Ενεργειακή κρίση: H ΕΕ μεταθέτει τις αποφάσεις για Οκτώβριο

Μπροστά σε κρίσιμες αποφάσεις βρίσκεται η Ευρώπη καθώς οι αυξήσεις στους λογαριασμούς φυσικού αερίου και ηλεκτρικού ρεύματος απειλούν με πρωτόγνωρες συνέπειες τους πολίτες και τις οικονομίες των χωρών. Ωστόσο, διπλωμάτης της Ε.Ε προεξοφλεί σύμφωνα με το Politico ότι στη Σύνοδο Κορυφής της Παρασκευής δεν αναμένεται να ληφθούν αποφάσεις, αλλά θα περιοριστεί στην κατάθεση απόψεων από τα κράτη – μέλη.

Μάλιστα οι όποιες αποφάσεις αναμένεται να ληφθούν τον Οκτώβριο.

Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ συναντώνται την Παρασκευή (9/9), με 6 να είναι τα βασικά ερωτήματα που θα τεθούν στο τραπέζι της Συνόδου. Μπορούν να θέσουν υπό έλεγχο τις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, βάζοντας «φρένο» στην ξέφρενη πορεία αυξήσεων;

Οι λογαριασμοί φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας κινδυνεύουν να βάλουν «μπουρλότο» στις οικονομίες των χωρών και να προκαλέσουν πολιτικές αναταράξεις σε όλη την Ε.Ε. Σε αυτό το κλίμα και ενώ ο αγωγός φυσικού αερίου Nord Stream έχει κλείσει επ’ αόριστον – με την Gazprom να επικαλείται τεχνικά προβλήματα – τα βλέμματα όλων είναι στις Βρυξέλλες και τα νέα μέτρα που θα ληφθούν.

Οι πρεσβευτές της ΕΕ συναντώνται την Τετάρτη (7/9) και οι υπουργοί Ενέργειας θα βρίσκονται στις Βρυξέλλες την Παρασκευή για την έκτακτη Σύνοδο Κορυφής.

Όμως, τι αναμένεται να συζητήσουν οι υπουργοί;

1. Ποιο είναι το πρόβλημα με την ηλεκτρική ενέργεια;

Οι τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας έχουν ξεπεράσει το «ταβάνι» σε όλη την ευρωπαϊκή ήπειρο, κυρίως λόγω του περιορισμού του ρωσικού φυσικού αερίου.

Οι τιμές του φυσικού αερίου συνδέονται στενά με τις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, με τη χονδρική τιμή της ενέργειας να καθορίζεται από την τελευταία μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που απαιτείται για την κάλυψη της ζήτησης για την επόμενη μέρα. Αυτό ήταν πρόσφατα πολύ ακριβό φυσικό αέριο – τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης έφτασαν τα 238 ευρώ ανά μεγαβατώρα την Τρίτη, οκταπλάσια αύξηση σε σύγκριση με την ίδια περίοδο πέρυσι.

Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις υψηλές θερμοκρασίες αυτό το καλοκαίρι που καταστρέφουν τη χωρητικότητα των υδροηλεκτρικών ταμιευτήρων της Ευρώπης. Τα ζητήματα συντήρησης ανάγκασαν τη Γαλλία να κλείσει 32 από τους 56 πυρηνικούς αντιδραστήρες της, χωρίς πλέον η χώρα να μπορεί να είναι εξαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας.

2. Γιατί επιδεινώνεται το πρόβλημα στην ενέργεια;

Οι τιμές της ενέργειας μειώθηκαν κάπως μετά την κατάρριψη των ρεκόρ στα τέλη Αυγούστου, αλλά η μεγάλη ανησυχία είναι πώς θα τα πάει η Ευρώπη κατά τη χειμερινή περίοδο με τη θέρμανση.

Η ρωσική Gazprom ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι θα σταματήσει επ’ αόριστον τις προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω του αγωγού Nord Stream.

Η ανησυχία είναι ότι οτιδήποτε άλλο εκτός από έναν ήπιο χειμώνα θα μπορούσε να αναγκάσει τις κυβερνήσεις να βάλουν δελτίο, ειδικά σε βιομηχανικούς χρήστες.

3. Τι κάνει η ΕΕ;

Οι χώρες της ΕΕ έχουν γεμίσει τις αποθήκες φυσικού αερίου στο 82% της χωρητικότητας, πολύ νωρίτερα από τον στόχο του Νοεμβρίου που συμφωνήθηκε αυτό το καλοκαίρι, δίνοντας κάποια ανάπαυλα στους φόβους εφοδιασμού ενόψει της χειμερινής περιόδου.

