Ευρώπη: Έρχεται εβδομάδα αποφάσεων σχετικά με την ενεργειακή κρίση

Σε μέτρα για τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και την ανακούφιση των πολιτών καθώς και στην αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων για την απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα στρέφεται η Ευρώπη, ενόψει του δύσκολου χειμώνα.

Μετά τη διακοπή της ροής φυσικού αερίου στον αγωγό Nord Stream που τροφοδοτεί τη Γερμανία, η Ευρώπη προετοιμάζεται για το ενδεχόμενο να μην υπάρχει τροφοδοσία φυσικού αερίου.

Ο καγκελάριος της Γερμανίας, Όλαφ Σολτς, ανακοίνωσε πακέτο μέτρων ύψους 65 δισ. ευρώ με σκοπό τον περιορισμό των επιπτώσεων από την αύξηση των τιμών της ενέργειας στον πληθυσμό.

Την ίδια ώρα, σε ευρωπαϊκό επίπεδο αναμένονται οι αποφάσεις της έκτακτης Συνόδου των υπουργών Ενέργειας στις 9 Σεπτεμβρίου, αλλά και οι δηλώσεις της προέδρου της ΕΕ Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στις 14 Σεπτεμβρίου σχετικά με τις προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιβολή πλαφόν στις τιμές ενέργειας.

Κατά την έκτακτη σύνοδο θα εξεταστούν προτάσεις, όπως η επιβολή πλαφόν στην τιμή του αερίου που χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρισμού ή παρεμβάσεις για να αποτραπούν δυσλειτουργίες στην αγορά, όπως εξήγησε ο Τσέχος υπουργός Βιομηχανίας Γιόζεφ Σίκελα νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, τονίζοντας ότι «η λύση σε επίπεδο ΕΕ είναι μακράν η καλύτερη που έχουμε».

Τα σενάρια για τα νέα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων στην Ελλάδα

Η ακριβή θέρμανση έρχεται να προστεθεί στην εξίσωση της ενεργειακής κρίσης, με την ελληνική κυβέρνηση να ετοιμάζει μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Το πακέτο των μέτρων αναμένεται να οριστικοποιηθεί πιθανότατα την Πέμπτη.

Ωστόσο, υπάρχει από τώρα ένα προσχέδιο για τα μέτρα που θα ανακοινωθούν το Σάββατο 10/9.

Τα επικρατέστερα σενάρια προβλέπουν:

την συνέχιση των επιδοτήσεων (τόσο στο ρεύμα, όσο και στο φυσικό αέριο και στα καύσιμα)

μια επιταγή ακρίβειας που θα αφορά το διάστημα λίγο πριν τις γιορτές

την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης (αφορά δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους)

την αύξηση των συντάξεων

μια νέα αύξηση του κατώτατου μισθού

τη διατήρηση του μειωμένου ΦΠΑ σε εστίαση, μεταφορές και μη αλκοολούχα ποτά, και

την αναστολή του ΦΠΑ στην οικοδομή για δύο χρόνια.

Νέα μέτρα θωράκισης σε ευρωπαϊκές χώρες

Η Ιταλία ετοιμάζεται να εγκρίνει νέα μέτρα στήριξης, ύψους περίπου 10 δισ. ευρώ. Ο Ιταλός πρωθυπουργός και πρώην πρόεδρος της ΕΚΤ, Μάριο Ντράγκι, θέλει να αποφευχθεί, πάση θυσία, η αύξηση του δημοσίου ελλείμματος και για τον λόγο αυτό έχει καθυστερήσει το τελικό «πράσινο φως» στη δέσμη μέτρων για την ανακούφιση πολιτών και επιχειρήσεων.

Σε ό,τι αφορά την εξοικονόμηση ενέργειας, προς το παρόν, οι νέοι κανόνες αφορούν μόνον στα κτήρια που ανήκουν στο ιταλικό δημόσιο: προβλέπεται ότι η θερμοκρασία του κλιματιστικού δεν μπορεί να είναι χαμηλότερη από 25 βαθμούς και του καλοριφέρ υψηλότερη από 21.

