Κοζάνη Vol.2: Εκεί που το θέατρο μιλάει τρεις γλώσσες και εντυπωσιάζει
Μια θεατρική ανάσα στο ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, σύντομα στη Θεσσαλονίκη.
***Το κείμενο που ακολουθεί είναι το δεύτερο κατά σειρά στο τριπλό αφιέρωμα της Parallaxi στην Κοζάνη και την «άνοιξή» της. Μετά την παρουσίαση της πόλης και της βελτιωμένης αύρας της και τη συνέντευξη με τον Δήμαρχο, Λευτέρη Ιωαννίδη, την σκυτάλη παίρνει το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και τα θεατρικά θαύματα που στήνει με όχημα τις εμπνεύσεις του ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής του θεσμού και σκηνοθέτης, Λευτέρης Γιοβανίδης***
ΔΙΑΒΑΣΤΕ το πρώτο μέρος ΕΔΩ: Κοζάνη Vol.1: Ανακαλύπτοντας την πόλη με την κρυμμένη μοναδικότητα
Τα φώτα στην πλατεία χαμηλώνουν. Στη σκηνή, μια σκούρα πολυμορφική κατασκευή είναι το μόνο σκηνικό αντικείμενο και το σανίδι, παρθένο νησί δημιουργικότητας, πατιέται με σεβασμό στα επόμενα λεπτά από ηθοποιούς που δίνουν την ψυχή τους για να μεταφέρουν τα αιώνια λόγια του Σαίξπηρ. Ελληνικά, κροατικά και αγγλικά: η αρχετυπική ιστορία έρωτα ανάμεσα στον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα αποδίδεται μέσα από μία μοντέρνα σκηνοθετική προσέγγιση σε τρεις γλώσσες, χάρη στη συνεργασία του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης με το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας. Και όλο το ορμητικό κύμα εξωστρέφειας που έχει συνεπάρει εδώ και μήνες τον πιο σημαντικό θεατρικό θεσμό της Δυτικής Μακεδονίας κατακλύζει τον χώρο και κατακτά τις καρδιές των θεατών.
Παρακολουθήσαμε την παράσταση Romeo + Ιουλιέτα στο μέρος που γεννήθηκε, στην προσφάτως ανακαινισμένη κεντρική σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης, και πλέον αναμένουμε με φιλόξενη διάθεση την πρεμιέρα του έργου στη Θεσσαλονίκη, στο θέατρο Αυλαία, από τις 7 έως τις 13 Ιανουαρίου.
Ο Λευτέρης Γιοβανίδης, που ανέλαβε καθήκοντα καλλιτεχνικού συμβούλου στο ΔΗΠΕΘΕ τον περασμένο Μάρτιο και πλέον είναι καλλιτεχνικός διευθυντής, σκηνοθετεί το πιο γνωστό έργο του Άγγλου συγγραφέα μέσα από ένα εναλλακτικό, ανανεωτικό φίλτρο. «Θεωρώ ότι πρέπει να ανεβάζουμε τα κλασικά κείμενα με τρόπο που να επικοινωνούν με τον κόσμο», αναφέρει στην κουβέντα μας και η ρήση του γίνεται σαφώς πράξη στα 110 λεπτά της παράστασης.
