Ρουμανία: TikTokers κατηγορούνται ότι προκάλεσαν μεγάλο εκλογικό σκάνδαλο

Οι Ρουμάνοι επιστρέφουν στις κάλπες αυτό το Σαββατοκύριακο, μετά την πρωτοφανή ακύρωση των προεδρικών εκλογών τον περασμένο Δεκέμβριο, η οποία προκάλεσε διαδηλώσεις και αναταραχή σε εθνικό επίπεδο.

Η νίκη-σοκ του ακροδεξιού υποψηφίου Calin Georgescu στον πρώτο γύρο των εκλογών ακυρώθηκε εν μέσω κατηγοριών για ρωσική ανάμιξη, ύποπτους λογαριασμούς στο TikTok και μυστικές πληρωμές σε διαδικτυακούς παράγοντες επιρροής. Η Μόσχα αρνήθηκε ότι παρενέβη στις εκλογές.

Ο Georgescu απαγορεύεται πλέον να κατέβει στις εκλογές και τέθηκε υπό κράτηση, αντιμετωπίζοντας ποινική έρευνα, συμπεριλαμβανομένης της απόπειρας ανατροπής της συνταγματικής τάξης. Ο ίδιος αρνήθηκε τις κατηγορίες και κατηγόρησε τις αρχές ότι “επινόησαν στοιχεία για να δικαιολογήσουν την κλοπή των εκλογών”.

Ο ηγέτης του ακροδεξιού κόμματος AUR της Ρουμανίας, ο Γιώργος Σιμιόν, είναι δημοσκοπικά ο επικρατέστερος στον πρώτο γύρο της επαναληπτικής εκλογικής αναμέτρησης της Κυριακής.

Τον ακολουθούν στις δημοσκοπήσεις ο Κριν Αντονέσκου του Εθνικού Φιλελεύθερου Κόμματος και ο ανεξάρτητος υποψήφιος Νικουσόρ Νταν.

Στο επίκεντρο αυτής της πρωτοφανούς πολιτικής κρίσης βρίσκονται οι influencers του TikTok, οι οποίοι κατηγορούνται από τις ρουμανικές αρχές ότι συμμετείχαν σε εκστρατείες κοινωνικής δικτύωσης που αύξησαν τεχνητά την online παρουσία του Georgescu. Το BBC μίλησε με ορισμένους από αυτούς.

Τι συνέβη στο TikTok;

Η νίκη του ανεξάρτητου φιλορώσου υποψηφίου Calin Georgescu στον πρώτο γύρο των εκλογών αποτέλεσε έκπληξη.

Ο Georgescu ήταν σχετικά άγνωστος τους μήνες πριν από τις εκλογές, με δημοσκοπικά ποσοστά μεταξύ 3-5%.

Δήλωσε μηδενικό προϋπολογισμό εκστρατείας, δεν είχε γραφείο εκστρατείας και δεν συμμετείχε σε παραδοσιακή προεκλογική εκστρατεία.

Αντ’ αυτού, επικεντρώθηκε σε βίντεο στο TikTok, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που τον έδειχναν να ιππεύει άλογα με παραδοσιακές ρουμανικές ενδυμασίες και να εξασκείται στο τζούντο. Έγινε viral στο TikTok εβδομάδες πριν από τις εκλογές και εκτοξεύτηκε στις δημοσκοπήσεις, κερδίζοντας τελικά σχεδόν το 23% των ψήφων.

Μια ανεξάρτητη δεξαμενή σκέψης, το Expert Forum, δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία αναφέρεται ότι η εκρηκτική άνοδος του Georgescu στο TikTok «δημιουργήθηκε ξαφνικά και τεχνητά – σύμφωνα με τον τρόπο που εκτοξεύτηκε στις δημοσκοπήσεις».

