Ένα success story με "άφαντους" εργαζόμενους, κακούς εργοδότες και ακρίβεια

Όταν τον Μάϊο μιλούσαν όλοι για ένα εξαιρετικό καλοκαίρι σε σχέση με τον τουρισμό στην Ελλάδα, ανυπομονούσαμε να ζήσουμε τον… ελληνικό παράδεισο.

Τελικά, στο πέρασμα των πρώτων μηνών και φτάνοντας στον απόλυτα καλοκαιρινό μήνα και αυτόν που συνηθίζεται να λέγεται πως είναι ο κορυφαίος τουριστικά, φτάνουμε να μιλάμε απλά για έναν δυνατό Αύγουστο, αλλά και για ένα (απλά) «καλό» καλοκαίρι.

Τα ποσοστά του 2019, δηλαδή του καλοκαιριού πριν την πανδημία, που οι αισιόδοξες φωνές αυτού του τόπου θεωρούσαν πως θα αγγίξει το καλοκαίρι του ’22 και, γιατί όχι, θα τα ξεπεράσει, τελικά παρά τις πολλές κρατήσεις τουριστών, όλα δείχνουν πως δεν θα φτάσει σε εκείνα τα νούμερα.

Ποιοι λόγοι όμως είναι εκείνοι που «φρέναραν» τα πράγματα λίγο πριν την απόλυτη απογείωση;

Όποιος παρακολουθεί τους τελευταίους μήνες τα οικονομικά και κοινωνικά γεγονότα στην Ευρώπη, αντιλαμβάνεται εύκολα πως μέσα σε ένα γενικό σύνολο, θα ήταν δύσκολο να μην επηρεαστούμε από όσα συμβαίνουν.

Μέσα σε αυτά βέβαια, είναι και οι δικές μας, ελληνικές παθογένειες που φέτος, λόγω ζήτησης, φάνηκαν έντονα και έγιναν «σημαία» μίας κακής διαχείρισης του τουρισμού και των υπηρεσιών του, όταν μάλιστα μιλάμε για μία χώρα που αν κάτι θέλει να παρουσιάζει ως «βαριά βιομηχανία» της, αυτό είναι σίγουρα ο τουρισμός της.

Ας δούμε όμως, αναλυτικά όλα εκείνα που κάνουν… σκιά στην φετινή τουριστική ευτυχία μας.

ΕΛΛΕΙΨΗ ΥΠΑΛΛΗΛΩΝ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Η σεζόν φέτος, έβγαλε στο φως ένα πρόβλημα που ενώ η αρχή του μοιάζει να είναι κάπου μέσα στην πανδημία, τα αποτελέσματα της τα είδαμε τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν οι εργαζόμενοι στον τουρισμό που άλλα χρόνια ασκούσαν σταθερά τα επαγγέλματα τους αυτή τη σεζόν, φέτος δεν εμφανίστηκαν να διεκδικήσουν τη θέση τους. Ο βασικός λόγος που έγινε αυτό ήταν η ίδια η πανδημία που κράτησε μακριά από τα καθήκοντα τους αυτούς τους ανθρώπους για δύο σχεδόν χρόνια, αναγκάζοντας τους να αναζητήσουν μία πιο σταθερή δουλειά που θα τους απασχολούσε και τους 12 μήνες, όπως είναι ένα σουπερ μάρκετ. Αυτοί όλοι οι επαγγελματίες του τουρισμού, δημιούργησαν ένα τεράστιο κενό στην ελληνική τουριστική βιομηχανία που απεγνωσμένα έψαξε για προσωπικό, καταλήγοντας τελικά σε λιγότερες υπηρεσίες ή σε ανειδίκευτους υπαλλήλους μεταφέροντας ένα μεγάλο πρόβλημα στον τουρίστα που ήρθε και δεν είδε τις παροχές που ήξερε από άλλες φορές ή χώρες.

Από την άλλη, επειδή ωραία είναι να ρίξουμε την ευθύνη στην πανδημία αλλά ωραίο είναι να εντοπίσουμε και τι άλλο έφταιξε για πολλούς από τους εργαζόμενους που γύρισαν την πλάτη φέτος στιον τουρισμό, αναζητήσαμε να μιλήσουμε με ανθρώπους που αυτή τη χρονιά επιχείρησαν να δουλέψουν σε τουριστική περιοχή αλλά οι συνθήκες και η νοοτροπία του «αφεντικού» τους ανάγκασαν να μη πάνε ποτέ ή να δεχτούν να ταξιδέψουν μέχρι το νησί και να φύγουν λίγο καιρό μετά.

