Η Έβελυν Ασουάντ μιλάει για τη δική της Κασσάνδρα στην sold out «Ορέστεια» του Τερζόπουλου

Αναζητώντας περισσότερα στοιχεία για την τριλογία του Αισχύλου «Ορέστεια» σε σκηνοθεσία του Θεόδωρου Τερζόπουλου που εντυπωσίασε στην Επίδαυρο και έρχεται απόψε το βράδυ στη Θεσσαλονίκη για μία μοναδική παράσταση, παντού όλοι μου μιλούσαν για την ηθοποιό που ενσαρκώνει με έναν μοναδικά συγκινητικό τρόπο την «Κασσάνδρα».

Κάνοντας την έρευνα μου, έπεσα τελικά πάνω σε «γνωστή» κι αυτό επειδή την ηθοποιό – τραγουδίστρια που ερμηνεύει την Κασσάνδρα στην παράσταση, την γνώρισα αρχικά ως frontwoman του συγκλονιστικού συγκροτήματος PAGAN που ήρθε μάλιστα πριν μερικούς μήνες στη Θεσσαλονίκη, ενώ την ακούσαμε μουσικά και στη σειρά «Ψυχοκόρες».

Ακούστε την με τους PAGAN στη διασκευή του “Γιάννη μου το μαντήλι σου”

Η Έβελυν Ασουάντ όμως για όσους ακόμα δε τη γνωρίζουν, μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη με μητέρα Ελληνίδα και πατέρα Σύρο. Είναι ηθοποιός και τραγουδίστρια, που αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου και συνεργάζεται χρόνια με τον Θεόδωρο Τερζόπουλο, ενώ σε αυτή την πρώτη συνεργασία του μεγάλου σκηνοθέτη με το Εθνικό Θέατρο, η Έβελυν κρατάει έναν συγκλονιστικό ρόλο – σύμβολο της τότε αλλά και στης σημερινής εποχής.

Η παράσταση στη Θεσσαλονίκη, μαθαίνω πως έγινε πολύ γρήγορα sold out – όπως και αυτές στην Επίδαυρο νωρίτερα – και αυτό είναι υπέροχο για ένα σκηνοθέτη αυτής της αξίας και μία δουλειά που, όπως και να έχει, πρέπει να διαδώσει τα μηνύματα της. Η “Ορέστεια” περιοδεύει από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο στην Ελλάδα και την Κύπρο: από τη Θεσσαλονίκη και τη Δωδώνη ως τη Λεμεσό, από την Καβάλα και το Δίον ως το Ωδείο Ηρώδου Αττικού και το Σχολείον της Αθήνας – Ειρήνη Παπά.

Που βρίσκετε τις πιο συγκλονιστικές αναφορές της «Ορέστειας» στο σήμερα;

Θεωρώ ότι αυτό που συνδέει πρωτίστως το υλικό της Ορέστειας με το σήμερα δεν είναι η μυθολογία, δηλαδή η ιστορία στο πρώτο της επίπεδο με όλες τις δραματικές κορυφώσεις όπως π.χ. η μοιχεία, η μητροκτονία και η τρέλα του Ορέστη αλλά ο μύθος: η σκοτεινή ανθρώπινη φύση, τα ένστικτα και οι παρορμήσεις του ασυνείδητου, το  ανοίκειο κομμάτι της τραγωδίας που εμείς ως ηθοποιοί καλούμαστε να ερευνήσουμε και να φέρουμε στην επιφάνεια αλλά συνεχώς μας ξεφεύγει. Υπάρχουν σαφώς πολλές αναφορές στην ίδια την πλοκή που μπορεί να φέρει κανείς στο σήμερα και να στοχαστεί πάνω σε αυτές, όπως ενδεικτικά το πέρασμα στην πατριαρχία, η γυναικεία καταπίεση, η θεσμοθέτηση της δημοκρατίας και η συνομιλία δικαίου και δικαιοσύνης.

Πώς προσεγγίσατε εσείς τον ρόλο της Κασσάνδρας;

Η Κασσάνδρα είναι Διονυσιακή και Απολλώνια ταυτόχρονα. Μάντισσα και Μαινάδα. Προφητεύει βακχικά καθώς ό,τι οραματίζεται το σωματοποιεί και γίνεται η ίδια η προφητεία της. Είναι αιχμάλωτη όχι μόνο του πολέμου αλλά και του ίδιου της του εαυτού. Η μόνη διέξοδος θα αποδειχθεί τελικά ο ίδιος ο θάνατός της. Θεωρώ ότι τέτοιους ρόλους δεν μπορούμε ούτε να τους φέρουμε στην καθημερινότητα, ούτε να τους δούμε μέσα από μια ρεαλιστική οπτική. Μπορούμε να τους προσεγγίσουμε μόνο μέσα από τους άξονες της ενέργειας. Η ενέργεια είναι που επιτρέπει στο σώμα να ανοίξει σε τοπία άγνωστα, μη καθημερινά, που ούτε εμείς οι ίδιοι δεν φανταζόμαστε εκ των προτέρων ότι υπάρχουν. Κι από εκεί ξεκινά η έρευνα.

Αν σήμερα ζούσε η Κασσάνδρα πώς πιστεύετε ότι θα ήταν; Ποια θα ήταν η θέση της στην κοινωνία ως γυναίκα;

Να πούμε αρχικά ότι η ζωή της Κασσάνδρας μπορεί να χωριστεί σε δύο περιόδους: πριν και μετά την πτώση της Τροίας. Όταν ζούσε στην Τροία ασφαλώς η θέση της ήταν πιο προνομιούχα, και λόγω καταγωγής, ήταν κόρη της Εκάβης και του Πριάμου, αλλά και λόγω της θέσης της στο μαντείο. Αλλά ας μην ξεχνάμε πώς έφτασε εκεί. Σε πολλές διαφορετικές εκδοχές του μύθου, η Κασσάνδρα, λόγω της ξεχωριστής ομορφιάς της, είχε πολλούς μνηστήρες που επιθυμούσαν να την παντρευτούν και η οικογένειά της την πίεζε σε αυτήν την κατεύθυνση. Έτσι, στράφηκε στη ζωή του μαντείου ως προσπάθεια διεκδίκησης των όρων της ζωής της. Δεν εντάχθηκε ποτέ σε εκείνο τον κύκλο αλλαγής που αντιπροσωπεύει ο γάμος. Απομονώθηκε από τον γύρω κόσμο και οι άλλοι την αντιμετώπιζαν ως μαινάδα. Επίσης η Κασσάνδρα έλαβε τη μαντική ικανότητα ως δώρο από τον Απόλλωνα. Ο θεός την ερωτεύτηκε και για να την πείσει να ανταποκριθεί στα ερωτικά του καλέσματα, της υποσχέθηκε ότι θα της μάθαινε να προλέγει το μέλλον. Η Κασσάνδρα αρχικά δέχτηκε τη συμφωνία. Όταν, όμως, έλαβε τη μαντική τέχνη, αθέτησε το λόγο της και αρνήθηκε να ενδώσει στις ερωτικές επιθυμίες του θεού. Ο Απόλλωνας την εκδικήθηκε με την κατάρα οι προφητείες της, αν και αληθινές, να μη γίνονται πιστευτές. Μετά την άλωση της Τροίας βιάστηκε από τους κατακτητές και στη συνέχεια δόθηκε ως λάφυρο στον Αγαμέμνονα. Στην Ορέστεια τη βλέπουμε να φτάνει με τον βασιλιά στο Άργος ως σκλάβα και να δολοφονείται από την Κλυταιμήστρα. Λέγοντας όλα τα παραπάνω, μπορούμε να πούμε ότι η Κασσάνδρα είναι ένα σύμβολο της ετερότητας, του Άλλου, του διαφορετικού, της έμφυλης καταπίεσης ανά τους αιώνες. Σήμερα είναι η κάθε γυναίκα που βρίσκεται στο περιθώριο της πατριαρχικής κοινωνίας και παλεύει καθημερινά για το δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του σώματος και της ζωής της.

