Πανεπιστημίου-πόλη Α.Π.Θ.: 90+ Χρόνια λειτουργίας / 100+ Χρόνια σχεδιασμού

Το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, σε συνεργασία με το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, διοργανώνει έκθεση με τίτλο «ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ-ΠΟΛΗ Α.Π.Θ.: 90+ ΧΡΟΝΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ / 100+ ΧΡΟΝΙΑ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ». Η έκθεση υλοποιείται υπό την αιγίδα του Ελληνικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής, με την υποστήριξη της Εταιρείας Αξιοποίησης και Διαχείρισης Περιουσίας του Α.Π.Θ. και του Τμήματος Αρχιτεκτόνων Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής Α.Π.Θ. Τη γενική επιμέλεια και το συντονισμό της έκθεσης έχει ο πρόεδρος του Τμήματος Αρχιτεκτόνων καθηγητής Νίκος Καλογήρου.

Στη διάρκεια ενός αιώνα από το πρώτο πολεοδομικό σχέδιο του 1917-21, η οργάνωση της πανεπιστημιούπολης του Α.Π.Θ. σηματοδότησε, με τη συνολική της σύνθεση και με χαρακτηριστικά κτίρια-τοπόσημα, την αστική ταυτότητα της σύγχρονης Θεσσαλονίκης. Η κατασκευή των πανεπιστημιακών εγκαταστάσεων λειτούργησε διαχρονικά ως καταλύτης για τις διαδοχικές φάσεις του εκσυγχρονισμού της πόλης και της κοινωνίας.

Διαβάστε ακόμη: Οι κεντρικές εγκαταστάσεις του Α.Π.Θ.: Μια νησίδα μοντέρνας αρχιτεκτονικής

Η έκθεση εστιάζει στην ανάδειξη της μοναδικότητας της πανεπιστημιούπολης του Α.Π.Θ. ως νησίδας μοντέρνας αστικής και αρχιτεκτονικής σύνθεσης. Με αυτή την οπτική, η αρχιτεκτονική διευθέτηση σχετίζεται με την ευρύτερη παιδευτική λειτουργία του Αριστοτελείου στο πλαίσιο του ιδιόμορφου αστικού εκσυγχρονισμού της Θεσσαλονίκης, μιας πόλης με διαχρονική, πολυπολιτισμική παρουσία.

Η πρώτη εκπαιδευτική χρήση στην περιοχή εγκαταστάθηκε με το διδακτήριο που σχεδιάστηκε από τον Β.Ποζέλι το 1888 (κτίριο της σημερινής Παλιάς Φιλοσοφικής Σχολής). Η εικόνα του συνόλου που διαμορφώθηκε, είχε την αφετηρία της στο πρώτο συνολικό πολεοδομικό σχέδιο του Ερνέστ Εμπράρ (1917-21) που προέβλεπε τη δημιουργία πανεπιστημίου στη σημερινή θέση. Οι οργανωμένες εκλεκτικιστικές (δεύτερο σχέδιο Εμπράρ) και πρωτομοντέρνες προτάσεις (σχέδιο Ν. Μητσάκη) του μεσοπολέμου έδωσαν ελάχιστες υλοποιήσεις. Επικαθόρισαν όμως τις μεταγενέστερες εξελίξεις και αποδείχτηκαν κρίσιμες για τη μακρά διάρκεια του θεσμού, με τις αρχικές διευθετήσεις της ρυμοτομίας και τη γενική διάταξη των εγκαταστάσεων ως ελεύθερων μονάδων στο χώρο. Η σημαντικότερη περίοδος ανάπτυξης χαρακτηρίστηκε από τις αμιγείς επιτεύξεις του μεταπολεμικού μοντερνισμού, που έδωσαν το κυρίαρχο στίγμα στο σύνολο σχηματίζοντας μια νησίδα μοντέρνας σύνθεσης, με μοναδικά έργα αρχιτεκτόνων όπως οι Π. Καραντινός, Ν. Κακούρης, Κ. Παπαϊωάννου και Κ. Φινές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι πρόσφατοι μετανεωτερικοί πειραματισμοί και οι χωρικές συνθέσεις.

Ο κορμός της έκθεσης περιλαμβάνει σύγχρονες αλλά και ιστορικές φωτογραφικές λήψεις, σχέδια, σύντομα κριτικά επεξηγηματικά κείμενα και ογκομετρικό πρόπλασμα του συνόλου. Πρόσθετο ενδιαφέρον προκύπτει από την παρουσίαση, μέσα στην έκθεση, της απήχησης που είχε η κατασκευή της πανεπιστημιούπολης του Α.Π.Θ. στα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, με οπτικοακουστικό υλικό από επίκαιρα εποχής και με αντίγραφα από σχετικές δημοσιεύσεις και εκδόσεις. Παράλληλα γίνεται μια απόπειρα αποτύπωσης της σύγχρονης αντιληπτικής εικόνας του χώρου με φωτογραφίες που συγκεντρώθηκαν από τη Φωτογραφική Λέσχη Αρχιτεκτονικής Σχολής (Φ.Λ.Α.Σ.) και βίντεο από το μάθημα «Επιλογές: Το ντοκιμαντέρ στην Αρχιτεκτονική» με θέμα «Διαδρομές στο Α.Π.Θ». Επιπλέον παρουσιάζονται σχετικά έργα φοιτητών της Σχολής Καλών Τεχνών που λειτουργούν ως παράλληλη έκθεση μέσα στην έκθεση.

Η αντίστοιχη έκδοση δεν είναι ένας απλός κατάλογος, αλλά περιλαμβάνει αναλυτικά κριτικά κείμενα για τα πολεοδομικά σχέδια, τα επιλεγμένα κτίρια, καθώς και μια αποτίμηση της ευρύτερης σημασίας αυτής της μοναδικής, για τα ελληνικά δεδομένα, νησίδας μοντέρνας αρχιτεκτονικής σύνθεσης.

*Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 1 Μαρτίου, ώρα 19:00, στο φουαγιέ του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης.