παρουσιάζουμε σαν να ήταν αληθινά γεγονότα.

Έργα σου έχουν παρουσιαστεί στο Φεστιβάλ Αθηνών, στη ΣΤΕΓΗ του Ιδρύματος Ωνάση, στο Εθνικό Θέατρο, στο ΚΘΒΕ και στο εξωτερικό. Πώς είναι ένα παιδί από τη Θεσσαλονίκη που ξεκίνησε με όνειρα να κατακτά έναν έναν τους στόχους του;

Όλα είναι θέμα δουλειάς. Συγκέντρωσης και δουλειάς. Δεν υπάρχει κάτι άλλο που χρειάζεται. Σίγουρα παίζει ρόλο κάποιες φορές και η τύχη, αλλά η δουλειά είναι το πρώτο.

Η επιτυχία πάντως είναι που δίνει και την δυνατότητα επιλογών έτσι;

Έτσι όπως είναι τα πράγματα στην Ελλάδα, δε μπορείς να έχεις συμβόλαιο με την επιτυχία και κανείς δε μπορεί να έχει τίποτα δεδομένο στο δικό μας τον χώρο. Δηλαδή, κάθε μέρα είναι μία νέα αγωνία για την επόμενη μέρα και κάθε σεζόν για την επόμενη σεζόν και κάθε παραγωγή για την επόμενη παραγωγή. Είναι ένας χώρος που έχει συνθήκες πολύ μεγάλης ανασφάλειας. Τίποτα δεν είναι σίγουρο. Ο Σίμος Κακάλας ας πούμε, που είναι φίλος μου κάποτε μου είχε πει «Στο θέατρο είσαι ό, τι ήταν η τελευταία σου δουλειά». Δηλαδή αν η τελευταία σου δουλειά πήγε καλά, τότε σε προσεγγίζουν, έχεις την εκτίμηση των άλλων αλλά αν δεν πήγε καλά δεν είσαι τίποτα. Είναι πολύ μεγάλες δηλαδή οι διακυμάνσεις και η εργασιακή ανασφάλεια αλλά είναι μία τρέλα που μας αρέσει και περνάμε καλά και θέλουμε να είμαστε δημιουργικοί και να κάνουμε πράγματα.

Πιστεύεις οτι φέτος θα είναι μια καλή χρονιά για το θέατρο;

Περιμένουμε να δούμε πώς θα κινηθούμε φέτος. Η προηγούμενη ήταν μια πολύ μεταβατική χρονιά με πολλές παραστάσεις να ακυρώθηκαν λόγω κρουσμάτων, το κοινό ήταν ακόμα φοβισμένο. Τώρα αυτή η χρονιά είναι κρίσιμη. Βέβαια, ταυτόχρονα όπως λένε, υπάρχει πάλι όλος αυτός ο φόβος για τον χειμώνα πως θα είναι ο χειρότερος μετά τον χειμώνα του ’42. Θα δούμε όμως. Ελπίζουμε γενικώς πως μια καλή παράσταση πάντα βρίσκει το κοινό της. Εννοείται βέβαια ότι με προβληματίζει πολύ όλο αυτό που ακούγεται για φέτος τον χειμώνα. Αλλά όσον αφορά την εργασία και τη δημιουργία μας στο θέατρο, δε μπορούμε να σταματήσουμε μπροστά σε έναν φόβο. Δε γίνεται να είναι σημαντικότερος από την επιθυμία μας να δημιουργήσουμε. Σκεφτείτε ότι οι άνθρωποι δε σταμάτησαν να κάνουν θέατρο ούτε στον πόλεμο γιατί ταυτόχρονα είναι και μία εκτόνωση, μια απελευθέρωση. Το είδαμε και στην πανδημία πως όλες αυτές οι τέχνες είναι μία ψυχική ηρεμία αλλά και ψυχαγωγία. Δε γίνεται λοιπόν να καθόμαστε μέσα, να μιζεριάζουμε, να παίζουμε μόνο video games και να βλέπουμε μόνο σειρές. Η ζωντανή επαφή καλύπτει μία ανάγκη, μην το αγνοούμε αυτό.

