Το αποκαλυπτικό θαύμα που έζησα χθες ως θεατής στο θέατρο
Ο συγγραφέας Θανάσης Τριαρίδης γράφει συγκλονισμένος ακόμα από την παράσταση.
Λέξεις: Θανάσης Τριαρίδης | Εικόνες: Εύη Φυλακτού
Είναι πολύ δύσκολο να περιγράψω το συναίσθημα που με συντάραξε χθες το βράδυ στο Κτήριο της Πειραιώς 260, στο Φεστιβάλ Αθηνών, σε εκείνο το απίστευτο τελευταίο δεκάλεπτο της παράστασης «Ερωτευμένα Άλογα» από την ομάδα Εν Δυνάμει σε σκηνοθεσία Ελένης Ευθυμίου.
Πάνω στην σκηνή 29 ηθοποιοί, άνθρωποι με διαφόρων ειδών αναπηρία ή και χωρίς αναπηρία, άρχισαν σταδιακά να γυμνώνονται ενώ το Sarabande του Χέντελ γέμιζε κατά κύματα την αίθουσα σμίγοντας με τον κρότο μιας δαιμονισμένης βροχής που έσκαγε στην οροφή του κτηρίου της Πειραιώς.
Οι άνθρωποι στις γύρω θέσεις ξεσπούσαν ο ένας μετά τον άλλον σε λυγμούς, καθώς οι γυμνοί ηθοποιοί της σκηνής ενώθηκαν σε ένα σώμα, σε μία ενότητα, σε μια κυριολεκτική αποθέωση της σάρκας. Και όταν γύρισαν προς εμάς σε έναν ανεπανάληπτο μετωπικό ύμνο της αγάπης (της δικής τους αγάπης που έγινε δική μας λύτρωση) ξέσπασα κι εγώ. Ο καταληκτήριος καλπασμός των αλόγων –που εντέλει κάλπαζαν μέσα στα στήθη μας– ήταν κάτι που δεν ορίζεται: μια υπόγεια απρόσμενη χαρά, μια ευτυχία που αλυχτά απρόσμενα ελεύθερη, μια ηδονή που φανερώνεται πυρώνοντας τον εαυτό της. Και όλα αυτά ανταμωμένα με δάκρυα ευτυχίας για το ότι υπήρξα έστω ως θεατής συμμέτοχος, κομμάτι αυτής της σπάνιας αλήθειας.
Δεν έχω την παραμικρή γνωριμία, συνεργασία ή προσδοκία συνεργασίας ούτε με την Ελένη Δημοπούλου, την γυναίκα που συνέλαβε την παράσταση αλλά και έφτιαξε την Ομάδα Εν Δυνάμει, ούτε με την σκηνοθέτιδα Ελένη Ευθυμίου (χθες μάλιστα τις μπέρδεψα, στα αμήχανα παραζαλισμένα λόγια που τους είπα μετά την παράσταση), ούτε με κανέναν από τους ηθοποιούς που βγήκανε στη σκηνή. Άρα γράφω με αποκλειστικό κίνητρο το να μοιραστώ το αποκαλυπτικό θαύμα που έζησα, χωρίς οποιαδήποτε δεύτερη σκέψη.
Η Εν Δυνάμει κάνει κάτι αληθινά καταπληκτικό: δουλεύει μαζί 11 χρόνια κάνοντας έρευνα βάθους (έρευνα ζωής, θα έλεγα…) πάνω στην οριακά κρίσιμη υπόθεση της κάθε λογής αναπηρίας και της ανάγκης της να συνδεθεί ζωτικά και λειτουργικά με την υπόλοιπη κοινωνία, με τους λεγόμενους «κανονικούς».
Κι όταν ένιωσε πως ήρθε η ώρα, στην τρίτη της παράσταση (οι ηθοποιοί της είχαν ενηλικιωθεί), η ομάδα αποφάσισε να μιλήσει για δυσκολότερο το θέμα: για την σεξουαλικότητα μέσα στην αναπηρία. Με τόλμη και διαθεσιμότητα μοναδική συντελεστές και ηθοποιοί συνδιαμόρφωσαν το κείμενο και την παράσταση και μας παρέδωσαν ένα αληθινό κέντημα για την επιθυμία, για τη μοναξιά και την ερημία, για τον ανομολόγητο πόθο, για την ηδονή, για την έκσταση, για τη βία του αιτήματος και την τρυφερότητα της κατάφασης, εντέλει για την λάμψη της ύπαρξης. Μελετάω την ανθρώπινη σεξουαλικότητα (και, υποτίθεται, γράφω βιβλία για αυτήν) κοντά τρεις δεκαετίες: Δεν έχω ξαναδεί κάτι τόσο σεξουαλικά φωτεινό, τόσο ιερά σεξουαλικό όσο αυτό.