Η Επιτροπή καταρτίζει σχέδια για μια «έκτακτη παρέμβαση» στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ, με τους ευρωπαίους πρεσβευτές να λαμβάνουν μια νέα αξιολόγηση πολιτικής από την Επιτροπή πριν από την υπουργική συνεδρίαση της Παρασκευής, όπως επιβεβαίωσε εκπρόσωπος της Κομισιόν.

Πολλές χώρες έχουν επίσης πάρει την κατάσταση στα χέρια τους και ανακοίνωσαν μέτρα υποστήριξης για την προστασία των χρηστών από τους φουσκωμένους λογαριασμούς ενέργειας.

Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε τη Δευτέρα ότι η Γαλλία είναι έτοιμη να παραδώσει περισσότερο φυσικό αέριο στη Γερμανία αυτόν τον χειμώνα με αντάλλαγμα τις εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από το Βερολίνο.

Οι χώρες της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Ισπανίας, έχουν εισαγάγει σαρωτικά σχέδια εξοικονόμησης ενεργειακής ζήτησης που περιλαμβάνουν όρια θερμοκρασίας για τις επιχειρήσεις. Ορισμένοι σχεδιάζουν απροσδόκητους φόρους στα υπερβολικά κέρδη των παραγωγών ενέργειας που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και στη συνέχεια στέλνουν μέσω επιδοτήσεων τα χρήματα στους καταναλωτές.

4. Ποιες είναι οι επιλογές στο τραπέζι;

Αν και η Επιτροπή δεν έχει ακόμη δημοσιεύσει καμία επίσημη πρόταση, έχει περιγράψει διάφορες επιλογές.

Στην προκαταρκτική της αξιολόγηση, την οποία έλαβε το POLITICO την περασμένη εβδομάδα, η Επιτροπή πρότεινε προσπάθειες για τη μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας. Πρότεινε επίσης τις χώρες να περιορίσουν την τιμή της ενέργειας από άλλες πηγές εκτός από το φυσικό αέριο και να αναδιανείμουν κεφάλαια από παραγωγούς ενέργειας υψηλού κέρδους για να βοηθήσουν τους καταναλωτές.

Η Επιτροπή έχει επίσης διατυπώσει αρκετές ιδέες για τον περιορισμό των τιμών του φυσικού αερίου σε ένα άλλο έγγραφο που είδε το POLITICO – τον καθορισμό μιας μέγιστης τιμής για το ρωσικό φυσικό αέριο ή τη μείωση των τιμών μέσω διοικητικών ενεργειών.

Η Ισπανία και η Πορτογαλία, οι οποίες έλαβαν ειδική άδεια από την Επιτροπή τον Ιούνιο για να θέσουν προσωρινό ανώτατο όριο τιμών για το φυσικό αέριο, θεωρούνται ότι αποτελούν ένα πείραμα για παρόμοια μέτρα σε όλο το μπλοκ. Ωστόσο, οι αναλυτές έχουν εκφράσει αμφιβολίες ότι το ιβηρικό μοντέλο, που περιλαμβάνει την επιδότηση παραγωγών ορυκτών καυσίμων, θα μπορούσε να εφαρμοστεί αλλού – ειδικά σε χώρες όπου τα ορυκτά καύσιμα αποτελούν μεγάλο μέρος του ενεργειακού μείγματος και η επιδότησή τους μπορεί να αποδειχθεί ακριβή.

5. Κατά πόσο υποστηρίζουν οι χώρες της ΕΕ τα σχέδια της Κομισιόν;

Πολλά κράτη της ΕΕ είναι τώρα υπέρ της παρέμβασης στην αγορά, συμπεριλαμβανομένου κάποιου είδους ανώτατου ορίου τιμών της ενέργειας, αλλά οι απόψεις παραμένουν διχασμένες σε άλλες προτάσεις, όπως ο καθορισμός ανώτατης τιμής για το ρωσικό φυσικό αέριο – μια ιδέα που έθεσε η πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν την Παρασκευή.

Το Κρεμλίνο προειδοποίησε ότι θα κλείσει το φυσικό αέριο ως απάντηση, εκπέμποντας κώδωνα κινδύνου σε ορισμένες χώρες.

Αν και η Γερμανία λαμβάνει τώρα πολύ λίγο φυσικό αέριο από τη Ρωσία, εξακολουθεί να ανησυχεί μήπως η διακοπή του αερίου θα έχει κλιμακωτές επιπτώσεις σε όλο το μπλοκ. «Παραμένουμε δύσπιστοι όταν πρόκειται για ζητήματα που αφορούν το ανώτατο όριο της τιμής του φυσικού αερίου», δήλωσε εκπρόσωπος του γερμανικού υπουργείου Οικονομίας.

Άλλοι, όμως, έδειχναν αμέτοχοι, με τον Γάλλο Πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να λέει τη Δευτέρα ότι «αν η Επιτροπή αποφασίσει να εφαρμόσει ανώτατο όριο τιμής στο φυσικό αέριο που αγοράζεται μέσω αγωγών από τη Ρωσία, η Γαλλία θα υποστήριζε ένα τέτοιο μέτρο».

Η Βαρσοβία προχωρά ένα βήμα παραπέρα και θα προτείνει τον περιορισμό της τιμής όλων των εισαγωγών φυσικού αερίου στην Ευρώπη, όπως δήλωσε Πολωνός διπλωμάτης.

Υπάρχει επίσης επιφυλακτικότητα σχετικά με την αποσύνδεση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας, αν και οι απόψεις αρχίζουν να αλλάζουν. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομίας Ρόμπερτ Χάμπεκ παραδέχτηκε ότι το μπλοκ χρειάζεται «μια θεμελιώδη μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας».

6. Τι αναμένεται να γίνει την επόμενη ημέρα;

Οι υπουργοί Ενέργειας της ΕΕ θα μεταβούν στις Βρυξέλλες την Παρασκευή, αλλά δεν είναι σαφές ότι το αποτέλεσμα θα είναι μια συμφωνία.

Οι Τσέχοι, οι οποίοι ασκούν επί του παρόντος την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου, έχουν συντάξει έναν κατάλογο προτάσεων, συμπεριλαμβανομένων των ανώτατων τιμών για το φυσικό αέριο από «συγκεκριμένες δικαιοδοσίες» (βλέπε: Ρωσία), αποσυνδέοντας προσωρινά τις τιμές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας, αυξάνοντας τη «ρευστότητα στην αγορά και περιορισμό εσόδων από παραγωγούς που δεν χρησιμοποιούν φυσικό αέριο και αξιολόγηση του αντίκτυπου του συστήματος εμπορίας εκπομπών της ΕΕ».

Ο υπουργός Βιομηχανίας της Τσεχίας Jozef Síkela είπε ότι οι υπουργοί θα εξετάσουν δύο προτάσεις:

1. Αποσύνδεση των τιμών φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας και

1. καθορισμός μέγιστης τιμής για ηλεκτρική ενέργεια που δεν παράγεται από φυσικό αέριο, όπως πυρηνικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Ωστόσο, σύμφωνα με διπλωμάτη της ΕΕ, δεν έχει προταθεί ακόμη νομοθεσία και η σύνοδος κορυφής της Παρασκευής θα αφορά περισσότερο τη συζήτηση εθνικών απόψεων, με τις επίσημες συνομιλίες να πραγματοποιούνται στο επόμενο Συμβούλιο Ενέργειας τον Οκτώβριο. Ανώτερος αξιωματούχος της Επιτροπής πρότεινε ότι μια επίσημη πρόταση θα έρθει μόνο μετά την ομιλία της φον Ντερ Λάιεν για την κατάσταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 14 Σεπτεμβρίου.

«Αν έχουμε τον τρόπο μας, θα χρειαστούν εβδομάδες και όχι μήνες», δήλωσε τη Δευτέρα ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Μένει να φανεί τι τελικά θα γίνει στην πράξη, ενώ η ενεργειακή καταιγίδα χτυπά την πόρτα της Ευρώπης.

Οι 5 προτάσεις της Κομισιόν

Νωρίτερα, όπως μετέδωσε το iEidiseis, έναν υποχρεωτικό στόχο για τη μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε ώρες αιχμής θα προτείνει μεταξύ άλλων η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προς τα κράτη-μέλη, ενόψει του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου.

Σε σημερινές δηλώσεις της προς τον Τύπο στις Βρυξέλλες, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ανέπτυξε συνοπτικά το σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών της ενέργειας, το οποίο θα παρουσιαστεί στους Υπουργούς Ενέργειας των χωρών της ΕΕ την ερχόμενη Παρασκευή (9/9).