ΕΦΥΓΑ ΑΠΟ ΤΗ ΔΟΥΛΕΙΑ ΣΕ ΤΡΕΙΣ ΜΗΝΕΣ

Μία τέτοια περίπτωση είναι ο Κωνσταντίνος (28 ετών) που φέτος, για πρώτη χρονιά, αποφάσισε, μέσω γνωστών, να πάει για δουλειά στην Σαντορίνη σε μπαρ – εστιατόριο.

«Στην αρχή παρουσιάστηκαν τα πράγματα πολύ όμορφα από τις συζητήσεις» αναφέρει στην Parallaxi ο νεαρός άντρας. «Η δουλεια έκλεισε από εδώ στη Θεσσαλονίκη και μάλιστα είχα και κάποιες παροχές, όπως μου είχε πει, για μεταφορικά κλπ. Η δουλεία θα ήταν 7 στα 7 και θα έπαιρνα 1300 ευρώ τον μήνα με πλήρη ένσημα και με διαμονή σε σπίτι και διατροφή. Έφτασα Σαντορίνη στις 13 Απριλίου και η διαμονή μου τελικά, αρχικά, ήταν σε ένα δωμάτιο σε υπόγειο μαζί με ένα άλλο παιδί. Μάλιστα, είχαμε κοινόχρηστο μπάνιο με άλλα πέντε δωμάτια με άλλα παιδιά που δούλευαν γι’ αυτόν. Μετά από παράπονα μου, μετά από δύο μέρες με μετέφερε σε άλλο κανονικό δωμάτιο που έμεινα με άλλο παιδί αλλά το σημαντικό ήταν ότι είχαμε δική μας τουαλέτα εκεί. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα ήταν το φαγητό μας. Υποτίθεται είχαμε ένα πρωινό και ένα μεσημεριανό, αλλά το πρωινό ήταν μηδαμινό, δηλαδή μπορεί να ήταν μία πολύ μικρή μερίδα ομελέτα η οποία ήταν πάντα κρύα και δεν είχε ποτέ γεύση. Δε γίνεται να αντέξει έτσι ένας άνθρωπος που δουλεύει κάθε μέρα. Το μεσημεριανό πολλές φορές επίσης δεν τρωγόταν. 

Η συμφωνία ήταν να πληρωνόμαστε κάθε μήνα στις αρχές και κάθε 15 του επόμενου μήνα γινόταν η εκκαθάριση στα tips από το αφεντικό, κάτι που πρώτη φορά το συνάντησα εκεί. Σχετικά με την πληρωμή, τα λεφτά της τράπεζας μπαίναν κανονικά στην ώρα τους ενώ τα άλλα που παίρναμε στο χέρι, είχαν πάντα ελλείψεις. Στη δεύτερη πληρωμή μου θυμάμαι είχα πάρει λιγότερα 200 ευρώ με την υπόσχεση ότι θα τα πάρω στην επόμενη πληρωμή. Κάτι που όμως δεν έγινε και πήρα πάλι λιγότερα λεφτά τον τρίτο μήνα, χωρίς τελικά να έχω πληρωθεί ποτέ ούτε τα μεταφορικά που είχα πληρώσει από την τσέπη μου για να πάω στο νησί και η συμφωνία μας ήταν να τα πληρώσει αυτός. Εκεί κατάλαβα πως δε γίνεται να μείνω άλλο σε αυτή τη δουλειά. Το συζήτησα αλλά δεν είδα κάποια διάθεση να αλλάξει κάτι από όλα αυτά και έτσι έφυγα από εκεί με έναν φίλο μαζί. Ψάξαμε μήπως βρούμε κάπου αλλού δουλειά αλλά τέτοια περίοδο δεν ήταν εύκολο. Άσε δηλαδή που σε όλο το νησί κάπως έτσι ζουν οι περισσότεροι. Να πούμε μόνο πως υπάρχει εκεί ένας συγκεκριμένος επιχειρηματίας, που αγόρασε οικόπεδα και έφτιαξε σπίτια μόνο για το προσωπικό του. Πρώτη φορά συνάντησα τέτοιο άνθρωπο.»