Σύμφωνα με δηλώσεις του υπουργού ενέργειας Ρομπέρτο Τσινγκολάνι, τις επόμενες ημέρες θα εγκριθεί νέο κυβερνητικό διάταγμα, το οποίο θα αφορά τον ιδιωτικό τομέα και τις ιδιωτικές κατοικίες. Όλα δείχνουν ότι θα επιβληθεί η μείωση της λειτουργίας του καλοριφέρ κατά μια ώρα την ημέρα, με παράλληλη μείωση της θερμοκρασίας κατά έναν βαθμό. Στις πιο ζεστές περιοχές της ώρας (δηλαδή στον νότο) οι περιορισμοί αυτοί είναι πιθανό να είναι μεγαλύτεροι.

Όσο για τις πρωτοβουλίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο και την σύνοδο των υπουργών ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου, η κυβέρνηση Ντράγκι συνεχίζει να ζητά με έμφαση την έγκριση ευρωπαϊκού πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου. Ο Ιταλός πρωθυπουργός έχει τονίσει με έμφαση, άλλωστε, ότι οι όποιοι ενδοιασμοί στο όλο αυτό θέμα ζημιώνουν την Ευρώπη και ευνοούν τον Βλαντίμιρ Πούτιν.

Με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν να έχει ήδη εξαγγείλει «το τέλος της αφθονίας και της ανεμελιάς», η Γαλλία προετοιμάζεται για ένα χειμώνα που χωρίς αμφιβολία θα είναι «δύσκολος», χωρίς προς το παρόν να μπορεί κάποιος να προβλέψει το μέγεθος των δυσκολιών.

Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι γαλλικοί πυρηνικοί αντιδραστήρες θα δουλεύουν εφεξής «στο φουλ». Μόνο που αυτό αφορά τους μισούς από αυτούς που υπάρχουν στην χώρα, αφού οι άλλοι μισοί είναι εκτός λειτουργίας για λόγους συντήρησης.

Βέβαιο επίσης είναι ότι θα αυξηθεί η παραγωγή ενέργειας από άνθρακα, κάτι που λίγο-πολύ θα συμβεί στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, σε πείσμα των συμφωνιών που υπάρχουν για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.

Μια πρώτη εκτίμηση των δυσκολιών που θα υπάρξουν με την έλευση του χειμώνα επιχειρήθηκε την Παρασκευή στο Παρίσι, όπου ο Μακρόν συγκάλεσε το λεγόμενο Συμβούλιο Άμυνας για την αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης.

Το χειρότερο από τα σενάρια που συζητήθηκαν, δηλαδή αυτό της πλήρους διακοπής του ρωσικού αερίου σε συνδυασμό με ένα βαρύ χειμώνα με χαμηλές θερμοκρασίες, δεν αποκλείει ακόμη και τη διακοπή για κάποιες ώρες ημερησίως της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στα νοικοκυριά. Οι αρμόδιοι υπουργοί υποστηρίζουν πως κατά πάσα πιθανότητα αυτό θα αποφευχθεί, χωρίς ωστόσο να καθησυχάζουν τις εύλογες ανησυχίες του μέσου Γάλλου.

Σε ό,τι αφορά ωστόσο τις ενεργοβόρες βιομηχανίες, θεωρείται μάλλον βέβαιο ότι αυτόν τον χειμώνα θα δουλεύουν στο «ρελαντί», ενώ σε ό,τι αφορά τα νοικοκυριά είναι επίσης βέβαιο ότι πολλά θα εξακολουθήσουν να λαμβάνουν και το 2023 οικονομικές ενισχύσεις για να αντιμετωπίσουν την αύξηση των τιμών της ενέργειας.

Από την Ευρώπη η Γαλλία αναμένει συγκεκριμένες αποφάσεις από το Συμβούλιο των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 9 Σεπτεμβρίου. Στόχος της είναι να τεθεί μια πανευρωπαϊκή οροφή στις τιμές του φυσικού αερίου, κάτι που ως σήμερα ήταν εκτός συζήτησης και αποτελούσε ταμπού για την Ευρώπη. Οι καιροί όμως αλλάζουν, υποστηρίζει το Παρίσι.

Στη Γερμανία, δημόσιο, επιχειρήσεις, καταστήματα και καταναλωτές καλούνται να συνεισφέρουν στην προσπάθεια εξοικονόμησης ενέργειας και κυρίως φυσικού αερίου, η οποία πρέπει να φθάσει το 20%, προκειμένου να αποτραπεί ο κίνδυνος επιβολής δελτίου.