Οι αρχές λένε ότι ο αλγόριθμος του TikTok αξιοποιήθηκε στην ψηφοφορία του Νοεμβρίου με τρεις διαφορετικούς τρόπους: πάνω από 100 επί πληρωμή influencers που δημοσίευσαν πληρωμένο περιεχόμενο προωθώντας έμμεσα τον Georgescu, χιλιάδες μη αυθεντικοί λογαριασμοί των οποίων τα σχόλια ενίσχυαν τον Georgescu στην πλατφόρμα και, τέλος, ένας «βασιλιάς του TikTok» που υποτίθεται ότι πλήρωσε χιλιάδες δολάρια για να διευκολύνει την εκστρατεία.

Οι αρχές δήλωσαν ότι μία από αυτές τις εκστρατείες ήταν «πανομοιότυπη» με μια επιχείρηση «που διεξήγαγε η Ρωσική Ομοσπονδία στην Ουκρανία».

Ξεχωριστά, αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των μυστικών υπηρεσιών ανέφεραν επίσης ότι η Ρωσία πραγματοποίησε “κυβερνοεπιθέσεις, διαρροές και σαμποτάζ” στη Ρουμανία.

Εκστρατεία επιρροής

Λίγο πριν από τις εκλογές, μια εκστρατεία με το hashtag “σταθερότητα και ακεραιότητα” κατέκλυσε το ρουμανικό TikTok. Οι influencers ανέβασαν βίντεο που περιέγραφαν τι αναζητούσαν από έναν μελλοντικό πρόεδρο: “σταθερότητα”, “πρόοδο”, “πατριώτη”.

Δεν ανέφεραν κάποιον συγκεκριμένο υποψήφιο.

Είχαν πληρωθεί για να ανεβάσουν βίντεο με αυτά τα μηνύματα μέσω μιας πλατφόρμας μάρκετινγκ που ονομάζεται FameUp, η οποία επιτρέπει στις μάρκες να προσλαμβάνουν influencers σε κλίμακα για την προώθηση προϊόντων. Αλλά οι influencers λένε ότι δεν γνώριζαν ποιος πλήρωσε γι’ αυτό.

Η FameUp αρνήθηκε να σχολιάσει στο BBC.

Η Cristina, μια influencer από την πόλη Iasi, λέει ότι όταν ανέλαβε τη δουλειά αισθάνθηκε ότι “δεν υπήρχε τίποτα ύποπτο σε αυτό”. Λέει ότι “στο πίσω μέρος [του] μυαλού της” σκέφτηκε ότι ένας από τους 14 υποψηφίους πιθανότατα πλήρωσε γι’ αυτό και ότι “απλά σκέφτηκε ότι ήταν μια έξυπνη προσέγγιση. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάνει πολιτική προπαγάνδα. Απλώς ενθαρρύνει τους ανθρώπους να πάνε να ψηφίσουν”.

Ορισμένοι influencers δεν χαρακτήρισαν τις αναρτήσεις ως πληρωμένο περιεχόμενο. Αυτό αντιβαίνει στους κανόνες του TikTok, όπου η πληρωμένη πολιτική διαφήμιση απαγορεύεται.

Ενώ οι διαφημίσεις δεν ανέφεραν το όνομα του Georgescu, οι influencers με τους οποίους μιλήσαμε περιέγραψαν ένα “κύμα σχολίων” που τον υποστήριζαν και εμφανίζονταν κάτω από τα βίντεο. Ο Romeo Rusu, ένας micro-influencer από την πόλη Constanta με 25.000 followers, δήλωσε: “Αμέσως μετά την ανάρτηση του βίντεο, μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα, άρχισα να λαμβάνω δεκάδες σχόλια. Στο τέλος, έλαβα περίπου 300 σχόλια, τα οποία υποστήριζαν όλοι τον ανεξάρτητο υποψήφιο Calin Georgescu… Έμεινα απόλυτα έκπληκτος”.

Τα σχόλια ήρθαν στο επίκεντρο της προσοχής αφού το TikTok δήλωσε σε μια έκθεση ότι είχε αφαιρέσει ένα δίκτυο με περισσότερους από 27.000 μη αυθεντικούς λογαριασμούς που “χρησιμοποιούσαν πλασματικές προσωπικότητες για να δημοσιεύουν σχόλια σχετικά με τις ρουμανικές εκλογές”.

