Στον Λάσλο Κρασναχορκάι το Νόμπελ Λογοτεχνίας

Το Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας 2025 απονέμεται στον Ούγγρο συγγραφέα Λάσλο Κρασναχορκάι «για το συναρπαστικό και οραματιστικό του έργο που, εν μέσω αποκαλυπτικής τρομοκρατίας, επιβεβαιώνει τη δύναμη της τέχνης».

Ο Λάσλο Κρασναχορκάι γεννήθηκε το 1954 στην πόλη Gyula της Ουγγαρίας. Σπούδασε νομικά και φιλολογία στα Πανεπιστήμια του Ζέγκεντ και της Βουδαπέστης. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Ούγγρους συγγραφείς, ο οποίος υπηρετεί πιστά μια λογοτεχνία φιλόδοξη και απαιτητική.

Πριν το βραβείο Νόμπελ, είχε τιμηθεί με πάμπολλες διακρίσεις (όπως το βραβείο Kossuth, που αποτελεί τη σημαντικότερη διάκριση της Ουγγαρίας, και το γερμανικό βραβείο Bestenliste-Prize). Το 2015 τιμήθηκε με το TheManBookerInternationalPrize.

Τα έργα του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, τα γερμανικά, τα γαλλικά, τα ισπανικά, τα ιταλικά, τα πολωνικά, τα τσέχικα, τα βουλγάρικα, τα εβραϊκά, τα ιαπωνικά και στα ελληνικά.

Δύο βιβλία του Λάσλο Κρασναχορκάι (Το τανγκό του Σατανά και Η μελαγχολία της αντίστασης) έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο από τον φίλο του σκηνοθέτη Μπέλα Ταρ, για τον οποίο έχει γράψει και πρωτότυπα σενάρια.

BREAKING NEWS The 2025 #NobelPrize in Literature is awarded to the Hungarian author László Krasznahorkai “for his compelling and visionary oeuvre that, in the midst of apocalyptic terror, reaffirms the power of art.” pic.twitter.com/vVaW1zkWPS

— The Nobel Prize (@NobelPrize) October 9, 2025

Ποιος είναι ο Λάσλο Κρασναχορκάι Ο Λάσλο Κρασναχορκάι γεννήθηκε στο Γκιούλα της Ουγγαρίας, στις 5 Ιανουαρίου 1954 και ήταν γιος του δικηγόρου Γκυόργκυ Κρασναχορκάι και της εργαζόμενης στην κοινωνική ασφάλιση Γιούλια Παλίνκας.

Μετά την αποφοίτησή του από το Γυμνάσιο Erkel Ferenc, σπούδασε νομικά από το 1973 ως το 1976 στο Πανεπιστήμιο του Σέγκεντ και από το 1976 ως το 1978 στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης. Στη συνέχεια εγγράφηκε στο Τμήμα Φιλολογίας του δεύτερου πανεπιστημίου και υπέβαλε μία διπλωματική εργασία με θέμα το έργο και τις εμπειρίες του Ούγγρου συγγραφέα Σαντόρ Μαράι (1900–1989) μετά τη διαφυγή του από τη χώρα του το 1948 για να αποφύγει το κομμουνιστικό καθεστώς. Κατά τα έτη της φοιτήσεώς του στη Βουδαπέστη ο Κρασναχορκάι εργαζόταν στην «Gondolat Könyvkiadó», έναν εκδοτικό οίκο. Τελείωσε τις σπουδές του το 1983.

Αμέσως μετά, άρχισε να βιοπορίζεται ως συγγραφέας. Το 1985, με την επιτυχία του μυθιστορήματος Sátántangó (= «Το τάγκο του Σατανά»), εκτινάχθηκε στην πρώτη γραμμή της ουγγρικής λογοτεχνικής ζωής. Το δυστοπικό αυτό έργο θεωρείται το διασημότερό του διεθνώς, όντας βραβευμένο στην αγγλική του μετάφραση (Best Translated Book Award 2013).

Ταξίδεψε για πρώτη φορά έξω από την Ουγγαρία (και στον δυτικό κόσμο) το 1987, περνώντας ένα έτος στο τότε Δυτικό Βερολίνο ως κάτοχος μιας υποτροφίας DAAD. Μετά την κατάρρευση των κομμουνιστικών καθεστώτων στην Ευρώπη, ο Κρασναχορκάι έζησε σε αρκετές διαφορετικές τοποθεσίες. Το 1990 μπόρεσε να περάσει αρκετό καιρό στην ανατολική Ασία και άντλησε από τις εμπειρίες του στη Μογγολία και στην Κίνα για να γράψει τα Ο αιχμάλωτος της Ούργκα και Καταστροφή και θλίψη κάτω από τους ουρανούς. Από τότε επέστρεψε στην Κίνα αρκετές φορές.

