Επτά παρατηρήσεις στον απόηχο των γερμανικών εκλογών

Λέξεις: Δ.Α

Οι εκλογές στη Γερμανία έφεραν μια αναδιάταξη του πολιτικού τοπίου, με τους χριστιανοδημοκράτες της CDU να επιστρέφουν στην πρώτη θέση δίχως όμως να φτάνουν στο επίπεδο κυριαρχίας της προηγούμενης δεκαετίας. Η ακροδεξιά του AfD καταγράφει ιστορική άνοδο, το σοσιαλδημοκρατικό SPD να καταρρέει στο χαμηλότερο ποσοστό από το 1890 και το κόμμα της Linke να αναβιώνει από τα συντρίμμια της.

Μερικές παρατηρήσεις:

1. Τα αποτελέσματα δείχνουν ένα πολιτικό τοπίο χωρίς σταθερότητα και χωρίς εύκολες κυβερνητικές λύσεις. Ο Μερτς έχει τρεις επιλογές:

– Συγκυβέρνηση CDU-SPD (“μεγάλος συνασπισμός”) – Το πιθανότερο σενάριο. – Συμμαχία CDU-SPD-Πρασίνων, που όμως θα είναι ασταθής, ειδικά στο ενεργειακό και μεταναστευτικό, όπως φαίνεται και από την δήλωση Τραμπ. – Άνοιγμα προς την AfD (λιγότερο πιθανόν προς το παρόν).

Η πιο πιθανή κυβέρνηση συνεργασίας με το SPD είναι όμως πιθανόν να βουλιάξει το δεύτερο σε ακόμη πιο χαμηλά ποσοστά. Οπότε δεν αποκλείεται να πάμε πολύ γρήγορα πάλι σε εκλογές.

2. Ο Μερτς στο παρελθόν είχε πιο φιλοπόλεμη διάθεση από τον Σολτς και είχε υποσχεθεί να στείλει στο Κίεβο τους πυραύλους Taurus μεγάλου βεληνεκούς, τους οποίους η κυβέρνηση Σολτς είχε αρνηθεί να παραχωρήσει. Να δούμε τι θα κάνει τώρα που οι ΗΠΑ έχουν αλλάξει ριζικά τη στάση τους; Θα συνεχίσει και θα αυξήσει τη στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία ή θα στοιχηθεί στη νέα γραμμή Τραμπ; Είναι άξιο λόγου ότι ο Τραμπ έκανε μια τρολ-ανάρτηση με κεφαλαία γράμματα:

“Όπως ακριβώς στις ΗΠΑ, ο γερμανικός λαός κουράστηκε από την ατζέντα της παράνοιας και της έλλειψης κοινής λογικής, ειδικά σε θέματα ενέργειας και μετανάστευσης…

Αυτή είναι μια σπουδαία μέρα για τη Γερμανία και για τις ΗΠΑ υπό την ηγεσία ενός κυρίου με το όνομα Ντόναλντ Τζ. Τραμπ.”

3. Η ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) έφτασε στο 20,7%, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό της στην ιστορία της.

Κυριάρχησε στην Ανατολική Γερμανία φτάνοντας το 38% σε κάποιες περιοχές. Στα χαμηλότερα εισοδήματα είναι το πρώτο κόμμα με 38%.

Είναι επίσης πρώτο κόμμα με 38% σε όσους δηλώνουν ότι δεν τα βγάζουν πέρα. Εάν συνεχίσει την ανοδική της πορεία, το “τείχος προστασίας” των άλλων κομμάτων θα αρχίσει να ραγίζει. Η στρατηγική του αποκλεισμού από τις κυβερνήσεις γίνεται στο όνομα της “μη κανονικοποίησης” αλλά αυτό που βλέπουμε είναι ενίσχυση του αντισυστημικού του προφίλ και η κανονικοποίηση του AfD μέσα στην εργατική τάξη της Γερμανίας. Η παρέμβαση του Ίλον Μάσκ αν και δεν το ενίσχυσε σημαντικά πέτυχε το βασικό της στόχο: Να αποτρέψει το ενδεχόμενο της απαγόρευσής του.

4. Το SPD του Όλαφ Σολτς συγκέντρωσε μόλις 16,4%, καταγράφοντας τη χειρότερη ήττα του από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και το μικρότερο ποσοστό του από τη δεκαετία του 1880.

Η οικονομική στασιμότητα, ύφεση για τρίτη συνεχόμενη χρονιά και η ακρίβεια το απομάκρυνε από τις λαϊκές τάξεις. Στα χαμηλότερα εισοδήματα πήρε 12%. Μεγάλη απώλεια στην εργατικής τάξης, με πολλούς πρώην ψηφοφόρους του να πηγαίνουν στην AfD ή την Linke ή την Ζάρα Βάγκενκνεχτ.

5. Οι Πράσινοι έπεσαν στο 11,6%. H συμμετοχή στην κυβέρνηση και η οικονομική κρίση μετατόπισε την ατζέντα των εκλογών με την κλιματική κρίση να πηγαίνει πιο χαμηλά στις ανησυχίες του κόσμου. Παραμένει το κόμμα της μορφωμένης επαγγελματικής-διοικητικής τάξης με ποσοστό 20% στα υψηλότερα μορφωμένα στρώματα.

