Φάκελος "Εργασία" – Η "Μεγάλη Παραίτηση" και η αναζήτηση ευτυχίας

Το ερώτημα αν υπάρχει και στην Ελλάδα “Μεγάλη Παραίτηση” δεν είναι σίγουρο αν βρει εύκολα απάντηση στην εποχή μας, ωστόσο έχει αξία να αναζητήσουμε τι γίνεται στη χώρα στο θέμα των εργασιακών τα χρόνια της οικονομικής κρίσης και πιο έντονα, τα χρόνια της πανδημίας.

Μήπως τελικά ο όρος «Μεγάλη Παραίτηση», αποδίδεται καταχρηστικά σε ενδογενή προβλήματα της ελληνικής αγοράς εργασίας που υπήρχαν και πριν τις κρίσεις των τελευταίων ετών (πανδημία, πληθωρισμός, ρωσική εισβολή στην Ουκρανια);

Μήπως ένας τέτοιος όρος θέλει και την «πολυτέλεια» της επιλογής και στην Ελλάδα σε ποιον βαθμό την έχουν οι εργαζόμενοι; Είναι ένα θέμα που θα πρέπει να το ψάξουμε.

Η “Μεγάλη Παραίτηση” ή αλλιώς Big Quit πήρε την ονομασία της από το μεγάλο αριθμό ανθρώπων που άφηναν τις δουλειές τους, αν και δεν είχαν απολυθεί ούτε απειλούνταν οι θέσεις εργασίας τους, ο οποίος ανέρχεται σε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους σε διάφορες χώρες του κόσμου. 

Πρόκειται δηλαδή για το φαινόμενο μαζικών παραιτήσεων των εργαζόμενων από τις δουλειές τους. Μόνο στις ΗΠΑ, περισσότεροι από 12 εκατ. εργαζόμενοι είχαν παραιτηθεί από τις θέσεις τους στο διάστημα Αύγουστος- Νοέμβριος 2021, ενώ ο αριθμός συνεχίζει αυξάνεται μέσα στο 2022.

Αυτή η νέα… τάση, αποδίδεται στην πανδημία, αφού πολλοί άνθρωποι δούλεψαν το διάστημα εκείνο από το σπίτι και μετά αποφάσισαν ότι μια καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής ήταν πιο σημαντική από τη δουλειά τους. Έτσι, οδηγήθηκαν σε μαζικές παραιτήσεις που χαρακτήρισαν ένα ολόκληρο εργασιακό «κίνημα» που για πολλούς, είναι μια νέα τάση κουλτούρας, προέκταση του ευρύτερου προοδευτικά σκεπτικιστικού ρεύματος το οποίο καταγράφεται τελευταία στις ΗΠΑ.

ΟΙ ΚΕΝΕΣ ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Τους τελευταίους μήνες, εντοπίζεται ένα σοβαρό εργασιακό πρόβλημα και στην Ελλάδα. Οι κενές θέσεις εργασίας και η αυξημένη ζήτηση από τους εργοδότες για εργαζόμενους στις εταιρίες τους, δηλώνει ένα πρόβλημα που μοιάζει με αυτό της «Μεγάλης παραίτησης». Έχει πολλά από τα χαρακτηριστικά της, αλλά τελικά είναι;

Μήπως μία τέτοια «παραίτηση» στη χώρα μας, συνδυάζεται και τις πιθανές προοπτικές νέας απασχόλησης για τον εργαζόμενο;

Έρευνα του 2022 της εταιρείας Randstad (με τη συμμετοχή περισσότερων από 800 εργαζόμενους στην χώρα μας) δείχνει ότι οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα (σε ποσοστό 74%) είναι ανοιχτοί σε νέες ευκαιρίες απασχόλησης, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι ευχαριστημένοι από την εταιρεία που δουλεύουν. Η έρευνα εμφανίζει και την τάση, ιδιαίτερα στις νεότερες γενιές, να συνδέεται η προσωπική με την επαγγελματική ζωή. Το 59% θέτει ως βασική του προτεραιότητα την προσωπική ζωή έναντι της επαγγελματικής. Μάλιστα, το 40% θα επέλεγε να μην εργαστεί καθόλου σε περίπτωση που οι οικονομικές του αποδοχές δεν αποτελούσαν τροχοπέδη για την προσωπική του διαβίωση.