«Αντιμετωπίζουμε μια εξαιρετική κατάσταση, επειδή η Ρωσία είναι αναξιόπιστος προμηθευτής και χειραγωγεί τις ενεργειακές μας αγορές. Με ενότητα και αλληλεγγύη θα επικρατήσουμε!», δήλωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής, σημειώνοντας ότι η αποθήκευση φυσικού αερίου, συνολικά στην ΕΕ, έχει φτάσει το 82%. «Μέσω της διαφοροποίησης έχουμε αυξήσει τις παραδόσεις LNG ή φυσικού αερίου αγωγών από τις ΗΠΑ, τη Νορβηγία, την Αλγερία, το Αζερμπαϊτζάν και άλλες χώρες. Για παράδειγμα, η Νορβηγία παραδίδει τώρα περισσότερο αέριο στην ΕΕ από τη Ρωσία. Και πραγματοποιούμε τεράστιες επενδύσεις σε εγχώριες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας μέσω του RePowerEU», πρόσθεσε.

Συνεχίζοντας, η Ούρσουλα φον ντερ Λάιν τόνισε ότι η χειραγώγηση των αγορών φυσικού αερίου έχει δευτερογενή επίδραση στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. «Βρισκόμαστε αντιμέτωποι με αστρονομικές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας για νοικοκυριά και επιχειρήσεις και με τεράστια αστάθεια της αγοράς», είπε, παρουσιάζοντας μια σειρά «άμεσων μέτρων» που προτείνει η Επιτροπή για να προστατευθούν οι ευάλωτοι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις:

• Πρώτον, η Επιτροπή προτείνει μια «έξυπνη εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας», δηλαδή «έναν υποχρεωτικό στόχο για τη μείωση της χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας στις ώρες αιχμής». «Θα συνεργαστούμε στενά με τα κράτη μέλη για να το πετύχουμε αυτό», σημείωσε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
• Δεύτερον, η Επιτροπή προτείνει ανώτατο όριο στα έσοδα των εταιρειών που παράγουν ηλεκτρική ενέργεια με χαμηλό κόστος. Οι πηγές ενέργειας με χαμηλές εκπομπές άνθρακα αποφέρουν απροσδόκητα έσοδα, τα οποία δεν αντικατοπτρίζουν το κόστος παραγωγής τους. «Θα προτείνουμε την εκ νέου διοχέτευση αυτών των απροσδόκητων κερδών για να υποστηρίξουμε ευάλωτα άτομα και εταιρείες να προσαρμοστούν», τόνισε η Πρόεδρος της Επιτροπής.
• Τρίτον, το ίδιο πρέπει να ισχύει και για τα απροσδόκητα κέρδη των εταιρειών ορυκτών καυσίμων. Οι εταιρείες πετρελαίου και φυσικού αερίου έχουν επίσης τεράστια κέρδη. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή θα προτείνει συνεισφορά αλληλεγγύης για τις εταιρείες ορυκτών καυσίμων. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επενδύσουν αυτά τα έσοδα για να στηρίξουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και να επενδύσουν σε καθαρές εγχώριες πηγές ενέργειας.
• Τέταρτον, η Επιτροπή προτείνει τη διευκόλυνση της ρευστότητας από τα κράτη-μέλη για τις εταιρείες ενέργειας. Οι ενεργειακές εταιρείες κοινής ωφέλειας πρέπει να υποστηριχθούν για να αντιμετωπίσουν την αστάθεια των αγορών. Ζητείται επί του παρόντος να παράσχουν απροσδόκητα μεγάλα ποσά κεφαλαίων, τα οποία απειλούν την ικανότητά τους να συναλλάσσονται και τη σταθερότητα των μελλοντικών αγορών. Επιπλέον, η Επιτροπή θα παρατείνει το νομικό πλαίσιο που επιτρέπει την ταχεία χορήγηση κρατικών εγγυήσεων.
• Πέμπτον, η Επιτροπή προτείνει ανώτατο όριο στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου. «Ο στόχος εδώ είναι πολύ σαφής. Πρέπει να περικόψουμε τα έσοδα της Ρωσίας που χρησιμοποιεί ο Πούτιν για να χρηματοδοτήσει αυτό τον φρικτό πόλεμο κατά της Ουκρανίας», τόνισε η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Καταλήγοντας, η Πρόεδρος της Επιτροπής επισήμανε ότι στην αρχή του πολέμου, οι εισαγωγές ρωσικού αερίου μέσω αγωγού από τη Ρωσία ήταν στο 40% του συνόλου του εισαγόμενου αερίου και σήμερα έχει μειωθεί στο 9%. «Είναι δύσκολοι καιροί. Αλλά είμαι πεπεισμένη ότι οι Ευρωπαίοι έχουν την οικονομική δύναμη, την πολιτική βούληση και την ενότητα για να διατηρήσουν το πάνω χέρι», πρόσθεσε.

πηγη: ieidiseis