«Βγερού γλυκά Φανού» στο Θέατρο Αυλαία (4-22/11)

Η παράσταση «Βγερού γλυκά Φανού» ξεκινά την πορεία της από τη Θεσσαλονίκη και το θέατρο Αυλαία για να διασχίσει την Ελλάδα και να καταλήξει στην πατρίδα της τη Χίο.

Μια σύγχρονη ελληνίδα γυναίκα, η Αγγελική, μέσα από τη συγκλονιστική μαρτυρία της πρόγονής της, της Βγερούς, που επέζησε της Σφαγής στη Χίο και της δουλείας στη Σμύρνη, προσπαθεί να συναρμολογήσει την κατακερματισμένη ταυτότητα της. Η παράσταση επιχειρεί να μας φέρει σε επαφή με τον απόκρυφο ψυχισμό της σύγχρονης Ελληνίδας γυναίκας και με τα άδυτα της συλλογικής μας μνήμης. Μια παράσταση διαμαρτυρία για τη διαχρονική χρήση της βίας και της σιωπής-ανοχής που την περιβάλλει.

Δύο γυναίκες ηθοποιοί και ένας μουσικός με την αυθεντικότητα του λόγου και τη μουσικότητα της αφήγησης, δίνουν θεατρική υπόσταση σ’ ένα κείμενο κατεξοχήν αφηγηματικό.

Σχετικά με την παράσταση «Βγερού γλυκά Φανού»

Η παράσταση «Βγερού γλυκά Φανού» αναφέρεται στην ιστορία της σφαγής και της δουλείας των κατοίκων της Χίου και στην σχεδόν ολοκληρωτική εξόντωσή τους στις αρχές του 19ου αιώνα. Είναι ένας στοχασμός σχετικά με τη μαρτυρία ως πράξη και ως κληρονομιά και μία διαμαρτυρία για διαχρονική χρήση της βίας και της σιωπής – ανοχής που την περιβάλλει.

Το project περιλαμβάνει ένα ερευνητικό κομμάτι το οποίο απαρτίζουν ταξίδια στη Χίο, μελέτες της Χιακής ιστορίας και της μουσικής παράδοσης κι ένα καλλιτεχνικό κομμάτι, το οποίο είναι η δημιουργία ενός αφηγηματικού κειμένου και η δραματουργική παράστασή του.

Βασικός συνεργάτης σε αυτήν την έρευνα ήταν η Στέλλα Τσιροπινά, φιλόλογος από τη Χίο με μεγάλη ερευνητική και συγγραφική εργασία στην παράδοση και τα έθιμα των κατοίκων του νησιού. Με βασικό εργαλείο το υλικό από το βιβλίο του Στυλιανού Γ. Βίου «Η Σφαγή της Χίου εις το στόμα του Χιακού λαού» και μαρτυρίες ξένων και Οθωμανών περιηγητών προέκυψε ένα υλικό, μέσα από το οποίο γεννήθηκε η ιστορία της «Βγερούς» και της «Αγγελικής». Η Στέλλα Τσιροπινά εκτός από την καθοδήγηση και οργάνωση της έρευνας συνέβαλλε στην δραματουργική επεξεργασία της αφήγησης της «Βγερούς» και μετέφερε την αφήγηση της στην Χιώτικη ντοπιολαλιά.

Η παράσταση δεν εστιάζει τόσο στα ιστορικά γεγονότα του 1822 ούτε στην επακόλουθη εθνοκεντρική διαχείρισή τους, ούτε στην, για πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες, υποβάθμιση και αποσιώπηση τους, όσο στο πως η μαρτυρία ή μία διαμεσολαβημένη μαρτυρία μπορεί μέσω του θεάτρου να λειτουργήσει όχι μόνο ως «μάθημα» ιστορικής ταυτότητας, αλλά και ως μέσο για να αξιολογήσει κανείς τις σημερινές αξίες που οργανώνουν την καθημερινή ζωή των σύγχρονων ευρωπαίων και καθορίζουν τη στάση τους απέναντι σε παγκοσμιοποιημένα πλέον προβλήματα.

Η ιστορική άγνοια των γεγονότων της Σφαγής της Χίου στις αρχές του 18ου , όπως και άλλων παρόμοιων που συνέβησαν εκείνο τον αιώνα αλλά και τους επόμενους, με θύματα αλλά και θύτες Ευρωπαίους, θρέφει την αδράνεια των ευρωπαϊκών κοινωνιών και στηρίζει ένα κοινωνικό συμβόλαιο σιωπής που καλύπτει κάθε βίαιη δράση που συμβαίνει σε όλο το νότιο ημισφαίριο του πλανήτη.