6. Το Die Linke ξαναζωντάνεψε από τα συντρίμια του. Τι βοήθησε το κόμμα;

– Μια ρητορική στροφή προς την εργατική τάξη από τη νέα ηγεσία (Schwerdtner & van Aken). Λαμβάνει 11%, λίγο πάνω από το συνολικό του ποσοστό (8,8%), κάτι που δείχνει ότι έχει κάποια επιρροή στους οικονομικά ευάλωτους, αλλά αρκετά πίσω από το AfD, που έχει καταφέρει να κερδίσει μεγάλο μέρος της εργατικής τάξης.

– Η απογοήτευση με την πολιτική του BSW, που δεν προσδιόρισε σαφώς τη θέση της στον αριστερό χώρο. – Η απογοήτευση με το SPD.

– Η νέα ηγεσία, υπό την Ines Schwerdtner (πρώην συντάκτρια του Jacobin) είχε εστιάσει σε 6 βασικά θέματα: α. Αύξηση μισθών & έλεγχος τιμών β. Δίκαιη φορολογία -φορολογία των πλουσίων γ. Επενδύσεις στην εκπαίδευση & υγεία και όχι στην πολεμική βιομηχανία δ. Αντίθεση στην αύξηση στρατιωτικών δαπανών ε. Οικολογική βιωσιμότητα στ. Οικονομική σύγκλιση Ανατολικής-Δυτικής Γερμανίας, πράγμα που έπιασε τόπο στις ανατολικές περιοχές.

Ωστόσο το Die Linke έχει χάσει την εργατική του βάση και είναι ένα κόμμα της νεολαίας (πρώτη δύναμη) και κόμμα των μορφωμένων, μεσοαστών προοδευτικών, τους “κοινωνικο-πολιτισμικούς ειδικούς” της μεσαίας τάξης. Όπως λέει και η ίδια Ines Schwerdtner το στοίχημα είναι εάν το Die Linke γίνει ξανά κόμμα της εργατικής τάξης – όχι απλά να μιλάει για αυτήν.

7. BSW – Το κόμμα της Ζάρα Βάγκενκνεχτ απέτυχε να ξεπεράσει το 5%, κυρίως λόγω:

α. Συμμετοχής σε κυβερνήσεις με το CDU στη Θουριγγία και το Βραδεμβούργο δίχως να επικοινωνεί τις κόκκινες γραμμές που είχε βάλει προεκλογικά (έχανε ένα 2% από το υψηλό δημοσκοπικό του ποσοστό τον Ιανουάριο). β. Η ψήφιση μέτρων για το περιορισμό του ασύλου μαζί με CDU, AfD και FDP οδήγησε σε λιγότερο από 2 βδομάδες σε απώλεια άλλων 2 μονάδων -σχεδόν όλων προς την πλευρά της Linke. γ. Η έλλειψη ξεκάθαρης αριστερής ταυτότητας, μαζί με τη σκλήρυνση της ρητορικής απέναντι στους πρόσφυγες και μετανάστες είχε τα αντίθετα αποτελέσματα. δ. Η προσωποπαγή δομή του κόμματος και η σκόπιμη ολιγάριθμη συγκρότησή του (άρνηση για μαζικές εγγραφές) το κάνουν πολύ αδύναμο να αντιμετωπίσει στρατηγικά και τακτικά λάθη.

Το μείγμα ενός αριστερού συντηρητισμού της Ζάρα Βάγκενκνεχτ είναι ένα μείγμα ασταθούς ισορροπίας στον πολιτικό χώρο. Όταν η πρώην ηγέτιδα του Linke, Ζάρα Βάγκενκνεχτ και άλλα στελέχη αποχώρησαν το νέο κόμμα της Συμμαχία Ζάρα ήλπιζε ότι, απελευθερωμένο από τον φιλελευθερισμό θα μπορούσε να προσεγγίσει ευρύτερα στρώματα της κοινωνίας (που είναι πολιτισμικά συντηρητικά αλλά έλκονται από αριστερές οικονομικές πολιτικές) και να κερδίσει πίσω απογοητευμένους ψηφοφόρους που είχαν στραφεί στην ακροδεξιά AfD. Αυτό βέβαια δεν έγινε.

Στις ευρωεκλογές και στις τοπικές εκλογές του 2024 πήρε εκατοντάδες χιλιάδες ψήφους από το Die Linke και στη συνέχεια έφτασε στο 9% στις εθνικές δημοσκοπήσεις, ενώ το Die Linke κατέγραψε τα χειρότερα αποτελέσματα στην ιστορία του.

Στο μεταξύ, το Die Linke ανασχεδίασε το επικοινωνιακό του προφίλ, εξέλεξε νέα ηγεσία και βελτίωσε αισθητά την ψηφιακή του παρουσία… ενώ το BSW γλίστραγε προς τον συντηρητισμό κάνοντας σημαντικά πολιτικά λάθη. https://jacobin.com/…/die-linke-germany-renewal-strategy

Γενικά, το ερώτημα είναι θα καταφέρει η Γερμανία να επιστρέψει στην πολιτική σταθερότητα, ή βρισκόμαστε στην αρχή μιας περιόδου πολιτικών κρίσεων, ανόδου της ακροδεξιάς και αδύναμων κυβερνήσεων;

Οι επόμενοι μήνες θα είναι καθοριστικοί.