Politico για Qatargate: Ίσως είναι ήδη αργά την Ε.Ε.

Σε πλήρη κινητοποίηση βρίσκονται οι ιταλικές αλλά και οι βελγικές δικαστικές Αρχές, καθώς οι έρευνές τους για να ολοκληρωθεί το «παζλ» του Qatar Gate, «τρέχουν». Ως βασικά πρόσωπα στο «κάδρο» της υπόθεσης παραμένουν η ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή, ο σύντροφός της Φραντσέσκο Τζόρτζι, ο πρώην ευρωβουλευτής Πιέρ Αντόνιο Παντσέρι και ακόμη ένα άτομο.

Στη δημοσιότητα, την ίδια ώρα, έρχονται νέα στοιχεία σχετικά με τη στιγμή που οι Αρχές του Βελγίου εισέβαλαν στο σπίτι της Εύας Καϊλή στις Βρυξέλλες και βρήκαν τη βαλίτσα με τις δεσμίδες χαρτονομισμάτων.

Στην τσάντα γεμάτη μετρητά που ανήκε στον πατέρα της πρώην αντιπροέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Εύας Καϊλή, η οποία συνελήφθη από την αστυνομία των Βρυξελλών ενώ προσπαθούσε να διαφύγει, φέρεται να βρέθηκαν επίσης ένα μπιμπερό, γάλα και ένα iPad για τη δίχρονη κόρη της, μεταδίδει το ιταλικό πρακτορείο ειδήσεων ANSA.

Στο «μικροσκόπιο» η «διαδρομή» των χρημάτων και τα πρόσωπα που εμπλέκονται

Να μάθουν πότε και από πού έφθασαν στα σπίτια τους τα χρήματα αλλά και να εντοπίσουν και άλλα πρόσωπα που ενδεχομένως εμπλέκονται στο σκάνδαλο, προσπαθούν οι ανακριτικές αρχές από τις καταθέσεις των συλληφθέντων για την υπόθεση του Κατάρ. Ο σύντροφος της Εύας Καϊλή, Φραντζέσκο Τζιόρτζι φέρεται, σύμφωνα με την ΕΡΤ, να υπήρξε ο συνδετικός κρίκος με την ηγετική ομάδα της οργάνωσης, με την ευρωβουλευτή να βρίσκεται στην κατάλληλη θέση ώστε να συμβάλλει στην προώθηση των αιτημάτων της.

Οι Αρχές εκτιμούν ότι, τα τεράστια ποσά που βρέθηκαν στα σπίτια των Καϊλή, Τζιόρτζι και Παντσέρι, είχαν μείνει για μικρό χρονικό διάστημα εκεί, καθώς οι εμπλεκόμενοι με τόσο μεγάλα ποσά (πάνω από 1,5 εκατομμύρια ευρώ) προσπαθούν να τα ξεφορτωθούν. Η ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ είναι στο μικροσκόπιο των Αρχών όσον αφορά τους λόγους που είχε τα χρήματα σε μετρητά στο σπίτι της. Την ίδια στιγμή, είναι σαφές ότι, η θέση της στην Ευρωβουλή, θα της εξασφάλιζε ασυλία, αν δεν συλλαμβανόταν επ’ αυτοφόρω, όπως συνέβη από τη στιγμή που ο πατέρας της συνελήφθη, έξω από το ξενοδοχείο Sofitel των Βρυξελλών, έχοντας στην κατοχή του μία βαλίτσα γεμάτη μετρητά. Η σύλληψη του πατέρα της βουλευτή ήταν το γεγονός που επέτρεψε σε ερευνητές και ανακριτή να ερευνήσουν το σπίτι της χωρίς άρση της ασυλίας της.

Τον ρόλο του συνδετικού κρίκου με την ηγετική ομάδα της οργάνωσης από το Κατάρ, φέρεται να έπαιζε ο σύντροφος της Εύας Καϊλή, Φραντζέσκο Τζιόρτζι. Η ευρωβουλευτής και μέχρι πρότινος αντιπρόεδρος του Ευρωκοινοβουλίου, φέρεται να ήταν σε θέση να περάσει με ευκολία τις θέσεις των εμπλεκομένων του Qatar gate. Οι ανακριτικές αρχές ασκούν πίεση σε όλους του συλληφθέντες για την υπόθεση να δώσουν περαιτέρω στοιχεία, τα οποία και θα τις οδηγήσουν σε άλλα πρόσωπα εμπλεκόμενα με το κύκλωμα.

