Άνθρωποι φεύγουν για δουλειά και δεν γυρνούν ποτέ – Εργατικά δυστυχήματα στην Ελλάδα

Μετά το τραγικό εργατικό περιστατικό που σημειώθηκε το μεσημέρι της περασμένης Δευτέρας στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Περάματος, με έναν 47χρονο νεκρό και δύο τραυματίες, άνοιξε για ακόμα μία φορά η συζήτηση για τις συνθήκες ανασφάλειας στους χώρους εργασίας στην Ελλάδα και τα εργατικά δυστυχήματα.

Ανάμεσα στους δεκάδες νεκρούς που άφησε πίσω της η σιδηροδρομική τραγωδία στα Τέμπη – για να θυμηθούμε ακόμα ένα τραγικό περιστατικό από το πρόσφατο παρελθόν – εκτός από τους επιβάτες, έχασαν τη ζωή τους και 12 εργαζόμενοι στο τρένο, γεγονός που προσδίδει στο πολύνεκρο δυστύχημα και τη διάσταση του εργατικού δυστυχήματος.

Ο μακρύς και αυξανόμενος κατάλογος των εργατικών ατυχημάτων των τελευταίων ετών στη χώρα μας την κατατάσσει σε μία από τις χειρότερες θέσεις στην ΕΕ.

Ανατρέχοντας στα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τα εργατικά ατυχήματα, το 2020 (χρονιά με lockdown λόγω του covid-19) καταγράφουν 3.963 εργατικά ατυχήματα έναντι 5.107 το 2019. Οι θάνατοι ανήλθαν σε 41 το 2020, έναντι 51 το 2019. Από τα 3.963 ατυχήματα, τα περισσότερα (1.093 ατυχήματα, 27,6%) σημειώθηκαν στους κλάδους Χονδρικού και Λιανικού Εμπορίου, Επισκευής Μηχανοκίνητων Οχημάτων. Αντίστοιχα, τα περισσότερα θανατηφόρα εργατικά ατυχήματα συνέβησαν στον κλάδο των Κατασκευών (10 ατυχήματα, 24,4%).

Τα στοιχεία του ΣΕΠΕ ωστόσο για το 2020 είναι διαφορετικά από εκείνα της ΕΛΣΤΑΤ, καθώς το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας διερεύνησε το 2020 6.610 ατυχήματα (δηλαδή διπλάσιο αριθμό ατυχημάτων από την ΕΛΣΤΑΤ), εκ των οποίων το 1% αφορούσε θανατηφόρα δυστυχήματα και το 14,6% σοβαρά ατυχήματα. Ακόμη, στη δική της καταγραφή για τα εργατικά δυστυχήματα του 2022, την πρώτη μεταπανδημική χρονιά, η Ομοσπονδία Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδας (ΟΣΕΤΕΕ) κατέγραψε 104 νεκρούς σε εργατικά δυστυχήματα, όταν το 2019 ήταν 51 και το 2020 ήταν 41. Ανάμεσα στα θύματα του 2022, υπήρξαν εργαζόμενοι στο ντελίβερι, στην αποκομιδή των απορριμμάτων, εργάτες σε εργοστάσια, σε λατομεία, σε αγροτικές εργασίες κ.α.

Εκρηκτική αύξηση εμφανίζουν τα θανατηφόρα εργατικά δυστυχήματα του πρώτους μήνες του 2023, γεγονός που αντιστοίχως καταγράφηκε και κατά το προηγούμενο έτος 2022.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, μόνο τους πρώτους τέσσερις μήνες του έτους, οι νεκροί σε εργατικά ατυχήματα έχουν ήδη φτάσει τους 57.

