Η Ευρώπη αλλάζει το πλαίσιο στράτευσης – Ακόμη και οι γυναίκες στα χακί

Με φόντο αλληλένδετες γεωπολιτικές εντάσεις -από τον πόλεμο στην Ουκρανία και τον ρωσικό επεκτατισμό, μέχρι την μεταπολεμική μεταστροφή των ΗΠΑ υπό τον Ντόναλντ Τραμπ ως προς το ΝΑΤΟ και την ευρωπαϊκή αρχιτεκτονική ασφαλείας- η Ευρώπη στροβιλίζεται στη δίνη του μιλιταρισμού.

Δεν είναι μόνο η εκτόξευση των αμυντικών δαπανών και η νέα κούρσα εξοπλισμών.

Ζητούμενο παραμένει η επαρκής στελέχωση αξιόμαχων στρατών, εν μέσω γήρανσης του πληθυσμού και απροθυμίας των νέων για στράτευση.

Σε αυτό το φόντο, στο προσκήνιο όλο και περισσότερων ευρωπαϊκών χωρών επανέρχεται η συζήτηση περί υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας -σε όσες δεν ισχύει ήδη.

Ορισμένες εξ αυτών έχουν ανοίξει τη «βεντάλια», συμπεριλαμβάνοντας σε αυτά τα σχέδια πλέον και τις γυναίκες.

Το έχει πράξει πρώτη από το 2015 η Νορβηγία -χώρα μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά όχι της ΕΕ- στον απόηχο της προσάρτησης της χερσονήσου του Κριμαίας στη Ρωσία.

Ακολούθησε το 2017 η Σουηδία.

Το ίδιο μονοπάτι επιλέγει τώρα η Δανία των περίπου 6 εκατομμυρίων κατοίκων.

Γίνεται η δεύτερη χώρα της ΕΕ και τρίτη στην Ευρώπη που το πράττει, ενόσω η πλήρης ρωσική εισβολή στην Ουκρανία διανύει πια τον τέταρτο χρόνο.

Επισπεύδοντας μάλιστα κατά δύο χρόνια τον αρχικό προγραμματισμό της, η Κοπεγχάγη ανακοίνωσε αυτή την εβδομάδα ότι οι πρώτες γυναίκες θα κληθούν για βασική στρατιωτική εκπαίδευση το 2026.

Χαρακτηρίζοντας το μέτρο «πλήρη ισότητα στην υποχρεωτική στρατιωτική θητεία», η κυβέρνηση της Δανίας γνωστοποίησε ότι ο σχετικός νόμος θα τεθεί σε εφαρμογή από την 1η Ιουλίου.

«Για την άμυνα απαιτείται όλη η μάχιμη δύναμη που μπορούμε να κινητοποιήσουμε», τόνισε ο Δανός επιτελάρχης, στρατηγός Μίκελ Χίλντγκααρντ.

«Πρέπει να στρατολογήσουμε από το σύνολο της κοινωνίας. Με τη στράτευση γυναικών ενισχύουμε την ικανότητά μας να προσελκύουμε τους πιο ταλαντούχους νέους, ανεξαρτήτως φύλου».

Από πέρυσι εν τω μεταξύ αποφασίστηκε ότι η βασική στρατιωτική θητεία θα αυξηθεί, από τέσσερις, σε έντεκα μήνες, αρχής γενομένης από τον Αύγουστο του 2026.

Η τάση υποχρεωτικής στράτευσης των γυναικών σε σκανδιναβικές χώρες δεν είναι άμοιρη της γειτνίασης με τη Ρωσία.

Συν τω χρόνω, δε, αποκτά ολοένα και μεγαλύτερη δυναμική.

Στην «πρώτη διδάξασα» Νορβηγία, οι γυναίκες αντιπροσώπευαν μέχρι το 2020 το ένα τρίτο των νέων κληρωτών.

Στο μεσοδιάστημα, η Σουηδία είχε ήδη αποφασίσει υποχρεωτική στράτευση και για τα δύο φύλα.

Μέχρι τότε και για πολλά χρόνια η θητεία ήταν εθελοντική και αποκλειστικά για άνδρες.

Ο υπουργός Άμυνας της χώρας αιτιολόγησε τότε την αλλαγή στάσης στην επιδείνωση του περιβάλλοντος ασφαλείας στην Ευρώπη και στην ανάγκη ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων της πάλαι ποτέ ουδέτερης Σουηδίας, νυν μέλος του ΝΑΤΟ.