Ταυτόχρονα, οι δικαστικοί στην Ιταλία, σε συνεργασία με τους Βέλγους συναδέλφους τους, συνεχίζουν να ερευνούν εξονυχιστικά τις κινήσεις επτά ύποπτων τραπεζικών λογαριασμών, οι οποίοι φέρονται να ανήκουν στους στους Φραντσέσκο Τζόρτζι, Αντόνιο Παντσέρι και του επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Συνδικάτων, Λούκα Βιζεντίνι, σύμφωνα με την εφημερίδα La Repubblica.

Ο ανταποκριτής της ΕΡΤ στη Ρώμη σημείωσε ότι, δημοσίευμα της Corriere de la Sera κάνει λόγο για πιθανή σύνδεση του Fight Impunity του Παντσέρι με το σκάνδαλο. Συγκεκριμένα, αυτό που ερευνούν οι Αρχές, είναι εάν ο οργανισμός ήταν το μέσο, που χρησιμοποιούνταν για τη δωροδοκία όσων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ήταν διατεθειμένα να «εξωραΐσουν» την εικόνα του Μαρόκου και του Κατάρ. Αν τα χρήματα κατέληξαν, μέσω Fight Impunity, σε Ιταλούς, βουλευτές ή μη, ενδεχομένως οι έρευνες θα πρέπει να στραφούν στην Ιταλία. Αυτός ακριβώς είναι ο πρώτος στόχος στην έρευνα του αναπληρωτή εισαγγελέα από το Μιλάνο, Fabio De Pasquale.

Από την πλευρά τους, οι ελληνικές Αρχές στρέφουν την έρευνα στη χρηματοδότηση και της ροές χρήματος της ΜΚΟ της αδερφής της Εύας Καϊλή, Μανταλένας. Η μη κερδοσκοπική οργάνωση ιδρύθηκε το 2017, ενώ έχει ως έδρα το ίδιο κτίριο στο Κολωνάκι, όπου στεγάζεται η real estate εταιρεία που ίδρυσαν, Καϊλή και Τσιόρτζι, πριν από έναν μήνα.

Δεύτερη εταίρος της ΜΚΟ παρουσιάζεται συνεργάτης της Εύας Καϊλή, η οποία επίσης είναι διαχειρίστρια της real estate εταιρείας. Στο μεγεθυντικό φακό μπαίνουν και τα ακίνητα της ευρωβουλευτή όπως το διαμέρισμα των 170 τ.μ. στο Ψυχικό που αποκτήθηκε το 2019 έναντι 260.000 ευρώ αλλά και ένα σπίτι στην Άνοιξη που αγοράστηκε το 2009 έναντι 290.000 ευρώ.

Ο πρόεδρος του Πανελλαδικού Δικτύου E- Real Estates, Θεμιστοκλής Μπάκας, σημείωσε ότι, «ένα ακίνητο σε πολύ καλή περιοχή της Αθήνας, στο Παλαιό Ψυχικό, είδαμε ότι η αντικειμενική αξία του ακινήτου είναι από 600.000-650.000 ευρώ. Μας δημιουργεί ερωτήματα πως ένας ιδιοκτήτης δέχτηκε να πουλήσει ένα ακίνητο με αντικειμενική αξία 600.000-650.000 ευρώ στο ποσό των 260.000-270.000 ευρώ. Όσον αφορά στο σπίτι στην Άνοιξη, η ανώτερη τιμή θα μπορούσε να ήταν από 330.000 έως 350.000 ευρώ ενώ η τιμή πώλησης είναι στις 291.000 ευρώ, άρα δεν έχουμε μεγάλη απόκλιση». Η ευρωβουλευτής πούλησε το σπίτι στην Άνοιξη το 2018, έναντι 340.000 ευρώ.

Ο πληρεξούσιος δικηγόρος της Εύας Καϊλή στην Ελλάδα, Μιχάλης Δημητρακόπουλος, σε ανακοίνωσή του το βράδυ της Παρασκευής, υποστήριξε ότι, η εταιρεία real estate δεν έχει αναπτύξει καμία επιχειρηματική δραστηριότητα, προσθέτοντας πληροφορίες και για μια ακόμη εταιρεία και μια «επιστημονική πρωτοβουλία».

POLITICO:  Είναι ήδη πολύ αργά για την Ε.Ε.;

Στο τέλος μιας εκρηκτικής εβδομάδας σε Στρασβούργο και Βρυξέλλες, αλλά και στις χώρες με τα άμεσα εμπλεκόμενα πρόσωπα, όπως η Ελλάδα και η Ιταλία, το Politico επιχειρεί να συνοψίσει τα δεδομένα της υπόθεσης του Qatargate, που έχει συγκλονίσει τον πυρήνα της Ε.Ε.