Από την 1η Σεπτεμβρίου και για έξι μήνες έχουν ήδη τεθεί σε εφαρμογή τα πρώτα μέτρα:

• Στα δημόσια κτήρια η μέγιστη θερμοκρασία ορίζεται στους 19 βαθμούς, ενώ καταργείται η θέρμανση διαδρόμων και κλιμακοστασίων και το ζεστό νερό στις τουαλέτες. Όπου εκτελείται χειρονακτική εργασία, η μέγιστη θερμοκρασία περιορίζεται στους 12 βαθμούς. Από τους περιορισμούς εξαιρούνται νοσοκομεία, σχολεία, νηπιαγωγεία.
• Μνημεία και δημόσια κτήρια δεν θα φωτίζονται πλέον τη νύχτα και σίγουρα όχι αποκλειστικά για λόγους αισθητικής. Επιπλέον, τα φώτα σε διαφημιστικές ταμπέλες θα σβήνουν κάθε βράδυ στις 22:00. Τα φώτα στους δρόμους ωστόσο παραμένουν αναμμένα, όπως και στις βιτρίνες των καταστημάτων, εάν το επιθυμεί ο ιδιοκτήτης.
• Όσο ακόμη οι θερμοκρασίες είναι υψηλές, στα εμπορικά καταστήματα που λειτουργεί κλιματισμός οι πόρτες θα πρέπει να παραμένουν κλειστές.
• Σε ιδιωτικό πεδίο, οι πισίνες δεν επιτρέπεται να θερμαίνονται με αέριο ή ηλεκτρικό ρεύμα. Κάποιοι δήμοι μάλιστα προχωρούν ακόμη περισσότερο, καταργώντας εντελώς το ζεστό νερό στα ντους σε δημόσιες πισίνες και γυμναστήρια.

Τα πρώτα μέτρα εκτιμάται ότι μπορούν να αποφέρουν εξοικονόμηση της τάξεως του 2%, ενώ τον Οκτώβριο θα ακολουθήσει δεύτερη δέσμη μέτρων, περισσότερο μακροπρόθεσμων, όπως η υποχρέωση ελέγχου του κεντρικού συστήματος θέρμανσης ανά δύο έτη.

Στο μεταξύ οι τεχνικοί έχουν κλεισμένα τα ραντεβού τους έως το τέλος του έτους και οι πωλήσεις ξύλων για το τζάκι και ηλεκτρικών καλοριφέρ έχουν εκτοξευθεί. Παράλληλα, οι εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας διενεργούν «τεστ αντοχής», από την έκβαση του οποίου θα κριθεί ενδεχόμενη παράταση της λειτουργίας των τριών πυρηνικών σταθμών της Γερμανίας, οι οποίοι επρόκειτο να κλείσουν οριστικά στο τέλος του έτους.

Την ίδια ώρα, πυκνώνουν οι δραματικές συστάσεις προς τους πολίτες για περιορισμό της οικιακής κατανάλωσης και κάποιες εταιρίες ακινήτων επιβάλλουν περιορισμό της θερμοκρασίας τις νυχτερινές ώρες.

Από την 1η Οκτωβρίου αναμένεται η εισαγωγή του ειδικού τέλους φυσικού αερίου, ύψους 2,419 σεντ/kWh, με στόχο τη σταθεροποίηση της αγοράς ενέργειας και τη διάσωση των παρόχων, οι οποίοι θα μετακυλίουν πλέον στους καταναλωτές το 90% του επιπλέον κόστους προμήθειας ενέργειας. Ήδη το ομοσπονδιακό κράτος έχει ανταποκριθεί στο αίτημα της Uniper για έκτακτη στήριξη, υποσχόμενο ταυτόχρονα «τεράστιες στοχευμένες και ακριβείς» ελαφρύνσεις για τους πολίτες, στο πλαίσιο πακέτου βοήθειας 30 δισεκατομμυρίων ευρώ.

Ενόψει της έκτακτης σύνοδου της ΕΕ η Γερμανία, υπό τον φόβο κοινωνικών αναταραχών, αφήνει πλέον ανοιχτή και τη συζήτηση για την επιβολή πλαφόν στην ανώτατη τιμή του φυσικού αερίου.