Με πρωταρχικό σκοπό να φέρει τον κόσμο της Κοζάνης στη θεατρική αίθουσα, οραματίστηκε ένα τελικό αποτέλεσμα που θα είχε στον μουσικό του πυρήνα τα χάλκινα, τη μουσική παράδοση της περιοχής. Από εκεί προέκυψε η ιδέα των Βαλκανίων, καθώς στην Ιουλιέτα του Γιοβανίδη παρακολουθούμε των έρωτα δύο νέων που ανήκουν σε δυο εντελώς διαφορετικές οικογένειες: από τη μια Έλληνες ορθόδοξοι, από την άλλη Κροάτες καθολικοί. Ωστόσο, το ευτυχές παράδοξο που απογειώνει τη συνολική καλλιτεχνική εκτέλεση είναι πως δεν πρόκειται για διασκευή, το έργο παίζεται στο μεταφρασμένο πρωτότυπό του και η σύγχρονη ματιά αφομοιώνεται απόλυτα στη γραφή του Σαίξπηρ.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
«Θεωρώ ότι κάποιος μέσα σε αυτή την παράσταση μπορεί να δει τη γνωστή ερωτική ιστορία αλλά και τον προβληματισμό γύρω από το πώς ο θεσμός της οικογένειας βρίσκεται σε κρίση μέσα σε μία κοινωνία που σαφώς είναι επίσης σε κρίση. Αν διαβάσουμε σύγχρονα το κείμενο του Σαίξπηρ, είναι εμφανές ότι η Ιουλιέτα και ο Ρωμαίος δεν προστρέχουν στους γονείς τους, αλλά στην Παραμάνα και τον Πατέρα Λαυρέντιο αντίστοιχα. Δυο παιδιά που ανήκουν σε μια γενιά που βγαίνει από την κρίση, προσπαθούν να αλλάξουν τη μοίρα τους, με την ελπίδα να ξεπεράσουν – με βοηθό την αθωότητα του έρωτα – τα στεγανά που δημιούργησαν οι παλιότεροι», λέει ο κ. Γιοβανίδης.
Το τρίγλωσσο πείραμα και η μοναδική Χρύσα Ρώπα
Το «Romeo+Ιουλιέτα» αποτελεί μια παράσταση με απαιτήσεις, και στο κομμάτι των προβών και της σύνθεσής της και στο κομμάτι της παρακολούθησής της από το κοινό. Οι θεατές ακούν ελληνικά από την οικογένεια της Ιουλιέτας, κροατικά από τον κύκλο του Romeo και όταν οι δύο ερωτευμένοι συναντιούνται μιλούν στα αγγλικά. Με τη χρήση υπέρτιτλων και με τη βοήθεια της λιτής σκηνογραφίας, που δεν κουράζει το μάτι με σκηνικό «θόρυβο», όλες οι φαινομενικά παράταιρες μεταξύ τους λέξεις μπερδεύονται γλυκά σε ένα εύηχο αποτέλεσμα.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Τρεις ηθοποιοί του Εθνικού Θεάτρου της Κροατίας (Petar Cvirn, Deni Sankovic, Dominik Bajo) συνεργάζονται αρμονικά επί σκηνής με τους Έλληνες συναδέλφους τους (Χρύσα Ρώπα, Τάκης Μόσχος, Πηνελόπη Μαρκοπούλου, Παναγιώτης Κλίνης, Ευθύμης Χαλκίδης, Ηλέκτρα Φραγκιαδάκη, Πέτρος Σκαρμέας, Τάκης Συνδουκάς) και ο 11μελης θίασος κινεί τα νήματα σε ένα διαφορετικό από τα συνηθισμένα αποτέλεσμα.
Κατάκτηση της παράστασης και του οράματος του σκηνοθέτη είναι η επιστροφή της Χρύσας Ρώπα μετά από τέσσερα χρόνια απουσίας στα θεατρικά δρώμενα. Όπως σημειώνει ο Λευτέρης Γιοβανίδης, «η Χρύσα Ρώπα ζούσε στο Παρίσι τα τελευταία τέσσερα χρόνια αλλά καταφέραμε να τη γυρίσουμε πίσω (γέλια). Δεν είχαμε συνεργαστεί ξανά, γνωριστήκαμε πρώτη φορά τώρα, αλλά κατάλαβε από την αρχή τι ήθελα να κάνω και με βοήθησε πολύ σε αυτό με την ενέργειά της».