Πέρα από την ανασκόπηση των γεγονότων, το δημοσίευμα μιλά για τις συνθήκες που οδήγησαν σε ένα «αναμενόμενο» σκάνδαλο, τους κινδύνους που κρύβει για το μέλλον της Ένωσης, έναν χρόνο πριν τις ευρωεκλογές, αλλά και τα διλήμματα που αντιμετωπίζει ο ηγετικός πυρήνας του μπλοκ, σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία για την Ευρώπη. Διερωτάται, δε, με νόημα: «Μήπως είναι ήδη πολύ αργά την Ε.Ε.;».

«Ήταν θέμα χρόνου»

Όταν το σκάνδαλο ξέσπασε, υπήρξε η αίσθηση ότι πρόκειται για μια κρίση που ήταν θέμα χρόνου να πυροδοτηθεί, σχολιάζει το Politico. Oι «υπερασπιστές» της διαφάνειας κρούουν «καμπανάκια» εδώ και χρόνια για χαλαρούς κανόνες, αλλά και αδυναμίες στην επιβολή και εφαρμογή τους.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποτελεί εδώ και καιρό πόλο έλξης για λομπίστες και εκπροσώπους συμφερόντων που θέλουν να ακουστεί η φωνή τους σε ένα από τα κέντρα εξουσίας της Ε.Ε. Αν και το ΕΚ έχει αναμφισβήτητα τη μικρότερη επιρροή από τα θεσμικά όργανα της Ένωσης, η ισχύς του έχει αυξηθεί από το 2009, όταν, υπό ένα νέο πλαίσιο, οι 705 νομοθέτες απέκτησαν την εξουσία να διαμορφώνουν τη νομοθεσία — συνήθως, μάλιστα, στα τελικά της στάδια. Και το σημαντικότερο, υπό τη σκιά των όσων αποκαλύφθηκαν και μένει να έρθουν στο φως, το ΕΚ προσφέρει ένα υψηλόβαθμο φόρουμ για τον δημόσιο διάλογο.

Το Politico αναφέρεται ιδιαίτερα στις επίμαχες δηλώσεις της Εύας Καϊλή, που είχε χαρακτηρίσει το Κατάρ (το οποίο εξακολουθεί να αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή) ως «πρωτοπόρο στα εργασιακά δικαιώματα». Μια ιδιαίτερα αντιδημοφιλής άποψη στο Στρασβούργο και τις Βρυξέλλες, δεδομένων των εκατοντάδων δημοσιευμάτων για τις συνθήκες εργασίας και τους θανάτους εργατών την περίοδο προετοιμασίας του Παγκοσμίου Κυπέλλου.

Η τοποθέτηση της Ελληνίδας ευρωβουλευτή προκάλεσε ερωτηματικά και για τον ρόλο των ΜΚΟ. Ιδιαίτερα η οργάνωση «Fight Impunity», του γνωστού πλέον Πιερ Αντόνιο Παντσέρι, βρέθηκε στο προσκήνιο και ο ίδιος, όπως και η Καϊλή με τον σύζυγό της, Φρανσέσκο Τζόρτζι, κατέληξαν υπό κράτηση.

Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, το συγκεκριμένo think tank δεν βρισκόταν στο επίσημο μητρώο διαφάνειας, όσον αφορά το lobbying, αλλά κατόρθωσε να κερδίσει σημαντικές προσβάσεις, ιδιαίτερα μέσω της ειδικής υποεπιτροπής του ΕΚ για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Την ημέρα που το ΕΚ πραγματοποίησε την τελευταία συνεδρίαση της χρονιάς στο Στρασβούργο, το σοκ μεταξύ των μελών του ήταν κάτι παραπάνω από εύγλωττο, σχολιάζει το Politico. «Βρισκόμαστε σε έναν τόπο εγκλήματος, με σφραγισμένα γραφεία, συναδέλφους στην φυλακή, αντιμέτωποι με την κατηγορία ότι τουλάχιστον ένας από εμάς έγινε Δούρειος Ίππος διαφθοράς και ξένων παρεμβάσεων», είπε η Γερμανίδα ευρωβουλευτής Χάνα Νόιμαν, αποτυπώνοντας τα συναισθήματα πολλών στην αίθουσα.

