Η Ελευθερία του Τύπου κινδυνεύει κάθε μέρα περισσότερο

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται εντονότερα το φαινόμενο της εμπορευματοποίησης της πληροφορίας, γεγονός που οδηγεί σταδιακά στη διαστρέβλωση του ρόλου και των αρχών της δημοσιογραφίας.

Η αντιμετώπιση της πληροφορίας ως καταναλωτικό προϊόν, στάση όπου τηρείται, ως επί το πλείστον, από ισχυρούς κεφαλαιοκράτες, θέτει σε κίνδυνο τη λειτουργία του εκδημοκρατισμού της γνώσης, καταστρατηγώντας, με αυτό το τρόπο, τόσο το θεμελιώδες δικαίωμα του πολίτη στη πρόσβασή του στο δημόσιο αγαθό της πληροφόρησης, αλλά και την ελευθερία του Τύπου.

Καθώς, η κρίση στη δημοσιογραφία γίνεται περισσότερο έκδηλη, με τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης να χάνουν την αξιοπιστία τους και την εμπιστοσύνη του κοινού, δημοσιογράφοι καθημερινά δολοφονούνται, δέχονται επιθέσεις και απειλές, φυλακίζονται και απειλούνται με εξοντωτικές αγωγές, σε μια διαρκή προσπάθεια φίμωσής τους.

Καθηλωμένη στον πάτο η ελευθεροτυπία στην Ελλάδα

Με βάση την ετήσια έκθεση των «Δημοσιογράφων χωρίς Σύνορα» (RPF) αναφορικά με το δείκτη ελευθερίας του Τύπου σε 180 χώρες για το 2023, η Ελλάδα βρέθηκε στην 107^η θέση παγκοσμίως και στην τελευταία ανάμεσα στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Όπως αναφέρουν και τα σχετικά στοιχεία, τα τελευταία χρόνια η παρακμή της ελευθερίας των ελληνικών ΜΜΕ είναι προφανής. Το σκάνδαλο των υποκλοπών και οι αποκαλύψεις ότι η ΕΥΠ κατασκόπευε διάφορους δημοσιογράφους, η δολοφονία του αστυνομικού ρεπόρτερ Γιώργου Καραϊβάζ το 2021 και οι πρακτικές των αγωγών SLAPPs, αποτελούν απτά παραδείγματα της παραπάνω θέσης. Παράλληλα, γίνεται λόγος και για τις αστυνομικές αρχές, οι οποίες χρησιμοποιούν τακτικά βίαιες μεθόδους, προκειμένου να εμποδίσουν την κάλυψη κυρίως των διαδηλώσεων, αλλά και της προσφυγικής κρίσης στα νησιά της χώρας.

Παράλληλα, μεγάλοι όμιλοι, που ανήκουν σε λίγους επιχειρηματίες, συνυπάρχουν με διαδικτυακά μέσα, γεγονός που επαληθεύει ότι ο ισχυρός Τύπος αποτελεί μονοπώλιο της εκάστοτε εξουσίας προσεγγίζοντας μη αντικειμενικά, ζητήματα παρανομίας και αδικίας, προστατεύοντας τη διεφθαρμένη εξουσία και ως απόρροια να καθίσταται μια μορφή λογοκρισίας. Πολλοί ιδιοκτήτες μάλιστα μέσων ενημέρωσης έχουν στενούς δεσμούς με την πολιτική ελίτ της χώρας, συμβάλλοντας περαιτέρω στον κατακερματισμό του τοπίου των ελληνικών ΜΜΕ.

Εγκρίθηκε οδηγία της ΕΕ για την προστασία των δημοσιογράφων

Τον περασμένο Μάρτιο οι ευρωβουλευτές ενέκριναν νέα νομοθεσία για την προστασία των δημοσιογράφων και των μέσων ενημέρωσης της ΕΕ από πολιτικές ή οικονομικές παρεμβάσεις. Με τον Νόμο για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης, τα κράτη μέλη θα υποχρεωθούν να προστατεύσουν την ανεξαρτησία των μέσων ενημέρωσης. Επίσης, δεν θα επιτρέπονται παρεμβάσεις σε συντακτικές αποφάσεις.

Οι νέοι κανόνες απαγορεύουν στις αρχές να ασκούν πίεση σε δημοσιογράφους και συντάκτες για να αποκαλύψουν τις πηγές τους. Η χρήση λογισμικού κατασκοπείας σε δημοσιογράφους θα είναι δυνατή μόνο όταν διερευνώνται σοβαρά εγκλήματα και θα απαιτείται προηγούμενη έγκριση από δικαστήριο. Περαιτέρω διατάξεις περιλαμβάνουν διασφαλίσεις έναντι αυθαίρετων αποφάσεων από μεγάλες πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης για περιορισμό της πρόσβασης ή διαγραφή ανεξάρτητου περιεχομένου μέσων.

Τριψήφιος αριθμός των νεκρών δημοσιογράφων το 2023

Εκατό είκοσι δημοσιογράφοι και εργαζόμενοι στα μέσα ενημέρωσης έχασαν τη ζωή τους το 2023, με τη συντριπτική πλειοψηφία αυτών να σκοτώνεται κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στη Γάζα.

Οργανώσεις μάλιστα αναφέρουν πως οι δολοφονημένοι δημοσιογράφοι είχαν «προφανώς στοχοποιηθεί σκοπίμως» από τον στρατό, κάτι που θα μπορούσε να συνιστά «έγκλημα πολέμου».

Όπως καταγράφει η Διεθνής Ομοσπονδία Δημοσιογράφων στην περιοχή της Ασίας έχουν σκοτωθεί 12 δημοσιογράφοι, ενώ στην Αμερική καταγράφηκαν δέκα δολοφονίες.

Στην Αφρική η λίστα καταγράφει 8 δολοφονίες οι οποίες δεν έχουν διερευνηθεί πλήρως μέχρι σήμερα.

Στην Ευρώπη, τρεις δημοσιογράφοι έχασαν τη ζωή τους στον πόλεμο της Ουκρανίας και ένας εργαζόμενος ΜΜΕ στην Αλβανία.

Περισσότεροι από 300 δημοσιογράφοι βρίσκονται στην φυλακή

Περίπου 320 δημοσιογράφοι από όλο τον κόσμο κρατούνταν σε κάποια φυλακή, έως τα τέλη του προηγούμενου έτους, σύμφωνα με απογραφή που διεξήγαγε η Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων.

Η οργάνωση καταγγέλλει μια «ανησυχητική προσπάθεια» να κατασταλούν οι φωνές ανεξαρτησίας, επισημαίνοντας μεταξύ άλλων, ότι ο αριθμός των φυλακισμένων δημοσιογράφων το 2023 είναι ο δεύτερος υψηλότερος, μετά από αυτόν του 1992.

«Η έρευνά μας δείχνει πόσο εδραιωμένος είναι ο αυταρχισμός σε παγκόσμιο επίπεδο, με τις κυβερνήσεις να “ενθαρρύνονται” για την πάταξη της μαχόμενης δημοσιογραφίας, αποφεύγοντας τη δημόσια λογοδοσία», αναφέρει η Τζόντι Γκίνσμπεργκ, διευθύνουσα σύμβουλος της οργάνωσης.