Κίνημα «4Β»: Γιατί οι γυναίκες λένε «όχι» σε σεξ, ραντεβού, γάμο και γέννα;

«Όχι» στο σεξ με άνδρες, «όχι» στα ραντεβού με άνδρες, «όχι» στον γάμο με άνδρες, «όχι» στη γέννα των παιδιών τους.

Αυτά είναι τα 4 «όχι» των γυναικών που χαρακτηρίζουν το ριζοσπαστικό φεμινιστικό κίνημα 4Β, το οποίο κατακλύζει το διαδίκτυο και από τη Νότια Κορέα έφτασε μέχρι τις ΗΠΑ, ως απάντηση στην έμφυλη βία και τη σεξουαλική κακοποίηση των γυναικών.

Τι είναι το 4Β;

Το κίνημα 4Β αναπτύχθηκε στη Νότια Κορέα και γνώρισε άνθιση στα social media από τα μέσα έως τα τέλη της δεκαετίας του 2010 κατά τη διάρκεια ενός κύματος βίας κατά των γυναικών στη χώρα. Σε ένδειξη διαμαρτυρίας για εκδηλώσεις σεξισμού και ανισότητας στη νοτιοκορεατική κοινωνία, οι γυναίκες προχώρησαν στην αποχή από τις αλληλεπιδράσεις τους με τους άνδρες.

Τα τέσσερα “Β” προέρχονται από το “bisekseu” (όχι σεξ με άνδρες), το “biyeonae” (όχι ραντεβού με άνδρες), το “bihon” (όχι γάμος με άνδρες) και το “bichulsan” (όχι παιδιά).

Η Κορέα έχει ένα από τα μεγαλύτερα μισθολογικά χάσματα μεταξύ των φύλων στον κόσμο και βίαιες δολοφονίες γυναικών — σε σταθμούς του μετρό, στις στέγες και μέσα στα ίδια τους τα σπίτια, συχνά στα χέρια των συντρόφων τους — με τα πρωτοσέλιδα των ειδήσεων να αναπαράγουν τέτοιες ειδήσεις καθημερινά.

Εν μέσω αυτών των κοινωνικοπολιτικών αναταραχών και αιματοχυσιών, οι ακτιβιστές του 4B υποστηρίζουν ότι ο μόνος τρόπος για να νιώσουν και να είναι πραγματικά οι γυναίκες ασφαλείς, αλλά και για να λάβει η κοινωνία στα σοβαρά την ασφάλειά τους, είναι να αποκηρύξουν οι γυναίκες τους άνδρες, μέχρι να γίνει η ουσιαστική αλλαγή.

Αυτή η εκστρατεία ξεκίνησε το 2016, με το κίνημα Escape the Corset (απόδραση από τον Κορσέ), το οποίο καθοδηγήθηκε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία οι γυναίκες της Νότιας Κορέας συζητούσαν τους τρόπους με τους οποίους τα περιοριστικά γυναικεία πρότυπα της κορεατικής κοινωνίας συνέβαλλαν σε μια μισογυνιστική κοινωνία. Μάλιστα, στο κίνημα «Απόδραση από τον Κορσέ», μερικές νεαρές γυναίκες άρχισαν να δημοσιεύουν βίντεο με τις ίδιες να καταστρέφουν προϊόντα μακιγιάζ και να κόβουν κοντά τα μαλλιά τους.

Το 2016, μια γυναίκα δολοφονήθηκε βάναυσα κοντά σε σταθμό του μετρό της Σεούλ, με τον δράστη που τη σκότωσε να ομολογεί ότι το έκανε «επειδή ένιωθε ότι τον αγνοούσαν οι γυναίκες». Το περιστατικό προκάλεσε έναν εθνικό απολογισμό σχετικά με το πώς αντιμετωπίζονται οι γυναίκες στη χώρα, που επεκτάθηκε για να συμπεριλάβει συζητήσεις γύρω από τη γυναικοκτονία, το πορνό εκδίκησης και τα ψηφιακά σεξουαλικά εγκλήματα.

Μια έκθεση που δημοσιεύτηκε το 2018 έδειξε ότι τα προηγούμενα 9 χρόνια, τουλάχιστον 824 γυναίκες στη Νότια Κορέα είχαν δολοφονηθεί και άλλες 602 κινδύνευσαν να πεθάνουν λόγω βίας από τους συντρόφους τους.

Το κίνημα 4B άρχισε να αποκτά τη δυναμική του ένα χρόνο αργότερα, όταν οι γυναίκες της χώρας άρχισαν να μιλούν ανοιχτά για την κακοποίηση που αντιμετώπισαν, στον απόηχο του #MeToo.

Ο πρόεδρος Γιουν Σουκ Γιολ, ο οποίος ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2022, έφτασε στη νίκη, εν μέρει χάρη στο αντιφεμινιστικό συναίσθημα, «φλερτάροντας» με τους δυσαρεστημένους νεαρούς άνδρες ψηφοφόρους, αρνούμενος την ύπαρξη διαρθρωτικών διακρίσεων λόγω φύλου και υποσχόμενος να καταργήσει το υπουργείο ισότητας των φύλων της χώρας.

«Το 4B είναι περισσότερο μια φεμινιστική δήλωση που αντιπροσωπεύει τα παράπονα και την απογοήτευση των νέων ψηφιακών φεμινιστριών για την κορεατική κοινωνία», εξηγεί η Minyoung Moon, λέκτορας κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Clemson, η οποία μελετά τον διαδικτυακό φεμινισμό στη Νότια Κορέα. «Ωστόσο, ο ριζοσπαστικός της χαρακτήρας έχει συμβάλει σε σοβαρές αντιδράσεις, με πολλούς νέους άνδρες και ορισμένες γυναίκες να εξισώνουν όλες τις φεμινίστριες με τους αντροκτόνους, γεγονός που βαθαίνει τις κοινωνικές διαιρέσεις».

Πώς το κίνημα έφτασε στις ΗΠΑ 

Αφού το κίνημα ξεκίνησε το 2016, γιατί ξαναέρχεται σήμερα στην επιφάνεια, επηρεάζοντας τις δυτικές κοινωνίες;

Ο Ντόναλντ Τραμπ είναι μέρος της απάντησης. Μετά τα αποτελέσματα των προεδρικών εκλογών του 2024 στις ΗΠΑ, οι αναζητήσεις στο Google για το κίνημα αυξήθηκαν κατά 450%, με 200.000 άτομα να το αναζητούν στο Google σε μία μόνο ημέρα και σχετικά βίντεο στο Tik Tok, στο Youtube και στο X απέκτησαν εκατομμύρια προβολές.

@itvnews Why has Trump’s victory got women talking about joining the 4B movement? #itvnews #donaldtrump #4b #4bmovement ♬ original sound – itvnews

Η επανάσταση για τα δικαιώματα των γυναικών στις ΗΠΑ και η δέσμευση στο φεμινιστικό «4Β», προέκυψε από το γεγονός ότι ο εκλεγμένος Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος έχει ξεκαθαρίσει τη θέση του για τους περιορισμούς που πρόκειται να θέσει στις γυναίκες.

H απόφαση Roe v. Wade ανατράπηκε το 2022, από διορισμένους δικαστές του Τραμπ στο Ανώτατο Δικαστήριο, καθιστώντας πλέον την άμβλωση μη ομοσπονδιακό δικαίωμα. Ο περιορισμός της πρόσβασης των γυναικών στις αμβλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της ατζέντας του.

Η εκλογή του Τραμπ όχι μόνο νομιμοποιεί έναν άνθρωπο που έχει κατηγορηθεί από πολλές γυναίκες για σεξουαλική επίθεση, αλλά και έχει καταδικαστεί για σεξουαλική κακοποίηση, καθώς και έχει καταβάλει αποζημίωση 80 εκατομμυρίων δολαρίων (74 εκατ. ευρώ) σε ένα θύμα.

