Ψείρες: Πώς μεταδίδονται σε παιδιά και μεγάλους και με ποιες θεραπείες μπορείτε να απαλλαγείτε

Με την επιστροφή των παιδιών στα σχολεία, επιστρέφουν και οι ψείρες.

Κάθε χρόνο περίπου 6 και 12 εκατ. παιδιά ηλικίας από 3 έως 11 ετών επηρεάζονται από τα μικροσκοπικά έντομα που στην κυριολεξία ρουφούν το αίμα. Αν και ξεκινούν ως παράσιτα η μόλυνση από τις ψείρες προκαλεί φαγούρα, μόλυνση και σε εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις παράνοια και παραισθήσεις που συνδέονται με το έντομο.

Παρά τα στοιχεία που έχουν συλλέξει οι ειδικοί επί πολλά χρόνια και τις εκατομμύρια περιπτώσεις, ακόμα δεν μπορεί να εξαλειφθούν οι ψείρες.

Τι είναι όμως οι ψείρες και πώς μεταδίδονται;

Οι ψείρες υπάρχουν από αρχής της ανθρωπότητας. Είναι από τα πιο παλιά γνωστά παράσιτα, οι εξελίχθηκαν παράλληλα με τον άνθρωπο. «Υπάρχουν στη Γη εκατομμύρια χρόνια και οι ψείρες και ο ξενιστής» λέει ο David Reed, κοσμήτορας του Πανεπιστημίου της Φλόριντα και ειδικός στη γενετική των θηλαστικών και των παρασίτων.

Σύμφωνα με τον Reed, υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι τα νύχια τους σχετίζονται με τη διάμετρο της ανθρώπινης τρίχας, ώστε να αγκιστρώνονται πάνω της και να σκαρφαλώνει. Όταν οι σύγχρονοι άνθρωποι ξεκίνησαν να φορούν ρούχα, περίπου 170.000 χρόνια πριν, οι ψείρες διαχωρίστηκαν σε δύο κατηγορίες: σε αυτές που πλήττουν το κεφάλι και εκείνες στο σώμα.

Ως μοναδικά υποείδη, οι ψείρες στο κεφάλι και το σώμα, υπάρχουν ανεξάρτητα η μία από την άλλη και δεν εμπλέκονται η μία με την άλλη, ούτε αναπαράγονται. Αν και οι ψείρες του σώματος βρίσκονται στα ρούχα οι ψείρες του κεφαλιού είναι πλήρως παρασιτικά έντομα που ζουν αποκλειστικά στο ανθρώπινο κεφάλι και βασίζονται ολοκληρωτικά στον άνθρωπο για την επιβίωσή τους.

Αναζητούν συνεχώς τροφή, δηλαδή αίμα, και περνούν τη ζωή τους κοντά στο κρανίο ώστε να τροφοδοτούνται και να αφήνουν τα αυγά τους. Όσο ανατριχιαστικό και αν ακούγεται αυτό οι ψείρες δεν είναι οι σούπερ ήρωες του κακού, που νομίζουν οι άνθρωποι. Οι ψείρες είναι φυσικά ανίκανες να πηδήξουν και δεν πετούν ούτε αναπτύσσουν φτερά.

Στην πραγματικότητα, λέει ο Richard Pollack, εντομολόγος του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ, οι ψείρες διαδίδονται σχεδόν αποκλειστικά από την άμεση επαφή κεφαλιού με κεφάλι και ακόμη και αυτή η συνθήκη γίνεται αργά και είναι περιορισμένη. «Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μια ψείρα θα μπορούσε να μεταφερθεί στον αέρα είναι αν τη σηκώσεις και την πετάξεις στον χώρο» σημείωσε.

Άρα ισχύει η όχι η θεωρία ότι μπορείς να κολλήσεις ψείρες από τις βούρτσες, τα καπέλα, ή τα ακουστικά; Θεωρητικά είναι πιθανό αλλά εξαιρετικά σπάνιο, σύμφωνα με τον Reed. Έρευνες έχουν δείξει πως οι ψείρες δεν μεταφέρονται μέσω μικροβιοφόρων εστιών. Ακόμα και στην περίπτωση που μία βούρτσα χρησιμοποιηθεί αμέσως, δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα μετάδοσης.

Το ίδιο ισχύει για όλα τα άψυχα αντικείμενα, όπως τα θρανία στα σχολεία. Ωστόσο συστήνεται το καλό πλύσιμο σε λινοσκεπάσματα, καναπέδες, βούρτσες και ρούχα. Τα οποία έχουν εκτεθεί σε ψείρες. Αν και όλοι, ανεξαρτήτου ηλικίας ή προσωπικής υγιεινής, μπορεί να μολυνθούν από ψείρες, τα έντομα είναι πιο συχνά σε παιδιά σχολικής ηλικίας, που περνούν αρκετό χρόνο σε στενή επαφή το ένα δίπλα στο άλλο.

