Ο πόλεμος «χτυπάει την πόρτα» της Αιγύπτου

Τσιμεντένια τείχη, συρματοπλέγματα, τμήματα με νέους τοίχους και ατσάλινα φράγματα: το πέρασμα της Ράφα μεταξύ της Αιγύπτου και της Λωρίδας της Γάζας πρόκειται να γίνει απροσπέλαστο. Οι εργασίες έχουν ήδη αρχίσει και οι άνθρωποι στην Αίγυπτο είναι ανήσυχοι εν αναμονή της προαναγγελθείσας επίθεσης του ισραηλινού στρατού στα νότια της Γάζας – ακριβώς πίσω από το τείχος, στο κατώφλι τους.

Με την προέλαση των ισραηλινών στρατευμάτων στη Ράφα ο πόλεμος μεταφέρεται ακριβώς δίπλα στην αιγυπτιακή επικράτεια. Στο Κάιρο εντείνεται η ανησυχία πως πολλοί εκ του 1,5 εκατομμυρίου Παλαιστινίων που βρίσκονται στη Ράφα θα επιδιώξουν να περάσουν τα σύνορα προς την Αίγυπτο. Και τότε, εάν προσγειωθούν ισραηλινές σφαίρες σε αιγυπτιακό έδαφος – ακόμη και ακούσια – η συνθήκη ειρήνης μεταξύ των δύο κρατών, που ισχύει από το 1979, θα δοκιμαστεί σοβαρά.

Όταν υπογράφηκε η συνθήκη αυτή πριν από 45 χρόνια, έπειτα από τέσσερις αιματηρούς πολέμους στη Μέση Ανατολή, ήταν η πρώτη φορά που μία αραβική χώρα αναγνώρισε το Ισραήλ – το οποίο με τη σειρά του αποσύρθηκε από τη χερσόνησο του Σινά, που τελούσε υπό κατοχή από το 1967. Αν και μέχρι σήμερα επικρατεί μία «ψυχρή ειρήνη», η συνθήκη οδήγησε σε κάθε περίπτωση τα δύο κράτη σε μία συγκριτικά σταθερή γειτνίαση.

Αποφασισμένο για επιχείρηση στη Ράφα το Ισραήλ

Τώρα η ισραηλινή ηγεσία δεν προτίθεται να τερματίσει τον πόλεμο στη Γάζα και είναι αποφασισμένη να επιτεθεί στη Ράφα. «Είναι αδύνατο να επιτευχθεί ο πολεμικός στόχος της εξάλειψης της Χαμάς, ενώ τέσσερα τάγματα της οργάνωσης βρίσκονται στη Ράφα», δήλωσε ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου στις 9 Φεβρουαρίου, ανακοινώνοντας επιπλέον πως έχει διατάξει τον στρατό να ξεκινήσει τον σχεδιασμό της επίθεσης – συμπεριλαμβανομένου ενός τρόπου για την εκκένωση του 1,5 εκατομμυρίου αμάχων.

Η ανακοίνωση του Ισραηλινού πρωθυπουργού προκάλεσε έντονες αντιδράσεις διεθνώς. Ο Γενικός Γραμματέας του Ο.Η.Ε. Αντόνιο Γκουτέρες προειδοποίησε πως οι συνέπειες μίας τέτοιας εξέλιξης θα είναι «καταστροφικές», ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν έκανε λόγο για μία «καταστροφή νέων διαστάσεων», ενώ ο πρόεδρος των Η.Π.Α. Τζο Μπάιντεν ζήτησε τη διαμόρφωση ενός «αξιόπιστου σχεδίου» για την προστασία των αμάχων. Ο Νετανιάχου από την πλευρά του δήλωσε το περασμένο Σάββατο (17 Φεβρουαρίου) πως το Ισραήλ δεν θα ενδώσει στην πίεση από τη διεθνή κοινότητα. «Όποιος θέλει να εμποδίσει την επιχείρησή μας στη Ράφα, μας λέει ουσιαστικά “Χάστε τον πόλεμο”».

Η έκρυθμη κατάσταση γεννά πολλά ερωτήματα

Πολλά ζητήματα παραμένουν πάντως ανοιχτά. Πώς θα μεταφερθούν όλοι αυτοί οι άνθρωποι, μεταξύ των οποίων υπάρχουν πολλοί τραυματίες, άρρωστοι και παιδιά; Προς τα πού θα μετακινηθούν οι πληγέντες; Και πώς θα τους παρασχεθεί ανθρωπιστική βοήθεια εκεί που θα πάνε;

Αυτά είναι ερωτήματα που απασχολούν και το Κάιρο. Στην Αίγυπτο φέρεται να έχει διαμορφωθεί μία ουδέτερη ζώνη στην οποία θα μπορούν να φιλοξενηθούν μέχρι και 100.000 άνθρωποι σε κτήρια και σκηνές – σύμφωνα με το Ίδρυμα Σινά για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και τη Wall Street Journal η ζώνη αυτή θα αποτελεί ουσιαστικά ένα τεράστιο στρατόπεδο υποδοχής Παλαιστινίων, το οποίο θα περιβάλλεται από τείχος ύψους επτά μέτρων.