Συγκινεί ο αραβικός ύμνος σας στην παράσταση (όλοι μου μιλούν για αυτόν και εσάς) και νομίζω πως βγαίνει βαθιά από μέσα σας, ίσως και λόγω των δικών σας βιωμάτων όπως έχετε πει ξανά, λόγω της διπλής σας καταγωγής. Πώς το βιώνετε  όλο αυτό όταν είστε στη σκηνή;

Ο αραβικός αυτός θρήνος είναι μια ωδή στην ελευθερία. «Δεν έχω άλλη χούφτα γη να χάσω» λέει κάπου και είναι σπαρακτικό. Μέσα στο μυαλό μου ξεχύνονται όλες εκείνες οι ψυχές των ανθρώπων που χάθηκαν άδικα για μια χούφτα γη. Είναι οι ρίζες μου, η γλώσσα του πατέρα μου που κουβαλάω μέσα μου, στη δομή μου, κι ας μην την έμαθα από μικρή. Έχω μητέρα Ελληνίδα και Σύρο πατέρα. Γεννήθηκα και μεγάλωσα σε αυτόν τον τόπο με συνείδηση ελληνική. Κάτι όμως βαθιά μέσα μου με δονεί κάθε φορά που μαθαίνω για τα δεινά των ανθρώπων στην πολύπαθη αραβική γη. Έχω το προνόμιο να ζω στην Ελλάδα. Και το λέω αυτό γιατί κάποια στιγμή πριν γεννηθώ οι γονείς μου βρέθηκαν στο δίλημμα εάν θα ζήσουν εδώ ή στη Συρία. Θα μπορούσα δηλαδή πολύ εύκολα, να ανήκω κι εγώ στους ανθρώπους αυτούς που βιώνουν κάθε μέρα την φρίκη της καταστροφής. Εάν αυτό λοιπόν συγκινεί κι άλλους ανθρώπους, τότε χαίρομαι γιατί πατρίδα μας είναι όλη η γη.

Μεγαλώσατε στη Θεσσαλονίκη. Τι σημαίνει αυτό για ένα παιδί με διπλή καταγωγή, τι θυμάστε;

Η Θεσσαλονίκη είναι μια αγκαλιά για εμένα. Μέχρι κάποια ηλικία πήγαινα σε ένα σχολείο με παιδιά από διαφορετικές εθνικότητες. Εκεί κάναμε μόνο έξι ώρες ελληνικά την εβδομάδα κι όλα τα υπόλοιπα ήταν στα γαλλικά. Ανήκαμε όλοι στην ίδια «κοινότητα». Αργότερα αλλάζοντας σχολείο, χρειάστηκε να διαβάσω πολύ και να δουλέψω για να προσαρμοστώ στη νέα συνθήκη, στο νέο περιβάλλον, στη γλώσσα που μιλούσα αλλά δεν είχα διδαχθεί όπως όλα τα άλλα παιδιά στα ελληνικά σχολείο. Μεσολάβησαν κάποια δύσκολα χρόνια μέχρι να προσαρμοστώ, να συνειδητοποιήσω τον πλούτο της καταγωγής μου και να αναζητήσω ποια πραγματικά είμαι. Η αναζήτηση της ταυτότητας είναι μια διαδικασία που δεν τελειώνει ποτέ.

Πώς είναι οι συνεργασίες με τον Θεόδωρο Τερζόπουλο; 

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος είναι ένας ιδιοφυής θεατράνθρωπος. Δεν έφτασε τυχαία εδώ που είναι σήμερα. Πέρα από το σκηνοθετικό του μεγαλείο είναι ένας φοβερός δάσκαλος και καθοδηγητής. Η ματιά του σε διαπερνάει, σε ακτινογραφεί. Εγώ προσωπικά νιώθω ασφάλεια στη σκηνή όταν ακολουθώ τις οδηγίες του. Είναι πηγή έμπνευσης. Είμαι πολύ τυχερή που στο ξεκίνημά μου, μετά τη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου, βρέθηκα στην αγκαλιά του θεάτρου Άττις. Ήταν κάτι μεταξύ πεπρωμένου και απόφασης.

Πληροφορίες: «Ορέστεια» του Αισχύλου | Θέατρο Δάσους, Θεσσαλονίκη | Πέμπτη 19 Ιουλίου 2024 | Ώρα: 21.00

Σκηνοθετικό σημείωμα

Γιατί η Ορέστεια συνεχίζει να ασκεί τρομακτική έλξη; Μια πιθανή απάντηση θα μπορούσε να είναι επειδή στον άνθρωπο υπάρχει η ανάγκη για μια βαθύτερη σχέση με τον Μύθο. Ο μύθος της Ορέστειας είναι επικίνδυνος, ανήκει στον κόσμο του ανοίκειου και του παράξενου, προκαλεί τον τρόμο, επειδή αποκαλύπτει το ατίθασο, το βίαιο και τους νόμους του βάθους που δεν μπορούν να δαμαστούν. Η Κλυταιμνήστρα μας καλεί να σπάσουμε μαζί τον καθρέφτη, για να γεννηθεί από τα θραύσματά του μια νέα εφιαλτική εικόνα, που ωστόσο θα διατηρεί τις σκοτεινές ρίζες του μύθου.