Το 1993 το μυθιστόρημά του Η μελαγχολία της αντίστασης απέσπασε το γερμανικό Bestenliste-Prize για το καλύτερο λογοτεχνικό έργο της χρονιάς. Ολοκληρώνοντας το μυθιστόρημα Πόλεμος και πόλεμος, ταξίδεψε πολύ στην Ευρώπη και αφέθηκε στην επίδραση του Αμερικανού ποιητή Άλλεν Γκίνσμπεργκ, ζώντας για λίγο στο διαμέρισμά του στη Νέα Υόρκη και χαρακτηρίζοντας τις συμβουλές του «πολύτιμες» για την ολοκλήρωση του βιβλίου του.

Το 1996, το 2000 και το 2005 πέρασε 6 μήνες στο Κιότο. Η επαφή του με την αισθητική και τη λογοτεχνική θεωρία της `Απω Ανατολής επέφερε σημαντικές αλλαγές στο ύφος και τη θεματολογία του, αλλά έχει περάσει και μέρες ή εβδομάδες σε αρκετές άλλες χώρες, όπως είναι οι ΗΠΑ, η Ισπανία και η Ελλάδα, εμπειρίες που χρονικογραφεί στο μυθιστόρημά του Seiobo εκεί κάτω (Best Translated Book Award 2014).

Μετά το 1985 ο σκηνοθέτης και φίλος του συγγραφέα Μπέλα Ταρ γύρισε ταινίες βασισμένες σε έργα του Κρασναχορκάι, μεταξύ των οποίων και το Sátántangó.

Ο Κρασναχορκάι έχει δεχθεί διεθνώς καλές κριτικές για το έργο του. Η Σούζαν Σόνταγκ τον περιέγραψε ως «τον σύγχρονο Ούγγρο τεχνίτη της αποκάλυψης που έλκει τη σύγκριση με τον Γκόγκολ και τον Μέλβιλ». Ο Β.Γκ. Ζέμπαλντ έγραψε: «Η παγκοσμιότητα του οράματός του συναγωνίζεται εκείνη των Νεκρών ψυχών του Γκόγκολ και ξεπερνά κατά πολύ όλα τα ελάσσονα ενδιαφέροντα της σύγχρονης συγγραφικής παραγωγής.» Το 2015 ο Κρασναχορκάι τιμήθηκε με το Διεθνές βραβείο Μπούκερ και ήταν ο πρώτος Ούγγρος που το κέρδιζε ποτέ.

Τα Βιβλία του Λάσλο Κρασναχορκάι 1985: Sátántangó, μυθιστόρημα 1986: Kegyelmi viszonyok (= «Σχέσεις χάριτος»), διηγήματα 1989: Az ellenállás melankóliája (= «Η μελαγχολία της αντίστασης»), μυθιστόρημα 1992: Az urgai fogoly (= «Ο αιχμάλωτος της Ούργκα»), μυθιστόρημα 1993: A Théseus-általános (= «Ο παγκόσμιος Θησέας»), τρεις φανταστικές διαλέξεις 1998: Megjött Ézsaiás (= «Η έλευση του Ησαΐα»), διήγημα 1999: Háború és háború (= «Πόλεμος και πόλεμος»), μυθιστόρημα 2001: Este hat; néhány szabad megnyitás (= «Το απόγευμα στις 6: Κάποιοι ελεύθεροι λόγοι για εγκαίνια εκθέσεων»), δοκίμια 2003: Krasznahorkai Beszélgetések (= «Συζητήσεις με τον Κρασναχορκάι), συνεντεύξεις 2003: Északról hegy, Délről tó, Nyugatról utak, Keletről folyó (= «Από τον βορρά δια των λόφων, από τον νότο δια της λίμνης, από τη δύση οδικώς, από την ανατολή δια του ποταμού»), μυθιστόρημα 2004: Rombolás és bánat az Ég alatt (= «Καταστροφή και θλίψη κάτω από τους ουρανούς»), μυθιστόρημα 2008: Seiobo járt odalent (= «Seiobo εκεί κάτω»), μυθιστόρημα 2009: Az utolsó farkas (= «Ο τελευταίος λύκος»), διήγημα 2010: Állatvanbent (= «Το-ζώο-μέσα»), με τον Max Neumann, «κολάζ» πεζού και εικόνων 2012: Nem kérdez, nem válaszol. Huszonöt beszélgetés ugyanarról (= «Ούτε απαντά, ούτε ρωτά: 25 συζητήσεις πάνω στο ίδιο θέμα»), συνεντεύξεις 2013: Megy a világ (= «Ο κόσμος συνεχίζει»), διηγήματα

Ελληνικές μεταφράσεις

Πόλεμος και πόλεμος. Μτφρ. Ιωάννα Αβραμίδου. Αθήνα: Πόλις. 2015. ISBN 978-960-435-475-7. Η μελαγχολία της αντίστασης, μετάφραση Ιωάννα Αβραμίδου, εκδ. «Πόλις», Αθήνα 2016