Η περίπτωση του Κωνσταντίνου είναι μία σταγόνα σε έναν ωκεανό κακής συμπεριφοράς σε εργαζόμενους στον τουρισμό. Οπότε, κρατάμε ότι στην απόφαση ενός ανθρώπου να αναζητήσει εργασία με καλύτερες συνθήκες, πολύ πιθανό είναι να τον βγάλει ο δρόμος του σε άλλες δουλειές που δεν έχουν σχέση με τον τουρισμό και σίγουρα, δεν έχουν σχέση με τον βασικό λόγο που ακούμε, αυτόν της πανδημίας.

Μία άλλη περίπτωση, είναι ο Πέτρος, νέος ηθοποιός που δουλεύει σε μπαρ για να ζήσει. Τα τελευταία χρόνια, φεύγει τα καλοκαίρια του για σεζόν σε νησιά. Φέτος όμως όχι…

«Μίλησα με ένα ξενοδοχείο στη Μύκονο για να πάω για δουλειά. Αυτά που μου είπαν, ήταν άκρως αποθαρυντικά. 3,5 ευρώ την ώρα για να δουλέψω σερβιτόρος, 7ημερο εργασίας και καθημερινά 10ωρο, χωρίς μάλιστα ρεπό… Προτίμησα να μείνω στην Αθήνα.»

Παρακάτω, ένα σημείωμα προς τους εργαζόμενους σε μπαρ στη Σαντορίνη, δείχνει την κατάσταση που επικρατεί τα καλοκαίρια

Ελλείψεις όμως είχαν και οι αεροπορικές εταιρίες σε όλη την Ευρώπη, στοιχίζοντας σίγουρα σε απώλειες και στον ελληνικό τουρισμό. Οι ακυρώσεις πτήσεων αλλά και οι μεγάλες καθυστερήσεις στα αεροδρόμια, αποθάρρυναν πολλούς στο να κάνουν ένα μεγάλο ή μικρό ταξίδι. Η απουσία προσωπικού αλλά και ειδικευμένων εργαζομένων, δημιούργησε ένα χάος στις πτήσεις που σίγουρα είχε αντίκτυπο στον τουρισμό.

ΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ

Άγρια κόντρα έχει ξεσπάσει μεταξύ των ξενοδόχων της Μαγιόρκα, αλλά και των υπολοίπων Βαλεαρίδων νήσων, και των ενώσεων των τουριστικών πρακτόρων του Ηνωμένου Βασιλείου και της Γερμανίας, ABTA και DRV, αντίστοιχα, καθώς οι Ισπανοί ξενοδόχοι απαιτούν αύξηση των τιμών 10% με 15% στα τουριστικά συμβόλαια για το επόμενο έτος, επικαλούμενοι τις πληθωριστικές πιέσεις. Υπενθυμίζεται ότι σε πρόσφατη σύσκεψη στην οποία συμμετείχαν 49 πρόεδροι ενώσεων ξενοδόχων, η ηγεσία της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, ο πρόεδρος του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος και ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, που αποκάλυψε το ΧΡΗΜΑ & ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ, το συμπέρασμα ήταν για αύξηση τιμών τουλάχιστον 10% για το 2023. 

Αυτό αμέσως βγάζει ένα συμπέρασμα ότι οι ξενοδοχειακές μονάδες δέχονται ήδη πίεση για τις τιμές που θα έχουν του χρόνου, αλλά βάζει στο τραπέζι και μία συζήτηση για το τι κέρδος θα έχουν από αυτή την καλή τουριστική πορεία, όταν πολλά από τα πακέτα που δουλεύουν φέτος, τα έχουν κλείσει από πέρυσι που δεν γνώριζαν την ακρίβεια στην ενέργεια, τον πληθωρισμό και όλα εκείνα που δείχνουν πως μάλλον το ταμείο στο τέλος δεν θα είναι και τόσο γεμάτο όσο φαίνεται. 