Πρόθεσή μας είναι η μελέτη του βάθους του μύθου της Ορέστειας και η αναζήτηση του απρόβλεπτου, του ασυνήθιστου, του παράδοξου. Τα πρόσωπα προσφέρουν τα σώματά τους στο θυσιαστήριο του ανοίκειου, θέτουν διαρκή ερωτήματα και διλήμματα. Η αισθητική της παράστασης προκύπτει από τη δυναμική σχέση του Σώματος με τον Μύθο, τον Χρόνο και τη Μνήμη. Θέτουμε ξανά το θεμελιώδες οντολογικό ερώτημα «περί τίνος πρόκειται», ένα ερώτημα που δεν επιδέχεται οριστικές απαντήσεις, αλλά διαρκώς μας ενεργοποιεί προς την κατεύθυνση της ολοένα βαθύτερης έρευνας της ρίζας του ήχου, της λέξης, των πολλαπλών διαστάσεων του ανθρώπινου αινίγματος και της ανακατασκευής ενός νέου Μύθου.

Θεόδωρος Τερζόπουλος

---

Ταυτότητα παράστασης: Μετάφραση: Ελένη Βαροπούλου | Σκηνοθεσία – Δραματουργική επεξεργασία: Θεόδωρος Τερζόπουλος | Συνεργάτης σκηνοθέτης: Σάββας Στρούμπος | Σκηνικά – Κοστούμια – Φωτισμοί: Θεόδωρος Τερζόπουλος | Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Παναγιώτης Βελιανίτης | Σύμβουλος δραματολόγος: Μαρία Σικιτάνο | Δραματολόγος παράστασης: Ειρήνη Μουντράκη | Βοηθός σκηνοθέτη: Θεοδώρα Πατητή | Συνεργάτης σκηνογράφου: Σωκράτης Παπαδόπουλος | Συνεργάτιδα ενδυματολόγου: Παναγιώτα Κοκκορού | Συνεργάτης φωτιστή: Κωνσταντίνος Μπεθάνης | Καλλιτεχνική συνεργάτιδα: Μαρία Βογιατζή

Παίζουν: Έβελυν Ασουάντ (Κασσάνδρα), Τάσος Δήμας (Φύλακας/Κορυφαίος/Προπομπός), Κωνσταντίνος Ζωγράφος (Πυλάδης), Έλλη Ιγγλίζ (Τροφός), Κώστας Κοντογεωργόπουλος (Ορέστης), Δαυίδ Μαλτέζε (Αίγισθος), Άννα Μαρκά Μπονισέλ (Προφήτις), Νίκος Ντάσης (Απόλλων), Ντίνος Παπαγεωργίου (Κήρυκας), Αγλαΐα Παππά (Αθηνά), Σάββας Στρούμπος (Αγαμέμνων), Αλέξανδρος Τούντας (Οικέτης), Νιόβη Χαραλάμπους (Ηλέκτρα), Σοφία Χιλλ (Κλυταιμνήστρα/Το Είδωλον της Κλυταιμνήστρας)

Xορός: Μπάμπης Αλεφάντης, Έβελυν Ασουάντ, Ναταλία Γεωργοσοπούλου, Κατερίνα Δημάτη, Κωνσταντίνος Ζωγράφος, Πύρρος Θεοφανόπουλος, Έλλη Ιγγλίζ, Βασιλίνα Κατερίνη, Θάνος Μαγκλάρας, Ελπινίκη Μαραπίδη, Άννα Μαρκά Μπονισέλ, Λυγερή Μητροπούλου, Ρόζυ Μονάκη, Ασπασία Μπατατόλη, Νίκος Ντάσης, Βαγγέλης Παπαγιαννόπουλος, Σταύρος Παπαδόπουλος, Μυρτώ Ροζάκη, Γιάννης Σανιδάς, Αλέξανδρος Τούντας, Κατερίνα Χιλλ, Μιχάλης Ψαλίδας, Giulio Germano Cervi