Μπορεί ο πυρήνας του «Βγερού γλυκά Φανού» να είναι η σφαγή της Χίου και το φαινόμενο της δουλείας, να είναι ένα έργο που διερευνά την αγριότητα της ανθρώπινης φύσης και τη διαχρονική σιωπή που την περιβάλλει ωστόσο είναι ταυτόχρονα και μία απόπειρα διερεύνησης της γυναικείας ταυτότητας των δύο τελευταίων αιώνων.

Χατζόπουλος Γιώργος

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Παίζουν: Ελευθερία Τέτουλα, Μελίνα Αποστολίδου Σκηνοθεσία: Κορίνα Βασιλειάδου Μουσική: Κώστας Βόμβολος Χορογραφία: Κωνσταντίνος Κατσιαμάκης Σκηνικά – Κοστούμια: Κέλλυ Εφραιμίδου Σχεδιασμός φωτισμών: Κέλλυ Εφραιμίδου Φωτογραφίες: Αντιγόνη Κουράκου, Θανάσης Παύλου Βίντεο: Θανάσης Παύλου Επιστημονική συνεργάτης: Στέλλα Τσιροπινά

ΠΑΡΑΓΩΓΗ: «Θέατρο του Θερμαϊκού»

Το «Θέατρο του Θερμαϊκού» ιδρύθηκε από τους Ελευθερία & Λεωνίδα Τέτουλα το φθινόπωρο του 2014 στη Θεσσαλονίκη. Η «Βγερού γλυκά Φανού» είναι η πρώτη του παραγωγή. Πρόθεση του θεάτρου είναι μέσα από ένα ήθος συνεργατικής δουλειάς ν’ αναπτύξει παραγωγές που θ’ αναδεικνύουν σημαντικές στιγμές της ιστορίας και της παράδοσής προκειμένου να τις υποβάλλουν σ’ ένα διάλογο με το σήμερα. Με αφετηρία ένα project, όπου έρευνα, μελέτη και δημιουργία θα εμπλέκονται, το τελικό προϊόν, η παράσταση, να λειτουργεί ως μνημονική πράξη και ως πολιτική και πολιτισμική παρέμβαση. Θέατρο του Θερμαϊκού Site: www.theatrethermaikos.gr Facebook// Θέατρο-του-Θερμαϊκού E-mail: [email protected] τηλ: 6932201888

Η Βγερού λέει την ιστορία της. Μια αληθινή ιστορία. Αν την ακούσεις δεν την ξεχνάς! ΓΙΝΕΣΑΙ ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ!

«…ηθέλησα δια του τύπου να περισώσω ταύτας, βλέπων ότι ο πανδαμάτωρ χρόνος αφαιρεί εκ μέσου ημών ου μόνον τα λείψανα, αλλά και αυτούς έτι τους αμέσους απογόνους των θυμάτων της Σφαγής, οίτινες αναμβισβητήτως είναι ακένωτα ταμεία ιστορικών πληροφοριών… Στυλιανός Γ. Βίος, «Η σφαγή της Χίου εις το στόμα του χιακού λαού», Αιγέας, 2008 (πρώτη έκδοση: 1922 (Στο βιβλίο του Σ.Γ. Βίου 43 αφηγητές, οι 13 είναι άτομα που επέζησαν της Σφαγής και οι υπόλοιποι 30 «αμέσως απογόνων των», αφηγούνται « μίαν ζωντανήν εικόνα και αναπαράστασιν πλείστων φρικιαστικών επεισοδίων της φρικαλέας εκείνης

Η ΣΦΑΓΗ ΤΗΣ ΧΙΟΥ Από 1 Απριλίου του 1822 μέχρι τα τέλη Αυγούστου, μέσα σε πέντε μήνες, υπολογίζεται ότι από τους 117.000 κατοίκους που είχε πληθυσμό το νησί, οι 42.000 σφαγιάστηκαν, οι 10.000 από αυτούς στο Κάβο Μελανιός, περίπου 50.000 πιάστηκαν αιχμάλωτοι και 23.000 διέφυγαν προς τις επαναστατημένες περιοχές της Ελλάδας και τη Δυτική Ευρώπη. Φραγκομίχαλος Κώστας,  Oι σφαγές της Xίου του 1822: Ποιος ο ακριβής αριθμός των θυμάτων τους; Άλφα Πι, 2009

ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ  ΒΓΕΡΟΥ Βγερού” φωνάζουνε τη “Βέρα” στη Χίο. Στα λατινικά “Βέρα” σημαίνει “αληθινή” και στα ρώσικα (“Вера”) πιστή.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΒΓΕΡΟΥ «Δεν ξέρω αν είναι ρωμιά, τουρκάλα ή φράγκισσα, -άσε που δεν ξέρω και πού αρχίζει το ένα και πού τελειώνει το άλλο,- όμως είναι αυτή που είδε σάρκες και ρούχα να γίνονται ένα, το αίμα να τρέχει ποτάμι ανάμεσα στα πόδια των κοριτσιών, είναι αυτή που είδε στήθη γυναικών κομμένα φέτες, μυαλά χυμένα στους ώμους σαν από μια παραγεμισμένη κούπα, βρέφη κομματιασμένα να κείτονται πεταμένα στα βράχια. Είναι αυτή που είδε τη Μεγάλη Σφαγή, αυτή που έζησε το γιουρούσι, το πελέκι, που μεγάλωσε με κλάματα, με θρήνους και με μοιρολόγια. Είναι αυτή που άκουσε το σμίξιμο των σπαθιών με τη σάρκα, τις φωνές των μανάδων που βλέπανε τις κόρες τους να βιάζονται, το τρίξιμο των δοντιών και τις τουφεκιές να σφυροκοπάνε στον αγέρα. Είναι αυτή που κανένας ήχος της φύσης πλέον δεν της φαίνεται γλυκός, κανένα κελάηδημα αηδονιού το ξημέρωμα δεν την χαροποιεί, γιατί στα αυτιά της ηχούν ακόμα οι κραυγές και τα ουρλιαχτά. Αν και βρήκε τη δύναμη ν’ αγαπήσει και ν’ αγαπηθεί, να κάμει πέντε παιδιά, να τα μεγαλώσει και να τα θεριέψει, πάντοτε ο ύπνος της σαν το θάνατο ήταν πικρός και τα όνειρά της πάντα θα τα στοιχειώνουν οι εκατοντάδες, οι χιλιάδες νεκροί που χάθηκαν μέσα σε λίγες μέρες και μαζί τους χάθηκαν τα ονόματά τους και οι μνήμες τους, χάθηκαν κι οι απόγονοί τους που θα τους μνημόνευαν. Χιλιάδες κρανία σαπίζουν στα δάση και στα χωράφια, ανάμεσά τους των γονιών της και των αδερφών της, των συγγενών και των φίλων της, των συγχωριανών της, ανθρώπων που γνώρισε κι έζησε μαζί τους και χάθηκαν. Ωστόσο, ποτέ δεν είπε: «Καταραμένη η φυλή που έκανε τις σφαγές. Καταραμένη η γενιά που τους αφάνισε!» Όμως λέει ασυγχώρητοι όσοι βάδισαν στο μονοπάτι της παλιανθρωπιάς. Κι ας είναι Γιουρούκοι, Ζεϊμπέκοι, Αρναούτηδες, Τούρκοι ή Έλληνες, Οβραίοι ή Φράγκοι. Ασυγχώρητοι όσοι στο όνομα του Θεού ή του χρήματος, της απληστίας ή της εκδίκησης, βρωμίζουν τη ζωή με τις πράξεις τους. Κάτω από τα δάκρυά της μίσος δε θα βρείτε. Δεν ζητάει εκδίκηση. Μνήμη ζητάει! Μνήμη πικρή σαν πικραμύγδαλο. Να την εβάζεις κάθε πρωί στο στόμα, για να θυμάσαι πόσο γλυκιά κι όμορφη είναι η ζωή. Όχι μόνο για μας τους Χιώτες, για όλη την ανθρωπότη! Και με τούτη τη μνήμη να τη ξαναφτιάξεις από την αρχή. Αυτή είναι!» Απόσπασμα από τη νουβέλα: «Βγερού γλυκά φανού» του Γιώργου Χατζόπουλου

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΓΓΕΛΙΚΗ, απόγονος της Βγερούς «Χρόνια μετά, λίγο πριν μπούμε στη νέα χιλιετία, λίγο πριν το τέλος του εικοστού αιώνα, εμείς που πάντα ξεχειλίζαμε από ζωντάνια, που ο θάνατος δεν ήταν παρά ένα κακόγουστο αστείο, που πάντα αφορούσε τους άλλους και ποτέ εμάς, που η απογοήτευση, ο θυμός και το μίσος ποτέ δεν μας είχαν κυριεύσει, αρχίσαμε να νιώθουμε απελπισμένοι, απογοητευμένοι, φοβισμένοι… Σιγά σιγά, όλα όσα μέχρι τότε νοηματοδοτούσαν τη ζωή μας σκόρπισαν, όπως ο άνεμος τις στάχτες μιας φωτιάς που σιγοσβήνει. Ζούσαμε σ’ έναν κόσμο που τίποτα δεν είχε σημασία κι ούτε θα ξαναποκτούσε. Ό,τι κι αν συνέβαινε γύρω μας, ήταν σαν κάτι που ήδη είχε συμβεί, σαν κάτι που έμοιαζε με ανάμνηση κι εμείς απλά το παρακολουθούσαμε σαν σε όνειρο, δίχως να μας αγγίζει, δίχως να μας αφορά.» Απόσπασμα από τη νουβέλα: «Βγερού γλυκά φανού» του Γιώργου Χατζόπουλου

Η ΜΟΥΣΙΚΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ Τη μουσική της παράστασης έγραψε ο Κώστας Βόβμολος, ένας μουσικός με πλούσια ερευνητική δράση και δημιουργία σ την παραδοσιακή μουσική της Μεσογείου, με τους «Primavera en Salonico». Με μεγάλη εμπειρία στο παραδοσιακό και πολυφωνικό τραγούδι, στις μουσικές παραδόσεις ξεκινώντας από το θεατρικό λόγο δημιούργησε μία μουσική για την παράσταση που έχει τα χρώματα που διατηρούν τις παραδόσεις αναγνωρίσιμες και ταυτόχρονα δίνουν παράλληλα μια προέκταση στις αισθητικές του σήμερα.

ΤΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ «ΒΓΕΡΟΥ ΓΛΥΚΑ ΦΑΝΟΥ» τραγουδισμένο από τον Παντελή Θαλασσινό Δεν θα μπορούσε να υπάρξει καταλληλότερος ερμηνευτής αυτού του τραγουδιού, που είναι γεμάτο αναφορές σε χιώτικα θαλασσινά τοπία, από τον Χιώτη Παντελή Θαλασσινό. Γιατί τα τοπία εκτός από τη δική τους εκδοχή ιστορίας, μυθολογίας και πολιτικής, έχουν και τη δική τους φωνή.

Στην Αποθύκα και στην Αυλωνιά στα Μαγεμένα, στα Φανά λίγο πριν πέσει ο ήλιος στ’ ανοιχτά φωτιές ανάβουν τα παιδιά σιγά μιλούν και μουρμουρούν παρηγοριά δεν έχουν

Βγερού, Βγερού Βγερού ευλογημένη εσύ την Άγια Δύναμη εσύ και το Άγιο Γάλα Βγερού, Άγια Βγερού γλυκά Φανού σαν μικρομάνα παφλασμού κι απόκοσμο τραγούδι

Τραγούδι: Παντελής Θαλασσινός Μουσική: Κώστας Βόμβολος Στίχοι: Γιώργος  Χατζόπουλος

ΓΙΑΤΙ Η ΒΓΕΡΟΥ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΑΙΡΗ Ο σύγχρονος άνθρωπος έχει την προσωπική του ζωή, την προσωπική του ιστορία και περιπέτεια, αλλά συγχρόνως κουβαλά μέσα του και μια άλλη ιστορία που δεν είναι μόνο δική του, είναι μια ιστορία και μια περιπέτεια που αφορά έναν ολόκληρο λαό. Η ιστορία της «Βγερούς» συγκροτεί ένα ορίζοντα επικαιρότητας καθώς η ανάμνηση, η διάγνωση και η πρόγνωση συνυπάρχουν και τη συγκροτούν.

Η ΒΓΕΡΟΥ ΚΑΙ Η ΔΙΑΠΡΑΓΜAΤΕΥΣΗ Σίγουρα οι νέες πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες υποβάλλουν και νέες πρακτικές, όμως κάποιες αξίες, όπως η ελευθερία και η αξιοπρέπεια και κάποιες ανθρώπινες ιδιότητες, όπως η μνήμη, δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ποτέ διαπραγματεύσιμες.

«Βγερού γλυκά Φανού» του Γιώργου Χατζόπουλου για 9 παραστάσεις στο Θέατρο ΑΥΛΑΙΑ

*4-22/11/15, Θέατρο Αυλαία, Πλατεία ΧΑΝΘ (πλευρά Τσιμισκή) τηλ. 2310237700. Ώρες: TΕΤΑΡΤΗ. ΠΕΜΠΤΗ, ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ, ΣΑΒΒΑΤΟ, ΚΥΡΙΑΚΗ. ΩΡΑ: 21.15. Γενική είσοδος 12€. Η είσοδος δεν επιτρέπεται για παιδιά κάτω των 10 ετών.