Δεν είναι ακόμη σαφές ποιος δημιούργησε αυτούς τους λογαριασμούς bot.

Οι ειδικοί λένε ότι η πλημμύρα άσχετων βίντεο με σχόλια υπέρ του Γεωργέσκου ήταν μια τακτική για να παίξει με τον αλγόριθμο του TikTok και να κάνει το όνομά του trend, το οποίο με τη σειρά του θα προωθούσε το περιεχόμενό του στις ροές περισσότερων χρηστών.

Εκπρόσωπος της TikTok δήλωσε στο BBC ότι, κατά τη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας, η εταιρεία «μπλόκαρε εκατομμύρια απόπειρες ψεύτικης εμπλοκής, αφαίρεσε εκατοντάδες χιλιάδες λογαριασμούς spam, απέτρεψε τη μίμηση πολιτικών υποψηφίων και διέκοψε τρία κρυφά δίκτυα επιρροής με περιορισμένη εμβέλεια».

«Συνεχίζουμε να συνεργαζόμαστε στενά με τις τοπικές αρχές και τις αρχές της ΕΕ και να συνεργαζόμαστε με τοπικές οργανώσεις για την ανύψωση αξιόπιστων εκλογικών πληροφοριών», ανέφεραν.

Η αβεβαιότητα γύρω από την προεκλογική εκστρατεία διήρκεσε μέχρι το νέο έτος, μέχρι μια αναπάντεχη τροπή τον Ιανουάριο.

Η ρουμανική φορολογική αρχή αποκάλυψε ότι η εκστρατεία #stabilityandintegrity πληρώθηκε από το κεντροδεξιό Εθνικό Φιλελεύθερο Κόμμα (PNL), το οποίο υποστήριζε τον δικό του υποψήφιο στις εκλογές.

Σε απάντηση, το PNL δήλωσε στους Ρουμάνους δημοσιογράφους του ειδησεογραφικού πρακτορείου Snoop ότι η καμπάνια τους είχε υποκλαπεί για να υποστηρίξει τον Georgescu.

Ο Elgi λέει ότι το περιεχόμενό του δεν αφορούσε τις εκλογές, αλλά τη μουσική manele, ένα είδος ποπ-φολκ μουσικής με ρίζες στην κοινότητα των Ρομά. Αρκετοί μουσικοί manele υψηλού προφίλ έχουν κατηγορηθεί ότι έλαβαν πληρωμές από τον Peschir για να κάνουν προεκλογική εκστρατεία υπέρ του Georgescu.

Η Elgi δήλωσε ότι το περιεχόμενο αυτό κατακλύστηκε από σχόλια υπέρ του Georgescu. «Ήταν τρέλα», λέει. «Σε κάθε δημοσίευση, σχόλια όπως: Georgescu for President, Georgescu for President, Georgescu for President!»

Πολλά είναι άγνωστα σχετικά με την ακύρωση των εκλογών. Οι έρευνες συνεχίζονται στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στα ανώτατα δικαστήρια της Ρουμανίας. Ενώ οι Ρουμάνοι ανησυχούν για την υποτιθέμενη ξένη ανάμειξη, πολλοί είναι εξοργισμένοι που δεν υπάρχουν ακόμη δημόσια διαθέσιμα στοιχεία που να αποδεικνύουν αναμφισβήτητα τη ρωσική ανάμειξη στις εκλογές.

Είναι επίπονη και πολύπλοκη δουλειά το ξετύλιγμα μιας επιχείρησης επιρροής και των επιπτώσεών της. Ο Razvan Lutac, ο εκδότης του ρουμανικού ειδησεογραφικού πρακτορείου Snoop, φοβάται ότι μπορεί να χρειαστεί πολύς χρόνος για να υπάρξει σαφήνεια.

«Έχουμε αυτά τα μικρά κομμάτια τώρα, σαν ένα παζλ», λέει, “νομίζω ότι ίσως σε ένα ή δύο χρόνια θα έχουμε μια πλήρη εικόνα του γιατί ακύρωσαν τις εκλογές”.

Πηγή: ΒΒC