ΘΑ ΔΥΣΚΟΛΕΨΟΥΝ ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΑ

Ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της AQ Strategy, Γιάννης Τσάκαλος μιλάει στην Parallaxi και εξηγεί τα “δύσκολα” σημεία του φετινού καλοκαιριού και όσα έχουμε να περιμένουμε…

«Ο τουρισμός είναι αυξημένος φέτος. Τα νούμερα είναι πολύ θετικά και αυτό φαίνεται και στα έσοδα. Δεν είναι σίγουρα έτσι σε όλες τις περιοχές αλλά σας δίνω μία γενική εικόνα για την Ελλάδα που είναι από καλή έως πολύ καλή. Θα πλησιάσουμε δηλαδή σε μεγάλα νούμερα, κοντά στο ’19 όσο αφορά τις αφίξεις, αλλά κυρίως τα έσοδα που είναι το πιο σημαντικό. Πολύ καλά πάει το Νότιο Αιγαίο, η Κρήτη, σχετικά καλά πάνε οι Ιόνιοι Νήσοι, ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα έχουμε αρκετά θέματα. Δηλαδή Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δεν έχουν πάρει την αύξηση που έχει πάρει η υπόλοιπη Ελλάδα. Η Αθήνα βέβαια ίσως λίγο καλύτερα από τη Θεσσαλονίκη. Όλο αυτό βέβαια θα φανεί τον χειμώνα γενικώς που θα δυσκολέψουν αρκετά τα πράγματα.» λέει ο κ. Τσάκαλος ενώ παρακάτω εξηγεί πώς δουλεύουν τα μεγάλα ξενοδοχεία:

«Όσοι ασχολούνται με το hospitality καλούνται να λειτουργήσουν με υψηλά κόστη και αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα. Επίσης ξενοδόχοι, έχουν κλειδωμένα συμβόλαια από πέρυσι με tour operators που δεν μπορούν να κάνουν τις αυξήσεις που περίμεναν σε σχέση με το κόστος. Όλο αυτό είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα και θα συνεχίσει να είναι γιατί τα αυξημένα κόστη θα συνεχίσουν να υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν και τα 12μηνης λειτουργίας τον χειμώνα που έρχεται. Αυτή τη στιγμή που συζητάμε, βρίσκονται οι περισσότεροι ξενοδόχοι σε διαπραγματεύσεις με τους μεγάλους tour operators, κυρίως αυτοί που δουλεύουν τα εξάμηνης λειτουργίας ξενοδοχεία για τις τιμές που θα μπορέσουν να πουλήσουν. Οι ξενοδόχοι πιέζουν για μεγαλύτερες τιμές λόγω αυξημένου κόστους και πληθωρισμού, οι tour operators πιέζουν για χαμηλότερες τιμές και αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο στοίχημα για το πώς θα πάνε τα πράγματα του χρόνου. Eίναι μία εξίσωση πολύ δύσκολη και επειδή τα περισσότερα resort βασίζονται στους tour operators προμηνύεται μία πολύ δύσκολη κατάσταση φέτος όσον αφορά τα συμβόλαια. Αυτό που προβλέπω ότι θα συμβεί είναι, ότι οι tour operators θα πιέσουν για χαμηλές τιμές, οι ξενοδόχοι δε θα μπορούν να ανταπεξέλθουν και γενικότερα, όπως συμβαίνει πάντα, αυτή η απόλυτη εξάρτηση φέρνει και την απειλή ότι «θα τους πάρω και θα τους πάω αλλού», με αυτό το αλλού στην περίπτωση μας, να είναι η Τουρκία. Εδώ λοιπόν, θα πρέπει να αναρωτηθεί κάποιος αν αυτό το μοντέλο τελικά τον συμφαίρει. Αν αυτή η εξάρτηση που έχει δημιουργήσει από τους tour operator είναι καλή και πώς θα μπορέσει να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα όπου υπάρχει από τη μία μεγάλη ζήτηση, αλλά από την άλλη, υπάρχει και προσφορά σε άλλες χώρες.

Έχοντας μάλιστα μία Τουρκία που είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική σχετικά με τις τιμές, για να καταλάβετε με τα χρήματα που δίνει κανείς στην Ελλάδα για να κάνει διακοπές, λόγω λίρας στην Τουρκία μπορεί να κάνει σχεδόν τις διπλάσιες μέρες. Οπότε κανείς δε μπορεί να απαντήσει με σιγουριά τι θα γίνει.

Τα city hotel 12μηνης λειτουργίας που δεν έχουν τόσο μεγάλη εξάρτηση από tour operator αλλά έχουν ένα πιο διευρυμένο χαρτοφυλάκιο, έχουν δηλαδή κι άλλους τρόπους, δεν έχουν αυτό το πρόβλημα αλλά έχουν άλλα προβλήματα. Δηλαδή, θα κληθούν να λειτουργήσουν φέτος με πολύ αυξημένο κόστος. Τα ξενοδοχεία σε ορεινά σημεία επίσης, θα δυσκολευτούν φέτος πάρα πολύ. Βλέπω να έχουμε σίγουρα έναν δύσκολο χειμώνα.»

ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΘΟΥΝ ΝΕΟΙ ΠΡΟΟΡΙΣΜΟΙ

Τέλος, ο ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της Wise Ram, Σπύρος Πέγκας σχολιάζει το φετινό, περίεργο καλοκαίρι και θέτει ερωτήματα για… την επόμενη μέρα:

«Αυτή τη στιγμή τα πράγματα είναι στη κορύφωση τους. Οπότε όλα είναι μια χαρά και υπάρχει μία θετική αίσθηση. Υπάρχει σίγουρα μία αγωνία για το τι θα ακολουθήσει και τι πραγματικά θα μείνει τελικά από όλη αυτή τη κίνηση που υπάρχει, αλλά αυτό θα φανεί στο «ταμείο».

Η συνέχεια είναι πολύ αβέβαιη για το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα. Το κακό το μεγάλο όμως, είναι ότι αυτό το μοντέλο τουριστικής ανάπτυξης, έχει φτάσει λίγο στο όριο του. Δηλαδή έχει φτάσει σε μία κορύφωση και δεν υπάρχει καμία φροντίδα για την επόμενη μέρα. Άν παλιότερα ακούγαμε κάποια πράγματα για εθνικό σχεδιασμό, αλλαγή πολιτικής – ασχέτως τι έγινε τελικά – τώρα πια δεν τα ακούμε καν.

Επειδή λοιπόν νομίζω περάσαμε από εκείνη τη φάση της πείνας ώστε να μετράμε ακόμα μόνο ποσότητες, θα έπρεπε να υπάρχει φροντίδα της επόμενης μέρας και προοπτική. Να δημιουργηθούν νέοι προορισμοί, να υπάρξει διάχυση του τουρισμού σε ολόκληρη τη χώρα.

Όλες αυτές οι κουβέντες που έχουν ανοίξει έξω για τον βιώσιμο τουρισμό, για την επόμενη μέρα, θα πρέπει να αρχίσουν να γίνονται και μέσα στη χώρα, προς αυτή την κατεύθυνση.

Έχουμε φλομώσει στους μεγάλους tour operators και στα deals που κλείνονται σε κεντρικό επίπεδο. Καταλαβαίνω ότι η βιομηχανία μας έτσι όπως έχει στηθεί, έχει εξάρτηση από αυτά αλλά το μεγαλώνουμε το πρόβλημα και την εξάρτηση από τους μεγάλους tour operators. Κι αυτό πάλι για το μέλλον δεν είναι καλό.

Κάποια στιγμή, οι ξενοδόχοι δε θα μπορούν να ανεβάσουν τις τιμές λόγω της εξάρτησης αυτής από τους tour operators.»

Λίγο πριν το τέλος της συζήτησης μας, ο κ. Πέγκας σχολιάζει την τουριστική πορεία της Θεσσαλονίκης, λέγοντας πως «Στη Βόρεια Ελλάδα είμαστε παραπονούμενοι. Η Θεσσαλονίκη είχε φτάσει μέχρι ένα σημείο αλλά ήταν ένας προορισμός που χρειαζόταν κι άλλη δουλειά. Αν το project δε δουλεύεται, αφού δεν είμαστε ούτε Σαντορίνη ούτε Μύκονος, δε θα πάει πιο πέρα. Χρειάζεται συνεχή δουλειά και επιμονή για να μπορέσεις να παραμείνεις αναπτυσσόμενος τουρισμός. Ανεβάζεις και τα νούμερα και την ποικιλία των αγορών.»

Κλείνοντάς αυτή την έρευνα και αφού καταλάβαμε πως ένα success story δεν προκύπτει τυχαία αλλά μετά από ουσιαστική δουλειά και προοπτικές που όταν δεν τις βρίσκεις τις δημιουργείς, η Ελλάδα δείχνει αυτό το καλοκαίρι να προσπαθεί να νικήσει τους δράκους της και να φτιάξει το δικό της παραμύθι με υλικά όμως, παλιά και χρησιμοποιημένα. Σίγουρα, τα προβλήματα είναι πολλά και ο χρόνος θα δείξει τι επιφυλάσσει σύντομα.