Η κυβέρνηση της Τσεχίας θα ανακοινώσει τα σχέδια της την επόμενη εβδομάδα για μία κρατική ενεργειακή εταιρεία που θα παρέχει ενέργεια για σχολεία, νοσοκομεία, και άλλους δημόσιους οργανισμούς τον επικείμενο χειμώνα, καθώς οι τιμές αυξάνονται όπως δήλωσε την Κυριακή ο υπουργός Βιομηχανίας Γιόζεφ Σικέλα.

Ο ίδιος, δεν ανέφερε κάτι σχετικά με το χρόνο που θα απαιτηθεί για τη συγκρότηση του δημόσιου φορέα, αλλά αυτός θα είναι έτοιμος για να παράγει ενέργεια για τους δημόσιους οργανισμούς από το νέο χρόνο.

«Θα ενεργοποιήσω έναν οργανισμό πολύ γρήγορα και η πρώτη αποστολή του θα είναι η αγορά ενέργειας για το δημόσιο τομέα» ανέφερε ο Σικέλα σε τηλεοπτική συζήτηση.

Στην Αυστρία, η ομοσπονδιακή αυστριακή κυβέρνηση και η πόλη της Βιέννης συμφώνησαν πριν από λίγες ημέρες τη διάσωση, με μια πιστωτική γραμμή τουλάχιστον 2 δισεκατομμυρίων ευρώ έως τον Απρίλιο, του μεγαλύτερου παρόχου ενέργειας στη χώρα, της Wien Energie, προκειμένου να μη διαταραχθεί η ενεργειακή ασφάλεια των περίπου 2 εκατομμυρίων κατοίκων της πρωτεύουσας.

Η πόλη ανακοίνωσε όμως από τώρα ότι θα κρατήσει σβηστά τα διάσημα χριστουγεννιάτικα λαμπιόνια στο ιστορικό κέντρο, ενώ στις υπαίθριες χριστουγεννιάτικες αγορές ο φωτισμός θα ανάβει μία ώρα αργότερα από ό,τι μέχρι πέρυσι.

Τα μεγάλα εργοστάσια της χώρας θα πρέπει να είναι προετοιμασμένα ώστε εν ανάγκη να λειτουργήσουν με πετρέλαιο, ενώ ήδη εμπορικά καταστήματα περιορίζουν τον εξωτερικό φωτισμό τους και στα χιονοδρομικά κέντρα σχεδιάζεται περιορισμός της λειτουργίας των λιφτ. Προς το παρόν ωστόσο η ιδιωτική οικιακή εξοικονόμηση γίνεται κυρίως σε εθελοντική βάση.

Η κυβέρνηση, μέχρι πρότινος επιφυλακτική σχετικά με ενδεχόμενες παρεμβάσεις στην αγορά ενέργειας, έχει πλέον θεαματικά μετακινηθεί: «Πρέπει επιτέλους να βάλουμε ένα τέλος στην τρέλα των αγορών ενέργειας. Αυτές οι αγορές, στην παρούσα μορφή τους, δεν θα αυτορυθμιστούν. Καλώ την ΕΕ των 27 να σταθεί ενωμένη στην προσπάθεια να σταματήσει άμεσα η έκρηξη των τιμών», δήλωσε ο καγκελάριος Καρλ Νεχάμερ ενόψει της συνόδου της 9ης Σεπτεμβρίου.

Οι αποφάσεις της συνόδου θα κρίνουν εν πολλοίς και την κυβερνητική πολιτική, με το Διάταγμα Ελέγχου Φυσικού Αερίου να βρίσκεται ακόμη υπό επεξεργασία. Καθυστέρηση σημειώνεται και στη συζήτηση για επανενεργοποίηση του σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Μέλαχ με λιγνίτη αντί για φυσικό αέριο.

Στο Βέλγιο, μειώνεται ο ΦΠΑ στην ενέργεια στο 6% σε μόνιμη βάση, προκειμένου να ξεφουσκώσουν οι λογαριασμοί των καταναλωτών και των επιχειρήσεων. Το μέτρο αυτό υιοθετήθηκε αρχικώς σε προσωρινή βάση το Μάρτιο του 2022.