«Το 2018, έχασαν τη ζωή τους στη δουλειά 46 εργαζόμενοι, το 2019 χάθηκαν 51, το 2020 οι θάνατοι ανήλθαν στους 41, το 2021, σύμφωνα με στοιχεία του ΣΕΠΕ, οι θάνατοι ανήλθαν σε 31 και το 2022, σύμφωνα με την ανεξάρτητη έρευνα που διεξάγει η Ομοσπονδία μας και αποτελεί τη βάση αναφοράς στον κοινωνικό διάλογο για τα θέματα υγείας και ασφάλειας της εργασίας, 104 εργαζόμενοι έχασαν τη ζωή τους. Εχουμε δηλαδή υπερδιπλασιασμό σε ετήσια βάση, σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια», σημείωσε ο Αν. Στοϊμενίδης, επικεφαλής του OSHA, είναι και πρόεδρος της Ομοσπονδίας εργαζομένων στα τεχνικά επαγγέλματα, σε συνέντευξη τύπου πριν από λίγο καιρό.

Μεγάλες απώλειες στον αγροτικό κλάδο

Τα 27 έφτασαν τα θύματα εργατικών δυστυχημάτων στον αγροτικό κλάδο το 2022. Μεγάλο ποσοστό έχασε τη ζωή του σε ανατροπή τρακτόρων, η οποία δηλώθηκε ως τροχαίο: «Η χώρα μας δεν έχει κυρώσει κάποια διεθνή σύμβαση που να αφορά τον αγροτικό κλάδο όταν μόνο φέτος μετράμε ήδη 5 θύματα», σημείωσε ο κ. Στοϊμενίδης, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία.

Ο ίδιος αναφέρθηκε σε ένα εκρηκτικό μίγμα που οδηγεί στο να υποδηλώνονται τα δυστυχήματα του κλάδου καθώς πρόκειται συχνότατα για ανθρώπους που είναι εποχικοι εργαζόμενοι, μετανάστες, που δεν έχουν εκπαιδευτεί σχετικά, είναι άτομα χαμηλού μορφωτικού επιπέδου και δεν είναι οργανωμένοι σε συνδικάτα.

Διανομείς με μηχανάκια

Στο κλάδο του επισιτισμού τα εργατικά δυστυχήματα αφορούν σε μεγάλο ποσοστό τους διανομείς με μηχανάκι με 53 νεκρούς εργαζόμενους τα τελευταία 6 χρόνια. Οι εργαζόμενοι καταγγέλλουν έλλειψη μέτρων πρόληψης και προστασίας στους χώρους εργασίας και εντατικοποίηση της εργασίας με γνώμονα το κυνήγι του κέρδους από την εργοδοσία, και απουσία ελέγχων από την επιθεώρηση εργασίας.

Χωρίς εξειδίκευση

Η Ανεξάρτητη Αρχή Επιθεώρηση Εργασίας δίνει τη δική της εξήγηση: Οι εργασίες και οι συντηρήσεις που είχαν καθυστερήσει ή δεν έγιναν – λόγω πανδημίας – αναλαμβάνονται από εργαζόμενους που δεν έχουν την κατάλληλη εξειδίκευση.

Ειδικότερα στον κατασκευαστικό κλάδο, αναλαμβάνουν να εκτελέσουν εργασίες σε πολλά διαφορετικά αντικείμενα (ηλεκτρολογικά, υδραυλικά, κτισίματα, συντηρήσεις, οξυγονοκολλήσεις) χωρίς να έχουν τις ανάλογες γνώσεις για τα μέτρα προστασίας που προβλέπονται.

Ταυτοχρόνως, οι αναθέτοντες εργοδότες παρακάμπτουν τα μέτρα ασφαλείας δίνοντας προτεραιότητα στην υλοποίηση του έργου με το χαμηλότερο δυνατό κόστος.

“Παραμένουν εγκληματικά ελλιπή τα μέτρα προστασίας”

Επιστρέφοντάς στο πρόσφατο εργατικό δυστύχημα στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Περάματος, οι νοσοκομειακοί γιατροί δηλώνουν οτι θα είναι στο πλευρό των εργαζομένων.