Αντίθετα, ωστόσο με τις ψείρες του σώματος, αυτές του κεφαλιού, δεν είναι απειλή για την υγεία. Οι ψείρες στο κεφάλι μπορούν να προκαλέσουν τοπική μόλυνση από την υπερβολική φαγούρα σε δημιουργηθεί φλεγμονή στο σημείο που υπάρχει ανοιχτή πληγή αλλά από μόνα τους τα έντομα δεν μεταδίδουν την ασθένεια και δεν φέρουν ανθρώπινα παθογόνα.

Οι ψείρες του σώματος, που εντοπίζονται κυρίως σε ανθρώπους που ζουν σε πολυπληθείς, συνθήκες χωρίς καλή υγιεινή με περιορισμένη πρόσβαση σε καθαρό νερό ή ρούχα, είναι κοινός παράγοντας για βακτηριακές ασθένειες, μεταξύ αυτών ο τύφος, ο υψηλός πυρετός κλπ. Ωστόσο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι ο κίνδυνος της μετάδοσης δεν αξίζει για να μένουν τα παιδιά εκτός τάξης. Μετά τη θεραπεία, τα παιδιά μπορούν να επιστρέψουν στην τάξη, έστω κι αν τα αυγά των ψειρών είναι ορατά.

Μαγιονέζα και άλλες θεραπείες κατά των ψειρών

Ο μόνος σίγουρος τρόπος να απαλλαγεί κάποιος από τις ψείρες είναι να ξυρίσει κάποιος το κεφάλι του λέει αστειευόμενος ο Pollack. «Χωρίς μαλλιά, δεν υπάρχει καμία περίπτωση μία ψείρα να παραμείνει στο κρανίο. Θα γλιστρήσει». Σύμφωνα με τον Pollack, η πλειοψηφία των ανθρώπων δεν θα κολλήσουν ποτέ ψείρες. Ωστόσο για τους υπόλοιπους, υπάρχει πληθώρα αποτελεσματικών θεραπειών.

Το πρώτο βήμα είναι το μαλακτικό μαλλιών. Απλώστε μαλακτικό και χτενίστε τα μαλλιά σας πάρα πολύ καλά, με μία ειδική, λεπτή χτένα για τις ψείρες και τις κόνιδες. Αν και σε αυτό το στάδιο, αφαιρείται το μεγαλύτερο ποσοστό των εντόμων, ο Pollock, συστήνει να επαναλάβετε το βήμα αυτό και τις επόμενες μέρες μέχρι να μην βρίσκετε ψείρες στη χτένα. Το χρονικό όριο, είναι αν δεν έχετε δει ψείρες για τις επόμενες δύο εβδομάδες, τότε έχετε απαλλαγεί. Για τα μαλλιά που δεν χτενίζονται εύκολα ή για μία πιο επίμονη περίπτωση υπάρχουν ειδικά σαμπουάν και λοσιόν.

Αντιφθειρικά, τα οποία είναι ειδικά εντομοκτόνα για τις ψείρες χορηγούνται τοπικά στο τριχωτό της κεφαλής και στην ουσία παραλύουν τις ενήλικες ψείρες και τις κόνιδες. Προϊόντα με βάση τα πυρεθροειδή κάποτε ήταν μία καλή λύση αλλά πλέον ι ψείρες έχουν αναπτύξει αντίσταση σε αυτά και δεν είναι τόσο δραστικά, σύμφωνα με τον John Clark, καθηγητή τοξικολογίας του Πανεπιστημίου της Μασαχουσέτης. Έκτοτε έχουν ανακαλυφθεί νέες λύσεις.

Για όσους δεν επιθυμούν να χρησιμοποιήσουν αντιφθειρικά, υπάρχουν και πιο παραδοσιακές λύσεις να και σε αυτή την περίπτωση χρειάζεται προσοχή.

Αν και η μαγιονέζα και η βαζελίνη μπορεί να σκοτώσει ορισμένες ψείρες δεν είναι τόσο αποτελεσματικές σε βάθος χρόνου όπως τα φαρμακευτικά σκευάσματα. Η επιλογή δε της κεροζίνης και της βενζίνης είναι σίγουρα μία συνταγή καταστροφής. Τα καλά νέα είναι ότι οι πιθανότητες για επίμονη προσβολή από ψείρες είναι αρκετά χαμηλές. «Πολλές από αυτές τις προσβολές δεν οδηγούν πουθενά», λέει ο Pollack. «Ακόμα κι αν κάποιος που έχει κολλήσει ψείρες, δεν υποβληθεί σε θεραπεία πολλές από αυτές πολλές φορές απλά εξαφανίζονται».