Πώς νιώθεις που έρχεσαι θεσσαλονίκη;

Είμαι πολύ χαρούμενος γιατί επιστρέφω σε γνώριμα μέρη. Άλλωστε θα κάνουμε μια ακόμα καινούρια παραγωγή μαζί με τον Πρόδρομο Τσινικόρη στο Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος την επόμενη σεζόν. Πρέπει να σου πω ότι βλέπω με πολύ καλό μάτι όλο αυτό που πάει να γίνει στη Θεσσαλονίκη θεατρικά και ελπίζω να πάει καλά.

Η απόδοση του “Μπακλαβά” πάνω στη σκηνή, με τους ηθοποιούς και το τελικό αποτέλεσμα, ήταν αυτό που είχατε οραματιστεί γράφοντας το;

Είναι μια ωραία παράσταση που την αγαπάμε όλοι. Όταν το δουλεύαμε εμείς δεν είχαμε την επίγνωση. Πολλές φορές κάνεις κάτι και πρέπει να γίνει η παράσταση, να συναντηθεί με το κοινό για να καταλάβεις τι ακριβώς συνέβη. Δηλαδή, εγώ έχω την πρόθεση να πω μια ιστορία, αλλά μετά θα συναντηθεί αυτή η ιστορία με το κοινό και τότε αντιλαμβάνεσαι ποια είναι τελικά η δυναμική της. Ο «Μπακλαβάς» είναι σίγουρα μια δουλειά που αγαπήσαμε πολύ και είμαι απόλυτα ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα. Ελπίζουμε μάλιστα να έχει και συνέχεια γιατι την παράσταση την αγαπούν πολύ και οι ηθοποιοί και την στηρίζουν.

Θα συνεχίσει η παράσταση και μετά την Θεσσαλονίκη;

Να πούμε πρώτα πως πριν την Θεσσαλονίκη, την πηγαίνουμε σε ένα ιστορικό θέατρο στο Σαράγεβο και μετά τη Θεσσαλονίκη πάμε να παίξουμε Ζυρίχη τον Νοέμβριο και μετά μας έχουν προσκαλέσει στο Αμβούργο. Ελπίζουμε να την παίξουμε ξανά σύντομα και στην Ελλάδα βέβαια. Δεν είναι όμως εύκολο να οργανωθεί σαν παραγωγή γιατί ο ένας ηθοποιός, ο Cem Yigit Üzümoglu, έρχεται από την Τουρκία όπου είναι πολύ γνωστός εκεί στη χώρα του και δουλεύει συνέχεια, και οι υπόλοιποι ηθοποιοί που είναι από εδώ έχουν κι αυτοί πολλά που κάνουν και θα πρέπει να συντονιστεί όλο αυτό για να παίξουμε πάλι.

Ποια είναι τα σχέδια σου για φέτος.

Είναι μία παραγωγή με την Ελένη Ράντου που κάνουμε ήδη πρόβες, το «Πάρτυ της ζωής μου» στο Θέατρο Διάνα και θα ξεκινήσει 4 Νοεμβρίου, υπάρχει η περιοδεία αυτή της «Δημοκρατίας του Μπακλαβά», κάνω και κάποια εργαστήρια και στη συνέχεια θα πάρω λίγοι τον χρόνο μου για τα επόμενα βήματα…

*Η “Δημοκρατία του Μπακλαβά” έρχεται στο Βασιλικό Θέατρο την Κυριακή 16 Οκτωβρίου στις 21.00 στο πλαίσιο των 57ων Δημητρίων | Ηθοποιοί: Cem Yigit Üzümoglu, Κατερίνα Μαυρογεώργη, Γιώργος Κατσής, Gary Salomon