Η Ο.Ε.Ν.Γ.Ε. (Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας) σε ανακοίνωσή της τονίζει ότι: «Εκφράζουμε τη θλίψη μας για άλλον ένα νεκρό εργάτη που προστέθηκε χθες στον κατάλογο των εργατικών ατυχημάτων και τα συλλυπητήρια μας στην οικογένειά του. Καταγγέλλουμε ότι παρά τις προειδοποιήσεις των σωματείων, παραμένουν εγκληματικά ελλιπή τα μέτρα προστασίας, μαζί με την εντατικοποίηση της εργασίας και την ανυπαρξία ελέγχων για την τήρηση των μέτρων προστασίας. Ο δήθεν επίγειος παράδεισος που εξασφάλισαν για τους εργαζόμενους μετράει άλλο ένα εργατικό ατύχημα με ένα νεκρό και δυο σακατεμένους εργάτες.

Οι ευθύνες βαραίνουν την κυβέρνηση της ΝΔ που, όπως και η προηγούμενη του ΣΥΡΙΖΑ, αρνήθηκαν να κάνουν υποχρεωτική την εφαρμογή τοπικής συλλογικής σύμβασης εργασίας, το μεγαλύτερο μέρος της οποίας αφορά την υποχρέωση της εργοδοσίας να παίρνει όλα τα αναγκαία μέτρα προστασίας για να μη γυρνάνε σε φέρετρα οι εργαζόμενοι από τη δουλειά τους. Εκεί ο πρωθυπουργός είδε «χαμογελαστά πρόσωπα», λογικά τους εργολάβους και τους εφοπλιστές που συσσωρεύουν κέρδη. Αυτή είναι η ανάπτυξη τους. Εκφράζουμε την αλληλεγγύη μας στον αγώνα των εργαζόμενων της ζώνης για τα δίκαια αιτήματά τους.

Σε επιστολή της προς το Συνδικάτο Μετάλλου Πειραιά η ΕΙΝΑΠ αναφέρει: «Το ΔΣ της ΕΙΝΑΠ πληροφορήθηκε για το νέο εργατικό «ατύχημα» στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη του Περάματος, μ’ έναν εργάτη νεκρό και δύο τραυματίες. Οι νοσοκομειακοί γιατροί εξοργιζόμαστε κάθε φορά που αναγκαζόμαστε να υποδεχτούμε στα νοσοκομεία μας νεκρούς ή σοβαρά τραυματισμένους εργάτες λόγω της έλλειψης σύγχρονων συνθηκών ασφαλείας και ελέγχου απ’ τις αρμόδιες αρχές.

Στηρίζουμε τις κινητοποιήσεις των εργαζομένων στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη για δουλειά με δικαιώματα, συνθήκες ασφάλειας και υγιεινής στους χώρους εργασίας, εντατικοποίηση των ελέγχων με ευθύνη του κράτους και της επιθεώρησης εργασίας. Εκφράζουμε τα συλλυπητήρια στην οικογένεια του εργάτη που έχασε τη ζωή του και ευχές για ταχεία ανάρρωση στους τραυματίες».

Τα στοιχεία για τον πολύ υψηλό αριθμό των εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων στη χώρα τα τελευταία χρόνια είναι αδιάσειστα! Η απουσία ελέγχων, η αδιαφορία των αρμοδίων, η έλλειψη πολιτικών που θα προστατεύουν τους εργαζόμενους είναι ολοφάνερα σημάδια ότι η κατάσταση έχει φτάσει στο απροχώρητο. Η ευελιξία και η επισφάλεια στην εργασία είναι αιτίες που αυξάνουν τους κινδύνους και προκαλούν σοβαρούς τραυματισμούς και θανάτους συναδέλφων.

Την αγωνία εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων στη χώρα μας, που αντιμετωπίζουν δραματική επιδείνωση των όρων ασφάλειας στην εργασία τους, φέρνει στα όργανα της ΕΕ ο Κώστας Αρβανίτης, λίγες μόλις μέρες πριν από την τραγωδία στη ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη του Περάματος.