Ήταν σαφώς ό,τι σημαντικότερο έχω δει στο θέατρο στη ζωή μου – ό,τι σημαντικότερο έχω νιώσει σε αυτήν την (συνήθως μάταιη και αυτοακυρωμένη) προσδοκία της ανάποδης έκστασης που ενώνει τους ανθρώπους όχι με την οσμή του αίματος αλλά με τους σπασμούς των δακρύων. Όχι μόνο χίλια μπράβο αλλά και όλην την νοητή ευγνωμοσύνη μου στην ομάδα Εν Δυνάμει, στους αδιανόητους ηθοποιούς για το ολόλαμπρο θάρρος τους, στην Ελένη Ευθυμίου και σε όλους τους back stage συντελεστές για την τιτανική δουλειά. Και μια βαθιά βουβή υπόκλιση στην Ελένη Δημοπούλου και την Μαρία Ιωαννίδου που πριν 11 χρόνια το ξεκίνησαν όλο αυτό. Όσοι στη ζωή μας γυρέψαμε να αγγίξουμε (και μιλώντας για τον εαυτό μου: απολύτως μάταια) έστω και έναν κόκκο σκόνης από την μεγάλη υπόθεση της τέχνης, εχθές είδαμε την τέχνη μπροστά μας, ανεξάντλητη και ασπαίρουσα, την τέχνη που μέχρι χθες απλά υποψιαζόμασταν (ή και ελπίζαμε…) πως ίσως κάπου, κάποτε, μπορεί να υπάρξει.
Απόψε είναι η τελευταία παράσταση: Ξεκινήστε πολύ νωρίς από τα σπίτια σας, πλαστογραφήστε τα εισιτήρια (είναι βέβαιο πως έχουν εξαντληθεί), βρείτε μυστικά περάσματα για την αίθουσα, βάλτε ό,τι μέσα έχετε, εκλιπαρήστε, ή και φιλήστε κατουρημένες ποδιές, μήπως και σας βάλουν σε κάποια θέση ορθίων – κάντε ό,τι μπορείτε αλλά μην χάσετε την απρόσμενα μεγαλειώδη τέχνη που δωρίζεται από αυτήν την εκπληκτική ομάδα.
Και όσοι ανήκετε στους μηχανισμούς που μπορούν κάπως να χρηματοδοτήσουν αυτή την παράσταση, στις κρατικές επιτροπές πολιτισμού, επιχορηγήσεων ή ό,τι ανάλογου πράγματος, ή στους ιδιωτικούς φορείς και τα ιδρύματα (του Ωνάση, του Νιάρχου, των τραπεζών ή όποιου άλλου), σκεφτείτε πόση ντροπή θα είναι για όλους μας να μην συνεχίσει για 10, για 20, για 30 χρόνια αυτό το θαύμα. Η επιλογή που έχετε είναι απλή: ακυρώστε ό,τι άλλο έχετε προγραμματισμένο και ρίξτε όλα σας τα κονδύλια στα «Ερωτευμένα Άλογα» ώστε να παιχτούν για όσο το δυνατόν περισσότερο για να τα δουν όσο το δυνατόν περισσότεροι. Δεν θα είναι στήριξη για την Ομάδα Εν Δυνάμει (σιγά να μην έχει ανάγκη την οποιαδήποτε δική μας στήριξη η Εν Δυνάμει…) – θα είναι στήριξη για εμάς: για την κοινωνία, για την γλώσσα, για την θεατρική πράξη, για τον πολιτισμό μας και την ίδια μας την ύπαρξη. Θα είναι ένα δώρο που θα κάνουμε ως πολιτισμικό σύνολο στον εαυτό μας.
Και κάτι ακόμη: η σκηνοθέτης της παράστασης Ελένη Ευθυμίου σε μια υποδειγματική συνέντευξή της στο ElCulture λέει πως προσδοκά «…ισότιμη ένταξη για την Ομάδα Εν Δυνάμει στην ελληνική και διεθνή καλλιτεχνική κοινότητα.» Δεν ξέρω την διεθνή καλλιτεχνική κοινότητα, αλλά σε ότι αφορά την ελληνική αντίστοιχή της (που κάπως την γνωρίζω) έχω να πω πως η προσδοκία της Ελένης Ευθυμίου είναι απολύτως άτοπη: Δεν γίνεται να ενταχτείς ισότιμα σε κάτι από το οποίο είσαι πολύ –μα πάρα πολύ– ανώτερος…
*Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου, 17 Ιουλίου στις 21.00, Πειραιώς 260
