Επανασχεδιασμός της πολιτικής πρόληψης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών

Με αφορμή τις καταστροφικές πυρκαγιές των τελευταίων ημερών στη Βόρειο Εύβοια, στη Βόρειο Αττική, στην Ηλεία, στη Μάνη και σε άλλες περιοχές της χώρας μας, το Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, εκφράζει την αλληλεγγύη και στήριξή του στους πυρόπληκτους κατοίκους και επαγγελματίες των περιοχών αυτών και στους ανθρώπους που αυτή τη στιγμή δίνουν τη μάχη αντιμετώπισης του φαινομένου σε όλα τα μέτωπα, και μεταξύ άλλων επισημαίνει τα ακόλουθα:

Οι δασικές πυρκαγιές είναι ένα φαινόμενο το οποίο συνέβαινε, συμβαίνει και θα συμβαίνει στα δασικά οικοσυστήματα και ιδιαίτερα στα μεσογειακά, όπως αυτά του ελλαδικού χώρου. Οι πιθανότητες μάλιστα της συχνότητας εκδήλωσης των δασικών πυρκαγιών παγκοσμίως αλλά και στη χώρα μας, αναμένεται να αυξηθούν στα αμέσως επόμενα χρόνια, ως μία από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.

Στα ελληνικά πανεπιστήμια υπάρχουν σήμερα πέντε (5) Δασολογικά Τμήματα από τα οποία αποφοιτούν Δασολόγοι – Περιβαλλοντολόγοι, έχοντας ως ένα από τα κύρια γνωστικά τους αντικείμενα την αειφορική διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων και την επιστημονική – τεχνοκρατική εμβάθυνση του πολυλειτουργικού τους ρόλου σε όλο το φάσμα των πολύπλοκων διεργασιών κα διαδικασιών που τα διέπουν. Οι απόφοιτοι αυτοί, ως ειδικοί επιστήμονες, στελεχώνουν τη Δασική Υπηρεσία και άλλους φορείς του Δημοσίου αλλά και του ιδιωτικού τομέα, με αντικείμενο τη διαχείριση – προστασία – ανάπτυξη των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος και ολόκληρου του τομέα της πρωτογενούς, αλλά και της δευτερογενούς παραγωγής που συνδέεται με τα δάση και τις δασικές εκτάσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, έχει αναπτυχθεί πολύτιμη γνώση που αφορά την πρόληψη και αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Δυστυχώς όμως, παρατηρούμε τις τελευταίες δεκαετίες ότι υπάρχει μια σταθερά σταδιακή υποβάθμιση στον τομέα των δασών και του φυσικού περιβάλλοντος, αλλά και στον τομέα της πρόληψης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών, τα οποία χρήζουν αναθεώρησης.

Το Τμήμα Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου και Σχεδιασμού του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, στο πλαίσιο της επιστημονικής του εξειδίκευσης αλλά και της κοινωνικής του ευθύνης, επισημαίνει τους παρακάτω άξονες ανάληψης δράσης και επανασχεδιασμού της πολιτικής πρόληψης και αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών.

• Διαμόρφωση μίας ξεκάθαρης εθνικής δασικής πολιτικής για τις επόμενες δεκαετίες για τη χώρα μας, προσαρμοσμένης στις συνθήκες της Μεσογείου αλλά και στη λογική των διεθνών εξελίξεων, για την προστασία και ανάδειξη του πολλαπλού ρόλου των ελληνικών δασών ως βασικού παράγοντα μιας αειφορικής και βιώσιμης οικονομικής ανάπτυξης, ικανής να μετριάσει αλλά και να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην κοινωνική ευημερία.

• Ενίσχυση της αποδεκατισμένης Δασικής Υπηρεσίας σε πόρους και προσωπικό, ώστε να προωθηθεί εκ νέου η ουσιαστική διαχείριση των δασών της χώρας μας. Μέσα από τη διαχείριση αυτή δίνεται βαρύτητα στην πρόληψη των δασικών πυρκαγιών (καθαρισμός δασών με υλοτομίες, συντήρηση και διάνοιξη δασικού οδικού δικτύου, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, δασοκομικά μέτρα για ανάπτυξη ανθεκτικών δασικών ειδών στη φωτιά κ.λπ.) και ταυτόχρονα εξασφαλίζεται εισόδημα για τους πληθυσμούς της υπαίθρου, διαμορφώνοντας και μία κουλτούρα προστασίας του  πλουτοπαραγωγικού αυτού πόρου.

• Ενιαίος φορέας αντιμετώπισης των δασικών πυρκαγιών. Η διαχείριση – πρόληψη – καταστολή  – αποκατάσταση των δασικών πυρκαγιών και των επιπτώσεών τους είναι μία ενιαία και ολοκληρωμένη προσέγγιση αντιμετώπισης του φαινομένου. Η ελληνική πολιτεία -με σχετικές πολιτικές αποφάσεις- δυστυχώς κατακερμάτισε το αντικείμενο, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στην καταστολή, με σπατάλη πολλές φορές πόρων οικονομικών και ανθρωπίνων, με ελάχιστα έως και μηδαμινά αποτελέσματα. Οι Δασολόγοι έχουν την επιστημονική γνώση και κατάρτιση να συμβάλλουν ουσιαστικά προς την κατεύθυνση αυτή και την εκπόνηση ενός ολοκληρωμένου σχεδίου διαχείρισης – πρόληψης – καταστολής – αποκατάστασης για τις δασικές πυρκαγιές, σε συνεργασία και με την Πυροσβεστική Υπηρεσία, τους ΟΤΑ αλλά και άλλους εμπλεκόμενους φορείς.

• Κωδικοποίηση της δασικής νομοθεσίας και ολοκλήρωση των δασικών χαρτών, χωρίς εξαιρέσεις και αστερίσκους. Η κατακερματισμένη και δαιδαλώδης δασική και περιβαλλοντική νομοθεσία και το ομιχλώδες τοπίο των χρήσεων γης της ελληνικής επικράτειας είναι ίσως οι δύο βασικότεροι παράγοντες για τη «γένεση» των πυρκαγιών στη χώρα μας, ίσως σημαντικότερη και από την ίδια την κλιματική αλλαγή! Χρειάζεται ενίσχυση της Δασικής Υπηρεσίας σε μέσα και προσωπικό, ώστε να ολοκληρώσει απρόσκοπτα το έργο αυτό που έχει αναλάβει, της ολοκλήρωσης δηλαδή των δασικών χαρτών τη χώρας.

• Αξιοποίηση της εφαρμοσμένης επιστημονικής γνώσης και καινοτομίας που αναπτύσσεται στα Δασολογικά Τμήματα των Πανεπιστημίων της χώρας γύρω από το ευρύτερο αντικείμενο της διαχείρισης και αξιοποίησης των δασών. Παράλληλα, το Πανεπιστήμιο μπορεί και πρέπει να αναλάβει και ρόλο ενημέρωσης – ευαισθητοποίησης της κοινής γνώμης, ώστε να ενισχυθεί η συνυπεύθυνη στάση των πολιτών στην προστασία των δασών μας και η ανάδειξη του πολλαπλού ρόλου που αυτά επιτελούν, χωρίς να δημιουργείται αποπροσανατολισμός της κοινής γνώμης από διάφορους «υπεύθυνους» και «ευαισθητοποιημένους» του διαδικτύου και των ΜΜΕ με διάχυση ευθυνών και αλληλοκατηγορίες περί αυτών.

• Αναγνώριση του σημαντικού ρόλου του παραδασόβιου πληθυσμού. Να δοθούν κίνητρα και η κατάλληλη εκπαίδευση, ώστε να ενεργοποιείται ο πολίτης και όχι να κάθεται άπραγος μπροστά στην τηλεόραση. Οι κτηνοτρόφοι, τα μέλη των δασικών συνεταιρισμών, οι μελισσοκόμοι, οι υλοτόμοι, οι ρητινοσυλλέκτες κ.ά., μπορούν να συμβάλλουν σημαντικά στη γρήγορη κατάσβεση των πυρκαγιών. Είναι γνωστό ότι η αποτελεσματικότερη παρέμβαση στις πυρκαγιές γίνεται από εδάφους και μέσα σε σύντομο χρόνο (15-20’) από την εκδήλωσή τους. Η ατομική ευθύνη πρέπει να εντάσσεται σε ολοκληρωμένα σχέδια προστασίας.

• Ουσιαστική υποστήριξη των επαγγελματιών του πρωτογενή τομέα, που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στην ύπαιθρο και να κρατούν ζωντανές τις τοπικές κοινωνίες -που κατά κανόνα φθίνουν και δεν μπορούν να συγκρατήσουν νέους ανθρώπους σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές. Στην τρέχουσα φάση σχεδιασμού των εθνικών επιλογών για τα μέτρα που θα ενταχθούν στην επόμενη περίοδο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (2023-2029), οι αποφάσεις για την χρηματοδότηση φιλο-περιβαλλοντικών πρακτικών που συμβάλλουν στην αποτροπή της εγκατάλειψης της γης και την αειφορική διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος, είναι καίριας σημασίας. Μέτρα για την υποστήριξη της δασοπονίας πολλαπλών σκοπών, την εγκατάσταση αγροδασολιβαδικών συστημάτων, τη διατήρηση της εκτατικής κτηνοτροφίας (συμπεριλαμβανομένης της αξιοποίησης των αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων), τη βιολογική γεωργία και κτηνοτροφία, αποτελούν μερικές μόνο προτάσεις για τη συγκράτηση και αξιοπρεπή διαβίωση των πληθυσμών της υπαίθρου.

Εκφράζουμε για άλλη μια φορά τη συμπαράστασή μας στους δοκιμαζόμενους από τις φωτιές συμπολίτες μας τούτη την ώρα, και καλούμε όλους να σκεφθούμε – σχεδιάσουμε – πράξουμε με υπευθυνότητα, γνώση, σεβασμό για το δάσος και το φυσικό περιβάλλον, και με γνώμονα την κοινωνική ευημερία και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το επιστημονικό προσωπικό του Τμήματος είναι στη διάθεση της Πολιτείας για οποιαδήποτε συμμετοχή στην προσπάθεια ριζικής και ουσιαστικής αντιμετώπισης του φαινομένου, και της προστασίας και ανάδειξης των δασών της χώρας! Με την ευχή και προτροπή όλα τα παραπάνω να μην ξεχαστούν την επόμενη ημέρα από το καταστρεπτικό έργο των δασικών πυρκαγιών, ας αναλογιστεί ο καθένας με υπευθυνότητα το ρόλο του στη μεγάλη αυτή υπόθεση της προστασίας και διαχείρισης των δασών μας!

Καθηγητής Ιωάννης Παπαδόπουλος Πρόεδρος Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού – Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Διαβάστε επίσης:

Φωτιά Εύβοια: Aναζωπύρωση μεταξύ Γαλατσώνας- Αβγαριάς