Με ερώτηση που απευθύνει προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή ο Ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ / The Left και μέλος της Επιτροπής EMPL (Απασχόλησης & Κοινωνικών Υποθέσεων) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ζητά την ανάληψη δράσης από την Κομισιόν για την αντιμετώπιση της εκρηκτικής αύξησης των θανάτων εξαιτίας των συνθηκών εργασίας.

71 νεκροί σε εργατικά δυστυχήματα σε ένα χρόνο

Για «νέο ιστορικό μαύρο ρεκόρ» εργατικών δυστυχημάτων στη χώρα μας κάνει λόγο ο Ανδρέας Στοϊμενίδης, καθώς εννέα εργαζόμενοι έχασαν την ζωή τους σε οκτώ μέρες. Σύμφωνα με τη διαρκή ανεξάρτητη έρευνα της Ομοσπονδίας Συλλόγων Εργαζομένων Τεχνικών Επιχειρήσεων Ελλάδος, από την αρχή του τρέχοντος έτους έχουν χάσει τη ζωή τους 71 εργαζόμενοι.

“Η εντατικοποίηση της εργασίας, η έλλειψη συλλογικών συμβάσεων εργασίας, οι θεσμικές μεταλλάξεις των ελεγκτικών μηχανισμών δίχως την πολιτική και οργανωτική υποστήριξή τους, η ελλιπής λειτουργία του τριμερούς διαλόγου Συνδικάτων- Εργοδοτών- Κυβέρνησης, η νομοθέτηση μέτρων που αυξάνουν τις επικίνδυνες συνθήκες όπως η άσκηση έργου σε μη αδειούχους χειριστές μηχανημάτων και ηλεκτρολόγους, η μη ίδρυση Ασφαλιστικού Φορέα για τον Επαγγελματικό Κίνδυνο, η αντιμετώπιση των ζητημάτων σε επίπεδο δικαιοσύνης (καθυστερήσεις, διάχυση της ευθύνης) και η πλήρης υποβάθμιση των θεμάτων ΥΑΕ όταν τίθενται σε πολύ χαμηλή προτεραιότητά, μας οδηγούν σε αλλεπάλληλα αρνητικά ρεκόρ στην επαγγελματική υγεία και ασφάλεια.

Όλα αυτά σε μία στιγμή που η τάση στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θετική, η βελτίωση σαφής και τίθεται ο στόχος του εκμηδενισμού των εργατικών δυστυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών για το 2030 (Vision Zero). Τα λόγια είναι περιττά. Είναι ώρα για άμεση ανάληψη ευθύνης και δράσης. Δεν μπορεί το 2023 σε μία χώρα της Ενωμένης Ευρώπης να χάνονται εργαζόμενοι με ρυθμό που δεν σταματά να κλιμακώνεται.” αναφέρει, μεταξύ άλλων, ο κ. Στοϊμενίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο μάλιστα, σε παλιότερη δήλωση του, σχετικά με τα εργατικά ατυχήματα, μεγάλος αριθμός παραμένει αδήλωτος ύστερα από πιέσεις στους εργαζομένους να μη δηλωθούν τα συμβάντα ως εργατικά ατυχήματα.

6.000 νεκροί εργαζόμενοι κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο

Δυστυχώς η αυξητική τάση στα εργατικά δυστυχήματα παρατηρείται και σε αρκετές άλλες χώρες της Ευρώπης, δείγμα άλλωστε της επιδείνωσης της θέσης των εργαζομένων παγκοσμίως και μάλιστα σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας σε όλο τον κόσμο, περίπου 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι κάθε χρόνο χάνουν τη ζωή τους λόγω εργατικού ατυχήματος ή επαγγελματικής ασθένειας. Ο αριθμός αυτός αναλύεται σε 6.000 εργαζόμενους που χάνουν τη ζωή τους σε ημερήσια βάση.