Ωστόσο ο επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (SIS), Ντιάα Ράσβαν, απέρριψε τις σχετικές αναφορές εξηγώντας πως η ζώνη και το τείχος είχαν κατασκευαστεί πολύ προτού ξεκινήσει ο πόλεμος. Ο δε κυβερνήτης του Βορείου Σινά, Μοχάμεντ Σούσα, εξήγησε πως πρόκειται για μία «ζώνη υλικοτεχνικής υποστήριξης», η οποία διευκολύνει τις παραδόσεις βοήθειας στη Γάζα φιλοξενώντας αποθήκες, χώρους στάθμευσης φορτηγών και καταλύματα για τους οδηγούς. Όπως τόνισε ακόμη ο Σούσα, δεν πρόκειται εξάλλου να επιτραπεί καμία «αναγκαστική μετανάστευση» Παλαιστινίων προς την Αίγυπτο.

Aπειλείται η ειρήνη μεταξύ Αιγύπτου και Ισραήλ;

Στους διπλωματικούς κύκλους αναφέρεται πως το Κάιρο έχει ήδη προειδοποιήσει πως εάν το Ισραήλ επιδιώξει με κάποιον τρόπο να εξωθήσει τους Παλαιστινίους να περάσουν τα σύνορα του Σινά, η Αίγυπτος θα θεωρήσει την πράξη αυτή ως παραβίαση της κοινής συνθήκης ειρήνης – απειλώντας επιπλέον πως μπορεί και να αναστείλει τη συνθήκη. Μάλιστα, όπως έγινε γνωστό την Κυριακή (18 Φεβρουαρίου), η Αίγυπτος θέλει να φέρει το Ισραήλ ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου, του ανώτατου δικαστηρίου των Ηνωμένων Εθνών, με την κατηγορία πως οι πρακτικές του στα παλαιστινιακά εδάφη παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.

Από τον Οκτώβριο υπήρχαν ενδείξεις πως ο πόλεμος θα μπορούσε σύντομα να περάσει τα σύνορα: ισραηλινά πυρά έπληξαν ένα αιγυπτιακό φυλάκιο και θραύσματα από το βλήμα του ισραηλινού άρματος μάχης τραυμάτισαν ελαφρά κάποιους από τους συνοριοφύλακες. Ο ισραηλινός στρατός έκανε λόγο για λάθος και απολογήθηκε, με την Αίγυπτο να ανακοινώνει αργότερα πως ισραηλινά στρατιωτικά αεροσκάφη «είχαν βομβαρδίσει τέσσερις φορές» το πέρασμα της Ράφα.

Αίγυπτος και Ισραήλ έχουν κοινά συμφέροντα

Ένα ακόμη ερώτημα που υπάρχει αφορά το περιθώριο κινήσεων που έχει το Ισραήλ, δίχως να προκαλέσει ανεπανόρθωτη ζημιά στις σχέσεις του με την Αίγυπτο. Μεταξύ των δύο κρατών θεωρείται πως υπάρχει εμπιστοσύνη για τη συνεργασία σε θέματα ασφαλείας στα σύνορα της Γάζας και στον διάδρομο της Φιλαδέλφειας – μία στενή λωρίδα γης μήκους 14 χιλιομέτρων στα σύνορα μεταξύ της Λωρίδας της Γάζας και της Αιγύπτου, η οποία από το 2005 και την απόσυρση των Ισραηλινών ελέγχεται από περίπου 750 Αιγυπτίους συνοριοφύλακες.

«Αμφότερες οι χώρες έχουν μία μακρά λίστα κοινών συμφερόντων», γράφει η ισραηλινή δεξαμενή σκέψης INSS. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται και «η επιθυμία να αποδυναμωθεί η Χαμάς στη Γάζα και να αποστρατιωτικοποιηθεί η Λωρίδα της Γάζας», καθώς και να αποτραπεί η διαμόρφωση μίας «φωλιάς τρομοκρατών» στην παράκτια περιοχή που θα απειλεί και τα δύο κράτη.

Η αιγυπτιακή πλευρά ελπίζει πως το Ισραήλ θα αντιληφθεί παρομοίως τη σημασία των συνόρων. Όπως δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Αιγύπτου, Σαμίχ Σούκρι, σε επίσκεψή του στη Λιουμπλιάνα, «η Αίγυπτος θα σεβαστεί τη συνθήκη ειρήνης που έχει θεσπιστεί εδώ και περισσότερα από 40 χρόνια, για όσο διάστημα πράττει το ίδιο και το Ισραήλ».