Explainer: Ποιοι είναι οι Χούθι και τι θέλουν να πετύχουν στην Ερυθρά Θάλασσα;

Η Βρετανία, οι Η.Π.Α. αλλά και η Ε.Ε. σχεδιάζουν μια ένοπλη απάντηση προκειμένου να αντιμετωπίσουν στο κύμα επιθέσεων των ανταρτών Χούθι της Υεμένης εναντίον εμπορικών πλοίων στην Ερυθρά Θάλασσα.

Η βρετανική κυβέρνηση εξέφρασε την πρόθεσή της να δράσει άμεσα “για να αποτρέψει νέες μελλοντικές επιθέσεις, στο πλαίσιο μιας παγκόσμιας πρωτοβουλίας για τη διαφύλαξη μιας από τις ζωτικές υδάτινες οδούς του πλανήτη“, όπως ανέφερε ο Βρετανός υπουργός Άμυνας Γκραντ Σαπς στην Telegraph.

Η δήλωση αυτή ακολουθεί την επιβεβαίωση του Πολεμικού Ναυτικού των Η.Π.Α. ότι εξουδετέρωσε με επιτυχία τρία σκάφη που προέρχονταν από χώρο που ελέγχεται από τους Χούθι. Τα σκάφη αυτά είχαν εξαπολύσει επίθεση σε εμπορικό πλοίο εντός των περιορισμένων υδάτων που εκτείνονται από το στενό Μπαμπ Αλ-Μανταμπ στα ανοικτά των ακτών της Υεμένης έως τη διώρυγα του Σουέζ στην Αίγυπτο. Η συγκεκριμένη διαδρομή είναι ζωτικής σημασίας, καθώς διευκολύνει το 12% του παγκόσμιου εμπορίου, συμπεριλαμβανομένου του 30% της παγκόσμιας διακίνησης εμπορευματοκιβωτίων.

Πώς προέκυψε το κίνημα των Χούθι – Ποιοι είναι;

Ο εμφύλιος πόλεμος της Υεμένης ξεκίνησε το 2015 επίσημα, το 2014 ανεπίσημα, ως ένα αποτέλεσμα συγκρούσεων μεταξύ των κυβερνητικών δυνάμεων της Υεμένης και των ανταρτών Χούθι. Οι Χούθι είναι επίσης γνωστοί ως Ανσάρ Αλλάχ και θεωρούνται σιίτες αντάρτες με δεσμούς με το Ιράν και έχουν ιστορικό εξέγερσης κατά της σουνιτικής κυβέρνησης. Οι βιαιότατες συγκρούσεις και η οικονομική παρακμή της χώρας έχουν προκαλέσει έναν πολύ βαρύ φόρτο αίματος στους αμάχους, αναγκάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους και αφήνοντας το 73% του πληθυσμού να έχει την απόλυτη ανάγκη από ανθρωπιστική βοήθεια.

Ως το 1990 η σημερινή Υεμένη αποτελούταν από τη Βόρεια και Νότια Υεμένη. Η Βόρεια είχε πρωτεύουσα, τη σημερινή πρωτεύουσα του κράτους τη Σαναά, ενώ η Νότια είχε το Άντεν, το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας. Στη Βόρεια Υεμένη κυριαρχούσε το Σιιτικό Ισλάμ, ενώ στο νότιο τμήμα της χώρας κυριαρχούσε η πλειοψηφία του δόγματος του μουσουλμανικού κόσμου το Σουνιτικό Ισλάμ.

Το πρόσωπο τομή στην πολιτική ιστορία της Υεμένης δεν αποτέλεσε άλλο παρά ο Αλί Αμπντουλάχ Σαλάχ, ο οποίος αποτέλεσε τον πρώτο και μακροβιότερο Πρόεδρο της χώρας καθώς κυβέρνησε τη χώρα για δυο δεκαετίες. Μετά την πραγματοποίηση της Αραβικής Άνοιξης οι Χούθι και ο υεμενικός λαός εξώθησε το πολιτικό σκηνικό σε ραγδαίες αλλαγές, ο Σαλέχ αποτέλεσε παρελθόν και τη θέση του ανέλαβε ο Μανσούρ Αλ Χάντι. Η θητεία του όμως ήταν πολύ πιο σύντομη σε σχέση με του προηγούμενου κυβερνήτη της χώρας. Αυτό οφείλεται στην ανατροπή της εξουσίας από τους Χούθι που είχαν στο πλευρό τους πλέον τον Σαλάχ, παρόλο που ο τελευταίος είχε δώσει αρχικά το χρίσμα της εξουσίας στον Χάντι λίγα χρόνια πριν.