Ανάλογες σκέψεις εκφράζονται πλέον δημόσια και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Από πέρυσι τον Ιούλιο ο Γενικός Επιθεωρητής των γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων (Bundeswehr), Κάρστεν Μπάουερ, άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο στράτευσης των γυναικών, σε περίπτωση που η θητεία καταστεί υποχρεωτική στη χώρα.

Έχει καταργηθεί στη Γερμανία από το 2011, έπειτα από 55 χρόνια.

Αποτελεί ωστόσο κοινή πεποίθηση ότι η στράτευση σε εθελοντική βάση πλέον δεν αρκεί, προκειμένου να καλυφθούν οι ελλείψεις.

Τουναντίον, ετήσια έκθεση που κατατέθηκε στο γερμανικό κοινοβούλιο κατέδειξε ότι το 2023 περίπου 1.537 στρατιώτες εγκατέλειψαν τη Bundeswehr, μειώνοντας το προσωπικό σε 181.514 άτομα, ενώ ο στόχος είναι έως το 2030 να έχουν φτάσει τις 203.000.

Στη Λετονία εν τω μεταξύ οι αρχές έχουν επίσης αρχίσει να στρέφουν το βλέμμα στις γυναίκες για ενίσχυση των εθνικών αμυντικών ικανοτήτων.

Έχοντας καταργήσει την υποχρεωτική στρατιωτική θητεία το 2006, η χώρα της Βαλτικής και μέλος του ΝΑΤΟ την επανέφερε το 2023, με 11μηνη θητεία για άνδρες ηλικίας από 18 έως 27 ετών.

Στόχος είναι η Λετονία των 1,8 εκατομμυρίων κατοίκων να αποκτήσει δύναμη 61.000 στρατιωτών έτοιμων για μάχη.

Κατά τον υπουργό Άμυνας, Άντρις Σπρουνς, θα μπορούσε κάλλιστα στο εγγύς μέλλον να περιλαμβάνει και γυναίκες.

Η εισαγωγή υποχρεωτικής στρατιωτικής θητείας για τις γυναίκες σε σκανδιναβικές χώρες -που δείχνουν να βρίσκουν όλο και περισσότερους πρόθυμους μιμητές- είναι πρωτοφανής για τα μεταπολεμικά δεδομένα στην Ευρώπη.

Τις κατατάσσει σε μια μικρή λίστα χωρών που στρατολογούν τον γυναικείο πληθυσμό τους.

Βρίσκονται στην Ασία και στην Αφρική.

Στο Ισραήλ για παράδειγμα η στρατιωτική θητεία είναι υποχρεωτική και για τα δύο φύλα, όπως επίσης σε ορισμένα άλλα κράτη, π.χ στην Ερυθραία και στη Βόρεια Κορέα.

Καθώς όμως η Ευρώπη τώρα επανεξοπλίζεται ένεκα όχι μόνο της ρωσικής επιθετικότητας, όσο κυρίως της σταδιακής αποδέσμευσης των ΗΠΑ από τον ρόλο του εγγυητή της ευρωπαϊκής άμυνας και ασφάλειας, στη δημόσια συζήτηση τίθεται όλο και πιο επιτακτικά η συζήτηση περί υποχρεωτικής στράτευσης για τους άνδρες, αλλά και για τις γυναίκες.

Παρά τη στροφή στον μιλιταρισμό, ακόμη και για τις χώρες που βασίζονται σε επαγγελματικούς στρατούς η στρατολόγηση νέων μελών φαντάζει πλέον πρόκληση.

«Οι στρατιώτες της Ευρώπης συνεχίζουν να παραιτούνται, την ώρα που το ΝΑΤΟ τους χρειάζεται», έγραφε τις προάλλες το Politico, παραθέτοντας μια σειρά από αποκαλυπτικά στοιχεία.

Στη Γαλλία, το στρατιωτικό προσωπικό μένει στις ένοπλες δυνάμεις κατά μέσο όρο ένα χρόνο λιγότερο από ό,τι στο παρελθόν.

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, καταγράφεται ετησίως έλλειψη προσλήψεων 1.100 στρατιωτών -όσο δύο τάγματα πεζικού- παρότι η κυβέρνηση ανέθεσε τη στρατολόγηση στην ιδιωτική εταιρεία Capita.

Στην Πολωνία, η νέα κυβέρνηση Τουσκ ανακοίνωσε φέτος αυξήσεις περίπου 20% στους μισθούς των στρατιωτών, σε μια προσπάθεια να διατηρήσει στα σημερινά επίπεδα τα στρατεύματά της, που αριθμούν 215.000 μέλη.