Η μαγική λέξη «συνεργασία» στα ΔΗΠΕΘΕ
Για τον ίδιο, η εποχή που ζούμε είναι μια ευκαιρία για όλα τα ΔΗΠΕΘΕ να γίνουν πιο δημιουργικά και να παίξουν κυρίαρχο ρόλο στα πολιτιστικά πράγματα της χώρας. «Η Αθήνα είναι εκ των πραγμάτων ιδιαίτερα κορεσμένη, πλέον στην πρωτεύουσα έχουμε 1500 πρεμιέρες τον χρόνο όταν το 2004 είχαμε 500. Τα ΔΗΠΕΘΕ πρέπει να οργανωθούν σωστά και να ξεφύγουν από τη νοοτροπία ότι είναι θέατρα της Περιφέρειας. Στην Κοζάνη δεν το αντιμετώπισα έτσι, πιστεύω ότι ο θεσμός των ΔΗΠΕΘΕ οφείλει να συνεχιστεί αλλά και να ανανεωθεί. Να βρεθεί ένα νέο μοντέλο. Να αποκτήσουν μεγαλύτερη δύναμη και ένα πνεύμα συνεργασίας, με το εξωτερικό αλλά και μεταξύ τους. Μιλάμε για μοντέλα που ισχύουν εδώ και χρόνια στο εξωτερικό, απλά θέλει τόλμη από την πολιτική ηγεσία να το κάνει».
Η διάθεση για συνύπαρξη και η ανάπτυξη ενός κλίματος συνεργασίας είναι κομμάτι της καλλιτεχνικής προσωπικότητας του Λευτέρη Γιοβανίδη. Στα 23 του χρόνια εγκαταστάθηκε για σπουδές σκηνοθεσίας στις ΗΠΑ για διάστημα τριών ετών, ενώ στην πορεία έζησε στο Βερολίνο, μια πόλη που καθόρισε τον τρόπο προσέγγισής του αναφορικά με την τέχνη του.
«Το θέατρο οφείλει να υπερβαίνει τους τόπους. Σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την εξέλιξη της επικοινωνίας και υπάρχει διαρκής πληροφόρηση, δεν μπορούμε να μιλάμε διαφορετικά. Θεωρώ υποχρέωσή μου να φέρνω σε επικοινωνία καλλιτέχνες διαφορετικών χωρών. Να συνδημιουργούμε και να συνυπάρχουμε με καλλιτέχνες από το εξωτερικό. Υπάρχει πάντα το πρόβλημα της γλώσσας, αλλά λύσεις υπάρχουν. Ήρθε κάποια στιγμή ένας θεατής στην Κοζάνη και με ρώτησε ”ο Σαίξπηρ έτσι το έγραψε;”. Το είδε τόσο φυσικό όλο αυτό και μου έδωσε να καταλάβω ότι πετύχαμε το στοίχημα», σημειώνει.
Η ανανέωση του θεάτρου στην Κοζάνη
Η Κεντρική Σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης ανακαινίστηκε πλήρως την περασμένη χρονιά, ενώ ταυτόχρονα ένα δεύτερος χώρος περιμετρικά, η Εναλλακτική Σκηνή του ΔΗΠΕΘΕ, ένα στολίδι με 80 θέσεις, άνοιξε τις πόρτες της σε πιο πειραματικά θεάματα. Όλα αυτά συντελέστηκαν μόλις σε μερικούς μήνες, ένα ακόμη κερδισμένο στοίχημα ενάντια στην γραφειοκρατία και τους αργούς ρυθμούς της.
«Στην Κεντρική Σκηνή άλλαξαν τα καθίσματα, διορθώθηκαν τα προβλήματα που υπήρχαν στα παρασκήνια ώστε να εξυπηρετούν τον ηθοποιό, αποκτήθηκε κυκλόραμα – ένα ειδικό πανί που δίνει την αίσθηση του ουρανού, φτιάξαμε μια γέφυρα στην οποία μπορεί ο τεχνικός να περπατήσει και να φωτίσει σωστά μια παράσταση. Επιπλέον, ανακαινίστηκε ριζικά το φουαγιέ, γιατί το μάτι του θεατή πρέπει να προετοιμάζεται κατάλληλα για αυτό που θα ακολουθήσει».