Αυτό που καταλαβαίνουμε από το αποτέλεσμα των αμερικάνικων εκλογών είναι ότι η στάση του Τραμπ απέναντι στις γυναίκες, αντανακλάται μάλλον σε πολλούς άλλους άνδρες των ΗΠΑ. Ορισμένοι υποστηρικτές του Τραμπ, όπως ο ακροδεξιός πολιτικός ακτιβιστής Νικ Φουέντες, άρχισαν να δημοσιεύουν μισογυνικά μηνύματα στο Twitter, όπως «Your body, my choice» («Το σώμα σου, επιλογή μου»).

Το exit poll του CNN έδειξε ότι η Χάρις είχε κερδίσει μόλις το 43,5% των ανδρικών ψήφων, σε σύγκριση με το 56,5% του Τραμπ.

Ένα από τα κυριότερα παραδείγματα της κουλτούρας γύρω από τη νίκη της προεκλογικής εκστρατείας του Τραμπ ήταν ένα tweet την Τετάρτη από τον Jon Miller που έλεγε: «Γυναίκες που απειλούν με αποχή από το σεξ… LMAO… Λες και έχετε λόγο», το οποίο έχει σήμερα πάνω από 50 εκατομμύρια προβολές και 17.000 likes.

Οι γυναίκες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης τονίζουν ότι είναι απογοητευμένες που νεαροί άνδρες ψήφισαν έναν υποψήφιο ο οποίος «δεν σέβεται τη σωματική τους αυτονομία».

@realityreelclips Lots of women have announced that they are joining the 4B movement, which encourages women to reject traditional roles and relationships with men, due to the results of the US election. #4b #4bmovement #4bmovementusa #news #presidentialelection #womenempowerment #womenssafety #womensupportingwomen ♬ LABOUR – the cacophony – Paris Paloma

Ενώ η υποψήφια των Δημοκρατικών, Κάμαλα Χάρις, υποστήριζε ότι η άμβλωση ήταν ένα μεγάλο ζήτημα, αποδείχθηκε ότι ήταν πολύ λιγότερο κομβικό για τους ψηφοφόρους σε σχέση με οικονομικά ζητήματα όπως ο πληθωρισμός, η ανεργία και το κόστος ζωής, παρατηρεί το Al Jazeera.

Είναι πολύ νωρίς ακόμα για να πούμε αν το κίνημα 4B ήρθε για να μείνει στις ΗΠΑ, ή ακόμα και αν θα έχει ουσιαστικά αποτελέσματα.

Ωστόσο, αυτό που θα έπρεπε να μας χτυπά ένα «καμπανάκι» είναι η τόσο μεγάλη αύξηση ενδιαφέροντος για την εκστρατεία, σε μία τόσο κοινωνικοπολιτική μετέωρη εποχή στις Πολιτείες, η οποία ξεκινά με την εκλογή του νέου της προέδρου. Η εμφανής άνοδος του μισογυνισμού στη χώρα κινείται στα ίδια πλαίσια με αυτή που παρατηρήθηκε στην Κορέα το 2016, κάτι που υποδηλώνει ότι η φεμινιστική αντίδραση του κινήματος έχει τα θεμέλια όχι μόνο να εδραιωθεί, αλλά και να φέρει την αλλαγή.

Ακόμα κι αν μεγάλος αριθμός γυναικών δεν υιοθετήσει τις τόσο αυστηρές αρχές του 4Β, αυτές που συμμετέχουν στην εκστρατεία, ελπίζουν ότι τουλάχιστον οι πρόσφατες συζητήσεις γύρω από το ζήτημα, θα οδηγήσουν τις γυναίκες να σκεφτούν τον εαυτό τους και τις περιστάσεις τους διαφορετικά και γιατί όχι – να έχουν ένα σημαντικό αντίκτυπο όχι μόνο στην αμερικανική πολιτική αλλά και στην αμερικανική ζωή συνολικά. Αν μη τι άλλο, το γεγονός ότι το κίνημα έχει κατακλύσει μέσα σε λίγες μόνο ημέρες τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, είναι κάτι που ξεκάθαρα δείχνει ότι το 4Β έχει πραγματικό πολιτισμικό αντίκτυπο.

*Με πληροφορίες από Politico, Guardian, euronews