Η βελγική κυβέρνηση ενθαρρύνει τους πολίτες να προσέχουν την ενεργειακή κατανάλωση, η οποία έχει ήδη μειωθεί μεταξύ 10-15% σε σχέση με πέρυσι. «Η ενέργεια που δεν χρησιμοποιείτε είναι σαφώς η φθηνότερη. Εάν κάνουμε όλοι μαζί προσπάθεια, θα πέσουν οι τιμές», δήλωσε ο Βέλγος πρωθυπουργός, Αλεξάντερ ντε Κρο.

Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα συναντηθεί τις επόμενες ημέρες με τις ομοσπονδίες εργοδοτών και αυτοαπασχολούμενων και με τους εκπροσώπους κλάδων που πλήττονται ιδιαίτερα από την ενεργειακή κρίση, προκειμένου να εξεταστούν μέτρα στήριξης.

Ο βελγικός Τύπος σχολιάζει ότι οι δυνατότητες της κυβέρνησης να μειωθούν οι τιμές είναι περιορισμένες και ότι η χώρα βασίζεται σε μια ευρωπαϊκή παρέμβαση, εν αναμονή του Συμβουλίου Ενέργειας της 9ης Σεπτεμβρίου.

«Το κράτος δεν έχει απεριόριστες τσέπες», έχει δηλώσει ο Βέλγος πρωθυπουργός, ο οποίος, με κάθε ευκαιρία, επαναλαμβάνει την προσδοκία του για δράση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. «Η λύση θα προέλθει μόνο από τη διεθνή παρέμβαση στις αγορές ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου», έχει επισημάνει.

Ο Φλαμανδός φιλελεύθερος πρωθυπουργός του Βελγίου έχει ταχθεί υπέρ της επιβολής ενός ευρωπαϊκού πλαφόν στις τιμές του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας. Έχει μάλιστα εκφράσει την πρόθεση της κυβέρνησής του να προχωρήσει σε εθνικό πλαφόν στις τιμές της ενέργειας, σε περίπτωση που δεν επιβληθεί ένα ευρωπαϊκό, αν και παραδέχεται ότι κάτι τέτοιο θα ήταν λιγότερο αποτελεσματικό.

Παράλληλα, ο Βέλγος πρωθυπουργός καθώς και αρκετά κόμματα στη χώρα ζητούν ένα «ευρωπαϊκό πλαίσιο» που θα επιτρέπει την ανάκτηση «των εξαιρετικών υπερκερδών» του κλάδου της ενέργειας, μέσω φορολόγησης.

H υπουργός Ενέργειας Τιν βαν ντε Στράτε δήλωσε ότι, σύμφωνα με την Ρυθμιστική Επιτροπή Ηλεκτρικής Ενέργειας και Αερίου του Βελγίου (Creg), υπολογίζεται σε 2 δισ. ευρώ το ποσό των πλεοναζόντων κερδών της εταιρείας Engie Electrabel μέσω των πυρηνικών αντιδραστήρων της που δεν υπόκεινται σε παράταση. Η υπουργός εκτίμησε ότι περίπου 700 εκατομμύρια ευρώ θα μπορούσαν να ανακτηθούν από τα υπερκέρδη που συνδέονται με την κρίση.

Και καθώς όλες οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αποφασίζουν μέτρα στήριξης, η Βρετανία είναι, σύμφωνα με έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, στην δυσχερέστερη κατάσταση.

Η ενεργειακή κρίση χτυπά τα πιο αδύναμα νοικοκυριά, απειλώντας με δραματική μείωση το διαθέσιμο εισόδημά τους. Εξετάζεται – μεταξύ άλλων – το ενδεχόμενο να ζητηθεί από τους πολίτες να μαγειρεύουν μετά τις 8 το βράδυ, οι παμπ να κλείνουν στις 9 και τα σχολεία να λειτουργούν για τρεις μέρες.

Στην Ισπανία, η κυβέρνηση μειώνει τον ΦΠΑ στο φυσικό αέριο στο 5% από 21% από τις αρχές Οκτωβρίου μέχρι και το τέλος του έτους και με δυνατότητα περαιτέρω παράτασης.

«Είναι λογικό να προσπαθήσουμε να μειώσουμε το κόστος θέρμανσης για τους πολίτες, θα ισχύσει από τον Οκτώβριο έως τις 31 Δεκεμβρίου» τόνισε ο Ισπανός πρωθυπουργός, Πέδρο Σάντσεθ.

ΠΗΓΕΣ: ΕΡΤ, Reuters, ΑΠΕ – ΜΠΕ