Πολιτικοί και εκπαιδευτικοί κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τη ριζοσπαστικοποίηση των νέων στη Γερμανία. Αναστάτωση προκάλεσαν ακροδεξιά σλόγκαν που διακίνησαν μαθητές σε σχολείο της χώρας.
Σε γυμνάσιο στην πόλη Γκίσεν, στο κρατίδιο της Έσσης, μία ανώνυμη online ψηφοφορία των μαθητών για το σύνθημα των γερμανικών εξετάσεων Abitur 2026 έχει προκαλέσει αναστάτωση: Μεταξύ των προτάσεων υπήρχαν εξαιρετικά προβληματικά σλόγκαν, όπως το «Abi macht frei» – με αναφορά στο κυνικό σύνθημα των Ναζί «Arbeit macht frei» στις πύλες των στρατοπέδων συγκέντρωσης, το «Abi-Akbar – Explosiv durchs Abi» – με αναφορά στην ισλαμιστική τρομοκρατία καθώς και το «NSDABI – Verbrennt den Duden», που παραπέμπει στο Εθνικοσοσιαλιστικό κόμμα NSDAP και τις καύσεις βιβλίων των Ναζί.
Ορισμένοι μαθητές αντέδρασαν άμεσα και ειδοποίησαν τη διεύθυνση του σχολείου. Η ιστοσελίδα της ψηφοφορίας κατέβηκε, οι μαθητές έπρεπε να λογοδοτήσουν στη διεύθυνση του σχολείου ενώ εκδόθηκε και επίσημη δήλωση: «Στην σχολική μας κοινότητα δεν υπάρχει χώρος για ρατσισμό, αντισημιτισμό και διακρίσεις». Επιπλέον το ζήτημα έχει πλέον φτάσει ως την αστυνομία, η οποία διερευνά την υπόθεση.
Πρόκειται απλά… για ένα «κακόγουστο αστείο» ή μήπως το συγκεκριμένο περιστατικό αναδεικνύει πόσο βαθιά έχει τρυπώσει η ακροδεξιά ρητορική μίσους στους νέους; Έχει προκαλέσει σε κάθε περίπτωση τόσο έντονες αντιδράσεις, ώστε η νέα υπουργός Παιδείας Καρίν Πριεν (CDU) έκανε σχετική δήλωση, ζητώντας να καταστεί υποχρεωτική για όλους τους μαθητές και τα σχολεία στη Γερμανία η επίσκεψη σε μνημεία για το Ολοκαύτωμα και στρατόπεδα συγκέντρωσης.
Μόνο η κορυφή του παγόβουνου;
Μπροστά στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, μαθητές της Γ’ Γυμνασίου από το Γκέρλιτς της Σαξονίας χαιρέτισαν ναζιστικά. Στο Έλσνιτς, επίσης στη Σαξονία, μια καθηγήτρια αναγκάστηκε να ζητήσει μετάθεση, επειδή δέχθηκε απειλές από ακροδεξιούς. Και στο Βισμπάντεν της Έσσης, μαθητές χειροκρότησαν κατά τη διάρκεια προβολής μίας εκπαιδευτικής ταινίας για το Ολοκαύτωμα.
Η Τίνα Ντυρ δεν εξεπλάγη ιδιαίτερα όταν έμαθε για το περιστατικό στο Γκίσεν. Είναι αναπληρώτρια διευθύντρια του Κέντρου Δημοκρατίας της Έσσης, το οποίο προσφέρει υποστήριξη και συμβουλές σε σχολεία, δήμους και συλλόγους στον αγώνα κατά του ακροδεξιού εξτρεμισμού, καθώς όπως σημειώνει ανάλογα περιστατικά «σημειώνουν αύξηση στα σχολεία». Σε συνέντευξή της στην DW εξήγησε πως «πρόκειται για σβάστικες και ακροδεξιά συνθήματα, ναζιστικούς χαιρετισμούς, ρατσιστικά ή ακροδεξιά τραγούδια σχολικές εκδρομές».
Τα σχολεία ως καθρέφτης της κοινωνίας
Σύμφωνα με έρευνα της εφημερίδας Zeit, το 2024 αντίστοιχα περιστατικά αυξήθηκαν τουλάχιστον κατά 30% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. «Νεαροί άντρες γίνονται ο πρώτος στόχος, πριν εμπλακούν πιο ενεργά στην πολιτική, μέσω πολεμικών τεχνών περνάνε σταδιακά στην εθνικιστική ρητορική και τοξικά πρότυπα αρρενωπότητας», λέει η Ντυρ. Στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επίσης γίνεται ιδιαίτερα αισθητό και το ζήτημα της μισογυνίας στους ίδιους κύκλους. «Η απαξίωση των γυναικών και η επιστροφή σε παραδοσιακά μοντέλα ρόλων των φύλων – και τα δύο στοιχεία του δεξιού εξτρεμισμού – γνωρίζουν μία νέα άνθηση. Οι δυναμικές γυναίκες υποτιμούνται, τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα επίσης, με φαινόμενα που καταλήγουν σε βίαια περιστατικά ή ακόμη και γυναικοκτονίες», παρατηρεί η Τίνα Ντυρ.
Ο Στέφαν Ντυλ, πρόεδρος της Ένωσης Γερμανών Εκπαιδευτικών και διευθυντής σχολείου στη Βαυαρία, γνωρίζει επίσης καλά το ζήτημα και από προσωπική εμπειρία. «Δεν μπορούμε να κουκουλώνουμε εγκλήματα και να λέμε, “θα μιλήσουμε λίγο με το παιδί και τέλος”. Ακόμα κι αν ο δράστης είναι μόλις 13 ετών, πρέπει να επέμβει η αστυνομία. Και όταν αυτή εμφανιστεί στο σπίτι του και του κάνει επίσημη σύσταση, αυτό θα έχει άλλο βάρος από ένα απλό παιδαγωγικό μέτρο από το σχολείο, το οποίο φυσικά και πρέπει επίσης να επιβληθεί», λέει στη DW.
Η κουλτούρα μνήμης στη Γερμανία αλλάζει
Σύμφωνα με μια μελέτη της Jewish Claims Conference, περίπου το 40% των Γερμανών ηλικίας 18 έως 29 ετών δεν γνωρίζουν ότι περίπου έξι εκατ. Εβραίες και Εβραίοι δολοφονήθηκαν την περίοδο του Εθνικοσοσιαλισμού. Οι επιζώντες του Ολοκαυτώματος, που επισκέπτονταν τα σχολεία για να μιλήσουν με τους μαθητές για την ιστορία όπως την έζησαν οι ίδιοι, όπως η πρόσφατα αποβιώσασα Μάργκοτ Φρίντλεντερ, σύντομα δεν θα υπάρχουν πια. Και όσο περνά ο καιρός, τόσο φαίνεται να αλλάζει και η ίδια η κουλτούρα της μνήμης στη χώρα, με τα ίδια τα σχολεία να λειτουργούν ως ένας καθρέφτης της κοινωνίας, στην οποία τέτοιες ακραίες απόψεις να γίνονται ολοένα και πιο αποδεκτές.
Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου
