Ιταλία: Η ζωή στην πόλη που πουλάει παλιά σπίτια για ένα ευρώ

Άνθρωποι από όλο τον κόσμο γίνονται τα τελευταία χρόνια κάτοικοι μιας ιταλικής πόλης όπου μπορεί κανείς να αγοράσει σπίτι με ένα ευρώ. Το Μουσομέλι, στην κεντρική Σικελία, είναι ίσως η πιο γνωστή από τις πόλεις της Ιταλίας που πωλούν ερειπωμένα σπίτια για μόλις ένα ευρώ.

Αυτά τα σπίτια, φυσικά, χρειάζονται πλήρη ανακαίνιση – αλλά το πρόγραμμα περιλαμβάνει και σπίτια Α’ κατηγορίας, τα οποία χρειάζονται λιγότερες παρεμβάσεις και είναι πλήρως κατοικήσιμα, με τιμές που ξεκινούν από 10.500 ευρώ. Το δημοτικό συμβούλιο διέθεσε προς πώληση μια πρώτη παρτίδα σπιτιών το 2017 και, από τότε, έχουν πωληθεί περίπου 450, συμπεριλαμβανομένων 150 σπιτιών του ενός ευρώ, σύμφωνα με την Cinzia Sorce από την Agenzia Immobiliare Siciliana, τη μεσιτική εταιρεία που ξεκίνησε το πρόγραμμα.

Όταν οι περισσότεροι άνθρωποι ακούνε για σπίτια που πωλούνται για ένα ευρώ, σκέφτονται: Πώς μπορεί ένα σπίτι να κοστίζει λιγότερο από έναν καφέ; Πόσο άσχημο είναι; Μιλάμε πράγματι για πόλη ή για κάποιο ημι-εγκαταλελειμμένο ορεινό χωριό, ώρες μακριά από τον πολιτισμό; Πρέπει να υπάρχει κάποια παγίδα – σωστά;

Μια πόλη γεμάτη ζωή

Στην περίπτωση του Μουσομέλι – και αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους για τους οποίους είναι τόσο δημοφιλές – η απάντηση είναι ότι εξακολουθούν να συμβαίνουν πολλά σε αυτή την πόλη των περίπου 5.000 κατοίκων. Αν και δεν υπάρχουν αλυσίδες καταστημάτων, υπάρχουν καταστήματα σε εμπορικούς δρόμους. Υπάρχουν γιατροί, κτηνίατροι, μηχανικοί, σούπερ μάρκετ και αθλητικές εγκαταστάσεις. Υπάρχει νοσοκομείο και ιδιωτική κλινική. Υπάρχουν εστιατόρια, πιτσαρίες, καφετέριες και μπαρ. Και υπάρχουν τακτικές εκδηλώσεις, από τη ζωντανή μουσική που καταλαμβάνει τις πλατείες της πόλης τις περισσότερες νύχτες το καλοκαίρι έως τις μυριάδες πομπές των Καθολικών, η μεγαλύτερη από τις οποίες είναι στις 8 Σεπτεμβρίου, την ημέρα της «La Madonna di Mussomeli». Είναι σαφές ότι αυτή δεν είναι μια πόλη που πεθαίνει.

«Περίμενα ότι το Μουσομέλι θα ήταν μια εγκαταλελειμμένη πόλη όπου δεν συνέβαινε τίποτα, και με εξέπληξε το γεγονός ότι έκανα λάθος», λέει στο CNNi η Γερμανίδα Barbara Maerkl, η οποία μετακόμισε εκεί το 2024, αγοράζοντας ένα «premium» σπίτι που τώρα ανακαινίζεται. «Η πόλη είναι πολύ ζωντανή – ιδιαίτερα το καλοκαίρι υπάρχουν εκδηλώσεις σχεδόν κάθε μέρα. Θρησκευτικά φεστιβάλ, μουσικά φεστιβάλ, χορός, μπάντες. Αυτό ήταν μια μεγάλη έκπληξη».

