ΕΙΚΟΝΕΣ: Μπήκαμε στον Μακεδονικό Τάφο του «Μακρίδη Μπέη» στο Δερβένι

Ο Μακεδονικός Τάφος του Λαγκαδά ή «Τάφος του Μακρίδη Μπέη» (από το όνομα του ανασκαφέα του) βρίσκεται στο νότιο άκρο του νεκροταφείου του Δερβενίου.

Ίσως μία από τη συμμετοχή στο OPEN HOUSE που θα περίμενε κάποιος πως δεν θα έχει ιδιαίτερα πολύ κόσμο λόγω της απομακρυσμένης τοποθεσίας. Παρ’ όλα αυτά όταν έφτασα εκεί συνειδητοποίησα πως υπήρχε κοινό που επέλεξε τον συγκεκριμένο χώρο.

Πρόκειται για ένα μεγαλοπρεπές οικοδόμημα το οποίο κατασκευάστηκε στις αρχές του 3ου αιώνα π. Χ. για την ταφή ενός και μόνο επιφανούς νεκρού. Το ταφικό κτίσμα και ο δρόμος που οδηγούσε σ’ αυτό, μετά την ολοκλήρωση της ταφής του νεκρού, καλύφτηκαν με τύμβο, το μεγαλύτερο τμήμα του οποίου διατηρείται μέχρι σήμερα.

Ο τάφος εντοπίστηκε και ανασκάφηκε το 1910 από τον Θεόδωρο Μακρίδη. Το ταφικό κτίσμα είναι κατασκευασμένο με ορθογωνικές λιθόπλινθους και πωρόλιθο. Αποτελείται από τον προθάλαμο και τον νεκρικό θάλαμο. Οι δύο χώροι είναι καμαροσκεπείς και επικοινωνούν με τραπεζιόχημα άνοιγμα που έφερε μαρμάρινη δίφυλλη πόρτα με πλαίσιο δωρικού τύπου. Τα θυρόφυλλα, που σήμερα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Κωνσταντινούπολης, έφεραν κλειδαριά και χάλκινα διακοσμητικά στοιχεία. Οι καμάρες, οι τοίχοι και τα δάπεδα του κτίσματος καλύπτονταν με ασβεστοκονίαμα. Στο δάπεδο του θαλάμου μπροστά από την είσοδο βρέθηκαν ίχνη διακόσμου, ο οποίος σήμερα δεν σώζεται, όπου απεικονίζονταν ρόμβοι που έφεραν εναλλάξ μαύρο, κίτρινο και κόκκινο χρώμα. Στους τοίχους του προθάλαμου σώζονται σπαράγματα τοιχογραφίες, Οι επιχρισμένες επιφάνειες των τοίχων χωρίζονται σε πέντε ανισουψείς και χρωματικά διαφοροποιημένες ζώνες. Τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν, εναλλάξ από την βάση του τοίχου μέχρι την επίστεψη, ήταν μαύρο, λευκό, μαύρο, κόκκινο και λευκό.

Η σαρκοφάγος του νεκρικού θαλάμου

Κατά μήκος της ανατολικής πλευράς του θαλάμου σώζεται μαρμάρινη κατασκευή ύψους 1,30μ., η οποία εσωτερικά χωρίζεται σε δύο επιμέρους ανισομεγέθεις χώρους: τη σαρκοφάγο και τη θήκη όπου, σύμφωνα με τον ανασκαφέα, τοποθετούσαν τα πολύτιμα αντικείμενα του νεκρού. Κάτω από το δάπεδο της σαρκοφάγου βρέθηκε κιβωτιόσχημος τάφος μέσα στον οποίο υπήρχαν κατάλοιπα ξύλινης λάρνακας. Η κατασκευή καλυπτόταν με τέσσερις μαρμάρινες πλάκες πάχους 0,17μ. κάτω από τις οποίες υπήρχε ένα δεύτερο κάλυμμα από σανίδες κυπαρισσιού. Το ταφικό κτίσμα, όπως διαπιστώθηκε από τη σήραγγα των τυμβωρύχων που βρέθηκε στη ΝΔ γωνιά του θαλάμου, είχε συλληφθεί κατά την αρχαιότητα.

Ο δρόμος

Ο δρόμος που οδηγούσε στον τάφο είχε μήκος 14,70μ. πλάτος 3,50μ. και στο δυτικό άκρο έφερε αναβαθμούς. Οι πλευρικοί τοίχοι του δρόμου ήταν κατασκευασμένοι με ωμές πλίνθους και είχαν ύψος 2,00μ. πάχος 1,20μ. και κατέληγαν στην πρόσοψη του τάφου. Το δάπεδο του δρόμου ήταν στρωμένο με πηλόχωμα και χαλίκι.

Η αποκατάσταση του μνημείου

Το μνημείο είχε υποστεί εκτεταμένες βλάβες που μείωσαν σημαντικά τη φέρουσα ικανότητα του, με αποτέλεσμα τη συνολική μεταβολή της γεωμετρίας της κατασκευής και την κατάρρευση της πρόσοψης και του τυμπάνου του ανατολικού τοίχου του προθάλαμου. Η δομική αποκατάσταση του ταφικοί κτίσματος (2012-2015) και η αναστήλωση της πρόσοψης και της όψης του θαλάμου, που κρίθηκαν αναγκαίες για την προστασία και την αναγνωσιμότητα της αρχιτεκτονικής μορφής του οικοδομήματος, υλοποιήθηκαν σύμφωνα με τις διεθνείς αρχές της αποκατάστασης των μνημείων. Η μελέτη και η ταύτιση των διάσπαρτων αρχιτεκτονικών μελών των κατακρημνισμένων τοίχων, τα οποία βρέθηκαν κατά την ανασκαφή του μνημείου (δεκαετία του 90′), επέτρεψε την επανατοποθέτηση τους κατά χώρα, αποτρέποντας έτσι την αλλοίωση της αρχικής μορφής του κτίσματος.

Η ξενάγηση έγινε στο πλαίσιο του 11ου OPEN HOUSE, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη το σαββατοκύριακο (25-26/11).

Λίγα λόγια το OPEN HOUSE

Το Open House είναι ένας από τους σημαντικότερους διεθνείς θεσμούς για την ανάδειξη και προώθηση της αρχιτεκτονικής. Η ιδέα ξεκίνησε από το Λονδίνο το 1992 και μέχρι σήμερα διαδόθηκε σε πολλές πόλεις ανά την υφήλιο αποκτώντας συστηματικούς επισκέπτες και υποστηρικτές. Η δράση Open House προσκαλεί το ευρύ κοινό να εξερευνήσει και να κατανοήσει την αξία της αρχιτεκτονικής και του δομημένου περιβάλλοντος.

Κάθε χρόνο για ένα Σαββατοκύριακο δημόσια και ιδιωτικά κτίρια ανοίγουν τις πύλες τους στο κοινό δωρεάν και η πόλη μετατρέπεται σε ένα μεγάλο μουσείο, με εκθέματα τα ίδια της τα κτίρια και την αρχιτεκτονική της.