Ενώ στο σκάνδαλο τυπικά εμπλέκεται μόνον ένας θεσμός της Ε.Ε., η απειλή για σύνολο της Ένωσης και της πολιτικής της είναι ξεκάθαρος. Επιπλέον, συνεχίζει, το δημοσίευμα, το τάιμινγκ δεν θα μπορούσε να είναι χειρότερο. Την Πέμπτη οι 27 ηγέτες συναντήθηκαν για την τελευταία Σύνοδο Κορυφής της χρονιάς. Η υπόθεση δεν βρισκόταν στην ατζέντα, ωστόσο το Qatargate εν τέλει, αναμενόμενα, επισκίασε τα πάντα. Όπως περιγράφει, μάλιστα, το ρεπορτάζ, όταν έκλεισαν οι πόρτες, μετά τα επίμονα ερωτήματα των δημοσιογράφων κατά την προσέλευση των ηγετών, «επικράτησε κλίμα τρόμου μεταξύ των προέδρων και πρωθυπουργών».

Η μεγαλύτερη ζημιά, άλλωστε, έχει να κάνει με τον ευρωσκεπτικισμό, που πάντοτε παραμένει (μέσω διάφορων εκπροσώπων) μια σταθερή τάση στην Ένωση. Με τις επόμενες ευρωεκλογές να είναι προγραμματισμένες για το 2024, υπάρχει μεγάλη ανησυχία στις Βρυξέλλες ότι το σκάνδαλο θα μετατρέψει τους εκπροσώπους της τάσης αυτής σε σκληρούς πυρήνες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν τους ψηφοφόρους σε αντιευρωπαϊκά κόμματα.

Η πρόεδρος του ΕΚ, Ρομπέρτα Μετσόλα υποσχέθηκε ένα νέο σχέδιο, από το νέο έτος, για να ενισχύσει τις «ασπίδες ηθικής». Ταυτόχρονα, οι πιέσεις προς την επικεφαλής της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, να επιταχύνει το δικό της πλάνο για δημιουργία μιας ισχυρής αρχής διαφάνειας για το σύνολο της Ε.Ε., είναι πλέον πολύ πιο ισχυρές.

Ωστόσο, υπογραμμίζει με νόημα το Politico, πρόκειται για ένα σχέδιο που προαναγγέλθηκε πριν από… τρία χρόνια και με δεδομένους τους εξαντλητικά αργούς ρυθμούς με τους οποίους κινούνται οι Βρυξέλλες στη λήψη αποφάσεων, ο προβληματισμός είναι πολύ έντονος.

To ενεργειακό θέτει σκληρά διλήμματα

Επιπλέον, τονίζεται στο δημοσίευμα, θα πρέπει να ληφθεί υπόψιν ένας ακόμη λόγος για τον το οποίο οι Ευρωπαίοι ηγέτες ίσως έχουν δεύτερες σκέψεις για άμεση δράση απέναντι στο σκάνδαλο: το γεγονός ότι η Ε.Ε. αυξάνει συνεχώς την εξάρτησή του από το Κατάρ όσον αφορά τις προμήθειες αερίου, σε μια περίοδο κατά την οποία αναζητεί απεγνωσμένα εναλλακτικές επιλογές έναντι της Ρωσίας.

Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ βρέθηκε πρόσφατα στα εγκαίνια της ευρωπαϊκής πρεσβείας στη Ντόχα και μίλησε για την ανάγκη «παραγωγικής συνεργασίας» με το Κατάρ. Αυτή την εβδομάδα, ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας, Ρόμπερτ Χάμπεκ υπογράμμισε ότι το Βερολίνο θέλει να διατηρήσει τις προμήθειες αερίου από την αραβική χώρα, παρά το ξέσπασμα του σκανδάλου. Πρόκειται, συνεπώς, για μια άσκηση ισορροπίας, εν πολλοίς μεταξύ ηθικής και σκληρής ενεργειακής πραγματικότητας.

«Ίσως είναι ήδη αργά την Ε.Ε.»

Τις επόμενες ημέρες, συνεχίζει το ρεπορτάζ, θα συνεχιστεί εντός η Ε.Ε. και η… υπαρξιακή ενδοσκόπηση, όσο συνεχίζονται και οι έρευνες. Τα επόμενα 24ωρα, άλλωστε, θα υπάρξει και η πολυαναμενόμενη απόφαση για την προφυλάκιση ή μη της Εύας Καϊλή, που εξακολουθεί να αρνείται της κατηγορίες.

«Ό,τι κι αν ακολουθήσει στην έρευνα του Βέλγου εισαγγελέα, για ένα από τα θύματα της υπόθεσης – την τραυματισμένη αξιοπιστία της Ε.Ε. – ίσως είναι ήδη πολύ αργά…», καταλήγει, με εμφανή σκεπτικισμό, το δημοσίευμα του Politico.