Ο Χάντι μεταφέρθηκε τάχιστα στη γείτονα χώρα και φιλικά προσκείμενη σε αυτόν Σαουδική Αραβία, η οποία από τότε στηρίζει ανοιχτά την έκπτωτη κυβέρνηση Χάντι και έχει στο πλευρό της μια στρατιωτική συμμαχία από διάφορες αραβικές χώρες (με αυτήν επικεφαλής), που βομβαρδίζουν περιοχές που έχουν καταλάβει οι σιίτες αντάρτες. Στο πλευρό της κυβέρνησης Χάντι και των νότιων αυτονομιστών δε βρίσκεται μόνο το αραβικό σύμπλεγμα που προαναφέρθηκε αλλά και οι Η.Π.Α χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί ειρηνική λύση ως τώρα.

Σε διεθνές επίπεδο, οι Χούθι έχουν φιλοδοξίες παρόμοιες με τη Χεζμπολάχ, τη σιιτική ένοπλη ομάδα στο Λίβανο. Διαβεβαιώνουν ότι ανήκουν σε έναν “άξονα αντίστασης”, ο οποίος περιλαμβάνει ομάδες που συνδέονται με το Ιράν, οι οποίες αντιτίθενται στη Δύση και στοχεύουν ειδικά το Ισραήλ και ανήκουν στο λεγόμενο “σιιτικό τόξο”.

Γιατί επιτίθενται σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα;

Οι Χούθι ξεκίνησαν επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα μετά την επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ στις 7 Οκτωβρίου του 2023. Ισχυρίζεται ότι στοχεύει πλοία που συνδέονται άμεσα με το Ισραήλ ή κατευθύνονται σε ισραηλινά λιμάνια, αν και οι επιθέσεις αυτές φαίνονται σε μεγάλο βαθμό αδιάκριτες.

Φαίνεται να έχουν τόσο εγχώριους όσο και περιφερειακούς στόχους. Στο εσωτερικό, στοχεύουν να κινητοποιήσουν ισχυρά φιλοπαλαιστινιακά αισθήματα μεταξύ του πληθυσμού της Υεμένης για να εδραιώσουν τη βάση τους. Επιπλέον, επιδιώκουν να μεταδώσουν ένα ισχυρό μήνυμα που θα τους τοποθετεί ως περιφερειακή δύναμη και βασικό παράγοντα στον υποστηριζόμενο από το Ιράν “άξονα αντίστασης”.

Εκτός από τη στόχευση της ναυτιλίας, οι αντάρτες έχουν επίσης εκτοξεύσει πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη κατά του Ισραήλ, όπως αναφέρουν οι Financial Times.

US and UK step up pressure on Houthi rebels to deter Red Sea shipping attacks https://t.co/AS2RnPmul2

— Financial Times (@FT) January 1, 2024

Ποιες είναι οι παγκόσμιες επιπτώσεις των επιθέσεων;

Η σειρά επιθέσεων στην Ερυθρά Θάλασσα ανάγκασε μεγάλες ναυτιλιακές και πετρελαϊκές εταιρείες να σταματήσουν τη διέλευση μέσω αυτής της κρίσιμης θαλάσσιας εμπορικής οδού, σημειώνει το CNN, εγείροντας ανησυχίες για πιθανές επιπτώσεις στην παγκόσμια οικονομία.

Σε απάντηση, οι Ηνωμένες Πολιτείες ξεκίνησαν τον Δεκέμβριο την επιχείρηση Prosperity Guardian, σχηματίζοντας έναν διεθνή συνασπισμό για την προστασία της ναυτιλίας στην περιοχή.

Υπό την πίεση του Ισραήλ, το οποίο έχει δηλώσει την ετοιμότητά του να αναλάβει δράση κατά των Χούθι αν δεν υπάρξει διεθνής παρέμβαση, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Η.Π.Α. ετοιμάζουν κοινή δήλωση για να απευθύνουν μια τελική προειδοποίηση στην ομάδα της Υεμένης και το Ιράν. Σε περίπτωση αποτυχίας των διπλωματικών προσπαθειών, φέρεται να σχεδιάζεται η συνεργασία του Ηνωμένου Βασιλείου με τις Η.Π.Α, και ενδεχομένως με άλλα ευρωπαϊκά κράτη, για την εξαπόλυση συντονισμένης πυραυλικής επίθεσης εναντίον στόχων, είτε στη θάλασσα είτε εντός της Υεμένης, όπου εδρεύουν οι μαχητές.

Η Δύση θεωρεί ότι η συνεχιζόμενη επιθετικότητα στην Ερυθρά Θάλασσα ενέχει τον κίνδυνο εσφαλμένου υπολογισμού και κλιμάκωσης, η οποία θα μπορούσε να προκαλέσει μια σύγκρουση σε ολόκληρη την περιοχή ίσως και σε ακόμα μεγαλύτερη κλίμακα.