Ένα ακόμα σημαντικό στοιχείο της έρευνας, που έχει άμεση σχέση με το θέμα μας, είναι πως το 46% των ερωτηθέντων δήλωσε ότι θα προτιμούσε να παραιτηθεί από την εργασία του αν αυτή τον εμπόδιζε να απολαύσει τη ζωή του, ενώ το 28% των εργαζομένων θα προτιμούσε να παραμείνει χωρίς εργασία παρά να είναι δυσαρεστημένο σε μια θέση εργασίας. Αυτά τα ποσοστά λοιπόν, δείχνουν πως όντως κάτι έχει αλλάξει στην νοοτροπία του Έλληνα εργαζόμενου μετά τα χρόνια της πανδημίας και τις όποιες άλλες κοινωνικές κρίσεις αντιμετωπίσαμε και ακόμα ζούμε κάτω από τη σκιά τους.

Σημαντικό ποσοστό στην αλλαγή του εργασιακού τοπίου, είναι κι αυτό των νεότερων γενιών, όπου στην ίδια έρευνα είναι άξιο λόγου να αναφέρουμε ότι το 37% των Gen Z και το 34% των Millennials δηλώνουν πρόθυμοι να αποχωρήσουν από την εργασία τους σε περίπτωση που τους επηρέαζε αρνητικά στην προσωπική τους ζωή. Ακόμα, το 39% της Gen Z και το 42% των Millennials έχουν αποχωρήσει από την εργασία τους στο παρελθόν, λόγω απώλειας της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής.

Πάντως, μέχρι στιγμής στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, το φαινόμενο δεν έχει λάβει τόσο μεγάλη έκταση όσο στις ΗΠΑ. Παρ’ όλα αυτά, μόνο το Α’ τρίμηνο του 2022, ο αριθμός των κενών θέσεων εργασίας παρουσίασε αύξηση κατά 148,4% σε σύγκριση με το Α ́ τρίμηνο του 2021 (σε 16.603 από 6.685 αντίστοιχα), όπως βγαίνει από τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ.

Σύμφωνα με στοιχεία, η ανεργία στη χώρα μειώθηκε από περίπου 16% το 2021 σε σχεδόν 12% το 2022. Αυτό προφανώς σημαίνει ότι αυξήθηκαν οι δυνατότητες των εργαζομένων να αναζητούν εναλλακτικές σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν. Όμως αν συγκρίνει κανείς την απασχόληση στην Ελλάδα με την απασχόληση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα διαπιστώσει ότι για την ηλικιακή ομάδα 25-54 ετών υπάρχει έλλειμμα 250.000 θέσεων εργασίας, γεγονός που πάει να πει ότι η χώρα μας εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πρόβλημα διψήφιας ανεργίας.

ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ ΑΝΕΔΕΙΞΕ ΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ

Το φετινό καλοκαίρι, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με το μεγάλο πρόβλημα των εποχικών επαγγελμάτων στον τουρισμό. Πολλοί εργοδότες λοιπόν σε τουριστικές επιχειρήσεις αναζήτησαν μάταια να βρουν τους παλιούς ή νέους υπαλλήλους τους. Τι απέγιναν αυτοί οι εργαζόμενοι που κάθε χρόνο φεύγανε «σεζόν» και επέστρεφαν στον τόπο τους τον Οκτώβρη και τον Νοέμβρη;

Την περίοδο της πανδημίας, που ο τουρισμός ήταν περιορισμένος, αλλά και η διαβίωση ήταν πιο δύσκολη, άνθρωποι που περίμεναν το καλοκαίρι για να δουλέψουν σεζόν, αναζήτησαν και βρήκαν άλλες δουλειές (συνήθως σε σούπερ μάρκετ ή διανομές) που τους παρέχουν 12μηνη απασχόληση και, ίσως, και μία άλλη εργασιακή και οικονομική ασφάλεια που μία εποχική δουλειά τους απέδειξε (μέσα στην πανδημία) ότι δεν ήταν ικανή να τους εξασφαλίσει.