DW: Η αλήθεια για τα λόμπι στην Ευρωπαϊκή Ένωση

Ο όρος «λόμπινγκ» προέρχεται από την αγγλική λέξη lobby που σημαίνει «αίθουσα υποδοχής» σε ξενοδοχείο. Κατά τεκμήριο τα μεγάλα ξενοδοχεία προσφέρονται για παρασκηνιακές επαφές, μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Βέβαια στις Βρυξέλλες, με 900 διαπιστευμένους δημοσιογράφους κι ακόμη περισσότερους που δεν διαπιστεύονται επισήμως, δεν υπάρχει εγγύηση για μία συνάντηση μακριά από αδιάκριτα βλέμματα.Ίσως γι αυτό ένα λόμπι που σέβεται τον εαυτό του συντηρεί τον δικό του χώρο, που μπορεί να ονομάζεται «ίδρυμα», «αντιπροσωπεία», «σύνδεσμος» ή απλώς «γραφείο».

Τουλάχιστον 25.000 λομπίστες δραστηριοποιούνται στις Βρυξέλλες. Στην Ελλάδα το λόμπινγκ συνήθως ταυτίζεται με ισχυρούς επιχειρηματικούς ομίλους. Στη διεθνή βιβλιογραφία και στην κοινοτική πρακτική έχει κάπως διαφορετική έννοια. «Λόμπινγκ» αποκαλείται κάθε προσπάθεια για άσκηση επιρροής στη νομοθετική ή την εκτελεστική εξουσία, ανεξαρτήτως του αν υπηρετεί ευγενείς ή ειδεχθείς σκοπούς ή απλώς το κέρδος. Κατά συνέπεια «λόμπινγκ» δεν ασκούν μόνο οι εφοπλιστές και η φαρμακοβιομηχανία, αλλά επίσης το κρατίδιο της Βαυαρίας, τα συνδικάτα, η Greenpeace, η Εκκλησία της Ελλάδος.

Δεν δρουν όμως όλοι οι λομπίστες με τον ίδιον τρόπο. Σε πρόσφατη συνέντευξή του ο Άριελ Μπρούνερ, εκπρόσωπος της οικολογικής οργάνωσης BirdLife στις Βρυξέλλες, ανέφερε ότι ασφαλώς κάνει λόμπινγκ στα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, πλην όμως «εμείς δεν δωροδοκούμε πολιτικούς, δεν κατεβάζουμε τα τρακτέρ για να αποκλείσουμε τα γραφεία τους, δεν μπορούμε να τους υποσχεθούμε δουλειές με παχυλούς μισθούς μετά την ολοκλήρωση της θητείας τους. Τα μόνα όπλα που έχουμε στη διάθεσή μας είναι το πάθος, η λογική και τα γεγονότα…»

«Απαραίτητο κομμάτι» της νομοθετικής διαδικασίας

Λίγοι Έλληνες ευρωβουλευτές έχουν μιλήσει για τη δράση των λόμπι. Σε παλαιότερο ρεπορτάζ της Deutsche Welle ο καθηγητής Αντώνης Τρακατέλλης, την εποχή εκείνη ευρωβουλευτής της Ν.Δ. και πρόεδρος της «Επιστημονικής Επιτροπής» (STOA) του Κοινοβουλίου, έλεγε ότι «η επαφή με τα λόμπι μπορεί να είναι χρήσιμη, ιδιαίτερα όταν απαιτούνται εξειδικευμένες γνώσεις στη νομοθετική διαδικασία. Για παράδειγμα, αν είστε εισηγητής του Κοινοβουλίου για την έρευνα σε εμβρυϊκά βλαστοκύτταρα, πώς θα αποκτήσετε πρόσβαση στις απαραίτητες πληροφορίες; Όμως η επαφή με τα λόμπι πρέπει να γίνεται με διαφάνεια και συγκεκριμένες προδιαγραφές». Απαντώντας στο ερώτημα τί θα έκανε, εάν κάποιος τον πλησίαζε στον διάδρομο ή στο περιθώριο μίας εκδήλωσης για να «τον ενημερώσει», ο Έλληνας ευρωβουλευτής έλεγε ότι «σε αυτή την περίπτωση θα του έλεγα να τηλεφωνήσει στο γραφείο, να οριστεί ραντεβού, το οποίο θα καταγράφεται και μετά μπορεί να γίνει η ενημέρωση».