Ούτε οι ντόπιοι έχουν κάποιο παράπονο από τη ζωή στο Μουσομέλι. «Έζησα για λίγο στο Τορίνο για δουλειά, αλλά ήθελα να κάνω οικογένεια στο νότο, οπότε όταν έπρεπε να διαλέξω ανάμεσα στην πόλη και την ύπαιθρο, επέλεξα την ύπαιθρο», λέει η Cinzia Sorce. Ευτυχισμένη που επέστρεψε στην πατρίδα της με τον σύζυγό της και τα παιδιά της, απορρίπτει την ιδέα ότι θα μπορούσε να ζήσει αλλού.

«Δεν κολλάω στην κίνηση. Πηγαίνω σπίτι κατά τη διάρκεια του μεσημεριανού διαλείμματος. Χωρίς να οδηγούμε, έχουμε παμπ, κινηματογράφο, πιτσαρίες, εστιατόρια. Το χειμώνα πηγαίνω για βόλτα στις 11 το βράδυ. Δεν θα μπορούσα να το κάνω αυτό σε μια πόλη».

Ακόμα και τα παιδιά της το προτιμούν. «Αν ρωτούσα την 19χρονη κόρη μου, «Θέλεις να μετακομίσουμε στο Παλέρμο;», δεν θα ήθελε. Της αρέσει η ηρεμία του Μουσομέλι».

Φιλοξενία και ανοιχτό μυαλό

Αν μιλήσει κανείς με ξένους που είτε ζουν στο Μουσομέλι είτε έχουν αγοράσει σπίτια στην πόλη, όλοι θα αναφερθούν στη ζεστασιά και την φιλοξενία των ντόπιων. «Είναι οι άνθρωποι που με κάνουν να νιώθω πολύ άνετα και πολύ ευπρόσδεκτη — γι’ αυτό επέλεξα να μείνω εδώ», λέει η Maerkl.

«Οι άνθρωποι ήταν πολύ φιλόξενοι και ανοιχτοί», λέει η Tahira Khan από τη Σιγκαπούρη, που έφτασε τον Δεκέμβριο του 2024. «Είναι μια μικρή πόλη, οπότε είναι εύκολο να σε γνωρίσουν. Είναι πολύ διαφορετική από την πόλη».

«Στην πραγματικότητα, όλη η Σικελία έχει ανοιχτούς και φιλόξενους ανθρώπους, επειδή ζήσαμε υπό ξένη κυριαρχία», λέει ο δήμαρχος του Μουσομέλι, Giuseppe Catania. «Είναι στο DNA μας να προσαρμοζόμαστε και να είμαστε ανοιχτοί σε νέους πληθυσμούς».

Η Sorce αποδίδει την ανοιχτόμυαλη στάση των Σικελών στα κύματα μετανάστευσης, καθώς πολλοί έφευγαν αναζητώντας μια καλύτερη ζωή αλλού. «Το Μουσομέλι κατοικούνταν πάντα από ανθρώπους που έρχονταν και έφευγαν», λέει. «Πολλοί έφυγαν για να εργαστούν στο εξωτερικό. Μερικοί κατάφεραν να επιστρέψουν, όπως κατά τα παιδιά ή τα εγγόνια κάποιων άλλων. Το να έχεις ανθρώπους με καταγωγή από αλλού θεωρούνταν πάντα καλό πράγμα εδώ».

Ο δήμαρχος Catania έγινε πρόσφατα πρωτοσέλιδο όταν κανόνισε να μεταναστεύσουν στο Μουσομέλι γιατροί από την Αργεντινή, για να στελεχώσουν το αγροτικό νοσοκομείο. Τώρα υπάρχει μια ακμάζουσα αργεντινή κοινότητα στην πόλη. Το πιο σημαντικό είναι ότι και το νοσοκομείο ακμάζει.

Το εντυπωσιακό τοπίο

Το τοπίο είναι ένα άλλο στοιχείο που προσελκύει τους ξένους. Αν και οι περισσότεροι ξένοι συνδέουν τη Σικελία με την εντυπωσιακή ακτογραμμή της, η entroterra, η σικελική ενδοχώρα, είναι εξίσου εντυπωσιακή. Το τοπίο γύρω από το Μουσομέλι – ψηλοί λόφοι που εκτείνονται για χιλιόμετρα και θυμίζουν την Τοσκάνη – είναι εξωπραγματικό.

«Όταν φτάνεις στο Μουσομέλι και βλέπεις το centro storico, το ιστορικό κέντρο, γοητεύεσαι», λέει η Sorce. «Υπάρχουν πολλά μικρά σπίτια που μοιάζουν να κρέμονται από τους βράχους. Οι άνθρωποι έρχονται για την ομορφιά της πόλης και την ηρεμία». Δεν είναι περίεργο ότι τα πιο δημοφιλή σπίτια για τους ξένους είναι αυτά που βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο της πόλης, με θέα. Όσο για τη θάλασσα, απέχει 40 λεπτά με το αυτοκίνητο.

Πώς τα «σπίτια του ενός ευρώ» άλλαξαν την πόλη

Το πρόγραμμα σπιτιών ενός ευρώ είχε τεράστιο αντίκτυπο στην πόλη, λέει ο δήμαρχος Catania, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2015 και κληρονόμησε μια πόλη με πολύ μειωμένο πληθυσμό – στην ακμή της είχε σχεδόν 18.000 κατοίκους – και ένα άδειο ιστορικό κέντρο. Γιατί το centro storico, που απλώνεται στην πλαγιά του λόφου, μπορεί να είναι όμορφο, αλλά με τα απότομα, στενά δρομάκια του δεν ήταν το πιο πρακτικό μέρος για να ζήσει κανείς. Έτσι, καθώς από τα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισαν να χτίζονται πολυκατοικίες σε μια πιο επίπεδη περιοχή πάνω από την πόλη, οι οικογένειες μετακόμισαν στη «νέα πόλη», αφήνοντας το ιστορικό κέντρο να ερημώσει.

«Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα ιστορικό κέντρο που χρειαζόταν αναβάθμιση και επαναποίκιση», λέει. Ήθελε επίσης να φέρει μια πινελιά «διεθνούς χαρακτήρα» στην πόλη. Αφού αξιολόγησε διάφορα σχέδια, αποφάσισαν ότι το πρόγραμμα του ενός ευρώ θα ήταν το καλύτερο: να ανακαινιστούν τα ερειπωμένα σπίτια στο ιστορικό κέντρο, να αναζωογονηθούν τα μέρη της πόλης όπου οι ντόπιοι δεν ήθελαν πλέον να ζουν και να καταπολεμηθεί η μείωση του πληθυσμού.

Οκτώ χρόνια μετά, φαίνεται ότι το σχέδιο λειτουργεί: με 18 διαφορετικές εθνικότητες να ζουν πλέον μόνιμα στην πόλη, ο Catania λέει ότι το 2023, ο αριθμός των κατοίκων έφτασε για πρώτη φορά σε δύο δεκαετίες τον πληθυσμό που είχε η πόλη πριν από 10 χρόνια.

Το πρόγραμμα έχει επίσης ενισχύσει την τοπική οικονομία. Οι κατασκευαστές έχουν πολύ δουλειά –οι αγοραστές πρέπει πλέον να μπουν σε λίστες αναμονής για να εξασφαλίσουν τους καλύτερους – και έχουν ανοίξει νέα καταλύματα και εστιατόρια. Το Μουσομέλι βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο του τουρισμού, με τον ετήσιο αριθμό τουριστών να έχει αυξηθεί κατά 919% από το 2016 έως το 2024.

Μέχρι στιγμής, δεν έχουν διαπιστώσει μειονεκτήματα. Αρχικά, οι ντόπιοι ανησυχούσαν για το είδος των ανθρώπων που θα έρχονταν, λέει ο Catania, αλλά μέχρι στιγμής όλοι οι ξένοι έχουν αγκαλιάσει τον τρόπο ζωής και τις παραδόσεις. «Κάθε λίγες εβδομάδες γιορτάζεται ένας άλλος άγιος και γίνονται πομπές στην πόλη», λέει η Maerkl. «Είναι πραγματικά όμορφο να το ζεις αυτό. Επίσης, οι άνθρωποι εδώ γιορτάζουν χωρίς να μεθούν. Πίνουν για να γιορτάσουν τη ζωή, όχι για να την ξεχάσουν».

Με πληροφορίες από: What life is really like in Italy’s one-euro home town by Julia Buckley / CNN