Ταυτόχρονα, η ανανέωση επήλθε μέσα από τον καλλιτεχνικό προγραμματισμό, τις παραστάσεις και τις δράσεις. «Θέλαμε να έχει ενδιαφέρον για τους πολίτες της Κοζάνης, να τους φέρουμε στο θέατρο. Από τον Σεπτέμβριο μέχρι σήμερα έχουμε κάνει έξι πρεμιέρες και για παράδειγμα, ενώ παλιότερα η κεντρική παράσταση έπαιζε για έξι μόνο βράδια στην πόλη, με το Romeo + Ιουλιέτα κάναμε 18 στο σύνολο. Επιπλέον, έχουμε βάλει στόχο να έχουμε δύο μεγάλες παραγωγές φέτος, για αυτό ακολουθεί στο πρόγραμμα ”Ο κατάδικος”, δραματοποιημένο μυθιστόρημα του Θεοτόκη σε σκηνοθεσία Βασίλη Μαυρογεωργίου με τη Μαρίνα Καλογήρου τον ερχόμενο Μάρτιο».
Η παράσταση Romeo + Ιουλιέτα, από το ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης και το Εθνικό Θέατρο της Κροατίας, αφού έκλεισε τον κύκλο της στην πόλη της Κοζάνης, περιοδεύοντας ταυτόχρονα σε άλλες εννιά πόλεις, έρχεται στη Θεσσαλονίκη για μία ολόκληρη εβδομάδα από τη Δευτέρα 7 μέχρι την Κυριακή 13 Ιανουαρίου. Στη συνέχεια, κατηφορίζει στην Αθήνα (θέατρο Πόρτα, 21 – 24 Ιανουαρίου) και βάζει πλώρη για Κροατία στα τέλη Γενάρη. Ταυτόχρονα, είναι πιθανό να ταξιδέψει και σε άλλες πόλεις του εξωτερικού, σε ενδιαφέροντα θεατρικά φεστιβάλ, με ειδίκευση ή μη στην εργογραφία του Σαίξπηρ.
«Θέλαμε να αποκτήσει το ΔΗΠΕΘΕ μια εξωστρέφεια. Το λογότυπό μας να ταξιδέψει και στη χώρα και στο εξωτερικό. Είναι πολύ σημαντικό να δώσει το παρών η Κοζάνη και να παρουσιαστεί εντός και εκτός», καταλήγει ο κ. Γιοβανίδης.
*Romeo + Ιουλιέτα, 7 με 13 Ιανουαρίου στο θέατρο Αυλαία (περιοχή ΧΑΝΘ), στις 21.00. Τηλέφωνο: 231 023 0013. Περισσότερα για την παράσταση στη σελίδα του ΔΗΠΕΘΕ Κοζάνης. Αποκτήστε ηλεκτρονικά τα εισιτήριά σας ΕΔΩ.
**Βιογραφικό του Λευτέρη Γιοβανίδη: Συγκαταλέγεται ανάμεσα στους κορυφαίους σκηνοθέτες της γενιάς τους , διαθέτοντας ένα πραγματικά εντυπωσιακό βιογραφικό , που περιλαμβάνει τη σκηνοθεσία 41 έργων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, τη μετάφραση 14 θεατρικών έργων και τη θεατρική διασκευή έξι βιβλίων. Επίσης έχει σκηνοθετήσει τις τελετές απονομής μεταλλίων για τους Ολυμπιακούς και τους Παραολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, την τελετή έναρξης του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Ρυθμικής Γυμναστικής του 2007 στην Πάτρα. Έχει διδάξει το μάθημα υποκριτικής και αυτοσχεδιασμού στη σχολή του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος ενώ έχει συνεργαστεί με το Εθνικό Θέατρο, τοΚΘΒΕ, το Φεστιβάλ Αθηνών, το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, τον Ελληνικό Κόσμο, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, το Κρατικό Θέατρο Κροατίας (Kazaliste Marina Drzica).