Στην επίσημη ιστοσελίδα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου διαβάζουμε ότι η επαφή με τα λόμπι «αποτελεί νόμιμο και απαραίτητο κομμάτι της νομοθετικής διαδικασίας». Πώς διασφαλίζεται όμως η διαφάνεια; Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει κάποια βήματα. Το 2014 η ΕΕ καθιέρωσε την υποχρεωτική καταγραφή των ραντεβού με λομπίστες που πραγματοποιούν οι πανίσχυροι επικεφαλής των Γενικών Διευθύνσεων στην Κομισιόν. Το 2019 το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όρισε ότι οι ευρωβουλευτές που συμμετέχουν στη σύνταξη νέας νομοθεσίας (εισηγητές, σκιώδεις εισηγητές, πρόεδροι Επιτροπών) θα δημοσιεύουν στο διαδίκτυο όλες τις επαφές τους με λομπίστες.

Ήδη προκύπτουν ενδιαφέροντα συμπεράσματα. Ρεπορτάζ της Γερμανικής Ραδιοφωνίας (DLF) για την Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP) μεταξύ ΕΕ και ΗΠΑ διαπίστωνε το 2015, όταν η σχετική διαπραγμάτευση είχε φτάσει σε κρίσιμο σημείο, ότι το 75% των ραντεβού αφορούσε εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου και μόλις το 13% συνεργάτες των ΜΚΟ. Έρευνα του Corporate Europe Observatory, που επιχειρεί να καταγράψει τις δραστηριότητες των λόμπι, επισημαίνει ότι το 2021 μόνο η Google επένδυσε πάνω από πέντε εκατομμύρια ευρώ ετησίως για λόμπι, ενώ αντίστοιχα ποσά διέθεσαν επιχειρήσεις όπως το Facebook και η Microsoft.

Ένα κενό στην ισχύουσα νομοθεσία, που επισημάνθηκε με αφορμή το Qatargate, είναι ότι δεν προβλέπεται καμία υποχρέωση να καταγράφονται τα ραντεβού ανάμεσα σε εκπροσώπους των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και εκπροσώπους κρατών. Ένα άλλο κενό είχε επισημάνει από το 2014 η «Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια» Έμιλυ Ο’ Ράιλι, (θεσμός αντίστοιχος με τον Συνήγορο του Πολίτη). «Πρέπει να καταγράφονται και τα ραντεβού των πιο χαμηλόβαθμων υπαλλήλων», έλεγε η Ο’ Ράιλι. «Θα ήταν αφέλεια να πιστεύουμε ότι η προσπάθεια για άσκηση επιρροής εξαντλείται στα κορυφαία επίπεδα της ιεραρχίας». Η πρόταση απορρίφθηκε από την Κομισιόν με το επιχείρημα ότι «μόνο η πολιτική ηγεσία είναι υπόλογη στην κοινή γνώμη».

Η Ο’ Ράιλι έχει καταγγείλει και την πολιτική των «περιστρεφόμενων θυρών» (revolving doors), μία «γκρίζα ζώνη» για την επιρροή των λόμπι, που δύσκολα επιδέχεται ρύθμιση. Με απλά λόγια, το πρόβλημα έχει ως εξής: Όταν ένας υψηλόβαθμος Ευρωπαίος αξιωματούχος αποχωρεί από το αξίωμά του και λίγο αργότερα προσλαμβάνεται σε κορυφαίο επιχειρηματικό όμιλο, ποιος εγγυάται ότι δεν είχε λάβει από πριν υποσχέσεις για πρόσληψη με αντάλλαγμα μία «ευνοϊκή μεταχείριση» στη διάρκεια της θητείας του; Το ζήτημα είχε ήδη συζητηθεί έντονα στις Βρυξέλλες το 1999. Την εποχή εκείνη ο Γερμανός Μάρτιν Μπάνγκεμαν, Επίτροπος Τηλεπικοινωνιών και κορυφαίο στέλεχος των Φιλελευθέρων (FDP), είχε κλείσει συμφωνία, πριν ακόμη ολοκληρώσει το έργο του στην Κομισιόν, για να εργαστεί ως λομπίστας στην ισπανική Telefonica.

Πριν ξεσπάσει η ευρω-κρίση…

Λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η κρίση χρέους της ευρωζώνης ο τότε Επίτροπος Μεταφορών Σίιμ Κάλας, σε συνέντευξή του στη γερμανική εφημερίδα Die Zeit, είχε μιλήσει με ασυνήθιστη ευθύτητα για τη δράση των λόμπι στις Βρυξέλλες. Αποκάλυψε μάλιστα ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, που μάλλον αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα υπό το φως των εξελίξεων που ακολούθησαν: «Πρόσφατα έγινε γνωστή μία περίπτωση, στην οποία την τελευταία στιγμή άλλαξε το ρυθμιστικό πλαίσιο για τον έλεγχο των χρηματοπιστωτικών αγορών και υιοθετήθηκαν, κατά λέξη, οι προτάσεις μίας ομάδας λόμπι» έλεγε ο Επίτροπος από την Εσθονία. Για να προσθέσει: «Ευτυχώς μέχρι σήμερα δεν έχει προκύψει σε μας κάποιο πραγματικά μεγάλο σκάνδαλο (σε αντίθεση με την περίπτωση Αβράμοφ στις ΗΠΑ)…»

Όλα αυτά τον Νοέμβριο του 2006. Βέβαια εκείνη την εποχή δεν είχαν ακόμη τεθεί σε ισχύ τα μέτρα περί υποχρεωτικής καταγραφής των ραντεβού με λομπίστες, που θεσπίστηκαν αργότερα. Ο Σίιμ Κάλας υποστήριζε ότι ο ίδιος ήθελε πιο αυστηρά μέτρα, αλλά κάτι τέτοιο είναι αδύνατον, γιατί οι εθνικές κυβερνήσεις δεν θα στήριζαν μία «δρακόντεια» νομοθεσία.

Τα «παράπλευρα έσοδα» των πολιτικών

Την εποχή εκείνη είχε συζητηθεί η περίπτωση του Γερμανού ευρωβουλευτή Έλμαρ Μπροκ, ο οποίος, παράλληλα με τη δραστηριότητά του στην Ευρωβουλή, εργαζόταν ως senior vice president του εκδοτικού ομίλου Bertelsmann. Ο ίδιος έλεγε ότι δεν έχει να απολογηθεί για ο,τιδήποτε και άλλωστε γνωστοποιεί τα «παράπλευρα έσοδα» από άλλες δραστηριότητές του, σε αντίθεση με πολλούς συναδέλφους του, που τα αποσιωπούν.

Θεωρητικά για τους ευρωβουλευτές δεν υπάρχει ασυμβίβαστο με άλλες επαγγελματικές δραστηριότητες, εκτός αν η χώρα προέλευσης του ευρωβουλευτή ορίζει κάτι διαφορετικό. Υπενθυμίζεται ότι στην Ελλάδα είχε καθιερωθεί παλαιότερα το «ασυμβίβαστο», για να ανακληθεί όμως πολύ γρήγορα, με τη (ρεαλιστική, εδώ που τα λέμε) αιτιολογία ότι έδινε κίνητρο μόνο σε ανεπάγγελτους να ασχοληθούν με την πολιτική, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ποιότητα της νομοθετικής διαδικασίας.

Σύμφωνα με στοιχεία της Διεθνούς Διαφάνειας για το 2021, το 27% των ευρωβουλευτών διατηρεί σήμερα παράλληλες επαγγελματικές δραστηριότητες. Σε μερικές περiπτώσεις τα «παράπλευρα» έσοδα υπερβαίνουν ακόμη και τις αποδοχές του ευρωβουλευτή. Τα υψηλότερα έσοδα καταγράφει ο Πολωνός ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) και πρώην υπουργός Εξωτερικών Ράντοσλαβ Σικόρσκι, ο οποίος, παράλληλα με τον μισθό του ευρωβουλευτή, εισπράττει 40.000 ευρώ μηναίως για «συμβουλευτικές δραστηριότητες».

Η Διεθνής Διαφάνεια προειδοποιεί ότι υπάρχει ζήτημα «σύγκρουσης συμφερόντων» όταν η παράπλευρη δραστηριότητα αφορά αντικείμενο συναφές με εκείνο του ευρωβουλευτή. Ως παράδειγμα αναφέρεται η Φινλανδέζα ευρωβουλευτής των Σοσιαλδημοκρατών, Μιαπέτρα Κούμπουλα-Νάτρι, η οποία συμμετέχει στην Επιτροπή της Ευρωβουλής που ασχολείται με θέματα Βιομηχανίας και Ενέργειας (ITRE), ενώ εργάζεται και για δύο εταιρείες ενέργειας, παράλληλα με τα κοινοβουλευτικά της καθήκοντα. Ο κανόνας είναι πάντως ότι για έναν ευρωβουλευτή επιτρέπεται η παράλληλη επαγγελματική δραστηριότητα, ενώ για έναν Επίτροπο απαγορεύεται.