Το ίδιο συνέβη και με το προσωπικό αεροπορικών εταιρειών. Φέτος, είδαμε χιλιάδες πτήσεις να ακυρώνονται, αεροπορικές εταιρίες να προσλαμβάνουν προσωπικό με ελάχιστα προσόντα και μηδαμινή πείρα και επιβατικό κοινό που περίμενε ατέλειωτες ώρες στον θάλαμο ενός αεροδρομίου. Σε όλη την Ευρώπη, η εικόνα ανθρώπων που περίμενε να «πετάξει», σίγουρα χαρακτήρισε αυτό το καλοκαίρι.

Επαγγελματίες άνθρωποι που δούλευαν για χρόνια σε αεροπορικά επαγγέλματα, την περίοδο της πανδημίας αναζήτησαν άλλη δουλειά ώστε να μπορέσουν να επιβιώσουν. Οι αποδοχές, η εργασιακή ηρεμία και η προσωπική τους ευτυχία, φαίνεται πως έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο ώστε να μην επιστρέψουν στις προηγούμενες δουλειές τους.

Αν όμως, αξιολογήσουμε την εργασιακή κινητικότητα της Ελλάδας, σε σχέση με το αμερικανικό πρότυπο που προτιμάει να μείνει στο σπίτι, παρά να ανεχτεί μία κακή, μάλλον θα διαπιστώσουμε ότι οι αποχωρήσεις στη χώρα μας δεν αποφασίζονται πάνω σε αυτήν τη βάση, αλλά έχουν άμεση σχέση με άλλους παράγοντες, όπως η πανδημία, οι δομικές αλλαγές της και, ίσως και οι συνταξιοδοτήσεις που επισπεύσθηκαν τα τελευταία χρόνια σε θιγόμενους κλάδους.

Το γεγονός ότι αυτό το καλοκαίρι, η τουριστική κίνηση της χώρας έχει εκτοξευτεί, ενδεχομένως να ανέδειξε πιο έντονα το πρόβλημα της κινητικότητας, ενώ και οι επενδύσεις στην ελληνική οικονομία τόνισαν σίγουρα την ανάγκη για ανθρώπους με δεξιότητες και πείρα.

Είναι όμως αυτά τα χαρακτηριστικά της «Μεγάλης Παραίτησης»; Όχι είναι η απάντηση. Στην Ελλάδα, όλα δείχνουν πως στην δουλειά, είναι άλλοι οι λόγοι που κάποιος μένει ή αποφασίζει να φύγει από αυτή. Σαφώς επιδίωξη όλων είναι μία καλύτερη δουλειά, ένα ισορροπημένο εργασιακό περιβάλλον και ένας υψηλότερος μισθός, όμως σύμφωνα με όσα είδαμε τα τελευταία χρόνια και όσα αναφέραμε παραπάνω, οι λόγοι που οι περισσότεροι επιλέγουν μία νέα δουλειά, είναι άλλοι.

«Με το μέσα μας έχει να κάνει»

Ένα παράδειγμα ανθρώπου που άφησε την «στρωμένη» του ζωή για να πάει εκεί που τον οδηγούσε η φωνή μέσα του, είναι ο κ. Δημήτρης, που τα τελευταία χρόνια έχει γίνει βοσκός σε ένα ελληνικό βουνό (θέλει να διατηρήσει την ανωνυμία του), γιατί, όπως λέει στην Parallaxi, είχε πάντα επαφή με τη φύση.

«Η παλιότερη ζωή μου, ήταν μία ζωή όπως όλων στην πόλη. Είχα πάντα επαφή με τη φύση και παράλληλα έκανα και μία δουλειά. Κάποια στιγμή λοιπόν, άφησα την άλλη δουλειά και έφυγα στο βουνό. Αυτή, ήταν η σωστή επιλογή για εμένα. Για την ώρα τουλάχιστον, αυτό νιώθω. Αργότερα δε ξέρω.» αναφέρει, ενώ συνεχίζει λέγοντας πως «Ουσιαστική καθημερινότητα, μπορεί να έχει κάποιος παντού. Όπως μπορεί να έχει ψεύτικη καθημερινότητα εδώ που είμαι εγώ. Αυτό έχει να κάνει με το τι είμαστε εμείς. Μπορεί να είναι κάποια καθαρίστρια μέσα σε ένα νοσοκομείο και να νιώθει πολύ αληθινή επειδή προσφέρει και ένας εδώ στη φύση να είναι δήθεν. Με το μέσα μας έχει να κάνει. Να ακούσει ο καθένας την αληθινή φωνή που υπάρχει μέσα του. Όλο αυτό μπορεί να το βρει κάποιος οπουδήποτε, δε χρειάζεται να πάρει τα βουνά.»

ΠΡΟΕΔΡΟΣ Σ.Β.Ε. – Το φαινόμενο δυστυχώς είναι διαχρονικό

«Το φαινόμενο της «μεγάλης παραίτησης» παρατηρήθηκε και καταγράφηκε στις ΗΠΑ, αλλά δεν είναι μόνον Αμερικανικό φαινόμενο. Η μαζική αποχώρηση εργαζομένων από τις θέσεις εργασίας τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας, είναι και ευρωπαϊκό, άρα και ελληνικό φαινόμενο.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δημιούργησε νέα δεδομένα με κυριότερο αυτό της απότομης ανόδου του κόστους διαβίωσης. Η αποχή από την εργασία σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους ζωής είχε ως συνέπεια τη σταδιακή εξάντληση των αποταμιεύσεων των πολιτών, οι οποίες είχαν δημιουργηθεί φυσιολογικά λόγω της ανυπαρξίας κατανάλωσης κατά τη διάρκεια των lockdowns. Πλέον το πολύ υψηλό ποσοστό των εμβολιασμένων συμπολιτών μας, δίνει θάρρος σε όσους δεν ήθελαν να επιστρέψουν στις εργασίες τους να το πράξουν, με αποτέλεσμα την αντιστροφή του φαινομένου της «μεγάλης παραίτησης».

Στη χώρα μας, και ειδικά στη βιομηχανία, οι κενές θέσεις εργασίας που εν μέρει σχετίζονται και με το εν λόγω φαινόμενο, αφορούν σε μεσαία στελέχη και σε ειδικότητες που απαιτούν τεχνικά προσόντα και δεξιότητες.

Το φαινόμενο δυστυχώς είναι διαχρονικό, αλλά εντάθηκε κατά την περίοδο της πανδημίας. Σε κάθε περίπτωση, οι μεταποιητικές επιχειρήσεις πρέπει να επιλύσουν άμεσα το πρόβλημα εξεύρεσης μεσαίων και κατώτερων στελεχών, καθώς επίσης και ανειδίκευτου προσωπικού. Προς αυτή την κατεύθυνση η πολιτεία σε συνεργασία με τους εθνικούς κοινωνικούς εταίρους και τους φορείς υποστήριξης της βιομηχανίας, θα πρέπει να δημιουργήσει τα κατάλληλα προγράμματα σπουδών στις τεχνικές σχολές, ούτως ώστε η σύζευξη ζήτησης και προσφοράς να διευκολυνθεί και να δημιουργηθούν σταθερές και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.

Παράλληλα, οι χρηματοδοτικές ευκαιρίες το Ταμείου Ανάκαμψης και του νέου ΕΣΠΑ μπορούν να αξιοποιηθούν για το σχεδιασμό και την υλοποίηση προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης, που κι αυτά με τη σειρά τους θα εισφέρουν θετικά στην κάλυψη του κενού σε ζητούμενα προσόντα και δεξιότητες για τη βιομηχανία και τη μεταποίηση.

Σε κάθε περίπτωση η υλοποίηση των προτάσεων αυτών θα έχει θετική επίδραση στην αλλαγή του παραγωγικού υποδείγματος της Ελληνικής οικονομίας και εν τέλει στην επίτευξη του μεγάλου στόχου που είναι η μείωση της ανεργίας.» αναφέρει στην Parallaxi ο Πρόεδρος του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (Σ.Β.Ε.), Αθανάσιος Σαββάκης.