Τί γίνεται όμως, όταν ο Επίτροπος αναλαμβάνει μία καλά αμειβόμενη θέση ευθύνης στον ιδιωτικό τομέα μόλις «αφυπηρετήσει»; Αίσθηση είχε προκαλέσει η περίπτωση του πρώην προέδρου της Κομισιόν, του Πορτογάλου Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ο οποίος δύο χρόνια μετά τη θητεία του προσελήφθη στην Goldmann Sachs. Τυπικά ωστόσο είχε τηρήσει τον «κώδικα δεοντολογίας» που επιβάλλει να μεσολαβούν τουλάχιστον 18 μήνες μέχρι την ανάληψη νέας θέσης σε συναφές αντικείμενο. Γενικότερα, με τις ευρω-εκλογές του 2014 επήλθε σημαντική ανανέωση του πολιτικού προσωπικού στις Βρυξέλλες. Μετά από λίγα χρόνια η γερμανική εφημερίδα Tagesspiegel διαπίστωνε ότι 13 από τους 27 Επιτρόπους της δεύτερης «Επιτροπής Μπαρόζο» είχαν αναλάβει υψηλόβαθμες θέσεις σε εταιρείες λόμπινγκ ή άλλες επιχειρήσεις, ενώ το ίδιο συνέβη με 185 ευρωβουλευτές που ολοκλήρωσαν τη θητεία τους το 2014.

Προ ημερών, ενώ είχαν ακουστεί οι πρώτες καταγγελίες για το Qatargate, η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν πρότεινε στο Ευρωκοινοβούλιο να θεσπίσει ένα «Συμβούλιο Ηθικής», στα πρότυπα αντίστοιχου οργάνου που λειτουργεί στην Κομισιόν. Θα βοηθούσε κάτι τέτοιο; Δεν είναι εύκολη η απάντηση, αν αναλογιστούμε την περίπτωση του Γκίντερ Έτινγκερ, πρώην Επιτρόπου για τον Προϋπολογισμό και παλαιότερα για την Ψηφιακή Οικονομία. Μόλις έναν χρόνο μετά τη λήξη της θητείας του ο Γερμανός πολιτικός εμφανίστηκε στο μισθολόγιο 13 μεγάλων επιχειρήσεων και επιστημονικών ιδρυμάτων. Σύμφωνα με το SPIEGEL αποφάσισε να συνεργαστεί, μεταξύ άλλων, με την κατασκευαστική εταιρεία Herrenknecht, τη γαλλική εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Amundi και τις εταιρείες συμβούλων Deloitte και Kekst CNC. Προφανώς είχε λάβει μία «κατ’ εξαίρεση άδεια» από την Κομισιόν, κάτι που προβλέπεται στο σημερινό ρυθμιστικό πλαίσιο.

Με τη δύναμη των κόμικς

Μέχρι σήμερα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτοπροβάλλεται ως θεματοφύλακας της νομιμότητας, ελέγχοντας και επικρίνοντας τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα για θέματα διαφθοράς ή ευνοιοκρατίας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2002 η Γενική Διεύθυνση Πληροφοριών και Δημοσίων Σχέσεων του Ευρωκοινοβουλίου είχε την ευφυή ιδέα να εκδώσει ένα κόμικ, το «Λαβωμένο Νερό», (κείμενα Christina Cuadra, Rudi Miel, σχέδιο Dominique David), σε μία προσπάθεια να προβάλει, με πρωτότυπο τρόπο, το έργο των ευρωβουλευτών. Αργότερα η έκδοση βραβεύθηκε στο διεθνές φεστιβάλ κόμικς της Ανγκουλέμ.

Κεντρική ηρωίδα στο «Λαβωμένο νερό» είναι η ευρωβουλευτής Ίρινα Βέγκα, η οποία συντάσσει τροπολογίες για την προστασία των υδάτων σε ευρωπαϊκή οδηγία και δέχεται απειλές από μεγάλους επιχειρηματικούς ομίλους. Στις προβληματικές περιπτώσεις περιλαμβάνεται και ένα «ορυχείο μολύβδου στη Νότια Ευρώπη». Όμως η Ίρινα Βέγκα θα βρει την άκρη. Στο πλευρό της ο Άλεξ, βοηθός της στο Ευρωκοινοβούλιο, καθώς και δύο ατρόμητοι φωτογράφοι, ο Ζακ και ο …Κώστας.

πηγές: ΕΘΝΟΣ, kathimerini, dw, skai.gr